1. ¿Baʼax jeʼel u péeksikoʼon k-beet le máaxoʼob ku taaskubaʼob nojbaʼaliloʼ?

MAʼ CHÉEN chʼaʼabil k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼax k-kanik teʼ Bibliaoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ talam u yeʼesik máak kabal óolal utiaʼal u beetik le baʼax ku kanikoʼ. U maasil máakoʼob bejlaʼeʼ chéen letiʼob ku yaabiltikubaʼob yéetel ku binoʼob tu paach le taakʼinoʼ, nojbaʼal u taaskubaʼob, kaʼanal u yichoʼob yéetel maʼatech u controlarkubaʼob (2 Tim. 3:1-3). Jujuntúul máaxoʼob meyajtik Dioseʼ ku kanáantkoʼob maʼ u beetkoʼob beyoʼ, baʼaleʼ jeʼel u joʼopʼol u tsʼíiboltkoʼob le baʼaxoʼob yaan tiʼ le máakoʼob beyoʼ (Sal. 37:1; 73:3). Jeʼel u joʼopʼol u tuklikoʼob wa láayliʼ maʼalob u kaxtik máak u yutsil u maasileʼ bey xan wa maʼ kun xuʼulul u yeʼesaʼal tsiikil tiʼob wa ku beetkoʼob «jeʼex juntúul tiʼ le mejentakoʼob[oʼ]» (Luc. 9:48). Wa k-chaʼik u kʼaskúuntaʼal k-tuukul tumen le yóokʼol kaabaʼ jeʼel u xuʼulul k-bisikba maʼalob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel u tuʼubultoʼon wa táan k-meyajtik Dioseʼ. Le oʼolal jach maʼalob ka k-xakʼalt bix kuxlajik le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitik le Biblia utiaʼal k-beetik jeʼex tu beetiloʼoboʼ.

2. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ?

 ² Utiaʼal k-beetik jeʼex le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ, unaj k-xakʼalxoktik le baʼax tu beetoʼoboʼ. ¿Bix úuchik u biskubaʼob yéetel Jéeoba? ¿Baʼax tu beetoʼob utiaʼal ka kʼaʼamkoʼob? ¿Baʼax áantoʼob utiaʼal u beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan? Lelaʼ jach yaʼab baʼax jeʼel u kaʼansiktoʼon utiaʼal k-meyajtik Dioseʼ.

3, 4. 1) ¿Baʼaxoʼob ku meyaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u kaʼanskoʼon? 2) ¿Baʼaxten maʼ chéen unaj k-xakʼalxook utiaʼal k-tséentikba maʼalobiʼ?

³ Toʼoneʼ yaʼab baʼax k-kanik teʼ Bibliaoʼ, teʼ publicacionoʼoboʼ, teʼ sitio jw.org, teʼ JW Broadcastingoʼ, teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ bey xan teʼ asambleaʼoboʼ. Baʼaleʼ utiaʼal k-tséentikba maʼalob yéetel le janal ku tsʼaʼabaltoʼon tumen Jéeobaoʼ, maʼ chéen unaj k-xakʼalxookiʼ, tumen Jesuseʼ tu yaʼalaj: «In woʼocheʼ in beetik baʼax u kʼáat le máax túuxtenoʼ yéetel in tsʼoʼoksik le meyaj u tsʼaamajtenoʼ» (Juan 4:34).

⁴ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ u beetik máak baʼax ku yaʼalik Dioseʼ táakaʼan ichil u tséentkuba maʼalob. ¿Baʼaxten táakaʼaniʼ? Kéen janak máakeʼ ku naʼajtal yéetel ku kiʼimaktal u yóol. Bey túun xanoʼ kéen k-beet le baʼax u kʼáat Diosoʼ ku muʼukʼaʼantal k-fe yéetel ku kiʼimaktal k-óol xan. Yaan kʼiineʼ kéen jóokʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ lubaʼan k-óol, chéen baʼaleʼ kéen suunakoʼoneʼ, ¿máasaʼ jach kiʼimak k-óol?

5. ¿Baʼax utsiloʼob jeʼel k-kʼamik wa yaan k-naʼateʼ?

