1, 2. 1) ¿Baʼax tu kʼáataj Jesús teʼ tu tsʼook oración tu beetaj yéetel u apostoloʼoboʼ? 2) ¿Baʼaxten tu yilaj Jesús u kʼaʼabéetil u yaʼalik ka múuchʼ meyajnakoʼob?

TEʼ TU tsʼook áakʼab tu máansaj Jesús yéetel u apostoloʼoboʼ tu yeʼesaj jach u kʼáat ka múuchʼ meyajnakoʼob. Le táan u orar tu yéeteloʼoboʼ tu yaʼalaj ku tsʼíiboltik ka múuchʼ meyajnakoʼob jeʼex u múuchʼ meyaj letiʼ yéetel u Taataeʼ (xok Juan 17:20, 21). Wa ku múuchʼ meyaj u disipuloʼobeʼ yaan u chíikpajal Jéeoba túuxt Jesús way Luʼumeʼ. Le yaabilajoʼ yaan u yeʼesik máaxoʼob jach tu jaajil tsaypachtik Jesús yéetel yaan u yáantaj utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼob (Juan 13:34, 35).

² Teʼ áakʼab jeʼeloʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj jach kʼaʼanaʼan u múuchʼ meyaj le apostoloʼoboʼ, tumen tu yilaj maʼ junpʼéeliliʼ bix u tuukuloʼobiʼ. Letiʼobeʼ tu baʼateltʼantoʼob «máax ichiloʼob ku tuklaʼal letiʼ u maas nojchil», tsʼoʼoleʼ maʼ yáax úuchik u beetkoʼoboʼ (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Juntéenjeak xaneʼ Santiago yéetel Juaneʼ tu kʼáatoʼob tiʼ  Jesús ka u chaʼa u kutaloʼob tu tséel kéen káajak u reinar (Mar. 10:35-40).

3. 1) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik u xuʼulul u múuchʼ meyaj u disipuloʼob Cristoeʼ? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuk teʼ xookaʼ?

³ Baʼaleʼ maʼ chéen le u tsʼíiboltik u beetik u nojchiloʼob jeʼel u beetik u xuʼulul u múuchʼ meyajoʼoboʼ. U maasil máakoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u pʼekmubaʼob, bey túunoʼ maʼatech u múuchʼ meyajoʼob. Le oʼolal le disipuloʼoboʼ unaj u yilik u xuʼulul u tuukuloʼob beyoʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax tu beetaj Jesús utiaʼal u yáantik u disipuloʼob maʼ u pʼektikoʼob u maasil? ¿Bix tu kaʼansil u disipuloʼob utiaʼal maʼ u yéeyikoʼob máax yéetel ken u bisubaʼob yéetel ka múuchʼ meyajnakoʼob? ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax tu kaʼansaj utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼonoʼ?

4. ¿Baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tuklaʼab yoʼolal Jesusiʼ?

⁴ Jesuseʼ yaan baʼax maʼ maʼalob tuklaʼab tu yoʼolaliʼ. Ka tu yaʼalaj Felipe tiʼ Natanael tsʼoʼok u yilik le Mesíasoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¿Jeʼel wa u yantal juntúul jach maʼalob máak tu kaajil Nazareteʼ?» (Juan 1:46). ¿Baʼaxten tu yaʼalaj leloʼ? Letiʼeʼ u yojel baʼax ku yaʼalik u profecíail Miqueas 5:2 yéetel u yojel le Mesíasoʼ Belén kun síijil. Le oʼolal maʼ xaaneʼ Natanaeleʼ tu tukleʼ maʼ tu páajtal u jóokʼol le Mesías tu kaajil Nazaretoʼ. Yaan tiʼ u nuuktakil le judíoʼob kajaʼanoʼob Judeaoʼ maʼ tu kʼamoʼob Jesusiʼ, tumen galileail (Juan 7:52). Yaʼab tiʼ u kajnáaliloʼob Judeaeʼ ku mixbaʼalkúuntikoʼob le galileailoʼoboʼ. Yaan judíoʼob xaneʼ tu yaʼaloʼob samaritano tiʼ Jesús utiaʼal u yaʼalikoʼob baʼal tiʼ (Juan 8:48). Le samaritanoʼob yéetel le judíoʼoboʼ yaanal u kaajaloʼob bey xan u religionoʼob. U kajnáaliloʼob Judea yéetel Galileaeʼ ku taaskoʼob mix baʼalil le samaritanoʼoboʼ (Juan 4:9).

