1. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik le táankelmoʼoboʼ?

TÁANKELMEʼEX, teʼexeʼ yaʼab baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼex ichil u kaajal Jéeobaeʼ. Teʼexeʼ jach yaan a muukʼeʼex (Pro. 20:29). Jach jeʼel a wáantajeʼex ta múuchʼulileʼexeʼ. Yaneʼ taak wal u meyaj bey siervo ministerialeʼ, chéen baʼaleʼ ku tuklikeʼ jach paal utiaʼal u tsʼaʼabal u beet le meyaj jeʼeloʼ. Wa bey a tuukuloʼ, yaan baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetik utiaʼal a weʼesik tiʼ u maasil jach tu jaajil a kʼáat a meyajt Jéeobaeʼ.

2. ¿Baʼax ken k-kan teʼ xookaʼ?

² Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax úuch ichil u kuxtal rey David, rey Asá yéetel Jeosafat. Yaan k-ilik baʼax problemasil yanchajtiʼob, bix tu yutskíintiloʼob yéetel yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u kanik le táankelmoʼob tiʼ le baʼax tu beetoʼoboʼ.

3. Le táankelmoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u yáantik le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼob yanoʼob tu múuchʼuliloʼoboʼ?

³ Davideʼ yaʼab baʼax tu kanaj tu táankelmil, le oʼolal jach tu yáantaj u maasil. Letiʼeʼ tu tsʼáaj u yóol u meyajt Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ maʼ chéen leloʼ letiʼeʼ jach u yojel paax kaʼachi. Le baʼax tu kanaʼ ka máan kʼiineʼ jach tu yáantaj rey Saúl (1 Sam. 16:16, 23). Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ le baʼax u yojel le táankelmoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ jach jeʼel u yáantik u maasileʼ. Le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob le kéen áantaʼakoʼob  tumen le táankelmoʼob u kan u usartoʼob u tabletoʼob wa u celularoʼob, beyoʼ jeʼel u páajtal u kʼaʼaytajoʼob wa u líiʼskubaʼob yéetel le muchʼtáambaloʼoboʼ. Táankelmeʼex, jeʼex a wilkeʼexoʼ le baʼax a wojleʼexoʼ jach jeʼel u yáantik u maasileʼ.

4. ¿Bix jeʼel u yeʼesik le táankelmoʼob beyoʼob jeʼex Davideʼ? (Ilawil u yáax páginail le revistaaʼ).

⁴ Davideʼ desde tu paalil tu yeʼesaj jach meeyjil yéetel ku beetik tubeel le meyaj ku kʼubéentaʼaltiʼoʼ. Juntéeneʼ aʼalaʼabtiʼ ka xiʼik u kanáant u yalakʼ tamanoʼob u taata. Kex sajbeʼentsil le meyaj ken u beetoʼ letiʼeʼ tu tsʼáaj u yóol u beet maʼalob le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ. Ka máan kʼiineʼ Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ le rey Saúloʼ: «Yuum rey, juntéenjeak le táan in kanáantik u yalakʼ tamanoʼob in papáeʼ, taal juntúul leóneʼ ka tu bisaj juntúul tiʼ le tamanoʼoboʼ. Uláakʼ juntéeneʼ taal juntúul osoeʼ ka tu bisaj xan juntúul tiʼ le tamanoʼoboʼ. Binen tu paachoʼobeʼ, tin lúuʼsoʼobeʼ ka tin tokaj le tamanoʼob tu chiʼ le baʼalcheʼoboʼ» (1 Sam. 17:34, 35). Davideʼ u yojel kʼaʼabéet u kanáantik le mejen tamanoʼoboʼ, le oʼolal maʼ sajakchaj u defendertoʼobiʼ. Le táankelmoʼoboʼ ku beetkoʼob jeʼex David le kéen u beetoʼob tubeel le meyaj ku kʼubéentaʼaltiʼoboʼ.

5. Jeʼex u yaʼalik Salmo 25:14, ¿baʼax maas unaj u yilik u beetik le táankelmoʼoboʼ?

⁵ Davideʼ desde tu paalil xan ku yilik kaʼach Jéeoba bey u amigoeʼ. Kex jach u yojel paax yéetel maʼ saajkeʼ baʼax maas áant ichil u kuxtaleʼ letiʼe u jach biskuba yéetel Jéeobaoʼ. Letiʼ kaʼacheʼ ku yilik Jéeoba bey u amigoeʼ maʼ chéen bey u Dioseʼ (xok Salmo 25:14). Paalaleʼex, le baʼax maas jeʼel u yáantkeʼexoʼ letiʼe a biskabaʼex yéetel Jéeobaoʼ. Wa ka beetkeʼexeʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u maas tsʼaʼabalteʼex meyaj a beeteʼex teʼ múuchʼuliloʼ.