⁵ Kéen k-tsʼáa ichil k-kuxtal le baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon Diosoʼ ku yantal k-naʼat (Sant. 3:13). Tsʼoʼoleʼ jach yaʼab utsiloʼob ku taasik. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ mix junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob k-tsʼíiboltik ku páajtal u keʼetel yéetel le naʼatoʼ, tumen ku tsʼáaik «kuxtal utiaʼal le máax tiaʼalintikeʼ; ¡kiʼ yóoloʼob le máaxoʼob u yojloʼob u tʼilkúuntoʼob tu kuxtaloʼob[oʼ]!» (Pro. 3:13-18). Juntéenjeakeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Beora tsʼoʼok a wojéeltikeʼex le baʼaloʼobaʼ, kiʼimak a wóoleʼex wa ka beetkeʼex» (Juan 13:17). Wa maʼ tu xuʼulul u beetkoʼob baʼax tu yaʼalaj Jesuseʼ mantatsʼ kun antal kiʼimak óolal tiʼob. Jeʼex k-ojliloʼ, bey tu beetiloʼoboʼ. Letiʼobeʼ maʼ chéen juntéen tu beetoʼob baʼax tu kaʼansaj Jesusiʼ, baʼaxeʼ tu beetoʼob mantatsʼ.

6. ¿Baʼaxten maʼ unaj u xuʼulul k-beetik le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ?

⁶ Teʼ kʼiinoʼobaʼ láayliʼ kʼaʼanaʼan k-ilik k-beetik le baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ. Juntúul máak xooknajaʼan utiaʼal u beetik u mecanicoileʼ, u yojel bix u beetaʼal yéetel maʼ xaaneʼ yaan u nuʼukul tiʼ utiaʼal u beetik le meyajoʼ. Baʼaleʼ wa maʼ tu meyajtiʼeʼ mix baʼal u biilal tiʼ. Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok u beetik jujunpʼéel meyajoʼob, le oʼolal maas u chan ojel bix u beetaʼal. Baʼaleʼ wa u kʼáat u maas maʼalobkíint bix u meyajeʼ maʼ unaj u xuʼulul u beetkiʼ. Ka káaj k-xokik le Biblia xanoʼ joʼopʼ k-beetik le baʼax t-kanoʼ, tsʼoʼoleʼ t-kʼamaj u yutsiloʼob. Chéen baʼaleʼ utiaʼal maʼ u xuʼulul u kiʼimaktal k-óoleʼ unaj k-beetik sáamsamal yéetel kabal óolal le baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon Jéeobaoʼ.

7. ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-kʼáat k-maas tsʼáa k-óol k-meyajt Dios?

⁷ Koʼoneʼex ilik jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼel u beetik u xuʼulul k-eʼesik kabal óolaleʼ bey xan bix aktáantaʼabik tumen le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ. Wa k-kʼáat k-maas tsʼáa k-óol k-meyajt Dioseʼ maʼ chéen unaj k-xakʼaltik le xookaʼ, baʼaxeʼ unaj k-tuklik bix jeʼel k-tsʼáaik ichil k-kuxtal tu séebaʼanileʼ.

8, 9. ¿Bix u yeʼesik Baʼaxoʼob 14:8 tak 15 kabal u yóol Pablo? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁸ Jéeobaeʼ u kʼáat «ka u salvartuba tuláakal u jejeláasil máakoʼob yéetel ka kʼuchuk u chúukaʼan kʼaj óoltoʼob le jaajoʼ» (1 Tim. 2:4). ¿Bix k-ilik le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoltoʼoboʼ? Apóstol Pabloeʼ bin teʼ sinagogaʼob u kaxt le máaxoʼob u yáax uʼuymoʼob wa baʼax tu yoʼolal Diosoʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen kʼaʼaytajnaj tiʼ le judíoʼoboʼ, baʼaxeʼ tak tiʼ le máaxoʼob adorartik yaanal diosoʼoboʼ. Le baʼax tu beetaj le máakoʼoboʼ tu chíikbesaj wa kabal u yóol Pablo.

