TULÁAKAL máak ku kiʼimaktal u yóol kéen beetaʼak baʼax maʼalob tu yoʼolal bey xan kéen eʼesaʼak utsil tiʼ. Le oʼolaleʼ, ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-eʼesik le jatsʼuts modos tiʼ u maasiloʼ?

Teʼ Bibliaoʼ le tʼaan maʼalob bisajbail wa le utsiloʼ ku meyaj utiaʼal u yeʼesaʼal bix jeʼel u kaxtaʼal u yutsil u maasileʼ, lelaʼ ku yeʼesaʼal kéen tʼaanak máak yéetel yaabilaj bey xan kéen u beet wa baʼax utiaʼal u yáantik. Le maʼalob bisajbailoʼ maʼ chéen u kʼáat u yaʼal u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ u maasiliʼ. Baʼaxeʼ táakaʼan u yeʼesaʼal yaabilaj bey xan u tsʼáaikuba máak tu lugar u maasil. Le jatsʼuts modosaʼ táakaʼan xan ichil u yich le kiliʼich muukʼoʼ, le oʼolal unaj u yeʼesaʼal tumen tuláakal máax meyajtik Dios (Gal. 5:22, 23). Koʼoneʼex ilik bix tsʼoʼok u yeʼesaʼal le jatsʼuts modos tumen Jéeoba bey xan Jesusoʼ yéetel bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼobeʼ.

Le maʼalob bisajbailoʼ yaan baʼax u yil yéetel u yeʼesaʼal utsil. * Jéeobaeʼ ku yeʼesik le jatsʼuts modos tiʼ «le kʼasaʼan máakoʼoboʼ bey xan [...] le máakoʼob maʼ tu tsʼáaikoʼob u diosboʼotikiloʼ» (Luc. 6:35). Letiʼeʼ «ku beetik u jóokʼol Kʼiin tu yóokʼol le kʼasaʼanoʼoboʼ bey xan yóokʼol le utsoʼoboʼ yéetel ku beetik u kʼáaxal jaʼ yóokʼol le utsoʼoboʼ bey xan yóokʼol le kʼasaʼanoʼoboʼ» (Mat. 5:45). Bey túunoʼ, tak le máaxoʼob maʼatech u creertikoʼob wa Jéeoba beetmil tuláakal baʼaloʼ, ku jóoʼskoʼob u yutsil tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Dios utiaʼal k-kuxtal ich kiʼimak óolaloʼ.

Koʼoneʼex ilik bix úuchik u yeʼesik u yutsil Jéeoba tiʼ Adán yéetel Eva. Maʼ sen úuch kʼebanchajkoʼobeʼ, letiʼobeʼ «tu chuyajoʼob u leʼiloʼob x-kʼoʼoch» utiaʼal u pixkubaʼob. Baʼaleʼ Dioseʼ u yojel yaan u kʼaʼabéettaltiʼob nookʼ tumen maʼ tun pʼáatloʼob kajtal teʼ tu jardinil Edenoʼ, baʼaxeʼ yaan u kajtaloʼob teʼ luʼum chuup yéetel ‹kʼiʼixoʼob yéetel j-muloʼoboʼ›. Letiʼeʼ tu chʼaʼaj en cuentail baʼax kʼaʼabéettiʼob, le oʼolal tu beetaj u nookʼoʼob «yéetel u kʼéewelil le baʼalcheʼob[oʼ]» (Gén. 3:7, 17, 18, 21).