6. Yaan máaxoʼobeʼ, ¿baʼax ku tuklikoʼob kaʼach tu yoʼolal David?

⁶ Le baʼaxoʼob ku tuklik u maasil tu yoʼolal Davidoʼ jeʼel u beetik kaʼach u lúubul u yóoleʼ. Juntéeneʼ le ka tu yaʼalaj jeʼel u bin baʼateʼel tu contra Goliateʼ, le rey Saúloʼ tu yaʼalajtiʼ: «Techeʼ chéen juntúul paalech» (1 Sam. 17:31-33). Tsʼoʼoleʼ u sukuʼuneʼ tsʼokaʼaniliʼ u yaʼaliktiʼ de ke letiʼeʼ maʼatech u beetik tubeel le meyaj ku kʼubéentaʼaltiʼoʼ (1 Sam. 17:26-30). Pero Jéeobaeʼ maʼ bey u tuukul kaʼach tu yoʼolaloʼ tumen letiʼeʼ u kʼaj óol tubeel David. Letiʼeʼ u yojel xan jach yaan u yáantaʼal tumen Jéeoba, le máax ku yilik bey u amigooʼ. Tsʼoʼoleʼ u yojel yaan u tsʼaʼabal muukʼ tiʼ utiaʼal u ganartik Goliat (1 Sam. 17:45, 48-51).

7. ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Davidoʼ?

 ⁷ ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Davidoʼ? Yáaxeʼ de ke kʼaʼabéet a weʼesik paciencia. Maʼ xaaneʼ le máaxoʼob tu kʼaj óoltechoʼob desde ta chichniloʼ maʼ ten u jáan tsʼáaʼob cuenta de ke tsʼoʼok u yiijtal a tuukul. Pero maʼ u lúubul a wóol tumen Jéeobaeʼ jach u kʼaj óolech, letiʼeʼ u yojel baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetkeʼ (1 Sam. 16:7). U kaʼapʼéeleʼ de ke kʼaʼabéet a maas kʼaj óoltik Jéeoba. Davideʼ jach suuk u chaʼantik kaʼach le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeobaoʼ yéetel ku tuukul tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u páajtal u kanik tiʼ u modos Jéeobaeʼ (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). U yóoxpʼéeleʼ kʼaʼabéet a kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantech utiaʼal maʼ a sajaktal. Maʼ xaaneʼ teʼ escuelaoʼ ka burlartaʼal tumen ojéelaʼan u testigoech Jéeoba, wa bey u yúuchultechoʼ kʼáat tiʼ Jéeoba ka u yáantech utiaʼal maʼ u lúubul a wóol. Uláakʼ baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼ letiʼe a tsʼáaik a wóol a beet le baʼax ka kanik teʼ Bibliaoʼ, le baʼax ku tsoʼolol teʼ publicaciónoʼoboʼ yéetel le baʼax ka kanik teʼ videoʼoboʼ. Kéen a wil bix u yáantkech Jéeoba ichil a kuxtaleʼ yaan u maas muʼukʼaʼantal a fe. Tsʼoʼoleʼ le kéen ilaʼak tumen u maasil ka confiar tiʼ Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta táan u yiijtal a tuukul yéetel jach tu jaajil a kʼáat a meyajt Jéeoba.

8, 9. 1) ¿Baʼax áant David u yeʼes paciencia? 2) ¿Baʼax jeʼel u kanik le táankelmoʼob tiʼ Davidoʼ?

⁸ Koʼoneʼex ilik uláakʼ baʼax úuch tiʼ David. Kex tsʼoʼok u yéeyaʼal utiaʼal u beetik u reyileʼ yanchaj u páaʼtik u máan yaʼab años utiaʼal u káajal u gobernar (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4). ¿Baʼax áant utiaʼal u yeʼesik paciencia? Tu lugar u chaʼik u lúubul u yóoleʼ tu tsʼáajuba u beet le baʼax u yojel jeʼel u páajtal u beetkoʼ. Juntéeneʼ le táan u kaxtaʼal utiaʼal kíimsbiloʼ bin kajtal tu luʼum le filisteoʼoboʼ, le tiaʼan teʼeloʼ baʼatelnaj tu contra u enemigoʼob Israel utiaʼal u defendertik le luʼum u tiaʼal le israelitaʼoboʼ (1 Sam. 27:1-12).