⁹ Tu yáax viajeil u kʼaʼaytajeʼ, u kajnáaliloʼob Licaoniaeʼ tu tukloʼob Pablo yéetel Bernabeeʼ letiʼob le dios Zeus yéetel Hermes u sutmubaʼob wíinikiloʼ. ¿Tu kʼamaj wa Pablo yéetel Bernabé le nojbeʼenil taakchaj u tsʼaʼabaltiʼoboʼ? ¿Tu tukloʼob wa unaj u kʼamkoʼob, tumen tsʼoʼok u chúukpajal u yóoloʼob kʼaʼaytaj teʼ tu tsʼook kaʼapʼéel kaajoʼob tuʼux binoʼoboʼ? ¿Tu tukloʼob wa unaj u kʼamkoʼob utiaʼal u maas kʼaʼamal le maʼalob péektsiloʼ? Maʼatech. Tu séebaʼanileʼ tu jataj u nookʼoʼobeʼ ka tu yaʼaloʼob tiʼ le máakoʼoboʼ: «¿Baʼaxten ka beetkeʼex le baʼaloʼobaʼ? Toʼon xaneʼ chéen wíinikoʼon, k-muʼyaj jeʼex a muʼyajeʼexeʼ» (Bax. 14:8-15).

10. ¿Baʼaxten Pablo yéetel Bernabeeʼ maʼ tu tukloʼob wa maas maʼaloboʼob tiʼ u kajnáaliloʼob Licaoniaiʼ?

¹⁰ Pablo yéetel Bernabeeʼ maʼ tuʼubtiʼob letiʼobeʼ j-kʼebanoʼob jeʼex u maasiloʼ. Baʼaleʼ maʼ tu tsʼáajoʼob naʼatbil wa igual bix u adoraroʼob yéetel u kajnáaliloʼob Licaoniaoʼ. Letiʼobeʼ misioneroʼob túuxtaʼanoʼob tumen Jéeoba u beetoʼob junpʼéel meyaj (Bax. 13:2). Tsʼoʼoleʼ yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan. Baʼaleʼ u yojloʼob xaneʼ le máakoʼobaʼ jeʼel xan u yéeyaʼaloʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan wa ku kʼamkoʼob le maʼalob péektsiloʼ.

11. ¿Bix jeʼel k-eʼesik kabal óolal kéen kʼaʼaytajnakoʼon jeʼex tu beetil Pablooʼ?

¹¹ ¿Bix jeʼel k-eʼesik kabal óolal jeʼex tu beetil Pablooʼ? Junpʼéel bixeʼ letiʼe maʼ k-tsʼíiboltik ka tsʼaʼabaktoʼon nojbeʼenil yoʼolal le baʼaxoʼob k-beetik yéetel u yáantaj Jéeobaoʼ. Le oʼolal unaj k-tuklik: «¿Bix in wilik le máakoʼob teʼ tuʼux kin kʼaʼaytajoʼ? ¿Kin mixbaʼalkúuntik wa u maasil jeʼex u beetik u maasil máakoʼob teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ?». U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼ xuʼuluk u kaxtikoʼob le máakoʼob taak u kankoʼob u jaajiloʼ. Yaan kʼiineʼ ku kʼaʼabéettal u kankoʼob le idioma ku tʼanik le máakoʼob óotsiloʼoboʼ wa le baʼaxoʼob suukaʼan u beetkoʼoboʼ. Le sukuʼunoʼob beyaʼ maʼatech u taaskubaʼob nojbaʼalil tu tséel le máakoʼob beyoʼ. Baʼaxeʼ ku yilik u naʼatkoʼob bix u yuʼubikubaʼob utiaʼal u yáantkoʼob u kʼaj óoltoʼob u maʼalob péektsilil le Reinooʼ.

12. ¿Bix tu yeʼesil Epafras u yaabiltmaj le sukuʼunoʼoboʼ?

¹² Uláakʼ bix jeʼel k-eʼesik kabal óolal yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ letiʼe kéen orarnakoʼon yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ (2 Ped. 1:1). Epafraseʼ bey tu beetil úuchjeakiloʼ. Letiʼeʼ chéen óoxtéen ku chʼaʼchiʼitaʼal ichil le Bibliaoʼ, chéen Pablo tʼaanaj tiʼ letiʼ. Teʼ kʼiinoʼob kʼalaʼan apóstol Pablo tu yotoch yaan tu kaajil Romaoʼ, tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Colosasoʼ, Epafraseʼ mantatsʼ ku orar tu yoʼolaloʼob (Col. 4:12). Letiʼeʼ u kʼaj óol le sukuʼunoʼoboʼ yéetel ku tuukul tu yoʼolaloʼob. Kex yaan talamiloʼob ku aktáantik xan, tumen «kʼalaʼan» junmúuchʼ yéetel Pabloeʼ,  mantatsʼ tuukulnaj tiʼ le baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ le sukuʼunoʼob utiaʼal u maas meyajtikoʼob Diosoʼ (File. 23). Tu yáantoʼob, beyoʼ tu yeʼesaj u yaabiltmoʼob yéetel ku kaxtik u yutsiloʼob. Le oracionoʼob k-beetik yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ jach ku yáantaj, maases kéen k-chʼaʼchiʼit u kʼaabaʼob (2 Cor. 1:11; Sant. 5:16).

13. ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Epafras kéen orarnakoʼoneʼ?

¹³ ¿Máaxoʼob unaj k-chʼaʼchiʼitik ichil k-oración? Jeʼex tu beetil Epafraseʼ, unaj k-chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob t-múuchʼuliloʼ, wa le familiaʼob táan u aktáantkoʼob nukuch talamiloʼob wa le kʼaʼabéet u chʼaʼtuklikoʼob baʼaloʼob kʼaʼanaʼantakoʼ bey xan le táan u aktáantkoʼob junpʼéel túuntaj óolaloʼ. Yaan sukuʼunoʼob xaneʼ ku chʼaʼchiʼitkoʼob le sukuʼunoʼob tsʼaʼan u kʼaabaʼob teʼ jaats «Testigos de Jehová presos por sus creencias», teʼ sitio jw.org (yáanal PRENSA > ASUNTOS LEGALES). Unaj k-chʼaʼchiʼitik xan u kʼaabaʼ le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u kíimil juntúul u láakʼtsiloʼoboʼ, le máaxoʼob tsʼoʼok u muʼyajoʼob yoʼolal junpʼéel nojoch loobil wa junpʼéel baʼateltáambaloʼ, bey xan yoʼolal le ku máanskoʼob óotsililoʼ. Jeʼex k-ilkoʼ, yaʼab sukuʼunoʼob jeʼel u páajtal k-chʼaʼchiʼitik ichil k-oracionoʼobeʼ. Kéen k-beet beyaʼ, k-eʼesik maʼatech k-kaxtik chéen k-utsil, baʼaxeʼ tak u yutsil u maasil (Fili. 2:4). Jéeobaeʼ ku yuʼubik le oracionoʼob beyaʼ.

14. ¿Baʼaxten k-aʼalik Jéeobaeʼ ku yeʼesiktoʼon bix unaj k-chʼenxikintik u maasil?

¹⁴ Uláakʼ bix k-eʼesik kabal óolaleʼ letiʼe k-chʼenxikintik u maasiloʼ. Santiago 1:19, ku yaʼalikeʼ le máax meyajtik Diosoʼ «kʼaʼabéet u séeb uʼuyik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ». Jéeobaeʼ ku yeʼesiktoʼon bix unaj k-beetik (Gén. 18:32; Jos. 10:14). Koʼoneʼex ilik baʼax ku kaʼansiktoʼon Éxodo 32:11 tak 14 (xoke). Jéeobaeʼ maʼ tsaaj u yuʼubik kaʼach baʼax ku tuklik Moisesiʼ, kex beyoʼ tu chʼenxikintaj. Wa juntúul máak tsʼoʼok u beetik baʼax maʼ maʼalobeʼ, ¿jeʼel wa a chʼenxikintik yéetel a beetik baʼax ku yaʼalikeʼ? Jéeobaeʼ bey u beetkoʼ, letiʼeʼ ku chúukpajal u yóol u yuʼub u oración le máaxoʼob ku natsʼkubaʼob tu yiknal yéetel fejoʼ.

15. ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Jéeobaeʼ?

¹⁵ Cada juntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u tuklik: «Wa Jéeoba tu chʼenxikintaj yéetel kabal óolal Abrahán, Raquel, Moisés, Josué, Manóah, Elías yéetel Ezequías kex j-kʼeban wíinikoʼobeʼ, ¿maʼ wa bey unaj in beetik xanoʼ? ¿Jeʼel wa in chʼenxikintik yéetel in beetik baʼax ku yaʼalik le sukuʼunoʼoboʼ? ¿Yaan wa máax teʼ múuchʼulil wa ichil in láakʼtsiloʼob kʼaʼabéet in chʼenxikintik baʼax ku yaʼalikoʼob? ¿Baʼax jeʼel in beetik utiaʼal in wáantkoʼobeʼ?» (Gén. 30:6; Jue. 13:9; 1 Rey. 17:22; 2 Cró. 30:20).