Kex Jéeoba ku yeʼesik u yutsil tiʼ le kʼasaʼanoʼob bey xan tiʼ le utsoʼoboʼ, letiʼeʼ maases ku yilik u yeʼesik u yutsil tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ. Tu kʼiinil profeta Zacaríaseʼ, juntúul angeleʼ chiʼichnakchaji, tumen jeʼelsaʼab le meyaj ku beetaʼal utiaʼal u jel líiʼsaʼal u temploil Jerusalenoʼ. Dioseʼ tu yuʼubaj le baʼax tu yaʼaloʼ ka tu líiʼsaj u yóol yéetel jatsʼuts tʼaanoʼob (Zac. 1:12, 13). Bey xan tu beetil yéetel profeta  Elías. Letiʼeʼ jach lúub u yóol, le oʼolal tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka luʼsaʼak u kuxtal. Dioseʼ tu chʼaʼaj en cuentail bix u yuʼubikuba, le oʼolal tu túuxtaj juntúul ángel utiaʼal u líiʼsik u yóol. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajtiʼ maʼ chéen tu juunal yaniʼ. Yoʼolal le jatsʼuts tʼaanoʼob aʼalaʼabtiʼ yéetel úuchik u yáantaʼaleʼ, tu tsʼoʼokbesaj le meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ (1 Rey. 19:1-18). Baʼaleʼ ¿máax jach tu yeʼesaj utsil jeʼex Jéeobaeʼ?

Ka taal Jesús way Luʼumeʼ jach tu yeʼesaj u yutsil tiʼ u maasil. Mix juntéen tu beetaj u kʼasaʼanil. Baʼaxeʼ tu yaʼalaj: «Koʼoteneʼex tin wiknal, tuláakleʼex máaxeʼex yaʼab a meyajeʼex yéetel aal a kuucheʼex, teen ken in beet a jeʼelsikabaʼex». Tu yaʼalaj xan: «U cheʼil in kuucheʼ maʼ talam u bisaʼaliʼ» (Mat. 11:28-30). Tumen jach utseʼ le máakoʼoboʼ ku binoʼob tu paach jeʼel tuʼuxak ka xiʼikeʼ. Tu chʼaʼaj óotsilil tiʼobeʼ ka tu tsʼáaj baʼal u jaantoʼob, tu tsʼakaj le kʼojaʼanoʼoboʼ yéetel tu kaʼansaj tiʼob «yaʼabkach baʼaloʼob» yoʼolal u Taata (Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38).

Jesús xaneʼ tu naʼataj bix tu yuʼubiluba u maasil yéetel tu yáantoʼob. Mantatsʼ tu yeʼesaj u yutsil tiʼ le máaxoʼob kaxtikoʼ kex yaan hora taak u jeʼelel (Luc. 9:10, 11). Juntéenjeakeʼ, juntúul koʼolel úuch káajak u máan kʼiʼikʼ tiʼeʼ náatsʼ tu yiknaleʼ ka tu machaj u nookʼ utiaʼal u yutstal. Jeʼex u yaʼalik le Leyoʼ maʼ unaj kaʼach u machik yoʼolal le kʼojaʼanil yaantiʼoʼ (Lev. 15:25-28). Baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ tu kʼeyiʼ. Baʼaxeʼ yéetel yaabilajeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Hija, tu yoʼolal a fejeʼ tsʼoʼok a wutstal, xeen yéetel jeetsʼelil, utschajkech tiʼ le yaayaj kʼojaʼanil yaantechoʼ» (Mar. 5:25-34). ¿Máasaʼ jach jatsʼuts bix tratartaʼabik tumen Jesús?

Le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilkaʼ ku yeʼesikeʼ le maʼalob bisajbailoʼ ku yeʼesaʼal yéetel baʼaxoʼob k-beetik. Utiaʼal u yeʼesik u kʼaʼanaʼanil u beetaʼaleʼ, Jesuseʼ tu tsikbaltaj u kettʼaanil le utsul samaritanooʼ. Kex le samaritanoʼob maʼatech u biskubaʼob yéetel le judíoʼoboʼ, le samaritano tu yaʼalaj Jesusoʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ juntúul judío oklaʼab, jaʼajatsʼaʼab yéetel pʼaʼat sat kimen teʼ bejoʼ. Letiʼeʼ tu yáantaj, tu bisaj tiʼ junpʼéel u najil uʼulaboʼobeʼ ka tu yaʼalaj tiʼ u yuumil ka u kanáante. Tu yaʼalajtiʼeʼ wa ku xupik u maasil tu yoʼolaleʼ jeʼel u sutik tiʼeʼ (Luc. 10:29-37).