⁹ ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Davidoʼ? Le baʼax tu beetoʼ ku kaʼansiktecheʼ kʼaʼabéet a beetik desde beora tuláakal le ku páajtal utiaʼal a meyajtik Jéeoba yéetel a wáantik le sukuʼunoʼoboʼ. Bey úuchik u beetik Ricardooʼ, * letiʼeʼ desde tu chichnil jach taak u beetik u precursor regularil, chéen baʼaleʼ todavía maʼ preparadoiʼ. Tu lugar u lúubul u yóoleʼ tu maas tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj. Ricardoeʼ ku yaʼalik: «Tin wilaj u meyajten le tiempo utiaʼal in maas maʼalobkíintik bix in kʼaʼaytajoʼ. Tin tsʼáaj in wóol in líiʼsinba tubeel utiaʼal in suut in xíimbalt le máaxoʼob taak u kaanbaloʼoboʼ tsʼoʼoleʼ káaj tak in tsʼáaik xook. Tin tsʼáaj cuentaeʼ ikil in sen kʼaʼaytajeʼ xuʼul in sajaktal». Teʼ kʼiinoʼobaʼ Ricardoeʼ siervo ministerial yéetel jach maʼalob u meyaj bey precursor regulareʼ.

10. ¿Baʼax tu beetaj David antes u decidirtik baʼax ken u beete?

¹⁰ Koʼox ilik uláakʼ baʼax úuch tiʼ David. Juntéenjeakeʼ le táan u púutsʼul tiʼ Saúloʼ, letiʼ yéetel u soldadoʼobeʼ yanchaj u pʼatik u familiaʼob utiaʼal u binoʼob baʼateʼel. Le bijaʼanoʼoboʼ taal u enemigoʼobeʼ ka bisaʼab u familiaʼob. Maʼ xaaneʼ Davideʼ jeʼel u páajtal u tuklik kaʼacheʼ como u yojel baʼateleʼ jeʼel u páajtal u salvartik u familiaeʼ. Chéen baʼaleʼ tu lugar u beetik beyoʼ tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka áantaʼak. Yéetel túun u yáantaj le sacerdote Abiataroʼ, Davideʼ tu kʼáataj tiʼ Jéeoba: «¿Unaj wa in bin tu paach le máakoʼob atacart k-kaajaloʼ?». Jéeoba túuneʼ tu núukajtiʼ: «Xeen tu paachoʼob, tumen yaan a chukpachtikoʼob yéetel yaan a tokiktiʼob tuláakal le baʼax tu chʼaʼajoʼoboʼ» (1 Sam. 30:7-10). ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax úuchaʼ?

11. ¿Baʼax jeʼel u páajtal a beetik antes a chʼaʼik junpʼéel decisióneʼ?

¹¹ Táankelem, antes a decidirtik baʼax ken a  beeteʼ aʼal tiʼ a taataʼob ka u yáantechoʼob wa kʼáat áantaj tiʼ le ancianoʼoboʼ. Letiʼobeʼ jeʼel u yáantkechoʼob a wojéelt baʼax maas maʼalob ka a beeteʼ. Kʼaʼajaktecheʼ Jéeoba tsʼaamil le ancianoʼoboʼ yéetel ku confiar tiʼ letiʼob. Teech xaneʼ jeʼel u páajtal a confiar tiʼ letiʼobeʼ yéetel a wilkoʼob bey junpʼéel jatsʼuts ‹regalo› u tsʼaamajtech Jéeobaeʼ (Efe. 4:8). Wa ka weʼesik yaan a fe jeʼex u beetik letiʼoboʼ yéetel ka chʼaʼik en cuenta le consejoʼob ku tsʼáaikoʼob techoʼ, yaan u bintech maʼalobil. Beoraaʼ koʼox ilik baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax tu beetaj le rey Asáoʼ.

12. ¿Baʼax jatsʼuts modosil yaan kaʼach tiʼ Asá le ka káaj u gobernaroʼ?