5. ¿Bix ilaʼabik u disipuloʼob Jesús tumen u nuuktakil le judíoʼoboʼ?

⁵ U nuuktakil le judíoʼoboʼ ku taaskoʼob xan mix baʼalil u disipuloʼob Jesús. Tu táan le fariseoʼoboʼ «kʼaakʼastʼantaʼanoʼob» (Juan 7:47-49). Letiʼobeʼ ku pʼektikoʼob le máaxoʼob maʼ xooknajaʼanoʼob teʼ escuelaʼob tuʼux ku kaʼansaʼal le leyoʼ bey xan tumen maʼatech u beetkoʼob le baʼax suuk u beetaʼaloʼ (Bax. 4:13). Jesús yéetel u disipuloʼobeʼ chʼaʼpʼektaʼaboʼob yoʼolal u religionoʼob, tuʼux u taaloʼob yéetel tumen maʼ kaʼanchajaʼan u xookoʼobiʼ. Tak le disipuloʼoboʼ ku pʼektikoʼob kaʼach u maasil. Le oʼolal utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼobeʼ kʼaʼabéet u kʼexik bix u tuukuloʼob.

6. ¿Baʼaxoʼob eʼesik séeb jeʼel k-pʼektik u maasileʼ?

⁶ Bejlaʼeʼ jach séeb u pʼektikuba máak. Séeb jeʼel k-pʼektaʼaleʼ wa séeb jeʼel k-pʼektik u maasileʼ. Juntúul precursora ku taal Australiaeʼ, ku yaʼalik: «Teneʼ joʼopʼ in pʼektik le máaxoʼob sak u wíinkliloʼob le ka tin wilaj bix u beetkoʼob u muʼyaj le óotsiloʼoboʼ. Le baʼaxoʼob tu beetoʼob in muʼyajtikoʼ tu beetaj in maas pʼektikoʼob». Juntúul sukuʼun kajaʼan Canadá, tuʼux ku tʼaʼanal le idioma francés yéetel inglesoʼ, ku yaʼalikeʼ tu yuʼubaj ku pʼektik le máaxoʼob tʼanik inglesoʼ. Ku yaʼalik: «Kin tuklik kaʼacheʼ le máaxoʼob tʼanik le idioma francesoʼ maas maʼaloboʼob, le oʼolal tin pʼektaj le máaxoʼob tʼanik inglesoʼ».

7. ¿Baʼax tu beetaj Jesús utiaʼal u yáantik u disipuloʼob maʼ u pʼektikoʼob u maasil?

⁷ Jeʼex tu kʼiiniloʼob Jesuseʼ, jeʼel u talamtal tiʼ máak u kʼexik bix u tuukul utiaʼal u xuʼulul u pʼektik u maasileʼ. ¿Baʼax tu beetaj Jesús utiaʼal u yáantik u disipuloʼob? Yáaxeʼ, letiʼeʼ maʼ tu pʼektaj u maasiliʼ yéetel maʼ tu yéeyaj máax yéetel ken u bisubaiʼ. Kʼaʼaytajnaj tiʼ le ayikʼaloʼoboʼ bey xan tiʼ le óotsiloʼoboʼ, tiʼ le fariseoʼoboʼ bey xan tiʼ le samaritanoʼoboʼ, tiʼ le máaxoʼob kʼamik impuestoʼoboʼ bey xan tiʼ le j-kʼeban máakoʼoboʼ. U kaʼapʼéeleʼ, yéetel le baʼaxoʼob tu kaʼansaj bey xan yéetel le baʼaxoʼob tu beetoʼ tu yeʼesaj tiʼ u disipuloʼob unaj  u kanik u bisubaʼob yéetel u maasil, tsʼoʼoleʼ maʼ unaj u pʼektikoʼobiʼ.

8. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús jeʼel u yáantik u disipuloʼob utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼobeʼ?

