1, 2. 1) ¿Bix áantaʼabik Yoshiko tumen le baʼax ku yaʼalik Isaías 41:10? 2) ¿Máaxoʼob ku líiʼsaʼal u yóoloʼob tumen le baʼax tu yaʼalaj Jéeobaoʼ?

YOSHIKO, juntúul kiik chúukaʼan u yóol u meyajt Jéeobaeʼ, aʼalaʼabtiʼ tumen u doctoraeʼ chéen wa jaypʼéel mes kun seguer u kuxtal. ¿Baʼax túun tu beetaj? Tu séebaʼanileʼ tu kʼaʼajsaj junpʼéel teksto jach jatsʼuts u yilik: Isaías 41:10 (xoke). Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le doctoraoʼ maʼ saajkiʼ, tumen ku yuʼubik machaʼan u kʼab tumen Jéeoba. * Jach líiʼsaʼab u yóol tumen le tekstoaʼ yéetel áantaʼab utiaʼal ka u maas kʼub u yóol tiʼ Jéeoba. Bey xan jeʼel u yáantkoʼon kéen k-aktáant nukuch talamiloʼoboʼ. Utiaʼal k-naʼatik bix jeʼel u líiʼsik k-óoleʼ, koʼoneʼex xakʼaltik baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ profeta Isaías.

² Tu káajbaleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ utiaʼal u líiʼsik u yóol le judíoʼob kun bisbiloʼob Babiloniaoʼ. Baʼaleʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal utiaʼal u yáantik le máaxoʼob meyajtik tak teʼ kʼiinoʼobaʼ (Isa. 40:8; Rom. 15:4). Toʼoneʼ kuxaʼanoʼon tiʼ «yaayaj kʼiinoʼob», le oʼolal jach ku líiʼsaʼal k-óol tumen le baʼax ku yaʼalik u libroil Isaíasoʼ (2 Tim. 3:1).

3. 1) ¿Baʼax ku yaʼalik Jéeoba u beetik ku chíikpajal tu tekstoil u añoil 2019? 2) ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéettoʼon le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ?

³ Teʼ xookaʼ yaan k-xakʼaltik óoxpʼéel baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jéeoba u beetik ku chíikpajloʼob teʼ Isaías 41:10, u tekstoil u jaʼabil 2019, lelaʼ jach ku muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Yáaxeʼ, Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ yaan u yantal t-éetel. U kaʼapʼéeleʼ,  letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ k-Dios. U yóoxpʼéeleʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon. ¿Baʼaxten kʼaʼabéettoʼon le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ? * Tumen jeʼex Yoshikoeʼ, táan k-aktáantik yaʼab talamiloʼob. Tsʼoʼoleʼ k-chʼaʼpachtaʼal tumen le yóokʼol kaabaʼ. Yaan jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ táan u chʼaʼpachtaʼaloʼob tak tumen le gobiernoʼob jach yaan u páajtaliloʼoboʼ.

4. 1) ¿Máakalmáak le yáax baʼax tu yaʼalaj u beetik Jéeoba ken k-xakʼaltoʼ? (Ilawil le tsolajiloʼ). 2) ¿Bix u yaʼalik Jéeoba u yaabiltmoʼon? 3) ¿Bix a wuʼuyikaba yoʼolal le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ?

⁴ Yáaxeʼ, Jéeobaeʼ ku líiʼsik k-óol yéetel le tʼaanoʼobaʼ: «Maʼ a chʼaʼik saajkil, tumen teneʼ tiʼ yanen ta wéeteleʼ». * Utiaʼal u yeʼesik Dios tiaʼan t-éeteleʼ ku yeʼesiktoʼon u yaabilaj yéetel ku kanáantkoʼon. Le oʼolal ku yaʼalik: «Tumen uts a lúubul tiʼ teen, koʼoj a tojol in tiaʼal, teneʼ in yaabilmajech» (Isa. 43:4). Mix baʼal jeʼel u beetik u xuʼulul u yaabiltik Jéeoba le máaxoʼob meyajtikoʼ. Mix bikʼin kun xuʼulul u yaabiltikoʼon (Isa. 54:10). K-ojéeltik jach u yaabiltmoʼon yéetel ku yilkoʼon bey u amigoʼoneʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal. Letiʼeʼ yaan u kanáantkoʼon jeʼex úuchik u kanáantik Abrán (Abrahán), u amigoeʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Maʼ a chʼaʼik saajkil[,] tumen teen a j-kanan» (Gén. 15:1).

