1, 2. ¿Máaxoʼob jeʼel u yáantkoʼob juntúul j-xoknáal utiaʼal ka okjaʼanakeʼ?

AMY, juntúul kiik kajaʼan tu luʼumil Fiyieʼ, ku yaʼalik: «Jach uts tin wich kaʼach le baʼax ku kaʼansaʼalten yéetel le Bibliaoʼ. In wojel kaʼach letiʼe u jaajiloʼ, chéen baʼaleʼ istikyaj in wilik in beetik le baʼax kin kanikoʼ. Le baʼax áanten utiaʼal in kʼexik in kuxtal yéetel utiaʼal ka okjaʼanakenoʼ, letiʼe in biskinba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ». Le baʼax ku yaʼalik Amyoʼ, ku yeʼesik toʼoneʼ maas séeb u progresar yéetel u yokjaʼ juntúul j-xoknáal wa tuláakal le múuchʼulil ku yáantajoʼ.

² Tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-áantaj utiaʼal ka maas nojochchajak le múuchʼuliloʼ (Efe. 4:16). Leilani, juntúul precursora kajaʼan tu luʼumil Vanuatueʼ, ku yaʼalik: «Wayeʼ suuk u yaʼalaʼaleʼ kʼaʼabéet u yáantaj junpʼéel kaaj utiaʼal u líiʼsaʼal juntúul chan paal. In waʼalikeʼ bey xan u yúuchul yéetel le meyaj kʼubéentaʼantoʼonoʼ: kʼaʼabéet u yáantaj tuláakal le múuchʼulil utiaʼal ka u beetuba Testigoil juntúul máakoʼ». Utiaʼal u kaʼansaʼal juntúul chan paaleʼ ku yáantaj u láakʼtsiloʼob, u amigoʼob yéetel u maestroʼob. Tuláakloʼob ku yáantajoʼob utiaʼal ka kaanbalnak tubeel le chan paaloʼ. Le sukuʼunoʼob xanoʼ jeʼel u páajtal u yáantkoʼob le j-xoknáal wa ku tsʼáaikoʼob consejo tiʼoʼ, wa ku líiʼskoʼob u yóol yéetel wa ku yeʼeskoʼobtiʼ baʼax unaj u beetik (Pro. 15:22).

3. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax ku yaʼalik Ana, Dorín yéetel Leilanioʼ?

³ Wa k-tsʼáaik xook tiʼ wa máaxeʼ, unaj k-chaʼik k-áantaʼal tumen le sukuʼunoʼob utiaʼal k-kaʼansik le j-xoknáaloʼ. Koʼox ilik baʼax ku yaʼalik Ana, juntúul precursora especial kajaʼan tu luʼumil Moldavia. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntúul j-xoknáaleʼ jach yaʼab áantaj kʼaʼabéettiʼ. Juntúuliliʼ máakeʼ maʼ tu páajtal u tsʼáaiktiʼ tuláakal le áantaj  kʼaʼabéettiʼoʼ». Dorín, juntúul precursor especial kajaʼan xan tu luʼumil Moldaviaeʼ, ku yaʼalik: «Yaan kʼiineʼ le baʼax ku yaʼalik juntúul sukuʼunoʼ ku kʼuchul tu puksiʼikʼal le j-xoknáaloʼ yéetel ku péeksik u kʼex u kuxtal. Le baʼax tu yaʼaloʼ mix juntéen máan tin tuukul in waʼalik». Le kiik Leilanioʼ ku yaʼalik xan: «Le yaabilaj ku yeʼesaʼal tiʼ le j-xoknáal tumen le sukuʼunoʼoboʼ jeʼel u yáantik utiaʼal ka u tsʼáa cuenta tiaʼanoʼon ichil le religión kaʼansik u jaajiloʼ» (Juan 13:35).

4. ¿Baʼax ken k-kan teʼ xookaʼ?

