LE LIBROʼOBAʼ ku yaʼalaʼal kaʼach tiʼob arco iris, tumen yaʼab u coloriloʼob. Le jatsʼuts dibujoʼob ku taaskoʼ tu beetoʼob in tuukul tiʼ yaʼab baʼaloʼob. Le oʼolal desde tin chichnil taakchaj in kʼaj óoltik baʼax ku yaʼalik le Biblia, jeʼex u tsolik le libroʼoboʼ.

Teʼ kʼiinoʼob táan u káajal le u Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambaloʼ, jach yaachajaʼan in wóol. In papá yéetel in maamaeʼ tu divorciartubaʼob. Teneʼ jach in yaabiltmoʼob, le oʼolal maʼ tin naʼatik baʼaxten tu pʼatubaʼob. Tin wuʼuyaj maʼ yaabiltaʼaneniʼ. Minaʼan in wíitsʼinoʼob, le oʼolal tin wuʼuyaj mix máak yaan utiaʼal u líiʼsik in wóol.

Teen yéetel in maamaeʼ tiʼ kajaʼanoʼon kaʼach Karachi, u noj kaajil u luʼumil Pakistaneʼ. Junpʼéel kʼiineʼ xíimbaltaʼaboʼon tumen Fred Hardaker, juntúul doctor tsʼoʼok u yantal u jaʼabil yéetel j-jaajkunaj tiʼ Jéeoba, le religión tuʼux u taal le misionero tsʼáa le libroʼob tiʼ in taataʼoboʼ. Letiʼeʼ tu kʼáataj tiʼ in maama wa jeʼel u yóotik ka tsʼaʼabak xook tiʼ yéetel le Bibliaoʼ. In maamaeʼ tu yaʼaleʼ maʼatan, baʼaleʼ tu yaʼalajtiʼeʼ  maʼ xaaneʼ teneʼ jeʼel in xook tu yéeteleʼ. Bey túunoʼ junpʼéel semana tiʼ leloʼ káaj u tsʼáaikten xook.

Ka máan wa jaypʼéel semanaeʼ káaj in bin teʼ muchʼtáambaloʼob ku beetaʼal tu consultorio le sukuʼun Hardakeroʼ. Teʼeloʼ ku muchʼkuba kex doce sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼobiʼ, letiʼobeʼ tu líiʼsoʼob in wóol yéetel tu kanáantenoʼob bey u paalaloʼobeʼ. Letiʼobeʼ ku kutaloʼob tin tséel yéetel ku chintaloʼob utiaʼal u paktikenoʼob kéen tʼaanakoʼob tin wéetel. Leloʼ jach tu líiʼsaj in wóol.

Maʼ xáanchaj ka invitartaʼaben kʼaʼaytaj tumen le sukuʼun Hardakeroʼ. Tu kaʼansajten bix jeʼel u meyajten le gramófono utiaʼal in tsʼáaik uʼuybil le tsoltʼaanoʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ le tsoltʼaanoʼobaʼ u taatsʼ u yaʼalikoʼob baʼax unaj u beetik máak, le oʼolal yaan máax maʼ utschaj tu tʼaan u yuʼubikoʼobiʼ. Baʼaleʼ teneʼ jach uts tin tʼaan in kʼaʼaytaj. Jatsʼuts in wilik in kaʼansik u jaajil tiʼ uláakʼ máakoʼob.

Teʼ kʼiinoʼob táan u líiʼskuba u soldadoiloʼob Japón utiaʼal u yookloʼob baʼateʼel tu luʼumil Indiaoʼ, u autoridadiloʼob Gran Bretañaeʼ jach táan u chʼaʼpachtikoʼob u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Tu mesil julio tiʼ 1943, joʼopʼ xan in chʼaʼpachtaʼal. U directoril in escuela, juntúul sacerdote anglicanoeʼ, tu tojolchʼinten, tumen ku yaʼalikeʼ «kʼasaʼanen». Tu yaʼalaj tiʼ in maamaeʼ maʼ unaj in biskinba yéetel in wéet xookoʼobiʼ, tumen kin xook yéetel le j-Jaajkunajoʼoboʼ. Leloʼ jach tu beetaj u kʼuuxil in maama, le oʼolal xuʼul u chaʼik in bin muchʼtáambal. Tsʼoʼoleʼ tu túuxten yiknal in papá tu kaajil Peshawar, kex 342 leguas (1,370 kilómetros) yanil tiʼ in wotoch. Teʼeloʼ tin wuʼuyaj bey káaj in náachtal tiʼ Jéeobaeʼ, tumen maʼatech in xokik le Bibliaoʼ mix tech in bin muchʼtáambal.

