1. ¿Bix u yilik Jéeoba le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ?

JÉEOBAEʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ. Chéen le máakoʼob bey jeʼel u páajtal u biskubaʼob tu yéeteloʼ. Baʼaleʼ le j-kaʼanal ichoʼoboʼ chéen náachil u kʼaj óoltmiloʼob (Sal. 138:6). Tuláakloʼon k-kʼáat lúubul utsil tiʼ Jéeoba yéetel ka u yaabiltoʼon, le oʼolal unaj k-ilik bix jeʼel k-eʼesik kabal óolaleʼ.

2. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

² Teʼ xookaʼ yaan k-ilik u núukil le óoxpʼéel kʼáatchiʼobaʼ: 1) ¿Baʼax le kabal óolaloʼ? 2) ¿Baʼaxten unaj u yantaltoʼon? 3) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u talamkúuntik k-eʼesik kabal óolaleʼ? Jeʼex ken k-iloʼ, u yeʼesik máak kabal óolaleʼ ku kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba yéetel ku beetik u bintoʼon utsil (Pro. 27:11; Isa. 48:17).

3. ¿Baʼax le kabal óolaloʼ?

³ Le kabal óolaloʼ u kúulpachil tiʼ le kaʼanal ichiloʼ. Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ le máax kabal u yóoloʼ ku naʼatik mix baʼal tu tséel Jéeoba yéetel maas nojoch u maasil tiʼ letiʼ (Fili. 2:3, 4).

4, 5. ¿Baʼaxten maʼ tu páajtal k-aʼalik wa kabal u yóol máak chéen yoʼolal bix u yilaʼal?

⁴ Yaan máaxeʼ chéen ku yeʼesik bey kabal u yóoleʼ. Maʼ xaaneʼ maʼ tu séeb kʼuuxil, ku tratartik maʼalob u maasil yéetel ku yeʼesik tsiikil tiʼob chéen yoʼolal bix líiʼsaʼanil. Baʼaleʼ ichil u puksiʼikʼaleʼ ku mixbaʼalkúuntik u maasil. Kéen yanak tuʼuxeʼ ku yeʼesik jach bix u modos (Luc. 6:45).

 ⁵ Baʼaleʼ le máaxoʼob maʼ sajak u yaʼaloʼob baʼax ku tuklikoʼoboʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa kaʼanal u yichoʼobiʼ (Juan 1:46, 47). Baʼaleʼ tak le máaxoʼob maʼ suʼlakoʼoboʼ unaj u kanáantik maʼ u confiaroʼob chéen tiʼ letiʼob. Kex wa suʼlakoʼon wa maʼeʼ tuláakloʼon unaj k-ilik k-eʼesik kabal óolal.

6. Jeʼex u yaʼalik Yáax tiʼ Corintoiloʼob 15:10, ¿baʼax k-kanik tiʼ apóstol Pablo?

⁶ Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj apóstol Pablo. Letiʼeʼ tu káajsaj túumben múuchʼuliloʼob tiʼ jejeláas kaajoʼob. Maʼ xaaneʼ letiʼe apóstol tu beetaj maas yaʼab meyaj teʼ kʼaʼaytajoʼ. Baʼaleʼ Pabloeʼ maʼ tu taasuba nojbaʼaliliʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj yéetel kabal óolal: «Teen u maas chichnil tiʼ le apostoloʼoboʼ; tsʼoʼoleʼ maʼ tin náajmatik ka aʼalaʼakten apóstol, tumen tin chʼaʼpachtaj u múuchʼulil Dios» (1 Cor. 15:9). Tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ chéen yoʼolal u nojoch utsil Jéeobaeʼ ku biskuba tu yéetel, maʼ yoʼolal le baʼaxoʼob u yojel u beetoʼ (xok 1 Corintoiloʼob 15:10). Pabloeʼ jach tu yeʼesaj kabal u yóol. Ka tu tsʼíibtaj u carta tiʼ le corintoiloʼoboʼ maʼ tu taasuba nojbaʼalil kex u yojel yaan jujuntúul tiʼ letiʼob ku tʼaanoʼob kʼaas kaʼach tiʼ letiʼ (2 Cor. 10:10).

7. ¿Bix úuchik u yeʼesik kabal óolal juntúul sukuʼun jach kʼaj óolaʼan?

