1, 2. 1) ¿Baʼax ku aktáantik jujuntúul sukuʼunoʼob? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-il u núukil?

«KA KÁAJ le guerra tu luʼumil Burundioʼ, teen yéetel in láakʼtsiloʼobeʼ bijaʼanoʼon kaʼach asamblea. T-ilaj bix u yáalkab le máakoʼoboʼ yéetel bix u tsʼonkubaʼob. In taataʼob, teen yéetel 10 in wíitsʼnoʼobeʼ púutsʼoʼon chéen yéetel le nookʼ k-takmoʼ. Jujuntúul tiʼ in láakʼtsiloʼobeʼ kʼuchoʼob Malaui teʼ lugar tuʼux ku bin le máaxoʼob ku púutsʼloʼoboʼ, viajarnajoʼon kex 400 leguas (wa 1,600 kilómetros). U maasileʼ yaanal tuʼux binoʼob.» Bey tu tsikbaltil sukuʼun Lije.

² Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ maas tiʼ 65 millones máakoʼob ku púutsʼloʼob tiʼ u luʼumiloʼob tu yoʼolal guerraʼob wa tu yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob ku yúuchliʼ. Yáax u yilaʼal bukaʼaj máakoʼob ku binoʼob kajtal táanxel luʼumiloʼ. * U milesileʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Yaʼabeʼ tsʼoʼok u peʼertik u láakʼtsiloʼob bey xan u maas yaʼabil le baʼaxoʼob yaantiʼoboʼ. ¿Baʼax uláakʼ ku aktáantkoʼob? ¿Bix jeʼel k-áantik le sukuʼunoʼob u meyajtoʼob Jéeoba yéetel kiʼimak óolal kex talam baʼax ku aktáantkoʼoboʼ? (Sal. 100:2.) ¿Bix unaj k-kʼaʼaytaj tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ?

3. ¿Baʼaxten Jesús yéetel u disipuloʼobeʼ kajlajoʼob bey j-táanxel luʼumiloʼobeʼ?

³ Jesús yéetel u taataʼobeʼ kajlajoʼob bey j-táanxel luʼumiloʼob Egiptoeʼ, ka tsʼoʼokeʼ Jéeobaeʼ tu túuxtaj u ángel utiaʼal u yaʼaliktiʼob tsʼoʼok u kíimil rey Herodes, le máax taak u kíimsik kaʼach Jesusoʼ. Suunajoʼob tu luʼumiloʼob le ka kíim le reyoʼ (Mat. 2:13, 14, 19-21). Ka máan yaʼab añoseʼ, u disipuloʼob Jesuseʼ chʼaʼpachtaʼaboʼob yéetel «kʼiʼitbesaʼaboʼob tu kaajiloʼob Judea yéetel Samaria» jeʼex tu yaʼaliloʼ (Bax. 8:1). Jesuseʼ u yojel yaʼab tiʼ u disipuloʼobeʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil u tojolchʼintaʼaloʼob. Tu yaʼalaj: «Ken chʼaʼpachtaʼakeʼex tiʼ junpʼéel kaajeʼ, púutsʼkeʼex tiʼ uláakʼ kaaj» (Mat. 10:23). U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u pʼatik máak u yotoch utiaʼal u bin kajtal yaanal tuʼuxiʼ.

4, 5. 1) ¿Baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼob le táan u viajaroʼoboʼ? 2) ¿Baʼax ku aktáantik le j-táanxel luʼumiloʼob teʼ tuʼux u kʼubéentmubaʼoboʼ?