⁴ Chéen baʼaleʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u tuklik máakeʼ: «Wa maʼ teen tsʼáaik xook tiʼ juntúul máakeʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal in beetik utiaʼal in wáantikeʼ?». Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax jeʼel u páajtal k-beetik yoʼolal juntúul j-xoknáal kéen kʼáataʼaktoʼon tumen juntúul sukuʼun ka k-láakʼint u tsʼaa xookeʼ. Yaan xan k-ilik bix jeʼel u páajtal k-áantik le j-xoknáal kéen xiʼik teʼ muchʼtáambaloʼ. Yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u páajtal u beetik le ancianoʼob utiaʼal u yáantkoʼob juntúul j-xoknáal utiaʼal ka okjaʼanakoʼ.

5. ¿Baʼax unaj k-beetik kéen invitartaʼakoʼon tsʼaa xook?

⁵ Le máax tsʼáaik xookoʼ maases letiʼ unaj u yáantik u j-xoknáal utiaʼal ka u naʼat le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Wa juntúul sukuʼun ku yaʼaliktech ka a láakʼint tsʼaa xookeʼ, unaj u kʼaʼajaltecheʼ kʼaʼabéet a wáantik (Ecl. 4:9, 10). Koʼox ilik bix jeʼel u páajtal k-áantikeʼ.

6. Kéen k-láakʼint wa máax tsʼaa xookeʼ, ¿bix jeʼel u páajtal k-beetik baʼax ku yaʼalik Proverbios 20:18?

⁶ Unaj k-líiʼsikba tubeel. Yáaxeʼ maʼalob ka k-aʼal tiʼ le sukuʼun invitartoʼon ka u tsikbalttoʼon jujunpʼéel baʼaloʼob tu yoʼolal le j-xoknáaloʼ (xok Proverbios 20:18). Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal u yaʼaliktoʼon bix le j-xoknáaloʼ, baʼax ku creertik, máax u familia yéetel uláakʼ baʼaloʼob jeʼel u páajtal k-ojéeltikeʼ. Jeʼel xan u páajtal k-kʼáatiktiʼ tuʼux naakloʼob teʼ xookoʼ yéetel baʼaxoʼob u kʼáat ka u kan le j-xoknáaloʼ. Jeʼel u páajtal xan k-aʼaliktiʼ wa yaan baʼax maʼ unaj k-beetik wa k-aʼalikiʼ. Bey xan baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-áantik le j-xoknáal utiaʼal ka progresarnakoʼ. U jaajileʼ le sukuʼunoʼ maʼ ken u yaʼaltoʼon baʼaloʼob maʼ unaj k-ojéeltik tu yoʼolal le j-xoknáaloʼ. Chéen baʼaleʼ unaj u meyajtoʼon le baʼax ken u yaʼaltoʼon utiaʼal k-áantik le j-xoknáaloʼ. Joy, juntúul kiik misioneraeʼ, tiʼ le máaxoʼob láakʼintik utiaʼal u tsʼaa xookoʼ suuk u tsikbaltiktiʼob bix le j-xoknáaloʼ. Le kiikaʼ ku yaʼalik: «Le baʼax kin beetkaʼ ku yáantik le máax láakʼintiken utiaʼal u yilik baʼax jeʼel u yaʼalik utiaʼal u yáantik le j-xoknáaloʼ».

7. Kéen invitartaʼakoʼon tsʼaa xookeʼ, ¿baʼaxten unaj k-líiʼsikba tubeel?

⁷ Kéen k-láakʼint wa máax tsʼaa xookeʼ maʼalob xan ka k-líiʼsba yéetel le baʼax kun ilbiloʼ (Esd. 7:10). Dorín, le sukuʼun t-aʼalaj teʼ párrafo 3, ku yaʼalik xan: «Wa le máax láakʼintiken jach maʼalob u líiʼsmilubaoʼ jach ku yáantken teʼ xookoʼ». Tsʼoʼoleʼ wa le j-xoknáal ku yilik tu kaʼatúulal  maʼalob u líiʼsmilubaeʼ yaan xan u yilik u beetik beyoʼ. Wa maʼ tu páajtal k-líiʼsikba maʼalob yéetel tuláakal le baʼax kun xokbiloʼ, maʼalob ka k-il máakalmáak le baʼaloʼob maas kʼaʼanaʼantak unaj u kanik le j-xoknáaloʼ.

