1. ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet u líiʼsaʼal k-óol?

TULÁAKLOʼON unaj u líiʼsaʼal k-óol. Maʼ xaaneʼ k-chiʼichnaktal, ku lúubul k-óol wa ku yúuchultoʼon loob. Tsʼoʼoleʼ k-muʼyaj wa tsʼoʼok u yantal k-jaʼabil, kʼojaʼanoʼon wa tsʼoʼok u kíimil juntúul máax k-yaabiltmaj. Yaan tiʼ toʼoneʼ k-muʼyaj tumen k-tratartaʼal maʼ maʼalob tumen u maasiliʼ. Tsʼoʼoleʼ le yóokʼol kaabaʼ táan u maas kʼastal. Le baʼaxoʼob ku yilaʼal teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ ku yeʼesik jach tsʼoʼok u náatsʼal le túumben luʼumoʼ (2 Tim. 3:1). Kex beyoʼ maʼ xaaneʼ tsʼoʼok u yúuchtal joʼopʼok k-páaʼtik u beetik Jéeoba le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ, tsʼoʼoleʼ cada kʼiin ku máaneʼ maas yaʼab baʼaxoʼob k-muʼyajtik. Le oʼolaleʼ ¿máax jeʼel u líiʼsik k-óoleʼ?

2, 3. 1) ¿Baʼax k-ojel yoʼolal Habacuc? 2) ¿Baʼaxten yaan k-xakʼaltik u libroil Habacuc?

² Utiaʼal k-ilik u núukil le kʼáatchiʼaʼ, koʼoneʼex xakʼaltik u libroil Habacuc. Le Bibliaoʼ maʼ yaʼab baʼax ku yaʼalik yoʼolal le profetaoʼ. Maʼ xaaneʼ u kʼaabaʼeʼ u kʼáat u yaʼal «Méekʼ». Lelaʼ ku beetik u tuukul máak tiʼ kaʼapʼéel baʼal. Yáaxeʼ, ku beetik k-tuklik Jéeobaeʼ ku méekʼikoʼon utiaʼal u líiʼsik k-óol. U kaʼapʼéeleʼ ku beetik k-tuukul  tiʼ bix unaj u machkuba máak tiʼ letiʼ yéetel u kʼubik u yóol tiʼ baʼax ku yaʼalik. U libroil Habacukeʼ jach ku líiʼsik u yóol máak. Letiʼeʼ tu beetaj jujunpʼéel kʼáatchiʼob tiʼ Dios. Jéeobaeʼ tu láaj núukajtiʼ yéetel tu nuʼuktaj utiaʼal u tsʼíibtik le baʼax tu yaʼalajtiʼoʼ, tumen u yojel jeʼel xan u yáantkoʼoneʼ (Hab. 2:2).

³ Le tsikbal tu beetaj Habacuc yéetel Jéeobaoʼ chéen letiʼe baʼax ku yaʼalik le Biblia tu yoʼolal le profetaoʼ. Le libro tu tsʼíibtoʼ táakaʼan ichil «le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼaboʼob» teʼ Bibliaoʼ, «beyoʼ ikil u chúukpajal k-óol yéetel ikil u líiʼsaʼal k-óol tumen le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ, ka yanaktoʼon esperanza» (Rom. 15:4). Le librooʼ kaʼapʼéel bix u yáantkoʼon. Yáaxeʼ, ku yáantkoʼon k-naʼat baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u yóol máak tiʼ Jéeoba. U kaʼapʼéeleʼ, ku yeʼesiktoʼon jeʼel u béeytal u kiʼimaktal k-óol yéetel u yantaltoʼon jeetsʼelil kex táan k-aktáantik talamiloʼobeʼ. Yoʼolal lelaʼ koʼoneʼex xakʼaltik u libroil Habacuc.

4. ¿Baʼaxten jach lúub u yóol Habacuc?

⁴ (Xok Habacuc 1:2, 3.) Habacukeʼ kuxlaj tiʼ talam kʼiinoʼob. Jach lúub u yóol, tumen jach yaʼab u beetaʼal baʼax kʼaas teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. ¿Baʼax kʼiin kéen xuʼuluk u muʼyaj? ¿Baʼaxten maʼ u beet mix baʼal Jéeobaiʼ? Habacukeʼ chéen baʼaloʼob kʼaastak ku yilik u beetaʼal, u maas kʼaasileʼ láayliʼ letiʼe israelitaʼob beetkoʼ. Tu yuʼubaj jach mix máak kanáantik. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tu kʼáataj áantaj tiʼ Dios. Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok kaʼach u káajal u tuklik baʼaliʼ u kʼáattiʼ Jéeoba baʼax ku yúuchleʼ yéetel tsʼoʼok u xáantal maʼ u béeykunt baʼax u yaʼalmiʼ. ¿Tsʼoʼok wa k-uʼuyikba jeʼex Habacukeʼ?

5. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u libroil Habacuc? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁵ ¿Xuʼul wa túun u kʼubik u yóol Habacuc tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetkoʼ? Maʼatech. Letiʼeʼ tiʼ Jéeoba tu yaʼalaj baʼax chiʼichnakkúuntik, maʼ tiʼ juntúul wíinikiʼ, leloʼ ku yeʼesikeʼ láayliʼ ku kʼubik u yóol tiʼ letiʼeʼ. U jaajileʼ chiʼichnak, tumen maʼ tu naʼatik baʼaxten Dioseʼ maʼ u beet mix baʼal utiaʼal ka xuʼulsaʼak u muʼyajiʼ. Úuchik u yaʼalik Jéeoba tiʼ Habacuc ka u tsʼíibt baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikeʼ, ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj k-sajaktal k-aʼaltiʼ baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼoniʼ. Tak Dioseʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-aʼaltiʼ baʼax chiʼichnakkúuntikoʼon (Sal. 50:15; 62:8). Proverbios 3:5, ku yaʼalik: «Okes a wóol tiʼ Yuumtsil yéetel tuláakal a puksiʼikʼal[,] maʼ a walab óoltik le naʼat yaan tiʼ techoʼ». Maʼ xaaneʼ Habacukeʼ u kʼaj óol le tʼaanoʼobaʼ, le oʼolal bey tu beetiloʼ.

6. ¿Baʼaxten jach kʼaʼanaʼan le oracionoʼ?

⁶ Habacukeʼ jach tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba, ku yilik bey u Amigo yéetel u Taataeʼ. Le oʼolal tu yaʼalajtiʼ baʼaxoʼob ku yúuchultiʼ. Letiʼeʼ maʼ tu kʼubaj u yóol chéen tiʼ le baʼaxoʼob u yojloʼ mix seguernaj u chiʼichnaktaliʼ, baʼaxeʼ tu tsikbaltaj tiʼ Dios bix u yuʼubikuba yéetel baʼax chiʼichnakkúuntik. Leloʼ ku yeʼesik xan baʼax unaj k-beetik. Jéeobaeʼ ku yuʼubik k-oracionoʼob, le oʼolal u kʼáat ka k-aʼaltiʼ baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼon (Sal. 65:2). Wa k-beetkeʼ yaan k-uʼuyik bey ku méekʼikoʼon kéen u núuk k-oracionoʼob bey xan kéen u nuʼuktoʼon (Sal. 73:23, 24). Yaan u yáantkoʼon k-naʼat bix u yilik tuláakal baʼal, kex jeʼel baʼalak ka úuchuktoʼoneʼ. Kéen orarnakoʼon tu jaajil k-óol tiʼ Jéeobaeʼ, k-eʼesik jach tu jaajil k-kʼubmaj k-óol tiʼ letiʼ.

7. ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba yoʼolal le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Habacukoʼ?

⁷ (Xok Habacuc 1:5-7.) Habacukeʼ tu  pʼataj tu kʼab Jéeoba le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼ. Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ ka tsʼoʼokeʼ joʼopʼ u tuklik wa maʼ kʼuuxilnaj Jéeoba yoʼolal le baʼax tu yaʼaloʼ. Jéeobaeʼ bey jeʼex juntúul taatatsil ku naʼatik bix u yuʼubikuba u paalaleʼ, le oʼolal maʼ tu kʼeyaj le profeta úuchik u yaʼalik bix u yuʼubikubaoʼ. Dioseʼ u yojel baʼaxten tʼaanaj le profeta beyoʼ. Le oʼolal tu yaʼalajtiʼ baʼax ku taal u kʼiin u muʼyajtik le israelitaʼob maʼatech u yuʼubikoʼob tʼaanoʼ. Maʼ xaaneʼ tiʼ Habacuc yáax aʼalaʼab tumen Jéeoba taʼaytak u xuʼulsaʼal le muʼyajil teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ.

8. ¿Baʼaxten jelaʼan tu yuʼubil Habacuc le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ?

