1-3. 1) ¿Baʼaxten jach yaabiltaʼab Salomón tumen Jéeoba, yéetel bix úuchik u bendecirtik? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuk teʼ xookaʼ?

SALOMONEʼ jach paal ka kʼuch u beetuba reyil tu kaajil Israel. Le táant u káajal u reinaroʼ, tu chíikbesuba Jéeoba tiʼ ichil junpʼéel náayeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Kʼáat tiʼ teen jeʼel baʼalak ka wóolteʼ». Salomoneʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeobaeʼ jach paal yéetel maʼ u yojel bix jeʼel u beetik le meyaj ku tsʼáaiktiʼoʼ, le oʼolal tu kʼáatajtiʼ «junpʼéel puksiʼikʼal» ku yuʼubik tʼaan (1 Rey. 3:5-10). Yoʼolal le baʼax tu yaʼaloʼ tu yeʼesaj kabal u yóol. Le oʼolal jach yaabiltaʼab tumen Jéeoba (2 Sam. 12:24). Tumen jach maʼalob úuchik u yilik Jéeoba le baʼax tu kʼáataj Salomonoʼ tu tsʼáaj «kʼaj óolalil yéetel naʼatil» tiʼ (1 Rey. 3:12).

² Teʼ kʼiinoʼob beetaʼab baʼax maʼalob tumen Salomonoʼ jach bendecirtaʼab tumen Jéeoba. Páajchaj u beetik junpʼéel templo «utiaʼal Yuumtsil, u Dios Israel» (1 Rey. 8:20). Salomoneʼ jach kʼaj óoltaʼab yoʼolal le naʼat tsʼaʼabtiʼ tumen Diosoʼ. Tsʼoʼoleʼ anchaj u páajtalil u tsʼíibtik óoxpʼéel libroʼob yanoʼob ichil le Bibliaoʼ, junpʼéeleʼ u libroil Proverbios.

³ Teʼ libroaʼ ku chʼaʼchiʼitaʼal le puksiʼikʼal óoliʼ cien u téeneloʼ. Jeʼex Proverbios 4:23, ku yaʼalik: «Kanáant a tuukul [wa a puksiʼikʼal] yéetel chúukaʼan óolal». ¿Tiʼ baʼax ku yúuchul tʼaan kéen chʼaʼchiʼitaʼak «puksiʼikʼal» teʼ versiculoaʼ? Lelaʼ yaan k-ilik teʼ xookaʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax ku beetik Satanás utiaʼal u kʼaskúuntik k-puksiʼikʼal? ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-kanáantikeʼ? K-ojéeltik u núukil le kʼáatchiʼobaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak k-óol k-meyajt Dios.

4, 5. 1) ¿Bix u yáantkoʼon Salmo 51:6 utiaʼal k-naʼatik baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «puksiʼikʼaloʼ»? 2) ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ u kanáantik u puksiʼikʼal máakeʼ chíikaʼan tiʼ bix u kanáantkuba utiaʼal maʼ u kʼojaʼantal?

⁴ Proverbios 4:23, ku chʼaʼchiʼitik «tuukul» utiaʼal u tʼaan tiʼ le «puksiʼikʼaloʼ» wa «tiʼ bix u yuʼubikuba máak» (xok Salmo 51:6). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le puksiʼikʼaloʼ ku chíikbesik bix u tuukul máak, bix u yuʼubikuba, baʼax péeksik u beet wa baʼax yéetel baʼax ku tsʼíiboltik. Bey túunoʼ, le tʼaan puksiʼikʼaloʼ letiʼe baʼax eʼesik jach bix u tuukul máakoʼ.

⁵ K-kanáantik k-puksiʼikʼaleʼ chíikaʼan tiʼ bix u kanáantkuba máak utiaʼal maʼ u kʼojaʼantal. Wa maʼ k-kʼáat kʼojaʼantaleʼ unaj k-janal tubeel yéetel k-beetik ejercicio mantatsʼ. Bey túun xanoʼ, wa maʼ k-kʼáat kʼojaʼantal espiritualmenteeʼ, kʼaʼabéet k-muʼukʼankúuntik k-fe, lelaʼ k-beetik kéen k-tsʼáa ichil k-kuxtal le baʼaxoʼob k-kanikoʼ bey xan kéen k-tsikbalt tiʼ u maasil le baʼaxoʼob k-creertikoʼ (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Yaan kʼiineʼ yoʼolal le bix u yilaʼal k-wíinkliloʼ jeʼel u beetik u tuklaʼal toj k-óoleʼ, baʼaleʼ u jaajileʼ kʼojaʼanoʼon. Bey túun xanoʼ le bix k-meyajtik Jéeobaoʼ jeʼel u beetik k-creertik muʼukʼaʼan k-fejeʼ, baʼaleʼ u jaajileʼ ichil k-puksiʼikʼaleʼ táan u káajal k-tsʼíiboltik baʼaloʼob kʼaastak (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ Satanaseʼ u kʼáat ka tuukulnakoʼon jeʼex letiʼeʼ. ¿Baʼax ku meyajtiʼ utiaʼal u beetik yéetel bix jeʼel k-kanáantikbaeʼ?