⁸ Jesuseʼ tu yaʼalaj baʼax jeʼel u yáantik u disipuloʼob utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼobeʼ. Tu yaʼalaj: «Teʼexeʼ láaj sukuʼuntsileʼex» (xok Mateo 23:8, 9). ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jesús láaj sukuʼuntsiloʼon? Yáaxeʼ, tumen tuláakloʼon u paalaloʼon Adán (Bax. 17:26). U kaʼapʼéeleʼ, tumen k-ilik Jéeoba bey k-Taataeʼ (Mat. 12:50). U yóoxpʼéeleʼ, tumen tiaʼanoʼon ichil junpʼéel nojoch familia ku múuchʼ meyaj yéetel yaabilaj bey xan yéetel fe. Le oʼolal teʼ cartaʼob tu tsʼíibtaj le apostoloʼoboʼ yaʼab u téenel tu yaʼaloʼob sukuʼun tiʼ u maasil máaxoʼob meyajtik Dios (Rom. 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13).

9, 10. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj u nojbaʼalkúuntkuba le judíoʼob yoʼolal u razaʼoboʼ? 2) ¿Bix úuchik u kaʼansik Jesús maʼ maʼalob u pʼektik máak u maasil chéen yoʼolal u razaiʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁹ Ka tsʼoʼok u yaʼalik Jesús unaj k-ilikba bey sukuʼuntsiloʼoneʼ tu yaʼalaj xan u kʼaʼabéetil k-eʼesik kabal óolal (xok Mateo 23:11, 12). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, le apostoloʼoboʼ talamchaj tiʼob u múuchʼ meyajoʼob, tumen ku taaskubaʼob nojbaʼalil. Tsʼoʼoleʼ tu kʼiiniloʼob Jesuseʼ le máakoʼoboʼ ku nojbaʼalkúuntkubaʼob yoʼolal u razaʼob. Yaʼab judíoʼobeʼ jach nojbaʼal u taaskubaʼob, tumen tu chʼiʼibal Abrahán u taaloʼob. Chéen baʼaleʼ minaʼan baʼax oʼolal u yuʼubikubaʼob beyoʼ, le oʼolal Juan Bautistaeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Dioseʼ jeʼel u líiʼsik u paalal Abrahán tiʼ le tuunichoʼobaʼ» (Luc. 3:8).

¹⁰ Jesuseʼ tu yaʼalaj maʼ maʼalob ka u nojbaʼalkúuntuba máak yoʼolal u razaiʼ. Leloʼ bey tu yaʼalil le ka kʼáataʼabtiʼ tumen juntúul escriba: «¿Jach máax tiʼ kʼaʼabéet in weʼesik yaabilaj?». Jesús túuneʼ tu tsikbaltajtiʼ u kettʼaanil le samaritanooʼ, letiʼeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ juntúul judío jaʼajatsʼaʼab yéetel oklaʼab baʼaxoʼob yaantiʼ. Kaʼatúul judíoʼobeʼ máanoʼob tu tséel, baʼaleʼ maʼ tu yáantoʼobiʼ. Chéen baʼaleʼ le samaritanooʼ jeʼel u yáante. Ka tsʼoʼok u tsikbaltik Jesús le kettʼaanaʼ tu yaʼalaj tiʼ le escriba ka u beet jeʼex le samaritanooʼ (Luc. 10:25-37). Bey túunoʼ Jesuseʼ tu yeʼesajeʼ juntúul samaritanoeʼ jeʼel u kaʼansik tiʼ le judíoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u yaabiltik u yéet máakiloʼoboʼ.

11. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj u pʼektaʼal mix máak tumen u disipuloʼob Cristoiʼ? 2) Jesuseʼ, ¿bix úuchik u yáantik u disipuloʼob u naʼatoʼob maʼ unaj u pʼektikoʼob mix máakiʼ?