⁸ Jéeobaeʼ tu yeʼesaj tiʼ Habacuc maʼ kun xáantal kéen u xuʼuls le kʼasaʼaniloʼ. Le máaxoʼob beetik baʼaloʼob kʼaastakoʼ taʼaytak u castigartaʼaloʼob. Le ka tu yaʼalaj «wa ka tsikbaltaʼak tiʼ teʼex», ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ yaan u taasik le castigo u tukultmaj tu kʼiinil kuxaʼan le profetaoʼ. Baʼaleʼ ¿letiʼe baʼax wa ku páaʼtik Habacuc ka aʼalaʼaktiʼoʼ? Maʼatech. Tumen le baʼax tu yaʼalaj Jéeobaoʼ yaan u taasik maas yaʼab muʼyajil yóokʼol u kajnáaliloʼob Judá. Le caldeoʼob wa babilonioʼoboʼ maʼatech u chʼaʼikoʼob óotsilil yéetel maas kʼasaʼanoʼob tiʼ u yéet kaajaloʼob Habacuc, le israelitaʼob ku yaʼalikoʼob táan u adorartikoʼob Diosoʼ. ¿Baʼaxten meyajnaj tiʼ Jéeoba le j-táanxel kaajiloʼob utiaʼal u castigartik u kaajaloʼ? Wa tiʼ toʼon ka u yaʼal le baʼax ken u beetoʼ, ¿baʼax jeʼel k-beetik kaʼacheʼ?

9. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob tu beetaj Habacuc?

⁹ (Xok Habacuc 1:12-14, 17.) Habacukeʼ tu naʼateʼ Jéeobaeʼ yaan u meyajtiʼ u kajnáaliloʼob Babilonia utiaʼal u castigartik le máaxoʼob beetik baʼax kʼaasoʼ, baʼaleʼ kex tu naʼateʼ maʼ xuʼul u chiʼichnaktaliʼ. Kex beyoʼ yéetel kabal óolaleʼ seguernaj u kʼubik u yóol tiʼ Jéeoba (Deu. 32:4; Isa. 26:4). Habacukeʼ chúukpaj u yóol u páaʼt u yeʼesaʼal yaabilaj yéetel utsil tiʼ tumen Dios. Lelaʼ le áant utiaʼal maʼ u chʼaʼik saajkil u kʼáat tiʼ Jéeoba: «¿Baʼaxten ka chaʼik u maas kʼastal baʼaxoʼob ku beetaʼal Judá? ¿Baʼaxten maʼ a séeb xuʼulsiʼ? Wa yaantech tuláakal páajtalileʼ, ¿baʼaxten ka chaʼik u maas antal muʼyajil? ¿Baʼaxten chéen ka wilik u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak?». Letiʼeʼ tu tuklaj lelaʼ, tumen u yojel Dioseʼ «Kiliʼich» yéetel u yichoʼobeʼ kiliʼichoʼob utiaʼal ka u chéen il «u beetaʼal baʼax kʼaas».

10. Maʼ xaaneʼ ¿baʼax jeʼel k-tuklikeʼ?

¹⁰ Maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ jeʼel k-uʼuyikba jeʼex Habacukeʼ. K-uʼuyik baʼax ku yaʼalik Jéeoba. K-kʼubik k-óol tiʼ letiʼ yéetel k-xakʼalxoktik u Tʼaan, lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon esperanza. K-ojel baʼaxoʼob ku yaʼalik u beetik yoʼolal le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼaltoʼon ichil u kaajaloʼ. Kex beyoʼ, maʼ xaaneʼ k-tuklik: «¿Baʼax kʼiin kéen xuʼuluk k-muʼyaj?». Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Habacuc yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon.

11. ¿Baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetik Habacuc ka tsʼoʼok u tsikbal yéetel Jéeoba?

¹¹ (Xok Habacuc 2:1.) Úuchik u tsikbal Habacuc yéetel Jéeobaeʼ anchaj jeetsʼelil tiʼ. Le oʼolal tu chʼaʼtuklaj u seguer u páaʼtik baʼax ken u beet Jéeoba. Lelaʼ maʼ chéen tu jáan aʼaliʼ, tumen ka máan kʼiineʼ tu kaʼa aʼalaj yaan u chúukpajal u yóol u páaʼt u nojoch kʼiinil le muʼyajiloʼ (Hab. 3:16). Uláakʼ máaxoʼob meyajt Dioseʼ tu beetoʼob xan jeʼex tu beetil Habacukeʼ. Le baʼax tu beetoʼoboʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-chaʼik u lúubul k-óol yéetel k-páaʼtik baʼax ken u beet Jéeoba (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Habacukoʼ?

