Ichil le baʼax chʼaʼtuklaʼab xanoʼ letiʼe ka beetaʼak le Sociedad de Nacionesoʼ. Lelaʼ yaan u yilik ka «múul meyajnak le luʼumiloʼoboʼ» yéetel «u taasik jeetsʼelil tuláakal tuʼux». Yaʼab religionoʼob ku yaʼalikoʼob táan u tsaypachtikoʼob Cristoeʼ maʼalob úuchik u yilkoʼob le baʼax chʼaʼtuklaʼaboʼ. Le Consejo Federal de las Iglesias de Cristo yaan Américaoʼ tu yaʼaleʼ «le baʼax beetaʼaboʼ junpʼéel bix u yoksikuba u Reino Dios ichil le política way Luʼumoʼ». Le Consejo Federaloʼ tu yáantaj le Sociedad de Nacionesoʼ tumen tu túuxtaj máaxoʼob tʼaan tu kʼaabaʼob teʼ Conferencia de la Paz de Parisoʼ. Juntúul tiʼ le máaxoʼob túuxtaʼaboʼ tu yaʼaleʼ «le baʼax beetaʼaboʼ mix juntéen yáax beetaʼak».

U jaajileʼ le baʼax káajoʼ túumben. Chéen baʼaleʼ maʼ letiʼe máaxoʼob táakpajoʼob teʼ Conferencia kun beetkoʼ. Tu añoil 1919, Jéeobaeʼ tu yáantaj u kaajal utiaʼal u maas tsʼáaik u yóol kʼaʼaytaj. Baʼaleʼ táanileʼ yaan baʼax kʼaʼabéet u kʼexpajal ichil le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ.

Le muchʼtáambal utiaʼal u yéeyaʼal máaxoʼob kun nuʼuktik le meyaj ku beetik le Sociedad Watch Tower Bible and Tractoʼ aʼalaʼab yaan u beetaʼal sábado 4 tiʼ enero tiʼ 1919. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Joseph Rutherford, máax nuʼuktik le meyajoʼob ku beetik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ, kʼalaʼan cárcel tu kaajil Atlanta (Georgia, Estados Unidos) yéetel siete sukuʼunoʼob áantik. Bey túunoʼ kʼaʼabéet u chʼaʼtuklaʼal wa yaan u kaʼa tsʼaʼabal le máaxoʼob kʼalaʼanoʼob utiaʼal nuʼuktik le meyajoʼ, wa yaan u yéeyaʼal uláakʼ máakoʼob.

Le sukuʼun Rutherfordoʼ chiʼichnakchaj yoʼolal baʼax kun úuchul ichil u kaajal Jéeoba. U yojel yaan sukuʼunoʼobeʼ u kʼáatoʼob ka yéeyaʼak yaanal máax u beet u presidenteil. Le oʼolal le tiaʼan teʼ carceloʼ tu tsʼíibtaj junpʼéel carta tiʼ le máaxoʼob ken u muchʼubaʼob utiaʼal u yéeyikoʼob le sukuʼun Evander Cowardoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le sukuʼunoʼ «maʼ séeb u pʼuʼujuliʼ», «ku kanáantik baʼax ku beetik», yéetel «okjaʼanajaʼan utiaʼal u kʼubik u kuxtal tiʼ Yuumtsil». Baʼaleʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ u kʼáatoʼob ka páaʼtaʼak seis meses utiaʼal u beetaʼal  le muchʼtáambaloʼ. Tak le abogadoʼob áantik le sukuʼunoʼob kʼalaʼanoʼob carceloʼ bey xan u yaʼalikoʼoboʼ. Tuláakal lelaʼ tu beetaj u joʼopʼol u kʼuuxil le sukuʼunoʼoboʼ.

Baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ úuch junpʼéel baʼal beet u jéetsʼel tuláakal. Ka máan kʼiineʼ jeʼex tu tsikbaltaj le sukuʼun Richard Barberoʼ, juntúul tiʼ le máaxoʼob binoʼob teʼ muchʼtáambaloʼ tu yaʼalaj: «Maʼ abogadoeniʼ, baʼaleʼ in wojel baʼax unaj u beetik le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ. Le baʼax u kʼáat Diosoʼ ka eʼesaʼak chúukaʼan óolal. In tuklikeʼ junpʼéel bix jeʼel k-eʼesik chúukaʼan óolaleʼ letiʼe ka k-beet le muchʼtáambal utiaʼal k-yéeyik tu kaʼatéen le sukuʼun Rutherfordoʼ» (Sal. 18:25).

