1, 2. 1) ¿Bix jeʼel u yuʼubikuba juntúul máax meyajtik Dios kéen jáan kʼexpajak u kuxtaleʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) Jeʼex u yaʼalik le Salmo 131, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon jeetsʼelileʼ?

LLOYD YÉETEL ALEXANDRAEʼ tsʼoʼok maas tiʼ veinticinco años joʼopʼok u meyajoʼob Betel. Le oʼolaleʼ ka aʼalaʼabtiʼob yaan u xuʼulul u meyajoʼob Beteleʼ jach yaachaj u yóoloʼob. Lloydeʼ ku yaʼalik: «Teneʼ jach tsʼoʼok in suuktal kaʼach Betel yéetel jatsʼuts in wilik in meyajiʼ. Kin naʼatik baʼaxten túuxtaʼaboʼon, baʼaleʼ le semanaʼob yéetel le mesoʼob seguernajoʼ tin wuʼuyaj bey maʼ yaabiltaʼaneneʼ. Jach lúub in wóol. Yaan horaeʼ kin wuʼuyik kiʼimak in wóol, baʼaleʼ chéen kéen in tsʼáaj cuentaeʼ kaʼa lubaʼan in wóol».

² Kéen kʼexpajak k-kuxtaleʼ jeʼel k-chiʼichnaktaleʼ yéetel jeʼel u lúubul k-óoleʼ (Pro. 12:25). Maʼ xaaneʼ jeʼel tak k-tuklik maʼ kun páajtal u seguer k-kuxtaleʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u yantaltoʼon jeetsʼelil yéetel kiʼimak óolal kex tsʼoʼok u kʼexpajal k-kuxtaleʼ? (Xok Salmo 131:1-3.) Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik jujuntúul máaxoʼob meyajtik Dios utiaʼal u  yantal jeetsʼelil tiʼob kex kʼexpaj u kuxtaloʼob.

3. ¿Baʼax úuch tiʼ José?

³ Joseeʼ letiʼe paal maas yaabiltaʼan tumen Jacoboʼ. Le oʼolal pʼektaʼab tumen u sukuʼunoʼob, bey túunoʼ le yaan 17 años tiʼoʼ tu konoʼob utiaʼal ka palitsiltaʼak (Gén. 37:2-4, 23-28). Tu máansaj kex trece años palitsiltaʼan yéetel kʼaʼal cárcel tu luʼumil Egipto, náach tiʼ u taata. ¿Baʼax áant utiaʼal maʼ u chiʼichnaktal yéetel maʼ u kʼuuxil yoʼolal le baʼax beetaʼabtiʼoʼ?

4. 1) ¿Tiʼ baʼax tuukulnaj José le tiaʼan teʼ carceloʼ? 2) ¿Bix núukaʼabik u oración tumen Jéeoba?

⁴ Le tiaʼan José teʼ carceloʼ, maʼ xaaneʼ tuukulnaj tiʼ bix u kanáantaʼal tumen Jéeoba (Gén. 39:21; Sal. 105:17-19). Le baʼaxoʼob tu wayakʼtaj tu táankelmiloʼ le áant u maas kʼub u yóol tiʼ Jéeoba (Gén. 37:5-11). Tsʼoʼoleʼ maʼ xaaneʼ sen orarnaj tiʼ (Sal. 145:18). Jéeobaeʼ tu yáantaj u yileʼ jeʼel baʼalak ka úuchkeʼ maʼ ken u pʼate (Bax. 7:9, 10). *

5. ¿Bix u yáantkoʼon «u jeetsʼelil Dios» kéen k-aktáant talamiloʼob?

⁵ Teʼ kʼiinoʼobaʼ jeʼel xan k-aktáantik baʼaloʼob talamtakeʼ. Kéen úuchuktoʼon beyoʼ láayliʼ jeʼel k-áantaʼal tumen «u jeetsʼelil Dio[seʼ]» (xok Filiposiloʼob 4:6, 7). Le oʼolaleʼ unaj k-kʼáatik u yáantaj Jéeoba kéen k-aktáant wa baʼax talamil. Le jeetsʼelil ku tsʼáaikoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik yéetel maʼ k-chaʼik u lúubul k-óol. Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik jujuntúul sukuʼunoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ.

6, 7. ¿Bix u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon jeetsʼelil k-aʼalik ich oración jach baʼax ku yúuchultoʼonoʼ? Aʼal junpʼéel baʼax eʼesik.