5, 6. 1) ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ taak u yáantkoʼon yéetel le baʼaxoʼob k-aktáantikoʼ? 2) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Yoshikooʼ?

⁵ K-ojel Jéeobaeʼ taak u yáantkoʼon yéetel le baʼaxoʼob k-aktáantikoʼ, tumen ku yaʼaliktoʼon: «Wa yaan a chʼaakat ich jaʼeʼ, [tiʼ bíin] yanaken ta wéetel[iʼ], wa kʼaʼabéet a chʼaktik áalkab jaʼobeʼ, maʼ bíin búulukechiʼ; wa yaan a máan ich kʼáakʼeʼ maʼ bíin elekechiʼ, maʼ bíin tóochʼbanak kʼáakʼoʼob tiʼ tech[iʼ]»  (Isa. 43:2). ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaanoʼobaʼ?

⁶ Jéeobaeʼ maʼ tu yaʼalik wa yaan u luʼsik le baʼaxoʼob talamkúuntik k-kuxtaloʼ, baʼaleʼ maʼ ken u chaʼa u luʼsik k-kuxtal bey jeʼex ka búulukoʼon ichil junpʼéel áalkab jaʼeʼ wa bey ka tóokaʼakoʼon tumen le kʼáakʼoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ yaan u yáantkoʼon k-aktáantoʼob. Tsʼoʼoleʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak k-óol kex ka yanakoʼon tu chiʼ kíimil (Isa. 41:13). Lelaʼ bey tu beetil yéetel Yoshiko, le t-aʼalaj tu káajbal le xookaʼ. U hijaeʼ ku yaʼalik: «Jach tu péeksaj k-óol ka t-ilaj maʼ chiʼichnak in maamaiʼ. T-ileʼ jach áantaʼab tumen Jéeoba utiaʼal ka yanak jeetsʼelil tiʼ. Le oʼolal tak le kʼiin ka kíimoʼ tu tsikbaltaj tiʼ le enfermeraʼob yéetel tiʼ uláakʼ kʼojaʼanoʼob baʼaxoʼob ku yaʼalik u beetik Jéeobaoʼ». ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Yoshikooʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ wa k-creertik tiaʼan Jéeoba t-éeteleʼ, maʼ ken sajaktal k-aktáant le baʼaxoʼob ku yúuchultoʼonoʼ.

7, 8. 1) ¿Máakalmáak le u kaʼapʼéel baʼax tu yaʼalaj Jéeoba ken k-xakʼaltoʼ, yéetel baʼax u kʼáat u yaʼal u «péek a wóol» tu yaʼaloʼ? 2) ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ le judíoʼob maʼ u péek u yóoloʼoboʼ? 3) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba teʼ Isaías 46:3 yéetel 4 utiaʼal u líiʼsik u yóol u kaajaloʼ?

⁷ Koʼoneʼex xakʼaltik le u kaʼapʼéel baʼax ku yaʼalik u beetik Jéeoba tsʼíibtaʼab tumen Isaíasoʼ: ‹Maʼ u péek a wóol, tumen teneʼ a Diosen›. Le tʼaan hebreo ku traducirtaʼal «péek a wóol[oʼ]» ku tsʼáaik naʼatbil «u sutik u paakat máak paachil, tumen sajak tiʼ wa baʼax» wa «u súusut paakat máak tumen jach sajak».

