1. ¿Baʼaxten tuláakloʼon kʼaʼabéet u yantaltoʼon le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ? (Proverbios 4:7).

 ¿YAAN wa kʼiin tsʼoʼok u kʼaʼabéettal a chʼaʼtuklik junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan? Wa tsʼoʼok u kʼaʼabéettaleʼ seguro ta kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatech naʼat tumen ta wuʼuyaj jach kʼaʼabéettech (Sant. 1:5). Le rey Salomónoʼ tu yaʼalaj: «Le naʼatoʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼabéetoʼ» (xok Proverbios 4:7). Salomóneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le naʼat ku taal tiʼ Jéeobaoʼ maʼ tiʼ le naʼat ku taal tiʼ le yóokʼol kaabaʼ (Pro. 2:6). Le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ, ¿jeʼel wa u yáantkoʼon k-aktáant le problemas ku yantaltoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ? Jeʼeleʼ. Le xookaʼ yaan u yeʼesiktoʼon bixi.

2. Aʼal junpʼéel bix jeʼel u maas antal k-naʼateʼ.

² Junpʼéel bix jeʼel u maas antal k-naʼateʼ letiʼe k-xakʼaltik yéetel k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼaxoʼob tu kaʼansaj kaʼatúul máakoʼob jach anchaj u naʼatoʼoboʼ. Yáaxeʼ yaan k-tʼaan tiʼ Salomón. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «Dioseʼ tu beetaj u jach antal u naʼat Salomón yéetel tu tsʼáajtiʼ u páajtalil u yojéeltik baʼax unaj u beetik» (1 Rey. 4:29). U kaʼapʼéeleʼ yaan k-ilik u ejemplo Jesús, le máax maas yaan u naʼat yanchajaʼan way Luʼumeʼ (Mat. 12:42). Junpʼéel profecía ku tʼaan tu yoʼolal Jesúseʼ tu yaʼalaj: «Yaan u yantal u poder Jéeoba tu yóokʼol. Le oʼolal letiʼeʼ yaan u yantal u naʼat, yaʼab baʼax ken u kane» (Isa. 11:2).

3. ¿Baʼax ken k-xakʼalt teʼ xookaʼ?

³ Yéetel le naʼat tsʼaʼab tiʼ Salomón yéetel tiʼ Jesús tumen Diosoʼ béeychaj u tsʼáaikoʼob maʼalob consejoʼob jach jeʼel u yáantkoʼon ichil k-kuxtal teʼ kʼiinoʼobaʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-xakʼaltik le  consejoʼob tu tsʼáajoʼob yoʼolal le taakʼinoʼ, le meyajoʼ yéetel tu yoʼolal bix unaj u yilkuba máak.

4. Aʼal bix kuxlik kaʼach Salomón bey xan Jesús.

⁴ Salomóneʼ jach ayikʼal kaʼachi yéetel yaʼab baʼaloʼob yaantiʼ (1 Rey. 10:7, 14, 15). Chéen baʼaleʼ Jesúseʼ junpʼíit baʼaloʼob yaantiʼ kaʼachi yéetel mix u yotoch u beetmaj kaʼach (Mat. 8:20). Kex beyoʼ yoʼolal le naʼat tsʼaʼabtiʼob tumen Jéeobaoʼ tu kaʼatúulaloʼob tu yiloʼob le taakʼin jeʼex unaj u yilik máakoʼ.

5. ¿Bix u yilik kaʼach Salomón le taakʼinoʼ?

⁵ Salomóneʼ tu yaʼaleʼ le taakʼinoʼ «ku kanáantik máak» (Ecl. 7:12). U jaajileʼ le taakʼinoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-manik baʼaloʼob kʼaʼabéet ichil k-kuxtal bey xan utiaʼal k-manik baʼaxoʼob uts t-tʼaan. Chéen baʼaleʼ Salomóneʼ kex ayikʼaleʼ u yojel kaʼach yaan baʼaloʼob maas importanteʼob ke le taakʼinoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maas unaj u yéeyik máak u yantaltiʼ junpʼéel maʼalob kʼaabaʼ ke yaʼab ayikʼalil» (Pro. 22:1). Letiʼeʼ tu tsʼáaj xan cuentaeʼ le máaxoʼob u yaabiltmoʼob le taakʼinoʼ maʼ mantatsʼ kiʼimak u yóoloʼob yéetel le baʼaxoʼob yaantiʼoboʼ (Ecl. 5:10, 12). Tu yaʼalaj xaneʼ maʼ maʼalob ka confiarnakoʼon tiʼ le taakʼinoʼ tumen séeb u pʼáatal minaʼan, hasta bey ku jóokʼol u xiikʼeʼ (Pro. 23:4, 5).