Tu añoil 1947, suunajen tu kaajil Karachi utiaʼal in kaxtik meyaj. Tu séebaʼanileʼ binen tu consultorio le doctor Hardakeroʼ, letiʼeʼ tu kʼamen yéetel kiʼimak óolal.

Letiʼeʼ tu tuklaj kʼojaʼanen, le oʼolal tu kʼáatajten: «¿Baʼax túun yaj tech?».

Teneʼ tin núukajtiʼ: «Mix baʼal, maʼ kʼojaʼaneniʼ. Taalen ka k-xok le Bibliaoʼ».

Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¿Baʼax kʼiin a kʼáat a káajse?».

Teneʼ tin waʼalajtiʼ: «Wa ku páajtaleʼ, desde beoraaʼ».

Teʼ kʼiin jeʼeloʼ bul tarde t-xakʼalxoktaj le Bibliaoʼ. Tin wuʼuyaj tsʼoʼok in suut ichil in familia. In maamaeʼ tu tuklaj u náachkuntiken tiʼ le j-Jaajkunajoʼoboʼ, baʼaleʼ teneʼ in chʼaʼtukultmaj in meyajtik Jéeoba. Okjaʼanajen 31 tiʼ agosto tiʼ 1947, maʼ úuch tiʼ leloʼ káaj in beetik in precursor regularil, le yaanten 17 añosoʼ.

Le yáax tuʼux túuxtaʼaben in beet in precursoriloʼ Quetta, junpʼéel chan kaaj tuʼux yaan kaʼach u soldadoiloʼob Gran Bretaña. Tu añoil 1947, le luʼumiloʼ tu jatsuba: India yéetel Pakistán. * Lelaʼ tu beetaj u líikʼil le religión tu contra uláakʼ religionoʼ yéetel tu beetaj u púutsʼul yaʼabkach máakoʼob tu luʼumoʼob. Kex 14 millones máakoʼob púutsʼoʼob. Le musulmanoʼob kajaʼanoʼob Indiaoʼ binoʼob Pakistán, le hinduʼob yéetel le sijeʼob yanoʼob Pakistanoʼ, binoʼob India. Le jach táan le talamilaʼ, páajchaj in naʼakal teʼ tren kex jach táaj chuup tu kaajil Karachioʼ, chʼuylajen paachil tak ka kʼuch Quetta.

Tu kaajil Quettaeʼ, tin kʼaj óoltaj George Singh, juntúul precursor especial yaan kex veinte años tiʼ. Georgeeʼ tu tsʼáajten junpʼéel úuchben bicicleta utiaʼal in bin kʼaʼaytaj teʼ kaajoʼob yanoʼob teʼ witsoʼoboʼ, kex yaan kʼiineʼ chéen machbil in bisik. Óoliʼ mantatsʼ tin juunal kin kʼaʼaytaj. Ka tu tsʼáaj seis meses kʼuchkeneʼ, kin tsʼáaik xook tiʼ 17 máakoʼob, yaan tiʼ letiʼobeʼ tu beetubaʼob j-jaajkunajil tiʼ Jéeoba. Juntúuleʼ Sadiq Masih, u nojchil le soldadoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yáanten yéetel George utiaʼal k-traducirtik jujunpʼéel publicacionoʼob ichil le idioma urdu, le maas ku tʼaʼanal tu kaajil Pakistanoʼ. Ka máan kʼiineʼ Sadiq xaneʼ jach tu tsʼáaj u yóol teʼ kʼaʼaytajoʼ.

Ka máan kʼiineʼ suunajen Karachi, múul meyajnajen yéetel kaʼatúul misioneroʼob táant u tsʼoʼokol u xookoʼob tu Escuelail Galaadeʼ: Henry Finch yéetel Harry Forrest. Jach táaj jatsʼuts tin wilil le áantaj tu tsʼáajoʼob tenoʼ. Juntéenjeakeʼ binen kʼaʼaytaj yéetel Finch tu xamanil Pakistán. Tu jáal le witsoʼoboʼ  tʼaanajoʼon yéetel yaʼab máakoʼob ku tʼankoʼob le idioma urdu jach taak u kankoʼob le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Kaʼapʼéel año tiʼ leloʼ binen xan xook tu Escuelail Galaad, ka tsʼoʼokeʼ suunajen Pakistán, teʼeloʼ tsʼaʼaben in beet in superintendenteil tiʼ circuito cada wa baʼax kʼiin. Tiʼ kin pʼáatal kaʼach tu yotoch óoxtúul misioneroʼob tu kaajil Lahoreoʼ.