6. ¿Baʼax u kʼáat u beettoʼon Satanás, yéetel baʼax ku meyajtiʼ utiaʼal u beetik?

⁶ Satanaseʼ chéen u yutsil ku kaxtik, maʼatech u beetik baʼax ku yaʼalik Jéeoba, letiʼeʼ u kʼáat ka tuukulnakoʼon jeʼex u beetkoʼ yéetel ka k-beet baʼax kʼaas. Baʼaleʼ maʼ tu páajtal u obligartikoʼon. Le oʼolal ku kaxtik bix jeʼel u táabsikoʼoneʼ. Junpʼéel bixeʼ ku yilik u beetik k-tuukul jeʼex le máaxoʼob tsʼoʼok u kʼaskúuntik u tuukuloʼoboʼ (1 Juan 5:19). U kʼáat ka k-máans tiempo tu yéeteloʼob, kex k-ojel jeʼel u «kʼaskúuntikoʼob» k-tuukuleʼ bey xan baʼaxoʼob k-beetik (1 Cor. 15:33). Lelaʼ bey tu beetil tiʼ rey Salomón, letiʼeʼ tsʼoʼok u beel  yéetel yaʼabkach koʼoleloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Dios. Jujunpʼíitileʼ letiʼobeʼ tu beetoʼob u náachtal u «puksiʼikʼal» tiʼ Jéeoba (1 Rey. 11:3).

7. 1) ¿Baʼax uláakʼ ku beetik Satanás utiaʼal u kʼaskúuntik k-tuukul? 2) ¿Baʼaxten jach unaj k-kanáantikba tiʼ le baʼaloʼob beyoʼ?

⁷ Satanaseʼ ku meyaj peliculaʼob tiʼ bey xan uláakʼ baʼaxoʼob ku máansaʼal tiʼ televisión utiaʼal u yoksik tu tuukul máak baʼax kʼaas. U yojel le baʼax ku máansaʼaloʼ maʼ chéen ku náaysik k-óoliʼ, baʼaxeʼ ku kʼexik bix k-tuukul, bix k-uʼuyikba yéetel baʼax k-beetik. Tak Jesuseʼ meyajnajtiʼ le baʼaloʼob bey utiaʼal u kaʼansajoʼ. Jeʼex úuchik u beetik tu kettʼaanil le utsul samaritano yéetel le paal tu xuʼuxupaj u taakʼinoʼ (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Le máaxoʼob tsʼoʼok u kʼaskúuntaʼal u tuukuloʼob tumen Satanasoʼ jeʼel u beetkoʼob peliculaʼob utiaʼal u kʼaskúuntikoʼob k-tuukuleʼ. Le oʼolal jach unaj k-kanáantikba. Baʼaleʼ u jaajileʼ yaan peliculaʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob utiaʼal k-chaʼant maʼ tu kʼaskúuntikoʼob k-tuukul. Le oʼolal kʼaʼabéet k-yéeyik tubeel baʼaxoʼob k-chaʼantik. Kéen k-yéey baʼaxoʼob ken k-chaʼanteʼ, unaj k-tuklik: «¿Lelaʼ maʼ wa táan u yoksik tin tuukul ka in tsʼíibolt in beetik baʼaloʼob kʼaastakiʼ?» (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3). Wa k-ilik táan u beetik k-tuukul jeʼex Satanaseʼ, unaj u xuʼulul k-chaʼantik. Beyoʼ yaan k-kanáantik maʼ u kʼaskúuntik k-tuukul, jeʼex u kanáantkuba máak tiʼ junpʼéel kʼaakʼas kʼojaʼanileʼ.

8. ¿Bix unaj u yáantaʼal le paalaloʼob tumen u taataʼob utiaʼal u kanáantik u puksiʼikʼaloʼoboʼ?