8. ¿Baʼax unaj k-beetik táanil tiʼ k-orar tu yoʼolal juntúul j-xoknáal?

⁸ Utiaʼal u yáantaʼal le j-xoknáaloʼ kʼaʼabéet xan u múul orar máak tu yéetel. Le oʼolaleʼ tukult baʼax ken a waʼal wa ku kʼáataʼaltech ka a beet le oraciónoʼ, beyoʼ teʼ oración ken a beetoʼ yaan u páajtal a waʼalik baʼaloʼob yaan yil yéetel le j-xoknáaloʼ (Sal. 141:2). Hanae, juntúul kiik kajaʼan Japóneʼ, tak bejlaʼa kʼajaʼantiʼ le oraciónoʼob ku beetaʼal kaʼach tumen le máax láakʼintik le kiik tsʼáaik xook tiʼoʼ. Hanaeeʼ ku yaʼalik: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ jach maʼalob u biskuba yéetel Jéeoba yéetel taak xan kaʼach in beetik beyoʼ. Tsʼoʼoleʼ kéen u chʼaʼchiʼit in kʼaabaʼ ichil le oración ku beetkoʼ kin wuʼuyik jach u yaabiltmen».

9. Jeʼex u yaʼalik Santiago 1:19, ¿baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-áantik le máax k-láakʼintik tsʼaa xookoʼ?

⁹ Unaj k-áantik le máax tsʼáaik xookoʼ. Omamuyovbi, juntúul precursora especial kajaʼan Nigeriaeʼ, ku yaʼalik: «Le máax láakʼintikechoʼ jach unaj u chʼenxikintik tuláakal le baʼax ku yaʼalaʼaloʼ, tsʼoʼoleʼ kéen táakpajak teʼ xookoʼ unaj u jach tukultmaj tubeel le baʼax ku yaʼalikoʼ. Kex beyoʼ maʼ tu jach tʼaan tumen u yojel le máax tsʼáaik xookoʼ letiʼ maases unaj u kaʼansaj». ¿Baʼax túun súutukil unaj k-tʼaan yéetel baʼax unaj k-aʼalik? (Pro. 25:11). Utiaʼal k-ilik tiʼ baʼax súutukileʼ, jach unaj k-chʼenxikintik baʼax ku yaʼalik le j-xoknáal bey xan le máax ku kaʼansajoʼ (xok Santiago 1:19). Chéen jaʼaliʼ bey jeʼel u páajtal k-ilik tiʼ baʼax súutukil maʼalob ka tʼaanakoʼoneʼ. Maʼ unaj u xáantal táan k-tʼaaniʼ, tsʼoʼoleʼ wa yaan baʼax táan u tsolaʼal tiʼ le j-xoknáaloʼ maʼ unaj k-oksikbaiʼ yéetel maʼ unaj k-tʼaan tiʼ uláakʼ baʼaloʼob minaʼan mix baʼal u yiloʼob yéetel le xookoʼ. Kéen tocarnak k-tʼaaneʼ jeʼel u páajtal k-aʼalik junpʼéel baʼal k-tuklik jeʼel u yáantik le j-xoknáaloʼ. Jeʼel u páajtal k-beetik junpʼéel kʼáatchiʼeʼ wa k-aʼalik junpʼéel ejemplo utiaʼal k-áantik le j-xoknáal u maas naʼat le baʼax ku xokikoʼ. Yaan horaeʼ maʼ tu kaxtik máak baʼax u yaʼal tu yorail le xookoʼ, chéen baʼaleʼ wa k-felicitartik le j-xoknáal yéetel k-eʼesiktiʼ taak k-áantikeʼ, leloʼ jeʼel u beetik u maas taaktal u meyajtik Dioseʼ.