⁴ Jach sajbeʼentsil u viajar le máaxoʼob ku binoʼob kajtal táanxel luʼumiloʼ bey xan le ku bin u kʼubéentubaʼob teʼ tuʼux ku kanáantaʼal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ. Gad, u yíitsʼin Lijeeʼ, tu yaʼalaj: «Le yaanten 12 añosoʼ máan yaʼab semanaʼob táan k-xíimbal yéetel t-ilaj u cientosil kimenoʼob jayakbaloʼob teʼ bejoʼ. Pʼáat maʼ tu páajtal u seguer in xíimbal tumen chuʼup in wookoʼob, ka túun tin waʼalaj tiʼ in láakʼtsiloʼob ka u pʼatenoʼob. Chéen baʼaleʼ in papaeʼ maʼ tu pʼaten tu beel le j-kíimsaj máakoʼoboʼ, baʼaxeʼ tu kuchen u bisen. Úuchik k-orar yéetel k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeobaeʼ tu yáantoʼon utiaʼal ka páajchajak k-kuxtal kex yaan kʼiin chéen t-jaantaj le mangoʼob t-molaj teʼ bejoʼ» (Fili. 4:12, 13).

⁵ U láakʼtsiloʼob Lijeeʼ yaʼab años tu kʼubéentubaʼob teʼ lugar beetaʼan tumen le Naciones Unidas utiaʼal u yantal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ teʼeloʼ jach yaj le kuxtaloʼ. Bejlaʼeʼ Lijeeʼ superintendente tiʼ circuito, ku yaʼalik: «Óoliʼ tiʼ mix máak yaan meyaj, le oʼolal jach yaan tiempo u tsikbaloʼob, u káaltaloʼob, u apostaroʼob, u yookoloʼob yéetel u núupkʼebantaloʼob». Le j-Jaajkunajoʼoboʼ utiaʼal maʼ u lúubloʼob tiʼ le baʼaloʼobaʼ ku tsʼáaik u yóoloʼob meyaj teʼ múuchʼuliloʼ (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25). Ku jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u muʼukʼaʼankúuntik u fejoʼob yéetel yaneʼ ku káajsik u beetik u precursoril. U yojloʼob xaneʼ jeʼex kʼuchik u kʼiinil u xuʼulul u máan le israelitaʼob teʼ desiertooʼ bey xan kun kʼuchul u kʼiinil u lukʼloʼob teʼ tuʼux u kʼubéentmubaʼoboʼ. Lelaʼ le áantoʼob utiaʼal maʼ u lúubul u yóoloʼob (2 Cor. 4:18).

6, 7. 1) ¿Baʼax ku péeksikoʼon k-beet u yaabilaj Jéeoba? 2) Tsikbalt junpʼéel baʼax uchaʼan.

⁶ ‹U yaabilaj Dioseʼ› ku péeksikoʼon k-yaabilt xan k-sukuʼunoʼob, maases ken u aktáantoʼob baʼaloʼob talamtak (xok 1 Juan 3:17, 18). Ka tu máansaj wiʼijil le sukuʼunoʼob yaan tu kaajil Judea teʼ yáax siglooʼ, le múuchʼuliloʼ séeb péeknaj utiaʼal u yáantkoʼob (Bax. 11:28, 29). Apóstol Pablo yéetel Pedroeʼ tu yaʼaloʼob xan tiʼ le múuchʼulil ka u kʼamoʼob maʼalob le uʼulaboʼoboʼ (Rom. 12:13; 1 Ped. 4:9). Wa le cristianoʼob ku kʼamkoʼob maʼalob u yuʼulaboʼobeʼ, maas unaj u yeʼesik u yutsiloʼob tiʼ le sukuʼunoʼob ku chʼaʼpachtaʼaloʼob yéetel jeʼel tak u kíimsaʼaloʼob ikil u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ (xok Proverbios 3:27). *

⁷ Maʼ sen úucheʼ tu lakʼinil Ucraniaeʼ u milesil j-Jaajkunajoʼob anchaj u pʼatik u yotochoʼob tu yoʼolal le guerra yéetel le chʼaʼpachtajiloʼ. Yaan tiʼ le óotsil sukuʼunoʼoboʼ kíimsaʼaboʼob. Le tu pʼataj u yotochoʼoboʼ maʼalob úuchik u kʼaʼamloʼob tumen le sukuʼunoʼob yanoʼob Ucrania yéetel Rusiaoʼ. Le sukuʼunoʼobaʼ maʼatech u táakpajloʼob tiʼ política tumen ‹maʼ yóokʼol kaabiloʼobiʼ›, baʼaxeʼ u tsʼaamaj u yóol u kʼaʼaytoʼob «u maʼalob péektsilil u tʼaan Dios» (Juan 15:19; Bax. 8:4).