⁸ Taatatsileʼex, jach unaj a kanáantkeʼex a paalaleʼex utiaʼal maʼ u kʼaskúuntaʼal u tuukuloʼob tumen Satanás. Teʼexeʼ ka beetkeʼex tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ u kʼojaʼantaloʼoboʼ. Le oʼolal ka pʼatkeʼex limpioil a wotocheʼex yéetel ka luʼskeʼex le baʼaloʼob jeʼel u beetik loob tiʼoboʼ. Bey unaj xan a kanáantik a paalaleʼex utiaʼal maʼ u chaʼantikoʼob peliculaʼob, baʼaxoʼob ku máansaʼal tiʼ televisión, videojuegoʼob yéetel sitioʼob tiʼ Internet  jeʼel u tsʼáaik tuʼux u kʼaskúuntaʼal u tuukuloʼob tumen Satanaseʼ. Jéeobaeʼ ku kʼubéentikteʼex ka a kanáanteʼexoʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan (Pro. 1:8; Efe. 6:1, 4). Le oʼolaleʼ, maʼ a sajaktaleʼex a waʼaleʼex u nuʼuk tiʼob yéetel u yáantaj le Bibliaoʼ. Aʼaleʼextiʼob baʼax jeʼel u páajtal u chaʼantikoʼobeʼ yéetel baʼax maʼ, tsʼoʼoleʼ áanteʼex u naʼatoʼob baʼaxten ka waʼalikeʼextiʼob beyoʼ (Mat. 5:37). Jeʼex u bin u nuuktaloʼobeʼ, kaʼanseʼextiʼob u kʼaj óoltoʼob le baʼax uts yéetel le baʼax kʼaas tu táan Diosoʼ (Heb. 5:14). Tsʼoʼoleʼ kʼaʼajakteʼexeʼ, a paalaleʼexeʼ yaan u kaanbaloʼob tiʼ le baʼaxoʼob ka waʼalikeʼexoʼ, baʼaleʼ maas ku kaanbaloʼob tiʼ le baʼaxoʼob ka beetkeʼexoʼ (Deu. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. ¿Baʼax ku yoksik Satanás tu tuukul máak, yéetel baʼaxten maʼ maʼalobiʼ?

⁹ Satanaseʼ ku yilik xan u kʼaskúuntik k-puksiʼikʼal kéen u beet k-confiar chéen tiʼ u naʼat wíinik, maʼ tiʼ u naʼat Diosiʼ (Col. 2:8). Letiʼeʼ ku beetik u tuklik máakeʼ maas kʼaʼanaʼan u kaxtik ayikʼaliloʼob. ¿Baʼaxten maʼ maʼalob ka tuukulnak máak beyoʼ? Tumen kex ka ayikʼalchajak wa maʼeʼ, le máaxoʼob ku chʼíikloʼob u kaxtoʼob taakʼinoʼ ku beetkoʼob kex ka kʼojaʼanchajkoʼob, ka náachchajkoʼob tiʼ u familiaʼob wa ka xuʼuluk tak u biskubaʼob yéetel Dios (1 Tim. 6:10). Le oʼolal jach k-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba, k-Taata yaan teʼ kaʼan, ikil u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-chʼíikil chéen tu paach ayikʼaliloʼoboʼ (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

10, 11. 1) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-kanáantikba? 2) ¿Baʼax meyajil ku beetik le máaxoʼob kanáantik junpʼéel kaaj úuchjeakiloʼ, yéetel bix u beetik k-conciencia junpʼéel meyaj beyoʼ?

¹⁰ Utiaʼal k-kanáantik k-puksiʼikʼaleʼ unaj k-kanik k-il baʼax jeʼel u beetiktoʼon kʼaas utiaʼal k-náachkuntikba tiʼeʼ. Le baʼax ku yaʼalik Proverbios 4:23, ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax ku beetik le máaxoʼob kanáantik junpʼéel kaaj tu kʼiiniloʼob rey Salomonoʼ. Letiʼobeʼ ku naʼakloʼob tu yóokʼol u baʼpakʼiloʼob le kaaj utiaʼal u kanáantkoʼoboʼ, wa ku yilkoʼob táan u náatsʼal le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ ku yawtikoʼob tiʼ u maasil. Lelaʼ ku yáantkoʼon k-il baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-chaʼik u kʼaskúuntaʼal k-tuukul tumen Satanás.