⁷ Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ ku líikʼil u yóoloʼob kéen u xokoʼob u tsikbalil u kuxtal le sukuʼun Karl Klein, máax táakpaj ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ. Le sukuʼun Kleinoʼ tu yaʼaleʼ xáanchaj táan u aktáantik talamiloʼob yéetel talamchajtiʼ u kʼexik jujunpʼéel u modos. Jeʼex tu añoil 1922, ka yáax jóokʼ kʼaʼaytaj joonaj joonajileʼ jach talam úuchik u yilik u beetik, le oʼolal maʼ kaʼa jóokʼ ichil dos añosiʼ. Le táan u meyaj kaʼach Beteloʼ, kʼuuxilnaj yéetel juntúul sukuʼun úuchik u tsolnuʼuktaʼal. Tsʼoʼoleʼ tsaʼay xan depresión tiʼ, baʼaleʼ ka máan  kʼiineʼ utschaji. Chéen baʼaleʼ tu beetaj xan yaʼab jatsʼuts meyajoʼob ichil u kaajal Jéeoba. ¿Máasaʼ le sukuʼunaʼ kʼaʼabéetchaj u yeʼesik kabal óolal utiaʼal u kʼamik yaan baʼaloʼob talamchajtiʼ u beetik? Yaʼab máaxoʼob meyajtik Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ ku kʼaʼajsikoʼob yéetel yaabilaj le sukuʼun Klein bey xan u tsikbalil u kuxtaloʼ. *

8. ¿Bix u yáantkoʼon Yáax tiʼ Pedro 5:6 utiaʼal k-ilik ku kiʼimaktal u yóol Jéeoba kéen k-eʼes kabal óolal?

⁸ Jeʼex tu yaʼalil apóstol Pedroeʼ, le kabal u yóoloʼoboʼ ku lúubloʼob utsil tiʼ Jéeoba, le óolal jach unaj u yantaltoʼon kabal óolal (xok 1 Pedro 5:6). Yoʼolal le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ, le libro “Ven, sé mi seguidor”, ku yaʼalik: «Le kaʼanal ichiloʼ bey junpʼéel venenoeʼ. Ku beetik u pʼáatal mix baʼal u biilal tu táan Dios juntúul máax, kex yaʼab baʼax u yojel u beete. Baʼaleʼ le máax kabal u yóoloʼ, jeʼel u kaʼansaʼal tumen Jéeoba utiaʼal u beetik jejeláas meyajoʼob kex maʼ yaʼab baʼaxoʼob u yojel u beetiʼ». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalikeʼ Dioseʼ «yaan u yeʼesiktoʼon u yutsil wa k-eʼesik kabal óolal». * Le oʼolaleʼ k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeobaeʼ letiʼe baʼax maas maʼalob unaj k-beetkoʼ (Pro. 23:15).

9. ¿Baʼaxten jatsʼuts k-ilik k-bisikba yéetel máaxoʼob kabal u yóoloʼob?

⁹ Tsʼoʼoleʼ wa yaantoʼon kabal óolaleʼ jeʼel k-kʼamik uláakʼ utsiloʼobeʼ. Wa kabal k-óoleʼ ku taaktal u biskuba u maasil t-éetel. Tuukulnakoʼon yéetel máaxoʼob jatsʼuts k-ilik k-bisikba (Mat. 7:12). ¿Máasaʼ maʼ uts t-tʼaan k-bisikba yéetel máaxoʼob mantatsʼ u kʼáatoʼob ka beetaʼak baʼax ku yaʼalikoʼob yéetel maʼ tu kʼamkoʼob baʼax ku yaʼalik u maasiliʼ? Baʼaleʼ jatsʼuts k-ilik k-bisikba yéetel máaxoʼob ku yilik u naʼatkoʼob bix u yuʼubikuba u maasil, ku yeʼeskoʼob yaabilaj, ku chʼaʼikoʼob óotsilil yéetel kabal u yóoloʼob (1 Ped. 3:8). Bey túunoʼ wa uts t-tʼaan k-bisikba yéetel máaxoʼob kabal u yóoloʼobeʼ, letiʼob xaneʼ jeʼel u biskubaʼob t-éetel wa k-eʼesik kabal óolaleʼ.

10. ¿Baʼaxten le kabal óolaloʼ jeʼel u yáantkoʼon k-aktáant le talamiloʼoboʼ?

¹⁰ Le kabal óolaloʼ ku yáantkoʼon xan utiaʼal k-aktáantik le talamiloʼoboʼ. U jaajileʼ yaan baʼaloʼob ken k-il maʼ maʼalob u beetaʼaloʼobiʼ. Rey Salomoneʼ tu yaʼalaj: «In wilmaj  palitsiloʼob ku máanoʼob u natʼmajoʼob tsíimin, u paalal [reyoʼobeʼ] ku máanoʼob xíimbal ookil beyoʼob palitsiloʼobeʼ» (Ecl. 10:7). Yaan kʼiineʼ maas ku nojbeʼenkúuntaʼal le máaxoʼob óoliʼ mix baʼal u yojel u beetoʼoboʼ. Baʼaleʼ Salomoneʼ tu naʼateʼ maʼ unaj u sen chʼíikil tuukul tiʼ le baʼaloʼob beyaʼ, baʼaxeʼ maas maʼalob ka kiʼimakchajak u yóol máak yéetel le baʼaxoʼob maʼalobtakoʼ (Ecl. 6:9). Wa kabal k-óoleʼ maʼ ken k-kʼuuxil yoʼolal le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak k-ilik u beetaʼaloʼ.