6. ¿Bix u yilik kaʼach Jesús le baʼaxoʼob yaantiʼoʼ? (Mateo 6:31-33).

⁶ Jesúseʼ ku disfrutartik kaʼach le baʼax ku jaantikoʼ bey xan le baʼax ku yukʼikoʼ (Luc. 19:2, 6, 7). Le yáax milagro tu beetoʼ letiʼe u sutik junpʼéel jach maʼalob vinoil le jaʼoʼ (Juan 2:10, 11). Tsʼoʼoleʼ le kʼiin ka kíimsaʼaboʼ u takmaj junpʼéel koʼokoj nookʼ (Juan 19:23, 24). Jeʼex k-ilkoʼ kex yaan kaʼach tiʼ Jesús jujunpʼéel baʼaloʼobeʼ maʼ letiʼe baʼax maas importante u yilik kaʼachoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼob: «Mix máak jeʼel u páajtal u meyajtik kaʼatúul tsʼuuloʼobeʼ […]. Maʼ tu páajtal a meyajtikeʼex Dios wa táan a meyajtikeʼex le Ayikʼaliloʼ» (Mat. 6:24). Jesúseʼ tu kaʼanseʼ wa ku kaxtik máak táanil le Reinooʼ jeʼel u tsʼaʼabal tiʼ  tuláakal baʼax kʼaʼabéettiʼ tumen Jéeobaeʼ (xok Mateo 6:31-33).

7. ¿Baʼax bendicióniloʼob tsʼoʼok u kʼamik juntúul sukuʼun ikil u yilik le taakʼin jeʼex unajoʼ?

⁷ Yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob u yutsil u tsʼáaik ichil u kuxtaloʼob le consejoʼob ku tsʼáaik Jéeoba yoʼolal le taakʼinoʼ. Koʼoneʼex ilik u ejemplo juntúul sukuʼun maʼ tsʼokaʼan u beel ku kʼaabaʼtik Daniel. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin paalileʼ tin chʼaʼtuklaj in tsʼáaik táanil ichil in kuxtal in meyajtik Jéeoba». Tumen Daniel ku kuxtal chéen yéetel baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼeʼ tsʼoʼok u béeytal u meyajtiʼ u tiempo yéetel le baʼaxoʼob yaantiʼ utiaʼal u yáantik le sukuʼunoʼob tuʼux ku yúuchul junpʼéel nojoch loobiloʼ yéetel tsʼoʼok u béeytal u bin meyaj Betel. Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan: «Mix juntéen arrepentirnaken yoʼolal le baʼax tin chʼaʼtuklaj in beetkoʼ. U jaajileʼ wa ka in wóot kaʼacheʼ jeʼel in náajaltik yaʼab taakʼineʼ, chéen baʼaleʼ maʼ kun antalten kaʼach tuláakal le maʼalob amigoʼob yaanten bejlaʼoʼ. Wa ka chʼíikiken in náajalt taakʼineʼ bejlaʼa maʼ kun antalten le kiʼimak óolal kin wuʼuyik ikil in kaxtik táanil le Reinooʼ. Mix baʼal jeʼel u páajtal u keʼetel yéetel tuláakal le bendiciónoʼob tsʼoʼok u tsʼáaikten Jéeobaoʼ». Jeʼex k-ilkoʼ yaʼab utsil jeʼel k-kʼamik wa k-tsʼáaik táanil k-meyajtik Jéeobaeʼ.

8. ¿Bix k-ojéeltik Salomóneʼ ku yilik kaʼach le meyaj jeʼex unaj u yilaʼaloʼ? (Eclesiastés 5:18, 19).