⁶ Ka aʼalaʼab tiʼ Ryan yéetel Juliette yaan u xuʼulul u beetik u precursor especialiloʼobeʼ, jach lúub u yóoloʼob. Ryaneʼ ku yaʼalikeʼ tu séebaʼanil orarnajoʼob. Ku yaʼalik: «K-ojel letiʼe u súutukil utiaʼal k-eʼesik k-kʼubmaj k-óol tiʼ Diosoʼ. Yaʼab sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ túumbenoʼob, le oʼolal t-kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon k-tsʼáa junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼob».

⁷ ¿Bix núukaʼabik u oracionoʼob? Ryaneʼ ku yaʼalik: «Ka tsʼoʼok k-orareʼ maʼ chiʼichnakoʼoniʼ. T-uʼuyaj bix u kanáantaʼal k-tuukul yéetel k-puksiʼikʼal tumen u jeetsʼelil Dios. T-naʼateʼ láayliʼ jeʼel u páajtal k-beetik jejeláas meyajoʼob ichil u kaajal Jéeoba wa k-kʼubik k-óol tiʼ letiʼeʼ».

8-10. 1) ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le kiliʼich muukʼ utiaʼal maʼ k-jach chiʼichnaktaloʼ? 2) ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon Jéeoba utiaʼal k-maas tsʼáaik k-óol k-meyajte?

⁸ Tsʼoʼoleʼ le kiliʼich muukʼoʼ maʼ chéen ku yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon jeetsʼeliliʼ, baʼaxeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-ilik baʼax tekstoiloʼob jeʼel u yáantkoʼon k-maas meyajt Jéeobaeʼ (xok Juan 14:26, 27). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Philip yéetel tiʼ Mary, letiʼobeʼ óoliʼ veinticinco años meyajnajoʼob Betel. Tu yáamil kanpʼéel meseʼ, kíim u maama tu kaʼatúulal bey xan juntúul u láakʼtsil le sukuʼunoʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéetchaj u maas kanáantkoʼob u taata Mary, letiʼeʼ ku tuʼubul u yiikʼ.

⁹ Philipeʼ ku yaʼalik: «Kin tuklik kaʼacheʼ jach maʼalob baʼax k-beetik, baʼaleʼ yaan baʼax ku bineltiktoʼon. Junpʼéel kʼiin táan in xokik U Pʼíich Tulumil Kananeʼ joʼopʼ in tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik Colosasiloʼob 1:11. Ka tin tsʼáaj cuentaeʼ táan u chúukpajal in  wóol, baʼaleʼ maʼ jeʼex unajoʼ. Le tekstooʼ tu yáanten in wileʼ kʼaʼabéet u chúukpajal in wóol yéetel u kiʼimaktal in wóol. Lelaʼ tu kʼaʼajsajteneʼ maʼ chéen wa maʼalob yanilen unaj u kiʼimaktal in wóoliʼ, baʼaxeʼ jeʼel u kiʼimaktal in wóol wa kin chaʼik u nuʼuktaʼal in kuxtal tumen u kiliʼich muukʼ Dioseʼ».

¹⁰ Philip yéetel Maryeʼ tu maas iloʼob u beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan Jéeoba, le oʼolal áantaʼaboʼob. Maʼ jach úuch jóokʼkoʼob Beteleʼ káaj u tsʼáaikoʼob xook tiʼ kaʼatúul máakoʼob u kʼáatoʼob xook maas tiʼ juntéen cada semana, tsʼoʼoleʼ jach tu tsʼáaj u yóol u beetoʼob baʼax tu kanoʼob. Maryeʼ ku yaʼalik: «Jach kiʼimakchaj k-óol, bey úuchik u yeʼesiktoʼon Jéeoba yaan u bintoʼon utsiloʼ».

11, 12. 1) ¿Baʼax tu beetaj José utiaʼal u tsʼáaik tuʼux u bendecirtaʼal tumen Jéeoba? 2) ¿Bix bendecirtaʼabik José tumen Jéeoba úuchik u chúukpajal u yóol?

¹¹ Kéen kʼexpajak k-kuxtaleʼ jach séeb jeʼel k-sajaktaleʼ yéetel u lúubul k-óoleʼ. Lelaʼ bey jeʼel u yúuchul kaʼach tiʼ Joseoʼ. Baʼaleʼ letiʼeʼ tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal u tsʼáaik tuʼux u bendecirtaʼal tumen Jéeobaoʼ. Le oʼolaleʼ le kʼalaʼan carceloʼ tu yilaj u beetik le baʼax aʼalaʼab tumen u nojchil le máax kanáantik le carceloʼ, lelaʼ bey tu beetil xan le ka meyajnaj tu yotoch Potifaroʼ (Gén. 39:21-23).