¹¹ Úuchjeakileʼ le máaxoʼob kanáantik junpʼéel kaajoʼ ku múul meyajoʼob yéetel le máaxoʼob kanáantik u joonajiloʼob le kaajoʼ (2 Sam. 18:24-26). Tu kaʼajaatsiloʼobeʼ ku yilkoʼob ka kʼaʼalak le jool táanil tiʼ u kʼuchul le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ (Neh. 7:1-3). K-conciencia nuʼuktaʼan tumen le Bibliaoʼ * jeʼel u meyaj jeʼex le máaxoʼob kanáantik le kaajoʼ. ¿Bix u beetik? Kéen u yaʼaltoʼon taak u kʼaskúuntaʼal k-puksiʼikʼal tumen Satanás yéetel kʼaakʼas tuukuloʼob. Cada kéen u yaʼaltoʼon k-conciencia ka k-kanáantbaeʼ, unaj k-uʼuyik u tʼaan, lelaʼ bey ka k-kʼal u joonajil k-puksiʼikʼal tiʼ Satanaseʼ.

12, 13. ¿Baʼax yéetel jeʼel u túuntaʼal k-óoleʼ, baʼaleʼ baʼax unaj k-beetik?

¹² Koʼoneʼex ilik junpʼéel bix jeʼel k-kanáantikba tiʼ Satanaseʼ. Jéeobaeʼ tsʼoʼok u kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj mix u tsikbaltaʼal ichiloʼon baʼaloʼob yaan yil yéetel núupkʼeban yéetel uláakʼ baʼaloʼob suʼtsiltakoʼobiʼ (Efe. 5:3). Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel k-beetik wa k-éet meyajoʼob, wa k-éet xookoʼob ku káajal u tsikbaloʼob tiʼ baʼaloʼob kʼaastakeʼ? Toʼoneʼ unaj k-náachkuntikba tiʼ «baʼaloʼob kʼaastak yéetel tiʼ luʼumkabil tsʼíibolaloʼob» (Tito 2:12). Le oʼolal maʼ xaaneʼ k-concienciaeʼ jeʼel u yaʼaliktoʼon baʼax unaj  k-beetkeʼ (Rom. 2:15). ¿Baʼax túun ken k-beete? ¿Yaan wa k-beetik baʼax ken u yaʼaltoʼon, jeʼex u beetaʼal tumen le máaxoʼob kanáantik le kaaj úuchjeakiloʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u taaktal k-uʼuyik le baʼax ku tsikbaltikoʼoboʼ wa k-paktik le fotoʼob ku yeʼeskoʼoboʼ. Baʼaleʼ baʼax unaj k-beetkeʼ k-kʼexik tiʼ baʼax k-tsikbal wa k-lukʼul tu yiknaloʼob.

¹³ Kʼaʼabéet maʼ saajkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik baʼaxoʼob kʼaastak yéetel maʼ k-oksik t-tuukul le baʼaxoʼob ku yaʼalik u maasiloʼ. Jéeobaeʼ ku yilik le baʼaxoʼob k-beetik utiaʼal maʼ k-chaʼik u yokol t-tuukul le baʼaxoʼob kʼaastak ku taal tiʼ Satanasoʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan u tsʼáaiktoʼon u muukʼil yéetel u naʼatil utiaʼal maʼ k-chaʼik u táabsikoʼon (2 Cró. 16:9; Isa. 40:29; Sant. 1:5). ¿Baʼax uláakʼ unaj k-beetik utiaʼal k-kanáantik k-puksiʼikʼal?

14, 15. 1) ¿Baʼaxten unaj k-píiʼ jeʼekʼabtik k-puksiʼikʼal, yéetel bix jeʼel k-beetkeʼ? 2) ¿Bix u yáantkoʼon Proverbios 4:20 tak 22 utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil kéen k-xok le Bibliaoʼ? (Ilawil le cuadro « Bix unaj k-tuukul tiʼ baʼax k-xokik»).

¹⁴ Utiaʼal k-kanáantik k-puksiʼikʼaleʼ maʼ chéen unaj k-kʼalik u joonajil tiʼ baʼaloʼob kʼaastakiʼ, baʼaxeʼ unaj k-píiʼ jeʼekʼabtik utiaʼal u yokol baʼaloʼob maʼalobtakiʼ. Tuukulnakoʼon tu kaʼatéen tiʼ le máaxoʼob kanáantik u joonajil junpʼéel kaaj úuchjeakiloʼ. Le máaxoʼob kanáantik le jooloʼ tu séebaʼanil ku kʼalkoʼob utiaʼal maʼ u yokol le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ. Baʼaleʼ ku jeʼekʼabtikoʼob utiaʼal ka oksaʼak baʼal jaantbil yéetel uláakʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéetiʼ. Wa maʼ u beetkoʼob beyoʼ jeʼel u kíimil u kajnáaliloʼob le kaajoʼ. Toʼon xaneʼ unaj k-jeʼekʼabtik u joonajil k-puksiʼikʼal utiaʼal ka okok u kaʼansajoʼob Jéeobaiʼ.