¹² Tu táankelmileʼ le rey Asáoʼ tu yeʼesaj de ke humilde yéetel maʼ saajkiʼ. Le ka kíim Abías, u taataeʼ, letiʼ káaj u beetik u reyil. Chéen pʼelak káajik u gobernareʼ joʼopʼ u xuʼulsik le maʼ jaajil diosoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ «tu yaʼalaj tiʼ u kajnáaliloʼob Judá ka u kaxtoʼob Jéeoba, le u Dios u yúuchben láakʼtsiloʼoboʼ. Tu yaʼalaj xan tiʼob ka u beetoʼob baʼax ku yaʼalik le Ley yéetel le mandamientoʼoboʼ» (2 Cró. 14:1-7). Le ka máan kʼiineʼ juntúul etíope ku kʼaabaʼtik Zeraeʼ bin baʼateʼel tu contraʼob, letiʼeʼ bin yéetel junpʼéel millón soldadoʼob. Le ka úuch lelaʼ Asáeʼ tu yeʼesaj jach yaan u naʼat tumen tu kʼáataj u yáantaj Jéeoba. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Kiʼichkelem Yuum Jéeoba, ta táaneʼ mix baʼal tiʼ wa yaan u muukʼ le máaxoʼob ka wáantikoʼ bey xan wa minaʼan u muukʼoʼob. Kiʼichkelem Yuum Jéeoba Dios, áantoʼoniʼ tumen táan k-confiar tiʼ teech». Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesik bukaʼaj u fe Asá yéetel ku creertik kaʼach yaan u salvartaʼaloʼob tumen Jéeoba. Úuchik u confiar Asá tiʼ Jéeobaeʼ áantaʼab utiaʼal ‹u ganartik le etíopeʼoboʼ› (2 Cró. 14:8-12).

13. ¿Baʼax úuch tiʼ Asá ka máan kʼiin, yéetel baʼaxten bey úuchiktiʼoʼ?

¹³ U jaajileʼ u baʼateʼel máak tu contra junpʼéel millón soldadoʼobeʼ maʼ fáciliʼ. Pero Asáeʼ confiarnaj tiʼ Jéeoba, le oʼolal béeychaj u ganarkoʼob. Ka máan kʼiineʼ atacartaʼab tumen Baasá, juntúul tiʼ u kʼasaʼan reyil Israel. Chéen baʼaleʼ tu lugar u kʼáatik u yáantaj Jéeobaeʼ tu kʼáataj áantaj tiʼ u reyil Siria. ¡Jach túun kʼaas le baʼax tu beetaʼ! Le oʼolal Jéeobaeʼ tu túuxtaj le profeta Aananí utiaʼal u yaʼaliktiʼ: «Tumen ta kʼubaj a wóol tiʼ u reyil Siria tu lugar a kʼubik a wóol tiʼ Jéeoba a Dioseʼ, u soldadoʼob u reyil Siriaeʼ  tsʼoʼok u púutsʼloʼob ta kʼab». Desde le kʼiin jeʼeloʼ yaʼab kaajoʼob baʼatelnajoʼob tu contra Asá (2 Cró. 16:7, 9; 1 Rey. 15:32).

14. 1) ¿Bix jeʼel a weʼesik ka confiar tiʼ Jéeobaeʼ? 2) Jeʼex u yaʼalik 1 Timoteo 4:12, ¿baʼax jeʼel u yúuchul wa ka weʼesik ka confiar tiʼ Jéeobaeʼ?

¹⁴ ¿Baʼax ka kanik tiʼ Asá? Ka kanikeʼ mantatsʼ unaj a confiar tiʼ Jéeoba yéetel a weʼesik de ke humildeech. Le ka okjaʼanajecheʼ ta weʼesaj ka confiar tiʼ Jéeoba yéetel jach yaan a fe. Jéeoba túuneʼ tu kʼamech ichil u kaajal. ¿Máasaʼ lelaʼ tu beetaj u jach kiʼimaktal a wóol? Chéen baʼaleʼ kex tsʼoʼok u máan kʼiin okjaʼanakecheʼ maʼ unaj u xuʼulul a kaxtik u yáantaj Jéeobaiʼ. Maʼ xaaneʼ ka tuklikeʼ chéen unaj a kaxtik u yáantaj Jéeoba le kéen a chʼaʼtukult baʼaloʼob jach importanteʼob ichil a kuxtal. Chéen baʼaleʼ unaj xan a kaxtik u yáantaj Jéeoba le kéen a yéey yéetel baʼax ken a náays a wóol, baʼax meyajil ken a beete wa baʼax ken a beet ichil a kuxtal. Tu lugar a confiar chéen tiʼ le naʼat yaantechoʼ kaxt tekstoʼob teʼ Biblia jeʼel u yáantkech utiaʼal a chʼaʼtuklik baʼax maʼalobeʼ (Pro. 3:5, 6). Kéen a beet lelaʼ Jéeobaeʼ jach yaan u kiʼimaktal u yóol yéetel u maasileʼ yaan u yilkoʼob jach tu jaajil a kʼáat a meyajt Jéeoba (xok 1 Timoteo 4:12).