16. ¿Baʼax tu beetaj David ka poʼochʼ tumen Simeí?

¹⁶ Le kabal óolaloʼ ku yáantkoʼon xan k-controlartba kéen beetaʼak k-kʼuuxil (Efe. 4:2). Koʼoneʼex ilik bix tu beetil David úuchjeakil (xok 2 Samuel 16:5-13). Letiʼ yéetel u soldadoʼobeʼ maʼ tu beetoʼob mix baʼal ka tu yuʼuboʼob táan u poʼochʼloʼob tumen Simeí, juntúul u láakʼtsil le rey Sauloʼ. Davideʼ yaan kaʼach u páajtalil tiʼ utiaʼal u xuʼulsiktiʼ, baʼaleʼ maʼ tu beetiʼ. ¿Baʼax áant utiaʼal maʼ u beetik? Koʼoneʼex xakʼaltik le Salmo 3 utiaʼal k-ilik baʼax áantoʼ.

17. 1) ¿Baʼax áant David u controlartuba? 2) ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Davideʼ?

¹⁷ Le Salmo 3, tsʼíibtaʼab tumen David le  táan u púutsʼul tiʼ Absalón, u hijooʼ. Le versículo 1 yéetel 2, ku yáantkoʼon k-maas naʼat le baʼax ku yaʼalik le capítulo 16 tiʼ Kaʼapʼéel tiʼ Samueloʼ. Salmo 3:4, ku yeʼesik bix u kʼubmil u yóol David tiʼ Dios. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yéetel awatiloʼob kin kʼáatik u yáantaj Yuumtsil, letiʼeʼ ku núukiken [desde] tu kiliʼich puʼuk». Toʼon xaneʼ unaj k-orar kéen aʼalaʼaktoʼon baʼal. Jéeoba túuneʼ yaan u tsʼáaiktoʼon u kiliʼich muukʼ utiaʼal u chúukpajal k-óol. ¿Tiʼ baʼax súutukil unaj k-controlartikba wa k-perdonartik le baʼax ku beetaʼaltoʼonoʼ? ¿K-creertik wa táan u yilik Jéeoba baʼax ku yúuchultoʼon yéetel jeʼel u yáantkoʼoneʼ?

18. ¿Baʼax utsiloʼob ken k-kʼam wa k-beetik le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ?

¹⁸ Wa k-beetik baʼax maʼalobeʼ yaan k-kʼamik yaʼab bendicionoʼob. Le oʼolal Proverbios 4:7, ku yaʼalik: «Táanil tiʼ uláakʼ baʼaleʼ, yanaktech ojéelajil». Le ojéelajiloʼ ku yantal tiʼ máak yoʼolal le baʼax u yojloʼ. Le baʼax eʼesik yaan ojéelajil tiʼ máakoʼ letiʼe baʼaxoʼob ku beetkoʼ, maʼ letiʼe baʼaxoʼob u yojloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le síinikoʼoboʼ «maas yaan u yojéelajoʼob» tumen «ku muchʼkíintik u janaloʼob utiaʼal yáax kʼiin» (Pro. 30:24, 25). Cristo, le máax ku yaʼalaʼaltiʼ «u naʼatil Dios[oʼ]», mantatsʼ ku beetik baʼax uts tu tʼaan u Taata (1 Cor. 1:24; Juan 8:29). Dioseʼ u yojel maʼ chéen unaj u yojéeltik máak baʼax maʼalobiʼ, baʼaxeʼ unaj u beetik. Letiʼeʼ ku bendecirtik máaxoʼob eʼesik kabal óolal, chúukaʼan óolal yéetel ku beetkoʼob le baʼax u yojloʼob maʼaloboʼ (xok Mateo 7:21-23). Le oʼolal unaj k-áantaj utiaʼal u múuchʼ meyaj tuláakal teʼ múuchʼulil yéetel kabal óolaloʼ. U jaajileʼ ku bisik tiempo yéetel ku kʼaʼabéettal u yeʼesaʼal chúukaʼan óolal utiaʼal k-beetik le baʼax k-ojel maʼaloboʼ. Baʼaleʼ wa k-beetkeʼ, yaan k-eʼesik kabal k-óol yéetel yaan u kiʼimaktal k-óol mantatsʼ.