Alexander Macmillan, kʼalaʼan xan cárcel teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, tu yaʼalaj baʼax úuch ka sáaschaj tuláakʼ kʼiin. Le sukuʼun Rutherfordoʼ tu cháambel loxaj u pakʼil le tuʼux kʼalaʼanoʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Jóoʼs a kʼab». Ka tu tsʼáaj junpʼéel chan juʼun tiʼ. Macmillaneʼ tu yilaj le baʼax tsʼíibtaʼanoʼ ka tu naʼataj baʼax u kʼáat u yaʼale. Ku yaʼalik: «RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY YÉETEL SPILL PRESIDENTE YÁAX ÓOXTÚUL DIRECTOROʼOB K-YAABILTMEʼEX». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ jel yéeyaʼab tu kaʼatéen tuláakal le máaxoʼob nuʼuktik le meyajoʼob ku beetik le Sociedadoʼ, tsʼoʼoleʼ sukuʼun Rutherford yéetel Van Amburgh kun seguer u nuʼuktikoʼob le meyajoʼ; tsʼoʼoleʼ láayliʼ sukuʼun Rutherford ken u beet u presidenteileʼ.

Le tiaʼan le ocho sukuʼunoʼob teʼ carceloʼ, le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ tu kʼáatoʼob u yáantaj u maasil máakoʼob utiaʼal u kʼáatkoʼob ka chaʼabkoʼob. Le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ tu muchʼoʼob maas tiʼ 700 mil firmaʼob. Tu kʼiinil miércoles 26 tiʼ marzo tiʼ 1919, táanil tiʼ u biskoʼob le firmaʼoboʼ, jáalkʼabtaʼab sukuʼun Rutherford yéetel le uláakʼ siete sukuʼunoʼoboʼ.

Le sukuʼun Rutherfordoʼ tu yaʼalaj tiʼ le máaxoʼob kʼamoʼ: «In wojleʼ le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-aktáantikoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-aktáantik baʼaloʼob maas talamtak. [...] Teʼexeʼ maʼ chéen ta wileʼex a jóoʼskeʼex teʼ cárcel le sukuʼunoʼoboʼ. U jaajileʼ maʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ. [...] Teʼexeʼ tsʼoʼok a beetkeʼex u maas kʼaj óoltaʼal u jaajil, le máaxoʼob táakpajoʼoboʼ jach yaan u bendecirtaʼaloʼob».

Le baʼaxoʼob úuch le ka juzgartaʼab le sukuʼunoʼoboʼ tu yeʼesaj Jéeobaeʼ láayliʼ táan u nuʼuktikoʼobeʼ. Tu kʼiinil 14 tiʼ mayo tiʼ 1919, le juezoʼob jel xakʼalt le tak pooloʼ, tu yaʼaloʼob: «Le máaxoʼob takaʼan u pooloʼoboʼ maʼ juzgartaʼaboʼob [...] jeʼex unajeʼ, le oʼolal yaan u luʼsaʼal le castigo aʼalaʼan u tsʼaʼabal kaʼach tiʼoboʼ». Le baʼax aʼalaʼabaʼ jach maʼalob, tumen láaj luʼsaʼab le takpool beetaʼan tu contraʼoboʼ yéetel luʼsaʼab u kʼaabaʼob ichil le máaxoʼob yáax kʼalaʼanoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ taʼak u pooloʼob tu kaʼatéeniʼ. Le oʼolal le juez Rutherfordoʼ maʼ luʼsaʼab le puesto yaan kaʼach tiʼ tu táan le autoridadoʼob utiaʼal u defendertik u kaajal Jéeoba tu táan le Tribunal Supremo yaan tu luʼumil Estados Unidosoʼ, lelaʼ bey tu beetil yaʼab u téenel le ka tsʼoʼok u jóokʼol teʼ carceloʼ.

Le sukuʼun Macmillanoʼ tu yaʼalaj: «Maʼ chéen ken k-méekʼ k-kʼab utiaʼal k-páaʼtik k-bisaʼal kaʼan tumen Yuumtsiliʼ. T-ilaj yaan baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-ojéeltik jach baʼax u kʼáat Yuumtsil ka k-beete».

Baʼaleʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ tu páajtal u chʼaʼjoʼoltikoʼob le meyajoʼob ku beetkoʼob kaʼach tuʼux ku nuʼuktaʼal le meyajoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen teʼ kʼiinoʼob kʼalaʼanoʼoboʼ kʼaskúuntaʼab tuláakal le nuʼukuloʼob ku meyajtiʼob utiaʼal u imprimirkoʼob le publicacionoʼoboʼ. Lelaʼ tu beetaj u yaatal u yóoloʼob, yaan tak tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ joʼopʼ u tuklikoʼob wa tsʼoʼok tiʼ le kʼaʼaytaj beyoʼ.

¿Láayliʼ wa yaan máaxoʼob jeʼel u kʼamkoʼob u maʼalob péektsilil le Reino ku kʼaʼaytik le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ? Utiaʼal u yojéeltikoʼobeʼ, le sukuʼun Rutherfordoʼ tu chʼaʼtuklaj u máansik junpʼéel tsoltʼaan yéetel ka invitartaʼak tuláakal máak u yuʼube. Le sukuʼun Macmillanoʼ tu yaʼalaj: «Wa mix máak taal u yuʼubeʼ, tsʼoʼok le kʼaʼaytajoʼ».