11. ¿Baʼaxten unaj k-eʼesik kabal óolal kéen tsoʼoloktoʼon u nuʼuk?

¹¹ Sáamsamal ku yantal tuʼux k-eʼesik kabal óolal. Koʼoneʼex ilik jujunpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ. Kéen tsolnuʼuktaʼakoʼon. Unaj k-kʼaʼajsikeʼ wa yaan máax ku jóoʼsik u tiempoil utiaʼal u tsolnuʼuktikoʼoneʼ, maʼ xaaneʼ jach tu jaajil maʼ maʼalob le baʼax t-beetoʼ. Teʼ súutukiloʼob beyoʼ maʼ xaaneʼ maʼ t-jáan kʼamik le tsolnuʼukoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-aʼalik baʼal tiʼ le máax tsoliktoʼon u nuʼukoʼ wa k-aʼalik maʼ maʼalob bix úuchik u tʼankoʼoniʼ. Baʼaleʼ wa kabal k-óoleʼ yaan k-ilik k-kʼexik bix k-tuukul.

12. Jeʼex u yaʼalik Proverbios 27:5 yéetel 6, ¿baʼaxten unaj k-kʼamik le tsolnuʼuk ku tsʼaʼabaltoʼon tumen juntúul wa máaxoʼ? Kete.

¹² Le máax kabal u yóoloʼ ku kʼamik le tsolnuʼukoʼ. Koʼox tuklikeʼ, tiaʼanoʼon teʼ Najil Reinooʼ, táan k-tsikbal yéetel jujuntúul sukuʼunoʼob. Baʼaleʼ juntúul tiʼ letiʼobeʼ ku tʼankoʼon junpáayileʼ yéetel ku yaʼaliktoʼon yaan u sóol buʼul t-koj. U jaajileʼ leloʼ ku beetik k-suʼlaktal. Baʼaleʼ ¿máasaʼ k-tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ úuchik u yaʼaliktoʼon? Maʼ xaaneʼ jeʼel tak k-tuklikeʼ: «¿Bix anik mix máak u yaʼalten kaʼachi?». Bey túun xanoʼ kʼaʼabéet k-kʼamik yéetel kabal óolal le tsolnuʼuk ku tsʼaʼabaltoʼon tumen juntúul sukuʼunoʼ. Maʼ unaj k-tuklik wa u pʼekmoʼoniʼ, baʼaxeʼ unaj k-ilik bey juntúul amigo u yaabiltmoʼoneʼ (xok Proverbios 27:5, 6; Gal. 4:16).

13. ¿Bix jeʼel k-eʼesik kabal óolal kéen tsʼaʼabak junpʼéel meyaj u beet uláakʼ sukuʼuneʼ?

¹³ Kéen tsʼaʼabak wa baʼax meyajil u beet juntúul sukuʼun utiaʼal u maas meyajtik Dios. Jason, ku beetik u ancianoileʼ, ku yaʼalik: «Kéen in wil u tsʼaʼabal tiʼ yaanal junpʼéel meyaj u beeteʼ, kin tuklik baʼaxten maʼ tiʼ teen tsʼaʼabiʼ». ¿Tsʼoʼok wa k-uʼuyikba beyoʼ? Maʼ kʼaas u tsʼíiboltik máak u beetik junpʼéel meyaj ichil u kaajal Jéeobaiʼ (1 Tim. 3:1). Baʼaleʼ kʼaʼabéet k-kanáantik baʼax k-tuklik, tumen wa maʼeʼ jeʼel u káajal k-taasikba nojbaʼalil ichil  k-puksiʼikʼaleʼ. Maʼ xaaneʼ juntúul sukuʼuneʼ jeʼel u káajal u tuklik chéen letiʼ jeʼel u beetik maʼalob junpʼéel meyaj teʼ múuchʼuliloʼ. Wa maʼ xaaneʼ juntúul kiikeʼ jeʼel u káajal u tuklikeʼ u yíichameʼ maas u yojel u beet junpʼéel meyaj tiʼ u maasil sukuʼunoʼoboʼ. Wa jach tu jaajil kabal k-óoleʼ mix juntéen ken k-tuukul beyoʼ.

14. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Moisés le ka tsʼaʼab meyaj u beet u maasil israelitaʼoboʼ?