10. Le baʼaxoʼob uchaʼantoʼonoʼ, ¿bix jeʼel u yáantik le j-xoknáaloʼoboʼ?

¹⁰ Jeʼel u páajtal k-tsikbaltik le baʼax uchaʼantoʼonoʼ. Wa k-ilik maʼalobeʼ jeʼel u páajtal k-jáan tsikbaltik tiʼ le j-xoknáal bix úuchik k-kʼaj óoltik u jaajil, bix úuchik k-máansik junpʼéel problema wa bix tsʼoʼok u yáantkoʼon Jéeoba ichil k-kuxtal (Sal. 78:4, 7). Maʼ xaaneʼ le baʼax ken k-aʼaloʼ yaan u yáantik le j-xoknáal utiaʼal u maas nojochtal u fejoʼ, utiaʼal u beetik baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u yokjaʼ wa utiaʼal u aktáantik junpʼéel problema yaantiʼ (1 Ped. 5:9). Gabriel, juntúul precursor kajaʼan Brasileʼ, ku yaʼalik baʼax áant le táan u tsʼaʼabal xook tiʼoʼ: «Le baʼax tu tsikbaltajten le sukuʼunoʼoboʼ tu yeʼesajteneʼ Jéeobaeʼ jach ku yilik  le baʼaxoʼob ku yúuchultenoʼ. Tin tsʼáaj cuentaeʼ wa letiʼob béeychajoʼob yéetel le problemas yanchajtiʼoboʼ, teen xaneʼ jeʼel in béeytaleʼ».

11, 12. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kʼamik yéetel kiʼimak óolal le j-xoknáaloʼob ku taaloʼob muchʼtáambaloʼ?

¹¹ Utiaʼal ka progresarnak juntúul j-xoknáal yéetel utiaʼal ka okjaʼanakeʼ kʼaʼabéet u bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel u jóoʼsik u yutsil le baʼax ku kaʼansaʼaloʼ (Heb. 10:24, 25). U suukileʼ le yáax juntéen kéen xiʼik juntúul j-xoknáal muchʼtáambaleʼ ku bin tumen invitartaʼab tumen le máax tsʼáaik xook tiʼoʼ. Le oʼolaleʼ kéen xiʼik teʼ muchʼtáambaloʼ tuláakloʼon unaj k-animartik utiaʼal ka seguernak u bin. Koʼox ilik bix jeʼel k-beetkeʼ.

¹² Unaj k-kʼamkoʼob yéetel kiʼimak óolal (Rom. 15:7). Wa k-beetik u yuʼubikuba maʼalobil le j-xoknáaloʼ maas jeʼel u taaktal u seguer u bin teʼ muchʼtáambaloʼ. Unaj k-saludartik yéetel kiʼimak óolal yéetel unaj k-presentartik tiʼ le uláakʼ sukuʼunoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ unaj k-ilik maʼ k-suʼlakkíintik. Unaj k-náatsʼal saludarte tumen maʼ xaaneʼ le máax tsʼáaik xook tiʼoʼ todavía maʼ kʼuchkiʼ wa maʼ xaaneʼ yaan baʼax ku jáan beetik. Tsʼoʼoleʼ unaj k-chʼenxikintik baʼax ku yaʼalik yéetel k-kʼaj óoltik. Wa k-beetik le jeʼeloʼ jach jeʼel k-áantik le j-xoknáaloʼ. Dimitri, juntúul sukuʼun maʼ úuch okjaʼanak yéetel tsʼoʼok u káajal u beetik u siervo ministerialileʼ, ku yaʼalik: «Le yáax juntéen ka binen muchʼtáambaloʼ pʼáaten táankab tumen jach nerviosoen, juntúul sukuʼun túuneʼ tu yileneʼ ka tu láakʼinten utiaʼal ka ookken. Jach kiʼimakchaj in wóol ka tin wilaj yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ náatsʼ u saludartenoʼob, hasta tin tsʼíiboltaj ka yanak sáamsamal muchʼtáambaloʼob. Mix juntéen in wuʼuyinba kaʼach beyoʼ».