15. Jeʼex u yeʼesik 2 Crónicas 18:1-3 yéetel 19:2, ¿baʼax tu beetaj Jeosafat?

¹⁵ Kʼaʼajaktecheʼ kʼeban máakoʼon le oʼolal yaan horaeʼ yaan k-beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ. Kex beyoʼ unaj u seguer a tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeoba. Tuukulnen tiʼ baʼax tu beetaj le rey Jeosafatoʼ. Letiʼeʼ desde tu táankelmil joʼopʼ u yilik u náatsʼal tu yiknal Jéeoba yéetel u beetik baʼax ku yaʼalik. Letiʼ xaneʼ tu túuxtaj príncipeʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob teʼ kaajoʼob u kaʼansoʼob le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ (2 Cró. 17:4, 7). Kex jach u tsʼaamaj u yóol u meyajt Jéeobaeʼ, yaan kʼiineʼ Jeosafateʼ tu beetaj baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le oʼolal juntéeneʼ kʼaʼabéetchaj u tsoʼolol u nuʼuk tiʼ tumen u profeta Jéeoba (xok 2 Crónicas 18:1-3; 19:2). Beoraaʼ koʼox ilik baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ.

16. ¿Baʼax jeʼel a kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Rajeevoʼ?

¹⁶ Jach maʼalob ka a wuʼuy yéetel ka a tsʼáa ichil a kuxtal le consejoʼob ku tsʼaʼabaltechoʼ. U jaajileʼ yaan táankelmoʼobeʼ difícil u yilik u tsʼáaik táanil ichil u kuxtaloʼob u meyajtikoʼob Jéeoba. Wa bey u yúuchultechoʼ maʼ a desanimar. Tuukulnen tiʼ le baʼax úuch tiʼ juntúul xiʼipal  ku kʼaabaʼtik Rajeev. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin paalileʼ maʼ tin jach tsʼáaj in wóol in meyajt Jéeobaiʼ. Maas utschaj tin wich in bin báaxal ke in bin reunión wa in jóokʼol kʼaʼaytaj». ¿Baʼax áant utiaʼal ka u tsʼáa u yóol u meyajt Dios? Letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ áantaʼab yéetel yaabilaj tumen juntúul anciano, ku yaʼalik: «Tu yáanten in naʼat baʼax u kʼáat u kaʼans 1 Timoteo 4:8». Rajeeveʼ tu beetaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ ka joʼopʼ u yilik baʼax ken u kʼex ichil u kuxtal utiaʼal u maas meyajtik Jéeoba. Letiʼeʼ ku yaʼalik bix biniktiʼ úuchik u beetik le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ: «Ka máan wa jaypʼéel añoseʼ béeychaj in beetik in siervo ministerialil».

17. Le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, ¿baʼax ku tuklikoʼob tu yoʼolal le xiʼipalaloʼob jach u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeobaoʼ?

¹⁷ Xiʼipalaleʼex, le sukuʼunoʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob u ‹múul adorarkoʼob› Jéeoba ta wéeteleʼex (Sof. 3:9). Jach jatsʼuts u yilkoʼob bix a tsʼáaik a wóoleʼex a meyajteʼex Jéeoba. Jach ku confiaroʼob tiʼ teʼex yéetel ku yilkoʼob xan jach tu jaajil a kʼáat a meyajteʼex Jéeoba (1 Juan 2:14).

18. Jeʼex u yaʼalik Proverbios 27:11, ¿baʼax ku tuklik Jéeoba tu yoʼolal le xiʼipalaloʼob ku tsʼáaik u yóol u meyajtoʼoboʼ?

¹⁸ Xiʼipalaleʼex, maʼ a tuʼubsikeʼex jach u yaabiltmeʼex Jéeoba yéetel ku confiar tiʼ teʼex. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ tu tsʼook kʼiinoʼobeʼ jach yaan u yaʼabtal le táankelem paalaloʼob kun meyajtikoʼ (Sal. 110:1-3). Letiʼeʼ u yojel jach a yaabiltmaj yéetel a kʼáat a meyajte. Le oʼolaleʼ maʼ u tuʼubultech jach kʼaʼabéet a weʼesik paciencia. Wa ka tsolnuʼuktaʼal kéen a beet baʼax maʼ maʼalobeʼ maʼ a tsʼíikil. Kʼaʼajaktech tiʼ Jéeoba u taal le tsolnuʼukoʼ (Heb. 12:6). Beet maʼalob le meyaj ku kʼubéentaʼaltechoʼ. Pero le baʼax maas unaj a beetkoʼ, letiʼe a kiʼimakkúuntik u yóol Jéeobaoʼ (xok Proverbios 27:11).