1, 2. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ Pedro ka aʼalaʼabtiʼ maʼ tsaaj u muʼyajiʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Baʼaxten bey úuchik u núukik tiʼoʼ?

LE DISIPULOʼOBOʼ jaʼakʼ u yóoloʼob ka tu yuʼuboʼob le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ. Ku tuklikoʼob kaʼacheʼ Jesuseʼ yaan u kaʼa tsʼáaik le reino tu kaajil Israeloʼ, baʼaleʼ tu yaʼalajtiʼobeʼ letiʼeʼ yaan u muʼyaj yéetel yaan u kíimil. Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Yuumtsil, chʼaʼtech óotsilil, lelaʼ junpuliʼ maʼ kun úuchultech». Jesús túuneʼ tu núukaj: «¡Tselaba tin táan, Satanás! Techeʼ chéen táan a kʼatkaba tin beel tumen maʼ ta tuukul jeʼex u tuukul Dioseʼ, baʼaxeʼ jeʼex u tuukul wíinikeʼ» (Mat. 16:21-23; Bax. 1:6).

² Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ ku yeʼesik u jelaʼanil bix u tuukul Dios yéetel bix u tuukul u yóokʼol kaab Satanás (1 Juan 5:19). Le baʼax tu yaʼalaj Pedrooʼ ku yeʼesik le yóokʼol kaabaʼ suuk u kaxtik chéen u yutsil. Baʼaleʼ Jesuseʼ u yojel Jéeobaeʼ maʼ bey u tuukuliʼ. U yojel Jéeobaeʼ u kʼáat ka muʼyajnak yéetel ka kíimik. Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ tu yeʼesaj maʼatech u tuukul jeʼex le yóokʼol kaabaʼ, baʼaxeʼ ku tuukul jeʼex u Taataeʼ.

3. ¿Baʼaxten maas talam u tuukul máak jeʼex Jéeobaeʼ?

³ ¿Kux túun toʼon? ¿K-tuukul wa jeʼex Dioseʼ wa jeʼex le yóokʼol  kaabaʼ? Toʼoneʼ k-nuʼuktik k-kuxtal jeʼex u yaʼalik Jéeobaeʼ. Baʼaleʼ ¿k-chaʼik wa u nuʼuktik xan k-tuukul? ¿K-ilik wa tuláakal baʼal jeʼex u yilik Diosoʼ? Utiaʼal k-chaʼik u nuʼuktik k-tuukuleʼ mantatsʼ unaj k-tsʼáaik k-óol k-beet baʼax ku yaʼalik. Baʼaleʼ utiaʼal ka tuukulnakoʼon jeʼex le yóokʼol kaaboʼ mix baʼal ku kʼaʼabéettal k-beetik, tumen tuláakal tuʼux ku yilaʼal (Efe. 2:2). Tsʼoʼoleʼ le bix u tuukul le yóokʼol kaaboʼ jach séeb jeʼel u táabsik máakeʼ, tumen jeʼel u túulchʼintkoʼon k-kaxt chéen k-utsileʼ. Bey túunoʼ maas talam u tuukul máak jeʼex Jéeobaeʼ, baʼaleʼ chéen chʼaʼabil u tuukul máak jeʼex le yóokʼol kaabaʼ.

4. 1) ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa k-chaʼik u nuʼuktaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ? 2) ¿Baʼax ken u yáantoʼon k-beet le xookaʼ?

⁴ Wa k-chaʼik u nuʼuktaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ yaan k-kaxtik chéen k-utsil yéetel k-tuklik toʼon unaj k-aʼalik baʼax uts yéetel baʼax kʼaas (Mar. 7:21, 22). Le oʼolal unaj k-kanik tuukul jeʼex Jéeobaeʼ, maʼ jeʼex wíinikeʼ. Le xookaʼ yaan u yáantkoʼon k-beet beyoʼ. Yaan k-xakʼaltik baʼaxten k-tuukul jeʼex Dioseʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼatech u chaʼik k-beetik baʼax jatsʼuts k-ilkiʼ, baʼaxeʼ ku taasiktoʼon utsil. Yaan k-kanik xan baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-chaʼik u nuʼuktaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik bix jeʼel k-tuukul jeʼex Dios kéen k-chʼaʼtukult k-beetik wa baʼaxeʼ.

5. ¿Baʼaxten yaan máaxeʼ u pʼeek u yaʼalaʼaltiʼ baʼax unaj u beetik?