13. ¿Bix jeʼel u yáantik le j-xoknáal le baʼaxoʼob k-beetkoʼ?

¹³ Le baʼaxoʼob k-beetkoʼ jeʼel u yáantik xan le j-xoknáaloʼ. Le baʼaxoʼob k-beetkoʼ jeʼel xan u yáantik le j-xoknáal utiaʼal ka u tsʼáa cuenta tiaʼanoʼon ichil le religión kaʼansik u jaajiloʼ (Mat. 5:16). Vitali, juntúul precursor kajaʼan tu luʼumil Moldaviaeʼ, ku yaʼalik: «Le ka tin wilaj bix u kuxtal, bix u tuukul yéetel baʼax ku beetik le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, tin tsʼáaj cuentaeʼ tiʼ le Testigoʼob yaan u jaajil religiónoʼ».

14. Le bix kuxlikoʼonoʼ, ¿bix jeʼel u yáantik le j-xoknáaloʼob utiaʼal ka seguernak u progresaroʼoboʼ?

¹⁴ Wa juntúul j-xoknáal taak u yokjaʼeʼ kʼaʼabéet u tsʼáaik ichil u kuxtal le baʼax ku kanikoʼ. Leloʼ yaan horaeʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Chéen baʼaleʼ kéen u yil le utsil k-jóoʼsik ikil k-beetik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yaan u yáantik utiaʼal ka u tsʼáa ichil u kuxtal le baʼax ku kanikoʼ (1 Cor. 11:1). Bey úuchik tiʼ Hanae, le kiik tiʼ le tʼaanajoʼon teʼ párrafo 8. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ le sukuʼunoʼoboʼ ku tsʼáaik ichil u kuxtaloʼob le baʼax táan u kaʼanskoʼobtenoʼ. Le baʼax ku beetkoʼoboʼ tu kaʼansajten bix unaj in líiʼsik u yóol u maasil, in perdonarkoʼob yéetel in weʼesiktiʼob yaabilaj.  Letiʼobeʼ ku yilkoʼob le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ. Le oʼolal teneʼ taakchaj xan in beetik jeʼex letiʼobeʼ».

15. Jeʼex u yeʼesik Proverbios 27:17, ¿baʼaxten unaj k-beetikba u amigoʼon le j-xoknáaloʼob ku binoʼob teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ?

¹⁵ Unaj k-beetikba u amigoʼon le j-xoknáaloʼ. Unaj k-ilik maas kʼaj óoltik le j-xoknáal cada ken xiʼik teʼ muchʼtáambaloʼ (Fili. 2:4). Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-kʼáatiktiʼ bix yanil u familiaeʼ, bix u bintiʼ tu meyaj wa teʼ xook ku beetkoʼ. Jeʼel xan u páajtal k-felicitartik yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik ichil u kuxtaloʼ. Chéen baʼaleʼ unaj k-kʼaʼajsikeʼ maʼ unaj k-oksikba ichil u kuxtaliʼ. Kéen k-beet lelaʼ yaan k-beetikba u amigo le j-xoknáaloʼ, yaan k-áantik utiaʼal ka progresarnak yéetel ka okjaʼanak (xok Proverbios 27:17). Le kiik Hanaeoʼ, beoraaʼ precursora regular, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jeʼex u bin u maas yantal in amigoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, maas ku taaktal in bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Maʼ tin pʼaxik mix junpʼéel muchʼtáambal kex jach kaʼanaʼan in wuʼuyikinba. Jach jatsʼuts in wilik in wantal yéetel in amigoʼob, leloʼ tu yáanten utiaʼal u xuʼulul in biskinba yéetel le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ. Como maas taak in biskinba yéetel Jéeoba bey xan yéetel le sukuʼunoʼoboʼ okjaʼanajen».