⁸ ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba maʼ kun chiʼichnaktal le judíoʼob kun palitsiltbiloʼob Babiloniaoʼ? Tumen u yojel le babilonoʼoboʼ yaan u sajaktaloʼob kéen taalak baʼateltbiloʼob tumen u soldadoiloʼob medopersa kéen tsʼoʼokok le setenta añosoʼ. Jéeobaeʼ yaan u meyajtiʼ le soldadoʼobaʼ utiaʼal u jáalkʼabtik u kaajal (Isa. 41:2-4). Ka tu yilaj le babilonioʼob yéetel u kajnáaliloʼob uláakʼ kaajoʼob táan u náatsʼal le enemigoʼoboʼ, joʼopʼ u yaʼalikoʼob tu baatsiloʼob: «Maʼ saajkoʼoniʼ». Tsʼoʼoleʼ tu beetoʼob uláakʼ diosoʼob, tumen tu tukloʼob letiʼob kun kanáantkoʼob (Isa. 41:5-7). Bey túunoʼ le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jéeobaaʼ tu líiʼsaj u yóol u kaajal: «Techeʼ Israel, [...] in palitsil[ech] [maʼ bey u maasil kaajoʼobiʼ]». Tsʼoʼoleʼ utiaʼal maʼ u sajaktaloʼobeʼ tu yaʼalajtiʼob xan: «Teneʼ a [Diosen]» (Isa. 41:8-10). Ka tu yaʼalaj Jéeoba ‹a Diosen› tiʼ le judíoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ, tu yeʼesaj maʼ u tuʼubsmoʼobiʼ yéetel láayliʼ ku yilkoʼob bey u kaajaleʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajtiʼob yaan u sutkoʼob yéetel yaan u salvartikoʼob. Le tʼaanoʼobaʼ jach tu líiʼsaj u yóol le judíoʼob palitsiltaʼanoʼoboʼ (xok Isaías 46:3, 4).

9, 10. ¿Baʼaxten maʼ unaj u péek k-óoliʼ? Kete.

⁹ Le máakoʼob bejlaʼaʼ jach ku péek u yóoloʼob yoʼolal le sen baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaloʼ. Baʼaleʼ u jaajileʼ tak toʼon k-muʼyaj yoʼolal le baʼaloʼobaʼ. Kex beyoʼ maʼ unaj u péek k-óoliʼ, tumen Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Teneʼ a [Diosen]». Le tʼaanoʼobaʼ jach ku líiʼsik k-óol. ¿Baʼaxten?

¹⁰ Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ. Juan yéetel Joseeʼ táan u viajaroʼob tiʼ avión. Baʼaleʼ le avionoʼ ku káajal u sen péek. Teʼ súutukoʼ ku yuʼubaʼal u yaʼalaʼal tumen le pilotooʼ: «Táan k-máan tuʼux jach kʼaʼam iikʼ. K-much aʼalikteʼex maʼ a luʼskeʼex a cinturoneʼex. ¡Maʼ a sajaktaleʼex, mix baʼal kun úuchul!». Juaneʼ jach sajak. Baʼaleʼ ku yilkeʼ Joseeʼ maʼ saajkiʼ.  Le oʼolal ku kʼáatiktiʼ: «¿Baʼaxten maʼ saajkechiʼ?». Joseeʼ ku cheʼej, tsʼoʼoleʼ ku yaʼaliktiʼ: «In kʼaj óol le pilotooʼ. Letiʼeʼ in papá. Paʼatik in tsikbaltiktech u maasil tiʼ letiʼ, leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal ka xuʼuluk a sajaktal».

11. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le kaʼatúul máaxoʼob ku viajaroʼob tiʼ avionoʼ?