¹² ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj  Habacukoʼ? Yáaxeʼ, maʼ unaj u xuʼulul k-orar tiʼ Jéeoba kex jeʼel baʼalak ka k-aktáanteʼ. U kaʼapʼéeleʼ, unaj k-uʼuyik baʼax ku yaʼalik Jéeoba ichil le Bibliaoʼ bey xan baʼax ku yaʼalik u kaajal. U yóoxpʼéeleʼ, unaj u chúukpajal k-óol k-páaʼt baʼax ken u beet Jéeoba utiaʼal u xuʼulsik le muʼyajiloʼoboʼ, tumen k-ojel yaan u luʼsik jach teʼ kʼiin u tukultmajoʼ. Wa k-beetik beyoʼ, jeʼex Habacukeʼ, yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil yéetel yaan u chúukpajal k-óol k-páaʼt baʼax ken u beet Jéeoba. Le esperanzaoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak k-óol yéetel utiaʼal ka kiʼimakchajak k-óol kex táan k-aktáantik talamiloʼob. Tsʼoʼoleʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-kʼubik k-óol yaan k-salvartaʼal tumen Jéeoba (Rom. 12:12).

13. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Habacuc?

¹³ (Xok Habacuc 2:3.) Jéeobaeʼ maʼalob úuchik u yilik baʼax tu beetaj Habacuc utiaʼal u chúukpajal u yóol. Le Dios yaan tuláakal páajtalil tiʼoʼ u yojel baʼaxoʼob ku muʼyajtik Habacuc. Le oʼolal tu líiʼsaj u yóol yéetel yaabilaj ka tu yaʼalajtiʼ maʼ kun xáantal kéen u núuk le kʼáatchiʼob tu beetoʼ. Maʼ kun xáantaleʼ yaan u xuʼulul u muʼyaj. U jaajileʼ bey ka u yaʼaltiʼeʼ: «Chúukpajak a wóol yéetel kʼub a wóol tiʼ teen. Kex bey a wóol táan u xáantaleʼ yaan u béeytal baʼax kin waʼalik». Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼeʼ u tsʼaamaj u kʼiinil utiaʼal u béeykuntik le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ, le oʼolal tu yaʼalajtiʼ ka chúukpajak u yóol. Kéen tsʼoʼokkeʼ maʼ chéen kunel úuchik u chúukpajal u yóoliʼ.

14. ¿Baʼax unaj k-chʼaʼtuklik k-beetik kéen yanaktoʼon talamiloʼob?

¹⁴ Wa ku chúukpajal k-óol k-páaʼt baʼax ken u beet Jéeoba yéetel k-beetik baʼax ku yaʼaliktoʼoneʼ, yaan k-kʼubik k-óol tiʼ yéetel yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil kex ka yanaktoʼon talamiloʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj maʼ k-chʼíikil k-páaʼt junpʼéel kʼiin maʼ u yaʼalmaj Dios toʼoniʼ (Bax. 1:7). Toʼoneʼ jach k-creertik Jéeobaeʼ u yojel baʼax kʼiin kéen u beet le baʼax u tukultmoʼ. Le oʼolaleʼ maʼ unaj u lúubul k-óoliʼ, baʼaxeʼ unaj u chúukpajal k-óol k-páaʼt yéetel kabal óolal le baʼax u yaʼalmoʼ. Le maʼ kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ, maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba u maas maʼalobil ku páajtal (Mar. 13:35-37; Gal. 6:9).

15, 16. 1) ¿Baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba u beetik ku chíikpajal tu libroil Habacuc? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ?

¹⁵ Dioseʼ ku yaʼalik yaan u salvartik le máax chúukaʼan u yóoloʼ yéetel «yóokʼol kaabeʼ bíin chuʼupuk yéetel u nojbeʼenil Yuumtsil jeʼel bix [u] chuʼupul le kʼáaʼnáab tumen le jaʼoʼ» (Hab. 2:4, 14). Jeʼex túun k-ilkoʼ, Dioseʼ yaan u tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuul tiʼ le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob yéetel ku kʼubik u yóoloʼob tiʼ letiʼoʼ.

¹⁶ Le promesa yaan teʼ Habacuc 2:4, jach kʼaʼanaʼan. Le oʼolal apóstol Pabloeʼ óoxtéen tu chʼaʼchiʼitaj (Rom. 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38). Wa k-kʼubik k-óol tiʼ Dioseʼ yaan k-ilik u béeytal le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ, kex jeʼel baʼaxak ka aktáanteʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon ka tuukulnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob k-páaʼtikoʼ, maʼ tiʼ le baʼaxoʼob k-muʼyajtik teʼ kʼiinoʼobaʼ.