16. ¿Baʼax uláakʼ jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal ka u yuʼub le j-xoknáal yaabiltaʼan teʼ múuchʼuliloʼ?

¹⁶ Jeʼex u bin u tsʼáaik ichil u kuxtal le j-xoknáal le baʼax ku kanikoʼ unaj xan k-eʼesiktiʼ yaabiltaʼan teʼ múuchʼuliloʼ. Junpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ letiʼe kéen k-eʼes k-utsil tiʼoʼ (Heb. 13:2). Denís, juntúul sukuʼun kajaʼan tu luʼumil Moldaviaeʼ, le kéen u kʼaʼajs le baʼax beetaʼab tu yoʼolal le táan u tsʼaʼabal xook tiʼoʼ, ku yaʼalik: «Le sukuʼunoʼoboʼ suuk u invitarkenoʼob yéetel in watan utiaʼal ka xiʼikoʼon k-máans tiempo tu yéeteloʼob. Jach jatsʼuts k-uʼuyik bix u tsikbaltikoʼob bix tsʼoʼok u yáantaʼaloʼob tumen Jéeoba. Le tiempo t-máansaj tu yéeteloʼoboʼ tu yáantoʼon utiaʼal u maas taaktal k-meyajtik Jéeoba yéetel utiaʼal k-confiar de ke yaan u bintoʼon utsil ichil k-kuxtal». Kéen káajak u jóokʼol kʼaʼaytaj juntúul j-xoknáaleʼ jeʼel u páajtal k-invitartik utiaʼal ka múul jóokʼkoʼon kʼaʼaytaj tu yéeteleʼ. Diego, juntúul sukuʼun kajaʼan Brasileʼ, ku yaʼalik: «Yaʼab sukuʼunoʼob invitarten utiaʼal in jóokʼol kʼaʼaytaj tu yéeteloʼob. Beyoʼ páajchaj in kʼaj óoltikoʼob maas maʼalob. Yaʼab baʼal tu kaʼansoʼobten, tsʼoʼoleʼ béeychaj in maas natsʼkinba tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ Jesús».

17. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik le ancianoʼob utiaʼal u yáantkoʼob le j-xoknáaloʼoboʼ?

¹⁷ Unaj u jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u yáantkoʼob le j-xoknáaloʼoboʼ. Ancianoʼex, wa ka wilik a kʼaj óoltikeʼex le j-xoknáaloʼob yéetel ka weʼeskeʼex a yaabilajeʼex tiʼobeʼ, yaan a wáantkeʼexoʼob utiaʼal ka okjaʼanakoʼob. Maʼ xaaneʼ tiʼ cada muchʼtáambaleʼ jeʼel u páajtal a jóoʼskeʼex tiempo utiaʼal a tsikbaleʼex tu yéeteloʼobeʼ. Le kéen comentarnakoʼobeʼ  yaan u yilkoʼob ka chʼaʼikeʼexoʼob en cuenta wa ka tʼankexoʼob tu kʼaabaʼob. Tsʼoʼoleʼ wa ka jóoʼskeʼex tiempo utiaʼal a láakʼintikeʼex juntúul sukuʼun tsʼaa xookeʼ, leloʼ jach yaan u yáantik le j-xoknáaloʼ. Jackie, juntúul precursora regular kajaʼan Nigeriaeʼ, ku yaʼalik: «Yaʼab j-xoknáaloʼobeʼ ku jaʼakʼal u yóoloʼob kéen u yojéeltoʼob de ke le sukuʼun láakʼinten teʼ xookoʼ anciano. Juntúul in j-xoknáaleʼ tu yaʼalaj: ‹In pastoreʼ mix bikʼin jeʼel u beetik le jeʼeloʼ. Letiʼeʼ chéen ku bin tu yotoch le máakoʼob ayikʼaloʼoboʼ yéetel chéen wa ku boʼotaʼal›». Le j-xoknáal aʼal lelaʼ tsʼoʼok u káajal u bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ.