Le maʼalob bisajbailoʼ maʼ chéen ku yeʼesaʼal yéetel baʼaxoʼob ku beetaʼaliʼ, baʼaxeʼ tak kéen aʼalaʼak tʼaanoʼob ku líiʼsik u yóol u maasil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le yaayaj óoloʼ ku tʼonaʼankúuntik wíinik», baʼaleʼ ku yaʼalik xaneʼ «le utsil tʼaanoʼ ku kiʼimakkúuntik u yóol» (Pro. 12:25). Le maʼalob bisajbail yéetel le utsiloʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-líiʼsik u yóol u maasil yéetel k-aʼalik tʼaanoʼob jeʼel u kiʼimakkúuntik u yóoloʼob utiaʼal u yilkoʼob k-yaabiltmoʼobeʼ. Lelaʼ yaan u yáantkoʼob utiaʼal u aktáantkoʼob le talamiloʼob yaan tiʼ le kuxtalaʼ (Pro. 16:24).

Tumen beetaʼanoʼon jeʼel bix Dioseʼ tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-eʼesik le jatsʼuts modosaʼ (Gén. 1:27). Koʼox ilik jujuntúul máaxoʼob ku yaʼalik le Biblia tu beetoʼob beyoʼ. Ka bisaʼab apóstol Pablo tu kaajil Romaeʼ, tsʼaʼab Julio, juntúul soldado, utiaʼal ka u kanáantoʼ. Le soldadoaʼ jach tu yeʼesaj u yutsil tiʼ Pablo yéetel «tu chaʼaj u bin tu yiknal u amigoʼob utiaʼal ka kanáantaʼak» tu kaajil Sidón (Bax. 27:3). Ka maan kʼiineʼ u kajnáaliloʼob u islail Maltaeʼ jach tu yeʼesoʼob u yutsil tiʼ Pablo yéetel tiʼ uláakʼ máakoʼob le ka búul le barco tuʼux ku binoʼoboʼ. Tumen jach keʼeleʼ tu tʼaboʼob kʼáakʼ utiaʼal u kʼíichoʼob yéetel tu beetoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yáantkoʼoboʼ (Bax. 28:1, 2). Jach maʼalob le baʼax tu beetoʼoboʼ. Baʼaleʼ le maʼalob bisajbailoʼ maʼ u kʼáat u yaʼal u beetaʼal wa baʼax chéen cada wa baʼax kʼiiniʼ.

 Wa k-kʼáat lúubul utsil tiʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ unaj k-eʼesik ichil k-kuxtal le jatsʼuts modosaʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼal baʼaloʼob maʼalobtak tu yoʼolal u maasiliʼ. ¿Baʼaxten k-aʼalik leloʼ? Tumen maʼ xaaneʼ u pʼeekoʼob le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ, wa maʼ xaan xaneʼ suʼlakoʼon, saajkoʼon wa chéen táan k-tuukul t-oʼolal. Baʼaleʼ wa k-kʼáatik u kiliʼich muukʼ Jéeoba yéetel k-eʼesik utsil jeʼex letiʼeʼ, yaan k-eʼesik le jatsʼuts modosaʼ (1 Cor. 2:12).

¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-kaxtik u yutsil u maasileʼ? Unaj k-tuklik: «¿Kin chʼenxikintik yéetel kin naʼatik wa bix u yuʼubikuba u maasil? ¿Kin wáantik wa u maasil yéetel baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob? ¿Baʼax kʼiin ka tin wáantaj wa máax, kex maʼ in láakʼtsil mix in amigoiʼ?». Tsʼoʼoleʼ maʼalob ka k-il k-kʼaj óoltik u maasil, maases le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Beyoʼ yaan k-ilik baʼax kʼaʼabéettiʼob yéetel bix jeʼel k-áantkoʼobeʼ. Unaj k-beetik tu yoʼolal u maasil le baʼax k-kʼáat ka beetaʼak t-oʼolaloʼ (Mat. 7:12). Tsʼoʼoleʼ unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon, wa k-beetkeʼ letiʼeʼ yaan u bendecirkoʼon (Luc. 11:13).