¹¹ Táanil tiʼ u bin kaʼaneʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka kʼaʼaytajnakoʼob «tiʼ tuláakal u luʼumil Judea, Samaria bey xan tak tu maas náachil le Luʼumaʼ» (Bax. 1:8). Utiaʼal u páajtal u beetkoʼobeʼ kʼaʼabéet u xuʼulul u pʼektikoʼob u maasil yéetel u xuʼulul u nojbaʼalkúuntkubaʼob. Jesuseʼ tsʼokaʼaniliʼ u yáax tʼaan tiʼ le jatsʼuts modos tu yeʼesaj le máakoʼob maʼ judíoʼoboʼ, beyoʼ tu kaʼansoʼob utiaʼal u kʼaʼaytikoʼob le maʼalob péektsil tiʼ tuláakal máakoʼ. Juntéenjeakeʼ tʼaanaj tiʼ le nojoch fe tu yeʼesaj juntúul u nojchil le soldadoʼob táanxel luʼumil u taaloʼ (Mat. 8:5-10). Tu kaajil Nazaret xaneʼ tu tsoleʼ Jéeobaeʼ tu yeʼesaj u yutsil tiʼ le maʼ judíoʼoboʼ, jeʼex le koʼolel kimen u yíicham tu kaajil Sareptaoʼ yéetel Naamán, juntúul máak yaan lepra kaʼach tiʼ, ku taal tu luʼumil Siria (Luc. 4:25-27). Tsʼoʼoleʼ Jesuseʼ maʼ chéen kʼaʼaytajnaj tiʼ juntúul samaritanaiʼ, baʼaxeʼ pʼáat kaʼapʼéel kʼiin u kaʼans le máaxoʼob taak u kaanbaloʼob Samariaoʼ (Juan 4:21-24, 40).

12, 13. 1) ¿Bix tu yuʼubiluba le apostoloʼob ka tu yiloʼob táan u kʼaʼaytaj Jesús tiʼ juntúul samaritanaoʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Bix k-ojéeltik Santiago yéetel Juaneʼ maʼ tu jach naʼatoʼob baʼax taak u kaʼansaʼaltiʼob tumen Jesusiʼ?

¹² Le apostoloʼoboʼ suuk kaʼach u pʼektikoʼob u maasil. Le oʼolal juntéenjeakeʼ jaʼakʼ u  yóoloʼob ka tu yiloʼob táan u kʼaʼaytaj Jesús tiʼ juntúul samaritana (Juan 4:9, 27). U nuuktakil le judíoʼoboʼ maʼatech u tʼaanoʼob tu táan u maasil yéetel le koʼoleloʼoboʼ, menos yéetel juntúul samaritana ku bisik junpʼéel kʼaakʼas kuxtal. Le táan u tsikbal Jesús yéetel le koʼoleloʼ, le apostoloʼoboʼ tu yaʼaloʼobtiʼ ka u jaant wa baʼax. Chéen baʼaleʼ letiʼeʼ jach chʼiikil tiʼ le tsikbaloʼ, le oʼolal maʼ kʼajaʼantiʼ wa kʼaʼabéet u jaanliʼ. Utiaʼal letiʼeʼ u yoʼocheʼ u beetik baʼax u kʼáat u Taata yéetel u kʼaʼaytaj, kex tiʼ juntúul samaritana (Juan 4:31-34).

¹³ Santiago yéetel Juaneʼ maʼ tu naʼatoʼob le baʼax tu yóotaj u kaʼans Jesús tiʼoboʼ. Ka máanoʼob naatsʼ Samariaeʼ, le disipuloʼoboʼ tséeloʼob tiʼ junpʼéel chan kaaj utiaʼal u kaxtikoʼob tuʼux u máanskoʼob le áakʼaboʼ. Baʼaleʼ maʼ kʼaʼamoʼob tumen le samaritanoʼoboʼ, le oʼolal Santiago yéetel Juaneʼ tu yuʼuboʼob tiʼ Jesús wa u kʼáatoʼob ka éemek kʼáakʼ teʼ kaʼan utiaʼal u xuʼulsaʼal tiʼ le chan kaajoʼ. Baʼaleʼ kʼeʼeyoʼob tumen Jesús (Luc. 9:51-56). Wa tu kaajaloʼob ka úuchuk tiʼobeʼ, ¿jeʼel wa ta tʼaan u yaʼalikoʼob kaʼach beyoʼ? Maʼ xaaneʼ tu yaʼaloʼob leloʼ, tumen ichil u puksiʼikʼaloʼobeʼ u pʼekmoʼob le samaritanoʼoboʼ. Ka máan kʼiineʼ apóstol Juaneʼ bin kʼaʼaytaj tiʼ le samaritanoʼoboʼ, yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tu kʼamoʼob le maʼalob péektsiloʼ. Maʼ xaaneʼ suʼlakchaj ka tu kʼaʼajsaj le baʼax tu yaʼaloʼob juntéenjeakiloʼ (Bax. 8:14, 25).