8, 9. 1) ¿Baʼax ku aktáantik le j-táanxel luʼumiloʼob ku binoʼob kajtal yaanal tuʼuxoʼ? 2) ¿Baʼaxten kʼaʼabéet u chúukpajal k-óol k-áant le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ?

⁸ Jujuntúul tiʼ le máaxoʼob ku pʼatik u yotochoʼoboʼ ku kʼaʼabéettal u binoʼob kajtal tiʼ uláakʼ kaaj. Uláakʼoʼob xaneʼ ku binoʼob kajtal tiʼ junpʼéel luʼumil maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ le gobiernooʼ ku tsʼáaiktiʼob nookʼ, janal yéetel tuʼux u kajtaloʼob, baʼaleʼ maʼ letiʼe baʼaxoʼob suuktiʼoboʼ. Yanoʼobeʼ tumen suuk u beetik ooxol tuʼux kajaʼanoʼobeʼ maʼ u yojloʼob baʼax nookʼil jeʼel u takikoʼob tuʼux keʼeleʼ. Uláakʼoʼob xaneʼ maʼ u yojel u usartoʼob le baʼaloʼob túumbentak ku jóoʼsaʼaloʼ.

⁹ Jujunpʼéel gobiernoʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob áantaj utiaʼal ka suukchajak le j-táanxel luʼumiloʼob teʼ tuʼux kʼuchoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ ku páaʼtkoʼobeʼ ken máanak wa jaypʼéel mesoʼobeʼ tsʼoʼok u kanik bix kun kuxtaloʼobiʼ. Kex u jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Chéen tukult bukaʼaj baʼaloʼob kun kʼaʼabéettal u kankoʼob: túumben idioma, bix u kuxtal le máakoʼoboʼ, túumben leyoʼob, u boʼotaʼal impuestoʼob, u kaʼansaʼal le paalaloʼob escuelaoʼ yéetel bix suuk u líiʼsaʼal le paalaloʼoboʼ. ¿Yaan wa u chúukpajal k-óol k-áant le sukuʼunoʼob yaj u kuxtaloʼobaʼ? (Fili. 2:3, 4.)

10. ¿Baʼaxoʼob jeʼel k-beetik utiaʼal u muʼukʼaʼantal u fe le sukuʼunoʼob ku kʼuchul u kʼubéentubaʼob tiʼ junpʼéel luʼumiloʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

¹⁰ Yaan tuʼuxoʼobeʼ le sukuʼunoʼob ku binoʼob táanxel luʼumiloʼ ku talamtal u kaxtikoʼob le sukuʼunoʼoboʼ tumen ku prohibirtaʼal tumen le gobiernoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan tuʼuxoʼobeʼ ku yaʼalaʼal u luʼsaʼal le áantaj ku tsʼaʼabaltiʼob wa maʼ tu yóotkoʼob meyaj bul kʼiin tumen yaan muchʼtáambal tiʼoboʼ. Yaneʼ tumen ku sajakkúuntaʼaleʼ ku kʼamik le meyaj ku yaʼalaʼaltiʼ kex ka u peʼert u muchʼtáambaloʼ. Le oʼolal jach kʼaʼabéet u bin ilbil le sukuʼunoʼob chéen pʼelak u kʼuchloʼob teʼ luʼumil tuʼux ku kʼubéentkubaʼoboʼ. Kʼaʼabéet u yilkoʼob yaabiltaʼanoʼob yéetel ku yáantaʼaloʼob, beyoʼ yaan u muʼukʼaʼantal u fejoʼob (Pro. 12:25; 17:17).

11. 1) ¿Bix jeʼel k-áantik le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ? 2) ¿Bix u yeʼesik le j-táanxel luʼumiloʼob kiʼimak u yóoloʼob ikil u yáantaʼaloʼoboʼ?