18. ¿Bix jeʼel u páajtal u beetik le ancianoʼob le baʼax ku yaʼalik Hechos 20:28?

¹⁸ Unaj u kaʼansaʼal yéetel u líiʼsaʼal u yóol le sukuʼunoʼoboʼ. Ancianoʼex, teʼexeʼ unaj a wáantkeʼex le sukuʼunoʼob utiaʼal ka kaʼansajnakoʼob yéetel utiaʼal ka kʼaʼaytajnakoʼob tubeeloʼ (xok Hechos 20:28). Wa le sukuʼun invitartech tsʼaa xook ka wilik chan nerviosoeʼ, aʼaltiʼ jeʼel a nuʼuktik le xookoʼ. Jackie, le kiik t-aʼalaj teʼ párrafo 17, ku yaʼalik: «Le ancianoʼoboʼ suuk u kʼáatkoʼobten bix u binten yéetel in j-xoknáaloʼob. Kéen u yiloʼob yaan baʼax ku chan difíciltalteneʼ ku yaʼalikoʼobten baʼax jeʼel u páajtal in beetkeʼ». Le ancianoʼoboʼ jach yaʼab baʼax jeʼel u páajtal u beetkoʼob utiaʼal u yáantkoʼob yéetel u líiʼskoʼob u yóol le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob xookoʼ (1 Tes. 5:11). Jackieeʼ ku yaʼalik: «Jach ku kiʼimaktal in wóol kéen u felicitarten le ancianoʼob ikil in tsʼáaik in wóol tsʼaa xookoʼ. Le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼobtenoʼ jach ku yáantken utiaʼal ka seguernak in tsʼáaik in wóol in wáant le máaxoʼob kin tsʼáaik xook tiʼoboʼ» (Pro. 25:25).

19. ¿Baʼax jeʼel u beetik u kiʼimaktal k-óoleʼ?

¹⁹ Kex bejlaʼa maʼ táan k-xook yéetel wa máaxeʼ, u jaajileʼ jeʼel u páajtal k-áantaj utiaʼal ka okjaʼanak juntúul j-xoknáaleʼ. Kéen invitartaʼakoʼon tsʼaa xookeʼ unaj k-líiʼsikba tubeel utiaʼal k-aʼalik junpʼéel baʼal jeʼel u yáantik le j-xoknáaloʼ. Unaj xan k-ilik k-kʼaj óoltik le j-xoknáal cada ken xiʼik teʼ muchʼtáambaloʼ yéetel k-ilik k-beetikba u amigoʼon. Yéetel le baʼaxoʼob k-beetkoʼ unaj k-eʼesiktiʼ bix unaj u tsʼáaik ichil u kuxtal le baʼax ku kanikoʼ. Le ancianoʼob xanoʼ jeʼel u páajtal u yáantkoʼob le j-xoknáaloʼob wa ku jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u maas kʼaj óoltikoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u páajtal u yáantkoʼob le sukuʼunoʼob wa ku kaʼanskoʼob tsʼaa xook bey xan wa ku líiʼskoʼob u yóoloʼoboʼ. Jach yaan u kiʼimaktal k-óol kéen k-il kex junpʼíiteʼ t-áantaj juntúul j-xoknáal utiaʼal ka u yaabilt Jéeoba yéetel utiaʼal ka u kʼub u kuxtal tiʼ letiʼ.