Bey túunoʼ, kex jach kʼojaʼan le sukuʼun Rutherfordoʼ, tu máansaj junpʼéel tsoltʼaan tu kaajil Los Ángeles (California) tu kʼiinil domingo 4 tiʼ mayo tiʼ 1919, tu kʼaabaʼtaj «Le jatsʼuts baʼax ku páaʼtik le máaxoʼob táan u muʼyajoʼoboʼ». Bin 3,500 máakoʼobiʼ yéetel yaʼab maʼ páajchaj u yookloʼobiʼ. Ka sáaschaj tuláakʼ kʼiineʼ bin 1,500 u túulaloʼobiʼ. Bey úuchik u yilkoʼob maʼ tsʼoʼokok le kʼaʼaytajoʼ, láayliʼ yaan máakoʼob taak u kaanbaloʼobeʼ.

Le baʼaxoʼob tu beetaj le sukuʼunoʼob ka tsʼoʼokoʼ tu yeʼesaj bix unaj u kʼaʼaytaj u testigoʼob Jéeoba tak teʼ kʼiinoʼobaʼ.

Tu revistail U Pʼíich Tulumil Kanan 1 tiʼ agosto tiʼ 1919 ich ingleseʼ tsʼaʼab ojéeltbileʼ tu yookbal septiembreeʼ yaan u beetaʼal junpʼéel asamblea tu kaajil Cedar Point (Ohio). Juntúul táankelem xiʼipal ku kʼaabaʼtik Clarence Beaty ku taal Misurieʼ tu yaʼalaj: «Tuláakloʼon t-tuklaj unaj k-biniʼ». Maas tiʼ seis mil sukuʼunoʼob binoʼobiʼ, maas yaʼab tiʼ le ku  páaʼtaʼal kaʼachoʼ. Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob jatsʼutstak úuch teʼ kʼiin jeʼeloʼ letiʼe úuchik u yokjaʼ maas tiʼ doscientos u túulal máakoʼob teʼ lago Erieoʼ.

Tu kʼiinil 5 tiʼ septiembre tiʼ 1919, tu cinco kʼiinil le asambleaoʼ, le sukuʼun Rutherfordoʼ tu máansaj le tsoltʼaan ku kʼaabaʼtik «Tsoltʼaan utiaʼal le j-kʼaʼaytajoʼoboʼ». Teʼ tsoltʼaanoʼ tu tsʼáaj ojéeltbil yaan u káajal u jóoʼsaʼal junpʼéel túumben revista ku kʼaabaʼtik The Golden Age. * Le revistaaʼ yaan u tʼaan tiʼ «baʼaxoʼob ku yúuchloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ» yéetel yaan u tsolik baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal baʼaxten ku yúuchul baʼaloʼob jelaʼantak teʼ kʼiinoʼobaʼ.

Líiʼsaʼab u yóol tuláakal le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Biblia utiaʼal maʼ u sajaktaloʼob kʼaʼaytaj yéetel le túumben revistaoʼ. Junpʼéel carta tsol bix unaj u kʼaʼaytaʼal le revistaaʼ ku yaʼalik: «Tuláakal le máaxoʼob okjaʼanajaʼanoʼoboʼ unaj u kʼaʼajskoʼobeʼ junpʼéel nojoch privilegio u táakpajal máak teʼ kʼaʼaytajoʼ, le oʼolal unaj u beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tuláakal tuʼuxoʼ». Bey túunoʼ yaʼab máaxoʼob táakpajoʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ. Tu mesil diciembreeʼ, le j-kʼaʼaytajoʼoboʼ tsʼoʼok u chʼaʼikoʼob u kʼaabaʼ maas tiʼ cincuenta mil máaxoʼob u kʼáat u kʼamoʼob le revistaoʼ.

Tu jóokʼbal 1919, u kaajal Jéeobaeʼ tsʼoʼok u jel chʼaʼik u muukʼ utiaʼal u kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. Tsʼoʼoleʼ tsʼoʼok xan u béeykuntkoʼob jejeláas profecíaʼob. Malaquías 3:1 tak 4, ku tʼaan tiʼ bix ken u limpiartil Dios u kaajal. Lelaʼ tsʼoʼok tu añoil 1919. Tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ jáalkʼabtaʼaboʼob tiʼ le «Nojoch Babiloniaoʼ» yéetel Jesuseʼ tu tsʼáaj le «palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» * (Apo. 18:2, 4; Mat. 24:45). Le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ tsʼoʼok u líiʼskubaʼob utiaʼal u beetkoʼob le meyaj kun tsʼaabiltiʼob tumen Jéeobaoʼ.