¹¹ Utiaʼal k-áantik k-sukuʼunoʼobeʼ jeʼel u páajtal k-síik u nookʼoʼob wa uláakʼ baʼax kʼaʼabéettiʼobeʼ. * Kex maʼ koʼoj le baʼaloʼobaʼ jach nojoch baʼal u yilkoʼob. Le j-táanxel luʼumiloʼob kiʼimak u yóoloʼob ikil u yáantaʼaloʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob u diosboʼotikil, le oʼolal le sukuʼunoʼoboʼ yéetel kiʼimak óolal ku seguer u yáantkoʼob. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u suuktal u chʼuytaloʼob tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ, kʼaʼabéet u kanik u kaxtoʼob baʼax kʼaʼabéettiʼob. U beetaʼal beyaʼ ku yáantaj utiaʼal u yilkoʼob jeʼel u páajtal u kaxtik u kuxtaloʼob tu juunaloʼobeʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ kun chʼaʼpʼektbiloʼob (2 Tes. 3:7-10). Jeʼex túun k-ilkoʼ jach kʼaʼabéet u yáantaʼal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ.

12, 13. 1) ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-áantik le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ? 2) Tsikbalt junpʼéel baʼax uchaʼan.

¹² Maʼ kʼaʼabéettoʼon yaʼab taakʼin utiaʼal k-áantik le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ. Yaan horaeʼ chéen kʼaʼabéet k-jóoʼsik tiempo. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-áantik u yil tuʼux ku chʼaʼabal camioneʼ wa u man u yoʼoch tuʼux maʼ koʼojiʼ. Jeʼel xan u páajtal k-áantik u kaxt junpʼéel máquina utiaʼal u chuuy wa uláakʼ baʼaloʼob kʼaʼabéet utiaʼal u kaxtik u kuxtal. U maas kʼaʼanaʼanileʼ k-bisik u kʼaj óoltoʼob le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Wa ku béeytaleʼ  ilawil a biskoʼob muchʼtáambal. Aʼaltiʼob xan bix suuk u yúuchul kʼaʼaytaj teʼ territoriooʼ yéetel ilawil a jóokʼol kʼaʼaytaj tu yéeteloʼob.

¹³ Le ka kʼuch kantúul j-táanxel luʼumiloʼob tiʼ junpʼéel múuchʼulileʼ le ancianoʼoboʼ tu yilaj u yáantkoʼob. Kaʼansaʼaboʼob manejar, tsʼíib tiʼ máquina yéetel u chupikoʼob junpʼéel solicitud utiaʼal u kaxtikoʼob meyaj. Utiaʼal u maas meyajtikoʼob Jéeobaeʼ áantaʼab xan u tsʼíibtoʼob baʼax kʼiin kun jóokʼloʼob kʼaʼaytaj (Gal. 6:10). Maʼ xáanchajeʼ tu kantúuliloʼob tu beetaj u precursoriloʼob. Úuchik u yáantaʼaloʼob tumen le ancianoʼoboʼ tu maas tsʼáaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba yéetel maʼ jíiltaʼaboʼob tumen u yóokʼol kaab Satanasiʼ.

14. 1) ¿Tiʼ baʼax kʼaʼabéet u kanáantkuba le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ? 2) Tsikbalt junpʼéel baʼax uchaʼan.

¹⁴ Jeʼex u beetik tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ, le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ kʼaʼabéet u yilkoʼob maʼ u tsʼíiboltkoʼob u sen antaltiʼob yaʼab baʼaloʼob, tumen jeʼel u xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ. * Lije, le máax t-aʼalaj tu káajbaloʼ, ku kʼaʼajsik baʼax tu beetaj u papá utiaʼal u kaʼansaʼaloʼob confiar tiʼ Jéeoba. Ku yaʼalik: «Le táan k-púutsʼloʼ jujunpʼéelil binik u pulik le baʼaxoʼob maʼ kʼaʼabéetoʼoboʼ. Ka pʼáat minaʼan mix baʼal teʼ bolsaoʼ yéetel kiʼimak óolal tu yaʼalajtoʼon: ‹¿Ta wilkeʼex? Mix baʼal maas kʼaʼabéettoʼon›» (xok 1 Timoteo 6:8).