⁸ Salomóneʼ tu yaʼaleʼ le u kiʼimaktal u yóol máak yéetel le meyaj ku beetkoʼ junpʼéel regalo ku taal tiʼ Dios (xok Eclesiastés 5:18, 19). Tu yaʼalaj xan: «Jeʼel baʼaxak meyajileʼ ku taasik utsil» (Pro. 14:23). Letiʼeʼ u yojel kaʼach jach jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼ tumen jach j-meeyjil. Salomóneʼ tu beetaj najoʼob, tu pakʼaj uvaʼob, tu beetaj jardínoʼob, nukuch tanqueʼob yéetel tu líiʼsaj nukuch kaajoʼob (1 Rey. 9:19; Ecl. 2:4-6). Kex Salomón tu beetaj tuláakal le meyajoʼobaʼ u yojel yaan uláakʼ baʼax kʼaʼabéet u beetik utiaʼal u kiʼimaktal u yóol. Le oʼolaleʼ tu yilaj u beetik yaʼab meyajoʼob utiaʼal Jéeoba. Por ejemploeʼ siete años tu nuʼuktaj u beetaʼal le jatsʼuts templo tuʼux ku adorartaʼal Jéeobaoʼ (1 Rey. 6:38; 9:1). Le ka tsʼoʼok u beetik jejeláas baʼaloʼob ichil u kuxtaleʼ Salomóneʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ le baʼax maas importanteoʼ letiʼe u meyajtik Diosoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tuláakal baʼal tsʼoʼok u yaʼalaʼal, pero le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼ lelaʼ: respetart u jaajil Dios yéetel beet baʼax ku yaʼalik» (Ecl. 12:13).

9. ¿Bix úuchik u yeʼesik Jesús ku yilik le meyaj jeʼex unajoʼ?

⁹ Jesúseʼ jach j-meeyjil kaʼachi. Tu táankelmileʼ tu beetaj u carpinteroil (Mar. 6:3). Maʼ xaaneʼ u taataʼobeʼ jach kiʼimak u yóoloʼob kaʼach ikil u yáantaj Jesús utiaʼal u yantal baʼax kʼaʼabéet ichil u yotoch. Letiʼeʼ perfecto kaʼachi le oʼolal jach maʼalob le meyaj ku beetkoʼ. Maʼ xaaneʼ yoʼolal lelaʼ yaʼab máakoʼob ku bin u kʼubéentoʼob wa baʼax meyajil tiʼ. Jesúseʼ jach ku disfrutartik kaʼach le meyaj ku beetkoʼ. Chéen baʼaleʼ mix juntéen tu tsʼáaj juntséelil u meyajtik Dios utiaʼal u chʼíikil meyaj (Juan 7:15). Le ka joʼopʼ u kʼaʼaytajeʼ letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a meyajeʼex yoʼolal le janal ku kʼastaloʼ, baʼaxeʼ meyajneneʼex yoʼolal le janal maʼ tu kʼastal ku tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuuloʼ» (Juan 6:27). Teʼ Sermón del Monteoʼ tu yaʼalaj xan: «Muchʼkíinteʼex ayikʼaliloʼob teʼ kaʼanoʼ» (Mat. 6:20).

10. ¿Baʼax jeʼel u aktáantik juntúul máax jach j-meeyjileʼ?

¹⁰ Le naʼat ku tsʼáaiktoʼon Diosoʼ ku yáantkoʼon k-il le meyaj jeʼex unajoʼ. Jéeobaeʼ mantatsʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-tsʼáa k-óol meyaj yéetel ka k-beet maʼalob (Efe. 4:28). U suukileʼ  le patrónoʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob cuenta jach j-meeyjiloʼon yéetel maʼ beyoʼon jeʼex u maasiloʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ hasta ku yaʼalikoʼobtoʼon jach jatsʼuts u yilkoʼob bix k-meyaj. Yaan horaeʼ lelaʼ jeʼel u beetik u káajal k-meyaj maas yaʼab horaʼobeʼ tumen k-tuklikeʼ beyoʼ le patrónoʼ maas jeʼel u tuukul maʼalob tiʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ. Chéen baʼaleʼ wa k-beetik beyoʼ jeʼel u pʼáatal minaʼantoʼon tiempo utiaʼal k-máansik yéetel k-familiaeʼ mix utiaʼal k-meyajtik Jéeoba. Wa ka úuchuktoʼon lelaʼ kʼaʼabéet k-kʼexik baʼax k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal.