⁵ Yaan máaxeʼ u pʼeek u yaʼalaʼaltiʼ bix unaj u tuukul yéetel baʼax unaj u beetik. Ku yaʼalik: «Mix máak unaj u yaʼalikten baʼax unaj in beetik». Maʼ xaaneʼ, baʼax u kʼáateʼ u chʼaʼtuklik tu juunal baʼax ken u beete, u jaajileʼ leloʼ maʼ kʼaasiʼ. Maʼ u kʼáat ka controlartaʼak u kuxtaliʼ mix ka obligartaʼak u beet baʼax ku beetik u maasiliʼ. *

6. 1) ¿Baʼax páajtalil u tsʼaamajtoʼon Jéeoba? 2) ¿Jeʼel wa u páajtal k-beetik chéen jeʼel baʼaxak k-kʼáateʼ?

⁶ Baʼaleʼ toʼoneʼ k-ojleʼ k-tuukul jeʼex Jéeobaeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u xuʼulul k-beetik baʼax jatsʼuts k-ilkiʼ. Jeʼex u yaʼalik Kaʼapʼéel tiʼ Corintoiloʼob 3:17, «le tuʼux yaan u kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ yaan jáalkʼabiliʼ». Jeʼel u páajtal k-eʼesik jejeláas modoseʼ yéetel k-beetik baʼaxoʼob uts t-ich. Bey u beetmiloʼon Diosoʼ. Baʼaleʼ maʼ tu páajtal k-beetik jach chéen jeʼel baʼaxak k-kʼáateʼ (xok 1 Pedro 2:16). Kéen kʼaʼabéetchajak k-chʼaʼtuklik baʼax uts yéetel baʼax kʼaaseʼ, Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-nuʼukt k-tuukul yéetel baʼax ku yaʼalik. ¿Jach wa talam le baʼax ku yaʼalik ka k-beetoʼ wa ku taasiktoʼon utsil?

7, 8. K-tuukul jeʼex Jéeobaeʼ, ¿ku luʼsik wa toʼon u páajtalil k-chʼaʼtuklik baʼaxoʼob ken k-beete? Kete.

⁷ Koʼox tuukul tiʼ baʼax ku beetik le taatatsiloʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku yilik u kaʼansik tiʼ u paalaloʼob maʼ u yookoloʼob, ka u tsʼáa u yóoloʼob meyaj yéetel ka u yeʼes u yutsiloʼob. ¿Jach wa talam u beetaʼal le baʼax ku kaʼanskoʼoboʼ? Maʼatech. U jaajileʼ táan u kaʼansik tiʼ u paalaloʼob bix jeʼel u bin utsil tiʼobeʼ. Kéen nuukchajkoʼob wa kéen xiʼikoʼob kajtal táanxelileʼ yaan u chʼaʼtuklik u beetkoʼob baʼax maʼalob. Wa ku beetkoʼob le baʼax kaʼansaʼabtiʼob tumen u taataʼoboʼ  maʼ kun muʼyajoʼob yoʼolal baʼax ken u chʼaʼtukult u beetkoʼob.

⁸ Jéeoba xaneʼ ku kaʼanskoʼon utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsil (Isa. 48:17, 18). Le oʼolal ku yaʼaliktoʼon bix unaj k-kuxtal yéetel bix unaj k-tratartik u maasil. Teʼ súutukiloʼob beyaʼ u kʼáat ka tuukulnakoʼon jeʼex u beetkoʼ. ¿Ku luʼsik wa toʼon u páajtalil k-chʼaʼtuklik baʼaxoʼob ken k-beete? Maʼatech, baʼaxeʼ ku maas maʼalobkíintik (Sal. 92:5; Pro. 2:1-5; Isa. 55:9). Ku yáantkoʼon k-beet baʼaloʼob jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ yéetel ku tsʼáaik u páajtalil k-beetik baʼaxoʼob uts t-ich (Sal. 1:2, 3). Jeʼex túun k-ilkoʼ, k-tuukul jeʼex Jéeobaeʼ ku taasiktoʼon utsil.

9, 10. ¿Baʼaxten k-aʼalik maas maʼalob bix u tuukul Dios tiʼ bix u tuukul le yóokʼol kaabaʼ?