15, 16. 1) ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal maʼ u náachtal le sukuʼunoʼob tiʼ Jéeobaoʼ? 2) ¿Bix jeʼel k-líiʼsik u yóoloʼobeʼ?

¹⁵ Le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ maʼ chéen janal yéetel nookʼ kʼaʼabéettiʼobiʼ. Kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob u meyajtoʼob Jéeoba yéetel u líiʼsaʼal u yóoloʼob (Mat. 4:4). Le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u kaxtikoʼob le publicacionoʼob ichil u idioma le sukuʼunoʼoboʼ wa u kaxtikoʼob uláakʼ sukuʼunoʼob tʼanik u idiomaʼoboʼ. Kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob tumen tu pʼataj u láakʼtsiloʼob, u kaajaloʼob bey xan le múuchʼulil tuʼux yanoʼob kaʼachoʼ. Letiʼobeʼ kʼaʼabéet u yuʼubikoʼob yaabiltaʼanoʼob yéetel ku chʼaʼabal óotsilil tiʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ. Wa ku yuʼubikubaʼob chéen tu juunaloʼobeʼ, maʼ xaaneʼ yaan u kaxtikoʼob u yáantaj u láakʼtsiloʼob wa u yéet luʼumiloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba (1 Cor. 15:33). Jéeobaeʼ ku páaʼtik ka k-yaabilt yéetel ka k-áant le «j-táanxel luʼumiloʼob[oʼ]», wa k-beetkeʼ maʼ tun náachtaloʼob tiʼ le múuchʼuliloʼ (Sal. 146:9).

 ¹⁶ Jesús yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ maʼ tu páajtal kaʼach u suutoʼob tu kaajaloʼob wa láayliʼ táan u beetik u reyil Herodeseʼ. Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu páajtal xan u suutoʼob tu yotochoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. Uláakʼoʼobeʼ maʼ u kʼáatoʼob suutiʼ. ¿Baʼaxten? Lijeeʼ ku yaʼalikeʼ yaʼab taatatsiloʼobeʼ tu yiloʼob bix violartaʼabik wa bix kíimsaʼabik u láakʼtsiloʼob, le oʼolal maʼ u kʼáatoʼob suut yéetel u paalaloʼob teʼ tuʼux kajaʼanoʼob kaʼachoʼ. Utiaʼal k-líiʼsik u yóol k-sukuʼunoʼobeʼ kʼaʼabéet ‹k-muʼyaj junmúuchʼ tu yéeteloʼob, k-yaabiltikoʼob jeʼex sukuʼuntsiloʼobeʼ, k-eʼesik nojoch chʼaʼ óotsilal bey xan kabal óolal› (1 Ped. 3:8). Yoʼolal le chʼaʼpachtajiloʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼ taak u biskuba le j-táanxel luʼumiloʼob yéetel u maasil máakoʼoboʼ, maʼ xaaneʼ suʼlak u tsikbaltoʼob baʼax uchaʼantiʼob, maases wa táan u yuʼubaʼal tumen u paalaloʼob. Maʼalob ka t-tukleʼ: «Wa tiʼ teen ka úuchkeʼ, ¿bix in kʼáat ka tratartaʼaken?» (Mat. 7:12).

17. ¿Baʼax utsil ku taasik u yúuchul kʼaʼaytaj tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ?

¹⁷ Yaʼab tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ prohibirtaʼan u yúuchul kʼaʼaytaj tu luʼumiloʼob. U milesileʼ ku yuʼubikoʼob u kʼaʼaytaj u j-jaajkunajoʼob Jéeoba teʼ luʼumil tuʼux kʼuchoʼoboʼ (Mat. 13:19, 23). Yaʼabeʼ yaj bix kuxlik, le oʼolal ku kiʼimaktal u yóoloʼob ken xiʼikoʼob muchʼtáambal, tsʼoʼoleʼ ku tsʼáaikoʼob cuentaeʼ «Dioseʼ jach tu jaajil tiʼ yaan ichil[oʼoneʼ]» (Mat. 11:28-30; 1 Cor. 14:25).