¹² Juntéenjeakeʼ bisaʼab u kanáant kaʼatúul máakoʼob ku meyajoʼob kaʼach tu yiknal faraón. Joseeʼ tu tratartoʼob maʼalob, le oʼolal letiʼobeʼ tu tsikbaltoʼobtiʼ baʼax chiʼichnakkúuntikoʼob bey xan baʼaxoʼob tsʼoʼok u wayakʼtikoʼob (Gén. 40:5-8). Joseeʼ maʼ u yojel kaʼach wa yaan u kʼexpajal u kuxtal úuchik u tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ. Kaʼapʼéel años tiʼ lelaʼ kʼuch u kʼiinil u jáalkʼabtaʼal utiaʼal u nuʼukt u luʼumil Egipto (Gén. 41:1, 14-16, 39-41).

13. ¿Bix jeʼel k-tsʼáaik tuʼux k-bendecirtaʼal tumen Jéeoba kex jeʼel baʼaxak ka k-aktáanteʼ?

¹³ Maʼ xaaneʼ jeʼex Joseeʼ jeʼel k-aktáantik jejeláas baʼaloʼobeʼ yéetel ku pʼáatal maʼ t-kaxtik baʼax jeʼel k-beetkeʼ. Baʼaleʼ wa ku chúukpajal k-óol yéetel k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-aktáantik wa baʼax talamileʼ yaan k-tsʼáaik tuʼux k-bendecirtaʼal tumen Jéeoba (Sal. 37:5). Maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ yaan u lúubul k-óol, «baʼaleʼ maʼatech k-pʼaʼatal x-maʼ áantajil», jeʼex tu yaʼalil apóstol Pabloeʼ (2 Cor. 4:8). Lelaʼ yaan u béeytal wa k-tsʼáaik k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ.

14-16. ¿Baʼax tu beetaj Felipe le ka kʼexpaj bix u kuxtaloʼ?

¹⁴ Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Felipe, juntúul u disipulo Jesús teʼ yáax siglooʼ. Letiʼeʼ  tu yeʼesaj unaj k-tsʼáaik k-óol kʼaʼaytaj kéen kʼexpajak k-kuxtal. Felipeeʼ tsʼaʼab u beet junpʼéel nojoch meyaj teʼ múuchʼulil yaan kaʼach Jerusalenoʼ (Bax. 6:1-6). Baʼaleʼ ka tsʼoʼok u kíimsaʼal Estebaneʼ káaj u chʼaʼpachtaʼal le sukuʼunoʼoboʼ. * Le oʼolal púutsʼ yéetel u maasil máaxoʼob tsaypachtik Jesús tu kaajil Jerusalenoʼ, baʼaleʼ maʼ chéen bin u taʼakubaiʼ. Baʼaxeʼ bin kʼaʼaytaj Samaria, junpʼéel kaaj tuʼux maʼ jach kʼaʼaytaʼak le maʼalob péektsiloʼ (Mat. 10:5; Bax. 8:1, 5).

¹⁵ Felipeeʼ jeʼel u yóotik bin jeʼel tuʼuxak ka túuxtaʼak tumen le kiliʼich muukʼoʼ. Le oʼolal aʼalaʼabtiʼ ka xiʼik teʼ kaajoʼob tuʼux maʼ úuchuk kʼaʼaytajoʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ le judíoʼoboʼ u pʼekmoʼob le samariailoʼoboʼ. Baʼaleʼ Felipeeʼ tu yeʼesaj u yutsil tiʼob, le oʼolal letiʼobeʼ tu kʼamoʼob yéetel kiʼimak óolal le maʼalob péektsil tu kʼaʼaytaj tiʼoboʼ (Bax. 8:6-8).

¹⁶ Le kiliʼich muukʼ túunoʼ tu nuʼuktaj ka xiʼik tu kaajil Asdod yéetel Cesarea, teʼeloʼ yaʼab máaxoʼob maʼ judíoʼob kajaʼanoʼobiʼ (Bax. 8:39, 40). Kex veinte años kʼaʼaytajnak Felipe tu kaajil Samariaeʼ, kʼexpaj bix u kuxtal. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ chéen junpʼéeliliʼ tuʼux ku kʼaʼaytaj yéetel u familia. Kex kʼexpaj bix u kuxtaleʼ maʼ xuʼul u tsʼáaik u yóol kʼaʼaytajiʼ, le oʼolal jach bendecirtaʼab junmúuchʼ yéetel u familia tumen Jéeoba (Bax. 21:8, 9).

17, 18. ¿Bix u yáantkoʼon le kʼaʼaytaj kéen kʼexpajak k-kuxtaloʼ?