Apóstol Pabloeʼ jach tu yilaj u yáantik u maasil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «ku kʼamik yéetel utsil tuláakal le máaxoʼob ku taaloʼob tu yiknaloʼ» (Bax. 28:30, 31). Yéetel le baʼaxoʼob tu yaʼalaj bey xan tu beetoʼ tu yeʼesaj ku tuukul tu yoʼolal u maasil. Le oʼolal jach lúub utsil tiʼ le máakoʼoboʼ. Toʼon xaneʼ wa k-eʼesik utsil tiʼ u maasil, tak tiʼ le máaxoʼob ku tsʼáaikubaʼob tu contra le baʼaxoʼob k-creertikoʼ, yaan k-kʼuchul tu puksiʼikʼaloʼob yéetel yaan k-áantkoʼob u kʼex u tuukuloʼob (Rom. 12:20). Maʼ xaaneʼ kéen máanak kʼiineʼ jeʼel tak u kʼamkoʼob le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ.

Teʼ Paraísooʼ yaʼab tiʼ le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ yaan u jach kiʼimaktal u yóoloʼob ken u yiloʼob maʼalob bix u tratartaʼaloʼob, tumen maʼ xaaneʼ mix juntéen tratartaʼakoʼob beyoʼ. Letiʼob xaneʼ bey ken u beetiloʼoboʼ. Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuul tiʼ le máaxoʼob ku yeʼeskoʼob yaabilaj yéetel utsil tiʼ u maasiloʼ. Baʼaleʼ yaan u xuʼulsik tiʼ le máaxoʼob maʼ tu beetkoʼoboʼ (Sal. 37:9-11). Yáanal u Reino Dioseʼ yaan u yantal jeetsʼelil tuláakal tuʼux yéetel mix máak kun chʼaʼik saajkil. Baʼaleʼ táanil tiʼ u kʼuchul le kʼiin jeʼeloʼ, ¿baʼax utsil ku taasik tiʼ máak u yeʼesik le jatsʼuts modosaʼ?

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob ku yeʼesik u yutsiloʼoboʼ ku bin utsil tiʼob xan (Pro. 11:17). Tsʼoʼoleʼ ku lúubloʼob utsil tiʼ u maasil yéetel ku yáantkoʼob xan u beetoʼob beyoʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Jeʼel bix a pʼiiseʼexeʼ bey xan kan pʼisbileʼexoʼ» (Luc. 6:38). U suukileʼ le máakoʼob beyaʼ séeb u biskubaʼob yéetel u maasil.

Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le efesoiloʼoboʼ: «Eʼes a wutsileʼex ta baatsileʼex, paklan chʼaʼ óotsiltabaʼex, yéetel paklan perdonartabaʼex tu jaajil a wóoleʼex» (Efe. 4:32). Jach yaʼab utsil ku taasik teʼ múuchʼulil u paklan áantkuba le sukuʼunoʼoboʼ. Letiʼobeʼ maʼatech u pʼaʼastikoʼob u maasil yéetel maʼatech u meyajtiʼob tʼaanoʼob ku beetik u yaatal u yóoloʼob. Tu lugar u máan u tsikbaltoʼob baʼax maʼ unajeʼ ku yilik u líiʼskoʼob u yóol u maasil (Pro. 12:18). Yoʼolal lelaʼ ku maas muʼukʼaʼantal u fe le sukuʼunoʼoboʼ.

Jeʼex túun k-ilkoʼ, le maʼalob bisajbailoʼ junpʼéel jatsʼuts modos ku yeʼesaʼal yéetel baʼaxoʼob ku yaʼalaʼal bey xan yéetel baʼaxoʼob ku beetaʼal. Kéen k-áant u maasileʼ k-eʼesik yaabilaj yéetel utsil jeʼex Jéeobaeʼ (Efe. 5:1). Tsʼoʼoleʼ ku muʼukʼaʼantal u fe le sukuʼunoʼoboʼ yéetel k-áantik le máakoʼob u kʼamoʼob baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-tsʼáaik k-óol k-eʼes le jatsʼuts modosaʼ.