¹⁵ Teʼ Bibliaoʼ jeʼel u páajtal k-ilik bix u tuukul Dioseʼ. Le oʼolal cada kéen k-xokeʼ táan k-chaʼik u nuʼuktik k-tuukul, bix k-uʼuyikba bey xan baʼaxoʼob k-beetik. Utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil kéen k-xok le Bibliaoʼ unaj k-beetik kaʼapʼéel baʼal. Yáaxeʼ, unaj k-orar. Juntúul kiikeʼ ku yaʼalik: «Táanil tiʼ in xokik le Bibliaoʼ, kin kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáanten in wil le jatsʼuts baʼaloʼob ku taasik u Tʼaanoʼ» (Sal. 119:18). U kaʼapʼéeleʼ, unaj k-tuukul tiʼ baʼaxoʼob k-xokik. Kéen k-beet lelaʼ, u Tʼaan Dioseʼ ku kʼuchul tak tu maas taamil k-puksiʼikʼal yéetel ku joʼopʼol k-tuukul jeʼex Jéeobaeʼ (xok Proverbios 4:20-22; Sal. 119:97).

16. ¿Baʼax utsiloʼob jeʼel k-kʼamik wa k-chaʼantik le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal teʼ JW Broadcastingoʼ? Aʼal junpʼéel baʼax uchaʼan.

¹⁶ Uláakʼ bix jeʼel k-nuʼuktaʼal tumen u tuukul Dioseʼ letiʼe ka k-chaʼant tuláakal le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal teʼ JW Broadcasting^® cada mesoʼ. Juntúul sukuʼun yéetel u yataneʼ ku yaʼalik: «Le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal cada mesoʼ ku núukik k-oracionoʼob. Ku líiʼsik k-óol teʼ kʼiinoʼob lubaʼan k-óol wa k-uʼuyikba chéen t-juunaloʼ. Tsʼoʼoleʼ k-uʼuyik le paaxoʼob wa tiaʼanoʼon t-otochoʼ wa kéen kulakoʼon k-ukʼ té». Le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼaloʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-kanáantik k-puksiʼikʼal. Ku yáantkoʼon utiaʼal ka tuukulnakoʼon jeʼex Jéeobaeʼ yéetel utiaʼal maʼ k-tuukul jeʼex Satanaseʼ.

17, 18. 1) Jeʼex u yaʼalik Yáax tiʼ Reyes 8:61, ¿baʼax ku yúuchul kéen k-tsʼáa ichil k-kuxtal le baʼax ku kaʼansiktoʼon Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax k-kanik tiʼ rey Ezequías? 3) Yoʼolal le baʼax ku yaʼalik David teʼ Salmo 139:23 yéetel 24, ¿baʼax jeʼel u páajtal k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ich oracioneʼ?

¹⁷ Kéen k-kʼam u yutsiloʼob k-beetik baʼax maʼalobeʼ ku muʼukʼaʼantal k-fe (Sant. 1:2, 3). K-uʼuyikba maʼalobil ikil k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba yéetel ku kʼamkoʼon bey u paalaleʼ, lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka seguernak k-beetik u kiʼimaktal u yóol (Pro. 27:11). Cada junpʼéel tiʼ le talamiloʼob k-aktáantikoʼ ku tsʼáaik tuʼux k-eʼesik táan k-meyajtik Jéeoba yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal (Sal. 119:113).  Tsʼoʼoleʼ tumen k-yaabiltmaj Jéeoba yéetel tuláakal k-puksiʼikʼaleʼ k-chʼaʼtukultmaj k-beetik tuláakal baʼax ku yaʼalik (xok 1 Reyes 8:61).

¹⁸ U jaajileʼ tuláakloʼon j-kʼebanoʼon, le oʼolal yaʼab u téenel k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ. Kéen úuchuktoʼon beyoʼ, unaj k-kʼaʼajsik baʼax tu beetaj rey Ezequías. Letiʼeʼ yaʼab u téenel tu beetaj baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ, baʼaleʼ arrepentirnaji yéetel seguernaj u meyajtik Jéeoba tu jaajil u yóol (Isa. 38:3-6; 2 Cró. 29:1, 2; 32:25, 26). Le oʼolaleʼ maʼ unaj k-chaʼik u kʼaskúuntaʼal k-tuukul tumen Satanasiʼ. Unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatoʼon junpʼéel puksiʼikʼal ku yuʼubik tʼaan (1 Rey. 3:9; xok Salmo 139:23, 24). Beyoʼ yaan u chúukpajal k-óol k-meyajt Jéeoba, wa k-kanáantik k-puksiʼikʼal.