¹⁷ Yaʼab sukuʼunoʼob ku xupkubaʼob u meyajtoʼob Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yilkoʼobeʼ, u tsʼáaikoʼob táanil u kʼaʼaytajoʼobeʼ le áantkoʼob kéen kʼexpajak bix u kuxtaloʼob. Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Osborne yéetel Polite, u yatan, kajaʼanoʼob Sudáfrica. Ka jóokʼoʼob Beteleʼ, tu tukloʼobeʼ séebaʼan ken u kaxtiloʼob meyaj yéetel tuʼux u kajtaloʼob. Baʼaleʼ maʼ bey úuchikiʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Maʼ t-séeb kaxtaj meyaj jeʼex k-tuklik kaʼachoʼ». Polite xaneʼ ku yaʼalik: «Máan tres meses minaʼantoʼon meyaj, tsʼoʼoleʼ minaʼan taakʼin k-líiʼsmaj. Jach yaj úuchik k-ilik».

¹⁸ ¿Baʼax áantoʼob utiaʼal u aktáantkoʼob le baʼax úuch tiʼoboʼ? Osborneeʼ ku yaʼalik: «K-kʼaʼaytaj yéetel le sukuʼunoʼoboʼ tu yáantoʼon utiaʼal maʼ u lúubul k-óol. T-chʼaʼtuklaj  k-tsʼáaik táanil le kʼaʼaytaj utiaʼal maʼ k-jach chiʼichnaktaloʼ. Lelaʼ jach tu beetaj u kiʼimaktal k-óol. T-kʼáataj meyaj jejeláas tuʼux, tak ka t-kaxtaj».

19-21. 1) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon jeetsʼelileʼ? 2) ¿Baʼax utsil jeʼel k-kʼamik kéen kʼexpajak k-kuxtaleʼ?

¹⁹ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, wa k-beetik tuláakal le ku páajtal yéetel k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeobaeʼ yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil (xok Miqueas 7:7). Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok k-ilkeʼ úuchik u kʼexpajal k-kuxtaleʼ tsʼoʼok k-maas tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeoba. Politeeʼ ku yaʼalik: «Úuchik u tsʼaʼabaltoʼon yaanal meyaj ichil u kaajal Jéeobaeʼ tu yáanten in maas kʼub in wóol tiʼ Jéeoba tak teʼ súutukiloʼob jach talamtakoʼ. Bejlaʼeʼ maas maʼalob in biskinba tu yéetel».

²⁰ Mary, le t-chʼaʼchiʼitaj teʼ xóotʼol 8, láayliʼ táan u kanáantik u taataeʼ yéetel táan u beetik u precursoraileʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tsʼoʼok in wilkeʼ, le kéen in wuʼuy jach chiʼichnakeneʼ, kʼaʼabéet in orar yéetel maʼ in chʼíikil tuukul tiʼ baʼax ku yúuchulten. Le baʼax ku yúuchultenoʼ, tsʼoʼok u kaʼansikteneʼ kʼaʼabéet in pʼatik tu kʼab Jéeoba tuláakal. Lelaʼ maas yaan u kʼaʼabéettal in beetik teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼ».

²¹ Lloyd yéetel Alexandra, t-chʼaʼchiʼitaj tu káajbal le xookaʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ úuchik u kʼexpajal u kuxtaloʼobeʼ tu tsʼáaj tuʼux u yeʼeskoʼob wa muʼukʼaʼan u fejoʼob. Ku yaʼalikoʼob: «Le baʼaxoʼob t-aktáantoʼ tu beetaj k-ilik wa muʼukʼaʼan k-fe utiaʼal u yáantkoʼon k-aktáant le talamiloʼoboʼ. Bejlaʼeʼ maas maʼalob k-uʼuyikba».

22. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼon kéen kʼexpajak k-kuxtaliʼ?

²² Wa ku jáan kʼexpajal k-kuxtal yoʼolal junpʼéel túumben meyaj ku tsʼaʼabaltoʼon, k-kʼojaʼantal wa ku kʼaʼabéettal k-maas kanáantik k-familiaeʼ, unaj k-kʼaʼajsikeʼ Jéeobaeʼ u yaabiltmoʼon yéetel yaan u yáantkoʼon jach teʼ súutukil kʼaʼabéetoʼ (Heb. 4:16; 1 Ped. 5:6, 7). Bey túunoʼ, maʼ u xuʼulul k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-meyajtik Jéeoba kex jeʼel baʼalak ka k-aktáanteʼ. Unaj k-natsʼikba tiʼ Jéeoba yéetel k-chaʼik u kanáantkoʼon. Beyoʼ yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil kex ka kʼexpajak bix k-kuxtal.