11. ¿Baʼax tu kanaj William tiʼ juntúul anciano?

¹¹ Koʼox ilik baʼax tu kanaj juntúul táankelem ku kʼaabaʼtik William yoʼolal le meyajoʼ. Letiʼeʼ meyajnajaʼan yiknal juntúul anciano. Williameʼ ku yaʼalik yoʼolal le sukuʼunaʼ: «Letiʼeʼ ku yilik kaʼach le meyaj jeʼex unajoʼ. Jach j-meeyjil yéetel tuláakal máak kiʼimak u yóol yoʼolal bix u meyaj. Chéen baʼaleʼ kéen tsʼoʼokok kaʼach u yorail u meyajeʼ ku chʼíikil tiʼ u familia yéetel tiʼ u religión. Letiʼeʼ juntúul tiʼ le máaxoʼob maas kiʼimak u yóoloʼob tsʼoʼok in kʼaj óoltikoʼ». *

12. ¿Bix tu yeʼesil Salomón maʼalob bix kaʼach u tuukul, chéen baʼaleʼ baʼax úuchtiʼ ka tsʼoʼoki?

¹² Salomóneʼ le táan u meyajtik kaʼach Jéeobaoʼ maʼalob bix u tuukul. Juntéenjeak tu táankelmileʼ, le maʼ úuch joʼopʼok u reinaroʼ, tu reconocertaj maʼ yaʼab baʼaloʼob u yojliʼ yéetel tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka áantaʼak (1 Rey. 3:7-9). Tsʼoʼoleʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ maʼ maʼalob u kaʼantal u yich máakiʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Le máax ku taaskuba nojbaʼalileʼ ku bin tiʼ xuʼulsajil, juntúul máax kaʼanal u yicheʼ yaan u tʼóochpajal» (Pro. 16:18). Chéen baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tuʼubtiʼ le baʼax tu tsʼíibtoʼ. Le ka máan años táan u reinareʼ kaʼanchaj u yich yéetel joʼopʼ u beetik baʼax kʼaas tu táan Dios. Por ejemploeʼ le Leyoʼ ku yaʼalik tiʼ le reyoʼob kaʼachoʼ: «Maʼ unaj xan u yantal yaʼab u yatanoʼobiʼ utiaʼal maʼ u kʼaskúuntaʼal u puksiʼikʼal»  (Deu. 17:17). Salomóneʼ maʼ tu beetaj lelaʼ tumen yanchaj 700 u yatanoʼob yéetel 300 u concubinaʼob, tsʼoʼoleʼ yaʼab tiʼ letiʼobeʼ ku adorarkoʼob uláakʼ diosoʼob (1 Rey. 11:1-3). Maʼ xaaneʼ Salomóneʼ tu tukleʼ mix baʼal jeʼel u yúuchultiʼeʼ, chéen baʼaleʼ jeʼex k-ojliloʼ muʼyajnaj úuchik u náachtal tiʼ Jéeoba (1 Rey. 11:9-13).

13. ¿Baʼax k-kanik kéen tuukulnakoʼon tiʼ le kabal óolal tu yeʼesaj Jesúsoʼ?

¹³ Jesúseʼ maʼalob bix u tuukul kaʼach yéetel mix juntéen tu nojbaʼalkúuntuba. Táanil tiʼ u taal way Luʼumeʼ yaʼab baʼaloʼob jatsʼutstak tu beetaj yéetel Jéeoba. Colosenses 1:16, ku yaʼalikeʼ «tu yoʼolal letiʼeʼ beetaʼab tuláakal le uláakʼ baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ bey xan le yanoʼob way luʼumeʼ». Maʼ xaaneʼ le ka okjaʼanajeʼ tu kʼaʼajsaj tuláakal le baʼaxoʼob tu beetaj teʼ kaʼan yéetel u Taataoʼ (Mat. 3:16; Juan 17:5). Chéen baʼaleʼ maʼ kaʼanchaj u yich yoʼolal le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Letiʼeʼ mix juntéen tu tuklaj wa maas maʼalob tiʼ u maasil. Tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼobeʼ maʼ taal way Luʼum «utiaʼal ka meyajtaʼakiʼ, baʼaxeʼ taal utiaʼal ka u meyajt u maasil bey xan utiaʼal u tsʼáaik u kuxtal bey junpʼéel boʼol utiaʼal u salvartaʼal yaʼab máakoʼobeʼ» (Mat. 20:28). Tu yaʼalaj xaneʼ maʼ tu páajtal u beetik mix baʼal chéen tu juunal (Juan 5:19). Jeʼex k-ilkoʼ Jesúseʼ jach kabal u yóol kaʼachi. ¿Máasaʼ k-kʼáat k-beet jeʼex letiʼeʼ?

14. ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesús utiaʼal k-ilikba jeʼex unajoʼ?

¹⁴ Jesúseʼ tu kaʼansaj tiʼ u discípuloʼob ka yanaktiʼob junpʼéel maʼalob tuukul yéetel ka u yilubaʼob jeʼex unajeʼ. Juntéenjeakeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Tak u tsoʼotsel a pooleʼexeʼ láaj xokaʼanoʼob» (Mat. 10:30). Le baʼax tu yaʼaloʼ jach ku líiʼsik k-óol, maases wa suuk k-tuklik mix baʼal k-biilal. Ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ jach u yaabiltmoʼon yéetel koʼoj k-tojol tu táan. Wa Jéeoba ku tuklik jeʼel u páajtal k-meyajtik yéetel jeʼel u páajtal k-kuxtal mantatsʼ teʼ túumben luʼumoʼ, ¿máaxoʼon utiaʼal k-tuklik yaanal baʼal?

15. 1) Jeʼex tu yaʼalil le revista U Pʼíich Tulumil Kananoʼ, ¿bix unaj k-tuukul? 2) Jeʼex u chíikpajal teʼ fotoʼob yaan teʼ página 24, ¿baʼax jeʼel k-perdertik wa k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ?

¹⁵ Walajki 15 añosaʼ le revista U Pʼíich Tulumil  Kananoʼ tu yaʼalaj ka yanaktoʼon junpʼéel maʼalob tuukul yéetel ka k-ilba jeʼex unajeʼ. Le revistaoʼ tu yaʼalaj: «Maʼ unaj k-taasikba nojbaʼaliliʼ mix xan unaj k-tuklik wa jach mix baʼal k-biilaliʼ. Baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-ilikba jeʼex unajeʼ utiaʼal lelaʼ maʼalob ka k-chʼaʼ en cuenta baʼaxoʼob k-ojel k-beete yéetel baʼaxoʼob ku talamtaltoʼon. Juntúul kiikeʼ tu yaʼalaj: ‹Maʼ santaeniʼ pero maʼ jach kʼasaʼan máaken xaniʼ. Jeʼex u maasil máakoʼoboʼ yaan baʼaloʼob maʼalobtak kin beetik yéetel yaan baʼaloʼob xan maʼ maʼalobtakiʼ›». * Jeʼex k-ilkoʼ, ¿máasaʼ maʼalob ka yanaktoʼon junpʼéel maʼalob tuukul yéetel ka k-ilba jeʼex unajeʼ?

16. ¿Baʼaxten ku tsʼáaiktoʼon maʼalob consejoʼob Jéeoba?

¹⁶ Teʼ Bibliaoʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon maʼalob consejoʼob tumen u yaabiltmoʼon yéetel u kʼáat ka xiʼiktoʼon utsil (Isa. 48:17, 18). Le baʼax maas maʼalob jeʼel u páajtal k-beetkoʼ letiʼe k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal k-meyajtik Jéeobaoʼ. Leloʼ yaan u beetik u kiʼimaktal k-óol. Tsʼoʼoleʼ maʼ kun antaltoʼon le problemas ku aktáantik le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob táanil le taakʼinoʼ, le meyajoʼ wa le máaxoʼob ku tuukuloʼob chéen tu yoʼolaloʼoboʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-ilik u yantaltoʼon le naʼat ku taal tiʼ Jéeobaoʼ yéetel k-kiʼimakkúuntik u yóol (Pro. 23:15).