14. ¿Bix úuchik u yutskíintaʼal le talamil anchaj teʼ yáax siglooʼ?

¹⁴ Le maʼ úuch tsʼoʼokok le Pentecostés tiʼ u añoil 33, anchaj junpʼéel talamil teʼ múuchʼuliloʼ. Le táan u tʼoʼoxol janal tiʼ le koʼoleloʼob kimen u yíichamoʼoboʼ, maʼ tsʼaʼab tiʼ le ku tʼankoʼob griegooʼ (Bax. 6:1). Maʼ xaaneʼ tu beetoʼob lelaʼ, tumen láayliʼ u pʼekmoʼob le máaxoʼob tʼanik yaanal idiomaoʼ. Tu séebaʼanileʼ le apostoloʼoboʼ tu yéeyoʼob máaxoʼob kun nuʼuktik bix kun tʼoxbil le jaanloʼ. Tuláakloʼobeʼ láaj griego u kʼaabaʼob, maʼ xaaneʼ leloʼ tu beetaj u yuʼubikuba maʼalobil le koʼoleloʼob yaachajaʼan kaʼach u yóoloʼoboʼ.

15. ¿Bix úuchik u bin u kanik Pedro unaj u yaabiltik tuláakal máak? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

¹⁵ Teʼ año 36, káaj u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ. Apóstol Pedroeʼ suuk kaʼach u biskuba chéen yéetel le judíoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ ka tsʼoʼok u yáantaʼal tumen Dioseʼ, tu kʼaʼaytaj le maʼalob péektsil tiʼ Cornelio, juntúul u soldadoil Romaoʼ (xok Baʼaxoʼob 10:28, 34, 35). Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ káaj u janal bey xan u biskuba yéetel le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ. Baʼaleʼ juntéenjeakeʼ, xuʼul u janal yéetel le maʼ judíoʼob kajaʼanoʼob Antioquíaoʼ (Gal. 2:11-14). Teʼ kʼiin jeʼeloʼ kʼeʼey tumen Pablo, Pedro túuneʼ tu kʼamaj le tsolnuʼuk tsʼaʼabtiʼoʼ. ¿Bix k-ojéeltik? Tumen le ka tu tsʼíibtaj u yáax carta tiʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob Asia Menor, táakaʼan tak le maʼ judíoʼoboʼ, tʼaanaj yéetel yaabilaj tiʼ «tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ» (1 Ped. 1:1; 2:17).

16. ¿Baʼax aʼalaʼab yoʼolal le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ?

¹⁶ Le baʼaxoʼob tu beetaj Jesusoʼ tu yáantaj le apostoloʼob u yiloʼob u kʼaʼabéetil u yaabiltikoʼob «tuláakal u jejeláasil máakoʼob[oʼ]» (Juan 12:32; 1 Tim. 4:10). Kex maʼ séeb úuchik u beetkoʼobeʼ, tu kʼexoʼob bix u tuukuloʼob. Le oʼolal ka máan kʼiineʼ kʼuch kʼaj óoltbiloʼob yoʼolal le yaabilaj yaan ichiloʼoboʼ. Tertuliano, kuxlaj teʼ siglo kaʼapʼéeloʼ, tu tsʼíibtaj baʼax ku yaʼalik u maasil máakoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Diosoʼ: «Ilawil bix u yaabiltmilubaʼob, jeʼel tak u tsʼáaik u kuxtaloʼob yoʼolal u maasileʼ». Úuchik u búukintikoʼob «le túumben kuxtaloʼ», páajchaj u yilkoʼob u maasil jeʼex u yilaʼaloʼob tumen Diosoʼ (Col. 3:10, 11).

17. ¿Baʼax tu beetaj jujuntúul kiikoʼob utiaʼal u xuʼulul u pʼektikoʼob u maasil?

