Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

¿A wojel wa?

¿A wojel wa?

¿Ku meyaj wa kaʼach baʼax ku yaʼalik u Ley Moisés utiaʼal u yutskíintaʼal le talamil ku yantal ichil u kuxtal le israelitaʼoboʼ?

YAAN kʼiineʼ ku meyaj. Koʼox ilik bixi. Deuteronomio 24:14 yéetel 15, ku yaʼalik: «Maʼ a wokoltikeʼex le máax nakʼan óotsiloʼ, mix a xaankúuntikeʼex a boʼotkeʼex a wéet kaajaleʼex, wa le j-táanxel luʼumil kajnáal tiʼ junpʼéel a kaajaleʼexoʼ. [...] Wa maʼeʼ, bíin kʼáat óolnak utiaʼal u takik a pooleʼex tiʼ Yuumtsil, teʼex xaneʼ yaan a kuchikeʼex u kʼebanil».

Junxéetʼ kʼat tuʼux tsʼíibtaʼan baʼax ku yaʼalik juntúul j-kolnáal

Naatsʼ tiʼ u noj kaajil Asdodeʼ kaxtaʼab junxéetʼ kʼat tsʼíibtaʼab teʼ siglo siete táanil tiʼ u taal Jesusoʼ. Teʼ kʼatoʼ tsʼíibtaʼan junpʼéel baʼax uchaʼan, chíikaʼan tiʼ le baʼax ku yaʼalik Deuteronomio 24. Maʼ xaaneʼ le baʼax tsʼíibtaʼanoʼ letiʼe baʼax ku yaʼalik juntúul j-kolnáal taʼak u pool tumen maʼ tu kʼubaj le bukaʼaj unaj u jochik ichil junpʼéel kʼiinoʼ. Ku yaʼalik: «Yuumtsil, ka tsʼoʼok in líiʼsik ichil le chʼiil tuláakal le tin jochaj tolajkeakoʼ, taal Hoshayahu u hijo Shobayeʼ ka tu bisaj in nookʼ. [...] Tuláakal le máaxoʼob meyajnajoʼob tin wéetel tu yáanal u chokoil le Kʼiinoʼ jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob [...] jaaj baʼax kin waʼalikeʼ. Mix baʼal kʼaas in beetmaj. [...] Nojoch jalaʼach, wa ka tuklik maʼ teech unaj a waʼalik ka suʼutukten in nookʼoʼ, chʼaʼten óotsilil utiaʼal a wáantiken. Maʼ unaj a chéen ilik tsʼoʼok u chʼaʼabal in nookʼiʼ».

Simon Schama, juntúul máax ku tsʼíibtik baʼaxoʼob uchaʼantakeʼ, ku yaʼalikeʼ le baʼax úuchaʼ «maʼ chéen ku yeʼesik takpoolnaj utiaʼal u suʼutul [u nookʼiʼ]». Baʼaxeʼ «ku yeʼesik xaneʼ le j-kolnáaloʼ u kʼaj óol le baʼaxoʼob ku yaʼalik le ley ku chíikpajal ichil le Bibliaoʼ, maases le ku meyajoʼob utiaʼal u juzgartaʼal máak tsʼíibtaʼan teʼ Levítico yéetel Deuteronomio, tuʼux ku yeʼesik maʼ maʼalob ka maltratartaʼak le óotsiloʼoboʼ».