¹⁴ Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Moisés le ka tsʼaʼab uláakʼ meyajoʼob u beet u maasil israelitaʼob yéetel baʼax k-kanik tiʼ letiʼ. Letiʼeʼ jach nojoch baʼal u yilik u nuʼuktik u kaajil Israel. Le oʼolaleʼ, ¿baʼax tu beetaj le ka tu chaʼaj Jéeoba u yáantaʼal tumen uláakʼ israelitaʼoboʼ? Maʼ kʼuuxilnajiʼ (Núm. 11:24-29). Tsʼoʼoleʼ tu yeʼesaj kabal óolal le ka tu chaʼaj u yáantaʼal tumen uláakʼ máakoʼob u juzgart u kaajil Israel (Éxo. 18:13-24). Tumen maas yaʼab juezoʼob yaneʼ, maas séeb u yáantaʼal le israelitaʼoboʼ. Moiseseʼ maas kʼaʼanaʼan u yilik u yáantaʼal le kaajoʼ ke le meyajoʼob tsʼaʼan chéen tiʼ letiʼ kaʼachoʼ. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼon junpʼéel baʼax maʼalob. Unaj k-kʼaʼajsikeʼ wa k-kʼáat ka tsʼaʼabaktoʼon uláakʼ meyajoʼob tumen Jéeobaeʼ, letiʼeʼ maas ku yilik le kabal óolal k-eʼesikoʼ, maʼ le baʼaxoʼob k-ojel k-beetoʼ. Salmo 138:6, ku yaʼalik: «Kex tumen tiaʼan Yuumtsil teʼ kaʼanaloʼ, ku paktik le j-kabal óol wíinikoʼ».

15. ¿Baʼax kʼeexiloʼob tsʼoʼok u aktáantik yaʼab sukuʼunoʼob?

¹⁵ Kéen kʼeʼexek le meyaj k-beetkoʼ. Teʼ tu tsʼook jaʼaboʼobaʼ yaʼab sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ tsʼoʼok u kʼeʼexel le meyaj ku beetkoʼoboʼ. Jeʼex tu añoil 2014, le superintendenteʼob tiʼ distrito yéetel u yatanoʼoboʼ tsʼaʼab yaanal meyaj u beetoʼob ichil u kaajal Jéeoba. Teʼ jaʼab xan jeʼeloʼ le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ ku pʼatkoʼob le meyaj kéen u tsʼáa 70 años tiʼoboʼ. Le sukuʼunoʼob  xan tsʼoʼok u tsʼáaik 80 años tiʼoboʼ ku xuʼulul u beetik u coordinadoriloʼob tiʼ le múuchʼ ancianoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ yaʼab betelitaʼobeʼ túuxtaʼaboʼob u beet u precursoriloʼob. Yaan sukuʼunoʼobeʼ ku kʼaʼabéettal u pʼatkoʼob le meyaj ku beetkoʼob kaʼachoʼ, tumen ku kʼojaʼantaloʼob, ku kʼaʼabéettal u kanáantik u láakʼtsiloʼob wa yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob.

16. ¿Bix tsʼoʼok u yeʼesik kabal óolal jujuntúul sukuʼunoʼob?

¹⁶ Le sukuʼunoʼobaʼ maʼ chéen chʼaʼabil úuchik u yilkoʼobiʼ. Letiʼobeʼ uts tu yichoʼob le meyaj ku beetkoʼob kaʼachoʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ úuch joʼopʼok u beetkoʼob le meyaj tsʼaʼan kaʼach tiʼoboʼ. Yaan tiʼobeʼ yaachaj u yóoloʼob, baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tu kʼamoʼob le kʼeex beetaʼaboʼ. ¿Baʼaxten? Tumen u yaabiltmoʼob Jéeoba. U yojloʼobeʼ u kʼubmaj u kuxtaloʼob tiʼ Dios, maʼ tiʼ junpʼéel meyajiʼ (Col. 3:23). Kiʼimak u yóoloʼob u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel kabal óolal kex jeʼel baʼalak meyajil ka u beetoʼobeʼ. Le sukuʼunoʼobaʼ ku pʼatkoʼob tu kʼab Jéeoba «tuláakal le kuuch» chiʼichnakkúuntikoʼoboʼ, tumen u yojloʼob maʼ kun pʼatbiloʼob (1 Ped. 5:6, 7).

17. ¿Baʼaxten jach maʼalob k-ilik u kaʼansaʼaltoʼon teʼ Biblia ka k-eʼes kabal óolaloʼ?

¹⁷ Toʼoneʼ jach maʼalob k-ilik u kaʼansaʼaltoʼon teʼ Biblia ka k-eʼes kabal óolaloʼ. Lelaʼ ku yáantkoʼon yéetel ku taasik utsil tiʼ u maasil. Le jatsʼuts modosaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-aktáantik le talamiloʼoboʼ yéetel ku maas natsʼkoʼon tiʼ Jéeoba, k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ. Jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik kex Jéeoba jach kaʼanal yanil yéetel mantatsʼ kuxaʼaneʼ, u yaabiltmaj le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ (Isa. 57:15).