¹¹ ¿Baʼax k-kanik tiʼ lelaʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ, jeʼex Joseeʼ maʼ unaj k-sajaktaliʼ, tumen k-kʼaj óol tubeel Jéeoba, k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ. K-ojel letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon k-aktáant le baʼaxoʼob k-muʼyajtik teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ (Isa. 35:4). Kex u maasil máakoʼob saajkoʼobeʼ, toʼoneʼ maʼ saajkoʼoniʼ, tumen k-kʼubmaj k-óol tiʼ Jéeoba (Isa. 30:15). Tsʼoʼoleʼ jeʼex tu beetil Joseeʼ, k-tsikbaltik tiʼ u maasil baʼax oʼolal k-kʼubik k-óol tiʼ Dios. Letiʼob xaneʼ yaan u yilkoʼobeʼ yaan u yáantaʼaloʼob tumen Jéeoba kex jeʼel baʼalak ka u aktáantoʼobeʼ.

12. 1) ¿Máakalmáak le u yóoxpʼéel baʼax ku yaʼalik Jéeoba u beetik ken k-xakʼaltoʼ? 2) ¿Baʼax ku kʼaʼajsiktoʼon le tʼaan u «kʼab» Jéeobaoʼ?

¹² Koʼoneʼex ilik u yóoxpʼéel baʼax ku yaʼalik u beetik Jéeoba: «Teen tsʼáaik a muukʼ, teen áantkech». Isaíaseʼ tsʼokaʼaniliʼ u yaʼalik baʼax ken u beet Jéeoba utiaʼal u líiʼsik u yóol u kaajaleʼ. Tu yaʼalaj: «Yuumtsileʼ ku kʼuchul tu yéetel páajtalil, ku láaj tʼonkíintik yéetel u muukʼ u kʼab» (Isa. 40:10). Teʼ Bibliaoʼ ku meyaj le tʼaan kʼab utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ le páajtaliloʼ. Le oʼolal le baʼax tu yaʼalaj Isaíasoʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ juntúul Rey yaan u páajtalil. Úuchjeakileʼ Dioseʼ meyajnajtiʼ u páajtalil utiaʼal u yáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ láayliʼ ku yáantik yéetel ku kanáantik le máaxoʼob u kʼubmaj u yóoloʼob tiʼoʼ (Deu. 1:30, 31; Isa. 43:10).

13. 1) ¿Baʼax kʼiin ku tsʼaʼabaltoʼon muukʼ tumen Jéeoba? 2) ¿Baʼax u yaʼalmaj Jéeoba ku beetik u muʼukʼaʼantal k-fe yéetel k-kʼubik k-óol tiʼ letiʼ?

 ¹³ Jeʼex u yaʼalik Jéeobaoʼ, letiʼeʼ ku tsʼáaiktoʼon muukʼ tu kʼiinil táan k-chʼaʼpachtaʼal. Yaan tuʼuxeʼ táan u luʼsaʼaltoʼon u derechoil k-kʼaʼaytaj wa ku prohibirtaʼal le meyajoʼob ku beetik u kaajal Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ le baʼax ku beetkoʼoboʼ maʼatech u beetik u péek k-óol. Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon junpʼéel baʼal ku beetik u muʼukʼaʼantal k-fe yéetel k-kʼubik k-óol tiʼ letiʼ. Ku yaʼalik: «Maʼ yanak máax beetik u nuʼukul baʼateʼel utiaʼal a xuʼulsaʼaliʼ» (Isa. 54:17). Le tʼaanoʼobaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon óoxpʼéel baʼaloʼob jach kʼaʼanaʼantak.

14. ¿Baʼaxten maʼ jelaʼan k-ilik k-chʼaʼpachtaʼal tumen le máaxoʼob pʼektik Diosoʼ?

¹⁴ Yáaxeʼ, k-ojel yaan k-pʼektaʼal tumen le yóokʼol kaabaʼ (Mat. 10:22). Jesuseʼ tu yaʼaleʼ yaan u chʼaʼpachtaʼal u disipuloʼob teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ (Mat. 24:9; Juan 15:20). U kaʼapʼéeleʼ, u profecíail Isaíaseʼ ku yaʼalikeʼ maʼ chéen ken k-pʼektbil tumen le máakoʼoboʼ, baʼaxeʼ yaan u meyajtiʼob jejeláas nuʼukuloʼob utiaʼal u baʼateloʼob t-contra. Ichiloʼobeʼ táakaʼan u yaʼalaʼal baʼaloʼob maʼ jaajtak t-contraiʼ yéetel chʼaʼpachtajil (Mat. 5:11). Jéeobaeʼ yaan u chaʼik u meyaj tiʼ k-enemigoʼob le baʼaloʼob t-contraaʼ (Efe. 6:12; Apo. 12:17). Baʼaleʼ maʼ unaj k-sajaktaliʼ. ¿Baʼaxten?

15, 16. 1) Jeʼex u yaʼalik Isaías 25:4 yéetel 5, ¿máakalmáak le u yóoxpʼéel baʼal unaj k-kʼaʼajsikoʼ? 2) Jeʼex u yaʼalik Isaías 41:11 yéetel 12, ¿baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ?

¹⁵ U yóoxpʼéel baʼal unaj k-kʼaʼajsikeʼ, Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ maʼ kun antal mix junpʼéel u nuʼukulil baʼateʼel utiaʼal ‹k-xuʼulsaʼal›. Jeʼex junpʼéel pakʼ ku kanáantik máak tiʼ junpʼéel chak ikʼaleʼ, Jéeoba xaneʼ ku kanáantkoʼon tiʼ u muukʼ le «tsʼíitsʼik máakoʼob[oʼ]»  (xok Isaías 25:4, 5). Le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ maʼ ken u beetoʼob k-muʼyaj utiaʼal mantatsʼ (Isa. 65:17).

¹⁶ Utiaʼal u beetik k-maas kʼubik k-óol tiʼeʼ, Jéeobaeʼ ku yaʼalik baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ (xok Isaías 41:11, 12). Kex jeʼel baʼalak ka u beet t-contra le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ, maʼ kun páajtal u xuʼulskoʼob u kaajal Dios, tumen «bíin jáay xuʼulsaʼakoʼob».

17, 18. 1) ¿Baʼaxten k-xokik le Bibliaoʼ jeʼel u yáantkoʼon k-maas kʼub k-óol tiʼ Dioseʼ? Kete. 2) ¿Baʼaxten unaj k-tuukul tiʼ u tekstoil u añoil 2019?

¹⁷ Wa maas k-kʼaj óoltik Jéeobaeʼ, maas yaan k-kʼubik k-óol tiʼ letiʼ. Junpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ letiʼe k-jóoʼsik u tiempoil utiaʼal k-xokik le Bibliaoʼ yéetel k-tuukul tiʼ le baʼax k-xokikoʼ. Le Bibliaoʼ ku tsikbaltik bix úuchik u kanáantik Jéeoba u kaajal úuchjeakil, lelaʼ ku yáantkoʼon k-maas creert yaan u kanáantkoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ.

¹⁸ Tuukulnakoʼon tiʼ bix jatsʼutsil u ketik Isaías le bix u kanáantkoʼon Diosoʼ. Letiʼeʼ tu ketaj Jéeoba yéetel juntúul j-kanan taman. Tu yaʼalaj: «Ku méekʼik le mejen tamanoʼob[oʼ]» (Isa. 40:11). Kéen k-uʼuy bix u méekʼikoʼon Jéeobaeʼ, k-uʼuyik maʼ saajkoʼoniʼ. Utiaʼal u yáantkoʼon maʼ k-sen chiʼichnaktaleʼ, le palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼatoʼ tsʼoʼok u yéeyik Isaías 41:10 utiaʼal u tekstoil u añoil 2019, ku yaʼalik: ‹Maʼ u péek a wóol tumen a Diosen›. Unaj k-tuukul tiʼ le jatsʼuts tʼaanoʼob mantatsʼaʼ. Wa k-beetkeʼ yaan u yantaltoʼon u muukʼil utiaʼal k-aktáantik le baʼaxoʼob ku taal u kʼiinoʼ.