¹⁷ Maʼ xaaneʼ toʼoneʼ maʼ séeb jeʼel u xuʼulul k-pʼektik u maasileʼ. Juntúul kiik kajaʼan Franciaeʼ táan u yilik u beetik beyoʼ, letiʼeʼ ku  yaʼalik: «Jéeobaeʼ tsʼoʼok u kaʼansikten baʼax u kʼáat u yaʼal u yeʼesaʼal yaabilaj, u tsʼáaik máak baʼaxoʼob yaantiʼ yéetel bix unaj u yaabiltaʼal u jejeláasil máakoʼob. Baʼaleʼ láayliʼ ku talamtalten in beetkeʼ. Le oʼolal kin kʼáatik tiʼ Jéeoba ka seguernak u yáantken». Juntúul kiik kajaʼan Españaeʼ bey u yúuchul tiʼ xanoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach ku talamtalten in wilik maʼ in pʼektik u jaats máakoʼob yoʼolal u chʼiʼibaloʼob. Yaʼab u téeneleʼ kin tratartikoʼob tubeel, baʼaleʼ yaan kʼiineʼ maʼatech. Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba ikil u yáantkoʼon k-múuchʼ meyajt bey junpʼéel familiaeʼ». Cada juntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u xakʼaltik u tuukul utiaʼal u yilik wa tsʼoʼok u xuʼulul u pʼektik u maasil. Maʼalob ka k-tukle: «¿Baʼax unaj in beetik utiaʼal u xuʼulul in pʼektik u maasil jeʼex le kiikoʼobaʼ?».

18, 19. 1) ¿Baʼax oʼolal unaj k-kʼamik u maasil yéetel kiʼimak óolal? 2) ¿Bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ?

¹⁸ Unaj k-kʼaʼajsikeʼ tuláakloʼon náach yaniloʼon kaʼach tiʼ Dios (Efe. 2:12). Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu natsʼoʼon tu yiknal yoʼolal u yaabilaj (Ose. 11:4; Juan 6:44). Cristo xaneʼ tu kʼamoʼon yéetel kiʼimak óolal. Tu tsʼáaj u páajtalil k-okol ichil u familia Dios (xok Romailoʼob 15:7). Wa k-kʼaʼamal tumen Jesús kex j-kʼebanoʼoneʼ, ¿maʼ wa bey unaj k-kʼamik xan u maasiloʼ?

¹⁹ Jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ le yóokʼol kaabaʼ, bey kun bin u maas pʼektikuba le máakoʼoboʼ (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Chéen baʼaleʼ toʼoneʼ k-kaxtik «le kaʼanilbeʼen naʼatoʼ», lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-kuxtal ich jeetsʼelil yéetel u maasil (Sant. 3:17, 18). Jach jatsʼuts k-ilik k-bisikba yéetel sukuʼunoʼob jejeláas tuʼux u taaloʼob, maʼatech k-pʼektikoʼob yoʼolal baʼax suuk u beetkoʼob, baʼaxeʼ yaan kʼiineʼ k-ilik k-kanik k-tʼan le idioma ku tʼankoʼoboʼ. Wa k-beetik beyaʼ yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil bey jeʼex «junpʼéel áalkab jaʼeʼ» yéetel justicia bey «[jeʼex u olasil] kʼáaʼnáabeʼ» (Isa. 48:17, 18).

20. ¿Baʼax ku yúuchul kéen k-chaʼa u kʼeʼexel k-tuukul yéetel k-puksiʼikʼal tumen le yaabilajoʼ?

²⁰ Le kiik kajaʼan Australia t-aʼalaj teʼ xóotʼol 6, jach áantaʼab tumen le Bibliaoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin wuʼuyaj bey jeʼepaj in wich yoʼolal le baʼaxoʼob tin kanoʼ. Tin wuʼuyaj bey túumbenchaj in puksiʼikʼal yéetel in tuukuleʼ. Tin tsʼáaj cuenta bix úuchik u bin u xuʼulul in pʼektik u maasil». Le sukuʼun kajaʼan Canadá xanoʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ «k-pʼektik u maasil tumen maʼ k-ojel wa maʼ maʼalob baʼax k-beetkiʼ» yéetel «jeʼel tuʼuxak ka síijik máakeʼ jeʼel u yeʼesik jatsʼuts modoseʼ». Letiʼeʼ tsʼoʼok u beel yéetel juntúul kiik ku tʼanik inglés. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le yaabilajoʼ jeʼel u beetik u xuʼulul u pʼektikuba máakeʼ.