Yaj tin wóol in waʼalik, baʼaleʼ tu añoil 1954, le misioneroʼob kajaʼanoʼob Lahoreoʼ baʼateltʼaanajoʼob, u najil Betel túuneʼ tu túuxtaj jujuntúul yaanal tuʼuxiʼ. Teneʼ maʼ tin weʼesaj naʼatiliʼ, táakpajen xan teʼ baʼateltʼaanoʼ, le oʼolal tsolnuʼuktaʼaben. Jach lúub in wóol, tin wuʼuyaj maʼ tu páajtal in meyajtik Jéeoba. Ka suunajen tu kaajil Karachi, tsʼoʼoleʼ binen Londres (Inglaterra) utiaʼal in jel káajsik in meyajtik Jéeoba.

Teʼ múuchʼulil tuʼux binenoʼ yaan yaʼab sukuʼunoʼob ku meyajoʼob tu Betelil Londresiʼ. Pryce Hughes, le máax nuʼuktik le meyajoʼob ku beetaʼal Beteloʼ, jach uts yéetel tu tsʼáaj u yóol u yáanten. Letiʼeʼ tu tsikbaltajteneʼ, juntéenjeakeʼ tsoʼol u nuʼuk tiʼ tumen sukuʼun Joseph Rutherford, le máax nuʼuktik le kʼaʼaytaj ku beetaʼal tuláakal yóokʼol kaaboʼ. Le sukuʼun Hughesoʼ tu tsikbalteʼ joʼopʼ u kaxtik baʼax u yaʼale, baʼaleʼ maas kʼeʼey tumen le sukuʼun Rutherfordoʼ. Tu péeksaj in wóol ka tin wilaj le sukuʼun Hughesoʼ táan u cheʼej le táan u kʼaʼajsik le baʼax úuchtiʼoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ kʼuuxilnajiʼ, baʼaleʼ tu tsʼáaj cuenta kʼaʼabéet u tsoʼolol u nuʼuk tiʼ yéetel tu yilaj bey junpʼéel bix u yeʼesik u yaabilaj Jéeoba tiʼeʼ (Heb. 12:6). Le baʼax tu yaʼaloʼ jach tu péeksaj in wóol yéetel tu yáanten utiaʼal ka in kaʼa meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal.

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ in maamaeʼ bin kajtal Londres yéetel tu yóotaj ka tsʼaʼabak xook tiʼ tumen John Barr, letiʼeʼ táakpaj ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ. In maamaeʼ séebaʼan úuchik u tsʼáaik u yóol u meyajt Jéeoba, ka okjaʼanaj tu añoil 1957. Ka máan kʼiineʼ tin wojéelteʼ in papaeʼ káaj u xokik le Biblia yéetel le sukuʼunoʼob táanil tiʼ u kíimiloʼ.

Tu añoil 1958, tsʼoʼok in beel yéetel Lene, juntúul kiik ku taal Dinamarca kajaʼan kaʼach Londres. Junpʼéel año tsʼoʼokok k-beeleʼ síij Jane, le yáax tiʼ le cinco in paalal anchajoʼ. Tsʼaʼaben xan in beet jujunpʼéel meyaj teʼ múuchʼulil yaan Fulhamoʼ. Baʼaleʼ Leneeʼ kʼojaʼanchaji, le oʼolal kʼaʼabéetchaj k-bin tuʼux maʼ tu jach beetik keʼelil. Le oʼolal tu añoil 1967, binoʼon kajtal Adelaida (Australia).

Teʼ múuchʼulil yaan Adelaidaoʼ yaan kaʼach 12 sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼaniʼ, letiʼobeʼ jach ku tsʼáaik u yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ. Séebaʼan úuchik k-tsʼáaik k-óol kʼaʼaytaj jeʼex u beetkoʼoboʼ.

 Tu añoil 1979, síij Daniel, u cinco k-paalal. Yaan síndrome de Down * tiʼ yéetel jach séeb u kʼojaʼantal, le oʼolal le doctoroʼoboʼ tu yaʼaloʼob maʼ kun xáantal u kuxtal. Tak bejlaʼa talam in wilik in tsikbaltik le baʼax úuchtiʼoʼ. T-beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kanáantik yéetel k-tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ u maasil k-paalaloʼ. Danieleʼ yaan kaʼapʼéel jool tu chan puksiʼikʼal, le oʼolal yaan kʼiineʼ ku moradochajal, tumen maʼ tu páajtal u chʼaʼik u yiikʼ. Tu séebaʼanileʼ k-bisik hospital. Baʼaleʼ kex jach kʼojaʼaneʼ jach yaan u naʼat, jach uts yéetel u yaabiltmaj Jéeoba. Kéen orarnakoʼon táanil tiʼ k-jaanleʼ, ku machik u mejen kʼaboʼob, ku chinik u pool yéetel ku yaʼalik tu jaajil u yóol: «Ka béeyak». Kéen tsʼoʼokkeʼ ku káajal u janal.

Ka tu tsʼáaj kanpʼéel años tiʼ Danieleʼ tsaʼay leucemia tiʼ. Teen yéetel Leneeʼ t-uʼuyaj tsʼoʼok k-jach kaʼanal yéetel tsʼoʼok u lúubul k-óol. Tin wuʼuyaj bey yaan baʼax kun xíikil ichil in pooleʼ. Teʼ kʼiinoʼob jach yaachajaʼan in wóoloʼ, xíimbaltaʼaboʼon tumen Neville Bromwich, k-superintendente tiʼ circuito. Teʼ áakʼab jeʼeloʼ tu méekʼoʼoneʼ ka okʼolnaj t-éetel. Múul okʼolnaj t-éetel. Le baʼaxoʼob tu yaʼalaj yéetel yaabilajoʼ jach tu líiʼsaj k-óol. Kex la una jaʼatskab ka bini. Maʼ sáam tiʼ leloʼ ka kíim Daniel. Le úuchik u kíimiloʼ letiʼe baʼax maas yaj tsʼoʼok u yúuchul ichil k-kuxtaloʼ. Baʼaleʼ jach ku líikʼil k-óol k-ojéeltik mix baʼal, mix le kíimil, kun beetik u náachtal Daniel tiʼ u yaabilaj Jéeobaoʼ (Rom. 8:38, 39). ¡Jach k-tsʼíiboltik k-kaʼa ilik kéen kaʼa kuxlak teʼ túumben luʼumoʼ! (Juan 5:28, 29).

Kex tsʼoʼok u tsʼáaikten kaʼapʼéel derrame cerebraleʼ, láayliʼ táan in meyaj bey ancianoil teʼ múuchʼuliloʼ. Le baʼaxoʼob tsʼoʼok in muʼyajtikoʼ ku yáantken in maas naʼat yéetel in chʼaʼ óotsilil tiʼ le sukuʼunoʼob ku aktáantkoʼob talamiloʼoboʼ. Maʼatech in tʼaan kʼaas tiʼ letiʼob. Baʼaxeʼ kin tuklik: «¿Baʼaxten bey u yuʼubikubaoʼ yéetel bey u tuukuloʼ? ¿Bix jeʼel in weʼesiktiʼ kin kaxtik u yutsileʼ? ¿Bix jeʼel in líiʼsik u yóol u beet baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ?». Jach jatsʼuts in wilik in beetik visita de pastoreo utiaʼal in líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼoboʼ. U jaajileʼ kéen in líiʼs u yóol u maasileʼ, tak teen ku líikʼil in wóol.

Kin wuʼuyikinba jeʼex le salmista le ka tu yaʼalaj le tʼaanoʼobaʼ: «Chúumuk tiʼ le sen tuukulil baʼaloʼob ku muchʼikubaʼob tin sutpacheʼ, techeʼ ka tsʼáaikten jeʼelel yéetel kiʼimak óolal» (Sal. 94:19). Jéeobaeʼ maʼ tu pʼaten ka anchajten talamiloʼob tin wotochiʼ, le ka chʼaʼpachtaʼaben ikil in meyajtikoʼ bey xan le ka tin aktáantaj kʼojaʼanil ichil in kuxtaloʼ. Jach tu jaajil kin wilik Jéeoba bey in Taataeʼ.