17. ¿Bix u líiʼsaʼal k-óol tumen u libroil Habacuc?

¹⁷ U libroil Habacukeʼ jach yaʼab baʼax ku kaʼansik tiʼ le máaxoʼob kuxaʼanoʼob teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼalik yaan u tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuul tiʼ le máaxoʼob ku kʼubik u yóoloʼob tiʼ letiʼoʼ. Le oʼolaleʼ maʼ u xuʼulul k-kʼubik k-óol tiʼ Dios, kex jeʼel baʼalak talamil wa chiʼichnakil ka k-aktáanteʼ. Le baʼax ku yaʼalik Habacukoʼ, ku  yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ maʼ ken u pʼatoʼon yéetel yaan u salvartikoʼon. Letiʼeʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-kʼub k-óol tiʼ letiʼ yéetel ka chúukpajak k-óol k-páaʼt le baʼax ken u beet u Reino kéen gobernarnak way Luʼumeʼ. Kéen úuchuk lelaʼ tuláakal máak kun kiʼimaktal u yóol yéetel yaan u adorartikoʼob chéen Jéeoba ich jeetsʼelil (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. ¿Bix tu yuʼubiluba Habacuc yoʼolal le baʼax tu yaʼalaj Jéeobaoʼ?

¹⁸ (Xok Habacuc 3:16-19.) Le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jéeobaoʼ jach tu yáantaj Habacuc. Letiʼeʼ tuukulnaj tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Dios tu yoʼolal u kaajaloʼ, leloʼ le áant utiaʼal u kʼubik u yóol tiʼ letiʼ. Kex maʼ jáan luʼsaʼab le baʼaxoʼob ku muʼyajtikoʼ, tu creertaj yaan u kʼuchul u kʼiinil u luʼsaʼal tumen Jéeoba. ¡Bukaʼaj wal úuchik u líikʼil u yóol ka tu yojéelteʼ! Kex chiʼichnak kaʼacheʼ, ka tsʼoʼokeʼ tu creertaj yaan u salvartaʼal tumen Jéeoba. Le bix úuchik u kʼubik u yóoloʼ tsʼíibtaʼab ichil le Bibliaoʼ, le oʼolal tak bejlaʼa ku kʼaʼajsaʼaleʼ. Jujuntúul máaxoʼob xakʼaltik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku tuklikoʼobeʼ le baʼax ku yaʼalik le versículo 18, ku tsʼáaik naʼatbileʼ Habacukeʼ yaan u síitʼ yéetel kiʼimak óolal tu yoʼolal Dios. ¿Máasaʼ jach jatsʼuts le baʼax ku kaʼansiktoʼonoʼ? Jéeobaeʼ maʼ chéen ku yaʼalik yaan u beetik baʼaloʼob jatsʼutstakiʼ, baʼaxeʼ táan u beetik tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u béeykuntkoʼob.

19. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u líiʼsaʼal k-óol jeʼex beetaʼabik tiʼ Habacukeʼ?

¹⁹ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, u libroil Habacukeʼ ku kaʼansiktoʼon u kʼaʼanaʼanil k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba (Hab. 2:4). ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kʼubik k-óol tiʼ Dioseʼ? Unaj u seguer k-bisikba tu yéetel. Utiaʼal lelaʼ unaj k-beetik óoxpʼéel baʼal. Yáaxeʼ, mantatsʼ unaj k-orar tiʼ Dios utiaʼal k-aʼaliktiʼ baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼon. U kaʼapʼéeleʼ, kʼaʼabéet k-beetik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel k-chaʼik k-nuʼuktaʼal tumen u kaajal Dios. U yóoxpʼéeleʼ, unaj u chúukpajal k-óol k-páaʼt u béeykuntik Jéeoba le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ. Habacukeʼ bey tu beetiloʼ. Kex tu káajbal le libro tu tsʼíibtaj ku yeʼesik yaachajaʼan u yóoloʼ, tu tsʼoʼokbaleʼ ku chíikpajal kiʼimak u yóol yéetel ku kʼubik u yóol tiʼ Dios. Wa k-beetik jeʼex tu beetiloʼ, yaan k-uʼuyik Jéeobaeʼ bey ku méekʼikoʼon yéetel yaabilaj, jeʼex u beetik juntúul taatatsileʼ. Lelaʼ jach ku líiʼsik k-óol teʼ kʼasaʼan kʼiinoʼob kuxlikoʼonaʼ.