⁹ Uláakʼ baʼax oʼolal unaj k-tuukul jeʼex Dioseʼ, tumen letiʼeʼ maas maʼalob bix u tuukul. Le yóokʼol kaabaʼ ku yaʼalik baʼax modosil unaj k-eʼesik, bix unaj k-bisikba yéetel k-láakʼtsiloʼob yéetel baʼax meyajil maas jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ. Yaʼab tiʼ le baʼax ku yaʼalik ka k-beetoʼ ku bin tu contra tiʼ bix u tuukul Jéeoba. Le yóokʼol kaaboʼ ku yaʼalik maʼ kʼaas u taaskuba máak nojbaʼaliliʼ yéetel maʼ kʼaas le núupkʼebanoʼ. Yaan kʼiineʼ ku yaʼalaʼal tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob maʼ kʼaas ka u pʼatubaʼob wa ka u divorciartubaʼob chéen yoʼolal jeʼel baʼaxak utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼobiʼ. ¿Maas wa maʼalob le baʼax ku yaʼalikoʼob tiʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

¹⁰ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Yoʼolal le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik máakoʼ ku chíikpajal yaan u naʼat» (Mat. 11:19). Kex teʼ yóokʼol kaab yaʼab baʼaloʼob túumbentak tsʼoʼok u jóoʼsaʼaloʼ, maʼ béeyak u beetik u xuʼulul le baʼateltáambaloʼ, u pʼektaʼal máak yoʼolal u raza yéetel u sen beetaʼal loob tiʼ u maasil. Tsʼoʼoleʼ maʼ kʼaas u yilkoʼob le núupkʼebanoʼ. ¿Máasaʼ lelaʼ maʼ áantajnak utiaʼal u xuʼulul u yantal talamiloʼob ichil le familiaoʼ? Maʼ u luʼs le kʼojaʼaniloʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob beetik u muʼyaj máakoʼ, baʼaxeʼ tsʼoʼok u maas yaʼabtal. Baʼaleʼ le máaxoʼob ku tuukuloʼob jeʼex Diosoʼ yaan kiʼimak óolal tiʼob ichil u familiaʼob, maʼatech u tsaʼayal pakʼbeʼen kʼojaʼanil tiʼob yéetel yaan jeetsʼelil tiʼob yéetel u maasil sukuʼunoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab (Isa. 2:4; Bax. 10:34, 35; 1 Cor. 6:9-11). ¿Máasaʼ maas maʼalob bix u tuukul Dios tiʼ le yóokʼol kaabaʼ?

11. ¿Máax nuʼukt u tuukul Moisés, yéetel baʼax utsil tu kʼamaj yoʼolal leloʼ?

¹¹ Le máaxoʼob meyajt Jéeoba úuchjeakiloʼ tu yiloʼobeʼ maas maʼalob bix u tuukul Dios tiʼ bix u tuukul wíinik. Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Moisés. Letiʼeʼ tu kʼáataj tiʼ Dios ka kaʼansaʼak u beet baʼax maʼalob kex kaʼansaʼan kaʼach tiʼ «tuláakal le baʼaxoʼob u yojel kaʼach le egipcioʼoboʼ» (Bax. 7:22; Sal. 90:12). Tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka áantaʼak u kʼaj óolt baʼax unaj u beetik (Éxo. 33:13). Letiʼeʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen Jéeoba, le oʼolal áantajnaj utiaʼal u béeytal baʼax u tukultmaj u beetik Dios. Tsʼoʼoleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Moiseseʼ tu yeʼesaj junpʼéel nojoch fe (Heb. 11:24-27).

12. ¿Baʼax áant apóstol Pablo u chʼaʼtukult baʼax ken u beete?

¹² Apóstol Pabloeʼ kaʼanchaj u xook yéetel ku tʼanik kex kaʼapʼéel idioma (Bax. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Kex beyoʼ maʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen le yóokʼol kaaboʼ, baʼaxeʼ  tumen u Tʼaan Dios (xok Baʼaxoʼob 17:2; 1 Corintoiloʼob 2:6, 7, 13). Le oʼolaleʼ jach bin utsil tiʼ teʼ kʼaʼaytajoʼ yéetel yaan u kuxtal utiaʼal minaʼan u xuul (2 Tim. 4:8).

13. ¿Máax kun chʼaʼtuklik wa yaan u tuukul jeʼex Dioseʼ?