18, 19. ¿Bix k-eʼesik naʼatil ken kʼaʼaytajnakoʼon tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ?

¹⁸ Ken kʼaʼaytajnakoʼon tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ kʼaʼabéet k-eʼesik naʼatil (Mat. 10:16; Pro. 22:3). Unaj u chúukpajal k-óol k-chʼenxikintoʼob, chéen baʼaleʼ maʼ unaj k-tʼaan tiʼ politicaiʼ. Unaj k-beetik baʼax ku yaʼalik u najil Betel yéetel le autoridadoʼoboʼ, wa k-beetkeʼ yaan k-kanáantikba yéetel yaan k-kanáantik u maasil. Kʼaʼajaktoʼoneʼ maʼ junpʼéeliliʼ baʼax ku creertikoʼobiʼ yéetel maʼ junpʼéeliliʼ bix líiʼsaʼaniloʼobiʼ. Le oʼolal maʼalob ka k-kʼaj óoltoʼob yéetel ka k-respetart baʼax ku creertikoʼob. Tiʼ jujunpʼéel luʼumiloʼobeʼ ku páaʼtaʼal ka u vestirtuba le koʼoleloʼob junpʼéeliliʼ bixoʼ, le oʼolal le kiikoʼoboʼ ken jóokʼkoʼob kʼaʼaytajeʼ unaj u kanáantik bix u vestirtkubaʼob utiaʼal maʼ u beetkoʼob u tʼóochpajal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ.

¹⁹ Toʼoneʼ taak k-áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼob kex maʼatech u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ. Ken k-beet beyaʼ, táan k-beetik jeʼex le utsul samaritano tu tsikbaltaj Jesusoʼ (Luc. 10:33-37). Junpʼéel bix k-áantkoʼobeʼ letiʼe k-kʼaʼaytiktiʼob le maʼalob péektsiloʼ. Juntúul anciano tsʼoʼok u yáantik yaʼab j-táanxel luʼumiloʼobeʼ, ku yaʼalikeʼ maʼalob ka k-aʼal u taatsʼ u j-jaajkunajoʼon Jéeoba. Unaj k-eʼesiktiʼobeʼ maʼ chéen taak k-áantkoʼob yéetel baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼobiʼ, baʼaxeʼ k-kʼáat k-kaʼanstiʼob le jatsʼuts baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia kun úuchul maʼ tun xáantaloʼ.

20, 21. 1) ¿Baʼax utsil ku taasik k-eʼesik yaabilaj tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ? 2) ¿Baʼax ken k-kan teʼ xook ku segueroʼ?

²⁰ Yaʼab utsil ku taasik k-eʼesik yaabilaj tiʼ le «j-táanxel luʼumiloʼob[oʼ]». Juntúul kiikeʼ ku tsikbaltik baʼax úuch tiʼ u familia le ka lukʼoʼob tu luʼumil Eritrea tumen káaj junpʼéel chʼaʼpachtajiliʼ. Letiʼ yéetel kantúul u mejen paalaleʼ viajarnajoʼob ocho kʼiinoʼob teʼ desiertooʼ. Tu tsʼookeʼ kex jach kaʼanaʼantsil le viaje tu beetoʼoboʼ kʼuchoʼob tu luʼumil Sudán. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Le sukuʼunoʼoboʼ jach tu yeʼesoʼobtoʼon yaabilaj, tu tsʼáajoʼob baʼal k-jaante, k-nookʼ, tuʼux k-pʼáatal yéetel tu bisoʼonoʼob tuʼux kʼaʼabéet. ¿Máaxoʼob jeʼel u jeʼekʼabtik u jool u yotochoʼob tiʼ máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼobeʼ? Chéen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba» (xok Juan 13:35).

²¹ ¿Bix jeʼel u yáantaʼal u paalal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ? Teʼ xook ku segueroʼ yaan k-kanik bix jeʼel k-áantik le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼob u meyajtoʼob Jéeoba yéetel kiʼimak óolaloʼ.