¹³ Jeʼex túun k-ilkoʼ, maas maʼalob bix u tuukul Dios tiʼ bix u tuukul le yóokʼol kaabaʼ. Wa k-beetik baʼax ku yaʼalikeʼ yaan u bintoʼon utsil yéetel yaan u yantaltoʼon kiʼimak óolal. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ tu obligartikoʼon tuukul jeʼex u beetkoʼ. Mix «le palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat» beetkoʼ mix le ancianoʼoboʼ (Mat. 24:45; 2 Cor. 1:24). Cada juntúul tiʼ toʼon unaj u chʼaʼtuklik wa yaan u tuukul jeʼex Dioseʼ. ¿Bix jeʼel k-beetkeʼ?

14, 15. 1) ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-kʼáat tuukul jeʼex Jéeobaeʼ? 2) Jeʼex u yaʼalik Romailoʼob 12:2, ¿baʼaxten unaj k-kanáantik maʼ u seguer u nuʼuktaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ? Kete.

¹⁴ Romailoʼob 12:2, ku yaʼalik: «Xuʼuluk xan a kuxtaleʼex jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ, baʼaxeʼ kʼex a tuukuleʼex utiaʼal ka páajchajak a kʼexik a kuxtaleʼex, beyoʼ ta juunaleʼex ken a wileʼexeʼ, le baʼax u kʼáat Diosoʼ uts, kʼambeʼen yéetel jach chúukaʼan». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ jeʼel u páajtal k-tuukul jeʼex Dios, kex jeʼel bixak líiʼsaʼaniloʼon táanil tiʼ k-kʼaj óoltik u jaajileʼ. Yaan máaxeʼ jeʼel u yaʼalikeʼ maʼ tu páajtal u kʼexik u tuukul, tumen bey síijikoʼ wa yoʼolal baʼaxoʼob tsʼoʼok u aktáantik. Baʼaleʼ u tuukul máakeʼ séeb jeʼel u kʼexpajleʼ. Lelaʼ jeʼel u béeytal wa k-kanáantik baʼax k-oksik t-tuukul yéetel baʼax k-kʼáat ka pʼáatak ichileʼ. Wa k-tuukul jeʼex u kʼáat Dioseʼ, yaan k-ilkeʼ ku taasiktoʼon utsil le baʼaxoʼob ku yaʼalik ka k-beetoʼ. Bey túunoʼ yaan u suuktal k-tuukul jeʼex u beetkoʼ.

¹⁵ Utiaʼal k-kʼexik k-tuukuleʼ unaj k-kanáantik maʼ u seguer u nuʼuktaʼal tumen le yóokʼol kaabaʼ. Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ maʼ unaj k-chaʼik u yokol t-tuukul baʼaloʼob ku bin tu contra baʼax ku yaʼalik Diosiʼ. Lelaʼ letiʼe yáax baʼax kʼaʼabéet k-beetkoʼ. Utiaʼal k-naʼatikeʼ koʼox ketik yéetel juntúul máak taak u kanáantkuba utiaʼal maʼ u jach kʼojaʼantal. Maʼ xaaneʼ ku joʼopʼol u kanáantik baʼaxoʼob ku jaantik. Baʼaleʼ wa ku jaantik baʼaloʼob tsʼoʼok u kʼastaleʼ, ¿máasaʼ jeʼel u kʼojaʼantaleʼ? Lelaʼ bey xan jeʼel u yúuchul tiʼ k-tuukuloʼ, wa k-ilik k-tuukul jeʼex Dios, baʼaleʼ láayliʼ táan k-oksik le baʼaloʼob kʼaastak ku taal teʼ yóokʼol kaabaʼ, láayliʼ mix baʼal u biilal baʼax k-beetkeʼ.

16. ¿Tiʼ baʼax unaj k-kanáantikba?

¹⁶ U jaajileʼ maʼ tu páajtal k-náachkuntikba jach junpuliʼ tiʼ le bix u tuukul le yóokʼol kaabaʼ, tumen tiaʼanoʼon ichileʼ (1 Cor. 5:9, 10). Tak kéen jóokʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ k-uʼuyik u kaʼansajil baʼaloʼob maʼ jaajtakiʼ. Le oʼolal kéen k-uʼuy u yaʼalaʼal baʼaloʼob kʼaastakeʼ, maʼ unaj k-sen máansik t-tuukuliʼ, baʼaxeʼ unaj k-luʼsik tu séebaʼaniliʼ. Jeʼex tu beetil Jesuseʼ, tu séebaʼanil unaj luʼsik t-tuukul le baʼaxoʼob kʼaastak ku taal tiʼ Satanasoʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u béeytal k-kanáantik maʼ k-uʼuyik junpuliʼ baʼaloʼob kʼaastakeʼ. Koʼoneʼex ilik bixi (xok Proverbios 4:23).

17. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal maʼ u kʼaskúuntaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ?

¹⁷ Junpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ letiʼe k-yéeyik tubeel yéetel máaxoʼob k-bisikbaoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ wa k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob  Jéeobaeʼ jeʼel u káajal k-tuukul jeʼex u beetkoʼoboʼ (Pro. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Tsʼoʼoleʼ unaj k-kanáantik baʼax yéetel k-náaysik k-óol. Wa maʼatech k-náaysik k-óol yéetel le baʼaxoʼob ku tʼaan tiʼ evolución, tiʼ u sen beetaʼal loob yéetel tiʼ núupkʼebaneʼ, maʼ ken k-oks t-tuukul baʼaloʼob ku bin tu contra le «baʼaxoʼob kʼaj óolaʼan tiʼ Diosoʼ» (2 Cor. 10:5).

18, 19. 1) ¿Baʼaxten unaj k-kanáantikba tiʼ le bix u tuukul le yóokʼol kaaboʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-tuklik, yéetel baʼaxten?

¹⁸ Unaj k-kʼaj óoltik xan le baʼaloʼob bey maʼ kʼaastak ku taal tiʼ le yóokʼol kaaboʼ. Yaan kʼiineʼ tiʼ junpʼéel noticiaeʼ jeʼel u yaʼalaʼal junpʼéel baʼal utiaʼal u yoksikuba máak tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel politicaeʼ. Yaan hora xaneʼ le baʼax ku yaʼalaʼal yoʼolal u kuxtal wa máaxoʼ ku yeʼesik baʼax ku tuklik u maasil yoʼolal baʼaxoʼob unaj u tsʼáaik táanil ichil u kuxtal. Yaan peliculaʼob yéetel libroʼobeʼ ku yeʼeskoʼob maʼ kʼaas u kaxtik máak chéen u yutsil letiʼ yéetel u familiaiʼ. Baʼaleʼ lelaʼ ku bin tu contra le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, tumen ku yaʼalikeʼ utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼ máak yéetel tiʼ u familiaeʼ unaj u yaabiltik Jéeoba, maʼ uláakʼ baʼaloʼobiʼ (Mat. 22:36-39). Yaan xan baʼaxoʼob ku jóoʼsaʼal utiaʼal u náaysik u yóol le mejen paalaloʼoboʼ bey maʼ kʼaastakoʼobeʼ, chéen baʼaleʼ jujunpʼíitileʼ jeʼel u yoksik tu tuukuloʼob baʼaloʼob kʼaastakeʼ.

¹⁹ Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa kʼaas ka u náays u yóol máakiʼ. Baʼaleʼ unaj k-tuklik: «¿Kin kʼaj óoltik wa tak le baʼaxoʼob bey maʼ kʼaastak ku taal tiʼ le yóokʼol kaaboʼ? ¿Kin kanáantik wa baʼax ku chaʼantik yéetel baʼax ku xokik in paalal? ¿Kin kanáantik wa teen xan? ¿Kin kaʼansik wa tiʼ in paalal bix u tuukul Jéeoba utiaʼal maʼ u tuukuloʼob jeʼex le yóokʼol kaabaʼ?». Wa k-ilik u jelaʼanil bix u tuukul Jéeoba tiʼ le yóokʼol kaabaʼ, maʼ ken k-chaʼa u kʼaskúuntik k-tuukul.

20. ¿Máax kun nuʼuktik k-tuukul?

²⁰ Jeʼex túun tsʼoʼok k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u nuʼuktik k-tuukuleʼ bey xan u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanás. Le máax ken k-kʼam baʼax ku yaʼalikeʼ letiʼ kun nuʼuktik k-tuukul. Wa k-oksik t-tuukul le baʼaxoʼob ku yaʼalik le yóokʼol kaabaʼ yaan k-tuukul jeʼex u beetkoʼ yéetel yaan k-beetik le baʼaxoʼob ku beetik u maasiloʼ. Le oʼolal unaj k-kanáantik baʼax k-chaʼantik, baʼax k-xokik, baʼax k-uʼuyik yéetel baʼax k-tuklik.

21. ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²¹ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, utiaʼal k-tuukul jeʼex Jéeobaeʼ maʼ chéen unaj k-náachtal tiʼ baʼax kʼaasiʼ, baʼaxeʼ unaj k-oksik t-tuukul le baʼaxoʼob ku yaʼalik Dios ka k-beetoʼ. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ.