1. Le kéen expulsartaʼak juntúul máakeʼ, ¿baʼax ku yúuchul tiʼ u láakʼtsiloʼob?

LE KÉEN expulsartaʼak juntúul máak teʼ múuchʼuliloʼ u láakʼtsiloʼobeʼ jach ku muʼyajoʼob. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Hildaeʼ * ku yaʼalik: «In wíichameʼ chúukpaj u yóol u meyajt Jéeoba tak ka kíimi, 41 años tsʼoʼokok k-beel kaʼachi. Teneʼ tin tuklaj letiʼe baʼax maas yaj ken in muʼyajtoʼ, chéen baʼaleʼ ka xuʼul u meyajtaʼal Jéeoba tumen in hijo, u yatan yéetel u paalaloʼobeʼ maas jach yaj tin wuʼuyil».

2, 3. Jeʼex u yaʼalik Salmo 78:40, 41, ¿bix u yuʼubikuba Jéeoba kéen náachchajak wa máax tiʼ letiʼ?

² ¡Chéen tukult bukaʼaj muʼyajnajik Jéeoba le ka pʼaʼat tumen yaʼab ángeloʼob yanoʼob ichil u familia! (Jud. 6). ¡Tukult xan bukaʼaj yaachajik u yóol ka tu yilaj u líikʼil le israelitaʼob tu contraoʼ! (xok Salmo 78:40, 41). Wa juntúul máax a yaabiltmaj ku náachtal tiʼ Jéeobaeʼ letiʼeʼ ku yaatal u yóol. Jéeobaeʼ ku naʼatik bix a wuʼuyikaba, le oʼolal maʼ ken u pʼatech ta juunal yéetel yaan u yáantkech.

³ Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal u yáantkoʼon Jéeoba wa ku expulsartaʼal juntúul máax k-yaabiltmeʼ. Yaan xan k-ilik bix jeʼel k-áantik le sukuʼunoʼob táan u muʼyajoʼob yoʼolal junpʼéel baʼal beyaʼ. Chéen baʼaleʼ yáaxeʼ yaan k-ilik junpʼéel baʼal junpuliʼ maʼ unaj k-tuklikiʼ.

4. ¿Bix u yuʼubikuba yaʼab taatatsiloʼob kéen expulsartaʼak u paalaloʼob?

⁴ Yaʼab taatatsiloʼobeʼ kéen expulsartaʼak juntúul u paalaloʼobeʼ ku joʼopʼol u sen tuklikoʼob yaan baʼax maʼ tu beetoʼobiʼ. Juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Lukeeʼ ka expulsartaʼab u  hijoeʼ tu yaʼalaj: «Tin tuklaj tiʼ teen yaan u culpaileʼ, hasta ku máan áakʼab chéen le kin wayakʼtik. Yaan kʼiineʼ kin sen oʼtik yéetel ku yaatal in puksiʼikʼal». Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Elizabetheʼ tu yaʼalaj xan: «Kin tuklik kaʼacheʼ yaan baʼax maʼ tin beetiʼ, yéetel maʼ tin kaʼansaj tubeel in hijoiʼ».

5. Wa juntúul paal ku náachtal tiʼ Jéeobaeʼ, ¿tiʼ máax yaan u culpail?

⁵ Jéeobaeʼ u tsʼaamajtoʼon u páajtalil k-chʼaʼtuklik baʼax ken k-beete. Jujuntúul paalaloʼobeʼ maʼ kaʼansaʼabtiʼob desde tu chichniloʼob u meyajtoʼob Jéeobaiʼ, chéen baʼaleʼ ka tsʼoʼokeʼ tu chʼaʼtukloʼob u meyajtikoʼob yéetel tak bejlaʼa chúukaʼan u yóoloʼobeʼ. Uláakʼ paalaloʼobeʼ kex líiʼsaʼaboʼob ichil u kaajal Jéeobaeʼ ka nojochchajoʼobeʼ náachchajoʼob tiʼ letiʼ. Leloʼ ku yeʼesikeʼ cada juntúul paal chʼaʼtuklik wa yaan u meyajtik Dios wa maʼ (Jos. 24:15). Le oʼolaleʼ taatatsileʼex, wa juntúul tiʼ a paalaleʼex ku náachtal tiʼ Jéeobaeʼ maʼ unaj a culparkabaʼexiʼ.

6. ¿Bix jeʼel u yuʼubikuba le paalaloʼob kéen xuʼuluk u meyajtaʼal Jéeoba tumen u taataʼoboʼ?

⁶ Yaan horaeʼ letiʼe taatatsil wa le maamatsil ku xuʼulul u meyajtik Jéeobaoʼ, yéetel yaan horaeʼ hasta ku pʼatkoʼob tak u familiaʼob (Sal. 27:10). Lelaʼ jeʼel u beetik u sen yaatal u yóol u paalaloʼobeʼ. Esther, juntúul kiik expulsartaʼab u papáeʼ, ku yaʼalik: «Teneʼ jach kin woʼtik kaʼachi, tumen tin wileʼ u yóoliliʼ in papá u xuʼulul u meyajtik Jéeoba, maʼ wa tumen maʼ tu tsʼáaj cuenta ka náachchaj tiʼ letiʼiʼ. Teneʼ jach in yaabiltmaj, le oʼolal ka expulsartaʼabeʼ jach taak kaʼach in wojéeltik bix yanil. Mantatsʼ chiʼichnaken kaʼachi».

7. ¿Bix u yilik Jéeoba le paalaloʼob expulsartaʼan u taataʼoboʼ?

⁷ Paalaleʼex, wa expulsartaʼan juntúul tiʼ a taataʼexeʼ maʼ u tuʼubulteʼexeʼ Jéeobaeʼ ku naʼatik bix a wuʼuyikabaʼex. Letiʼeʼ jach u yaabiltmeʼex, yéetel ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil bix u chúukpajal a wóoleʼex. Tsʼoʼoleʼ jach yaabiltaʼaneʼex xan tumen le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ. Maʼ u tuʼubulteʼex xaneʼ maʼ a culpaʼex úuchik u náachtal a taataʼex tiʼ Jéeobaiʼ. Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ cada juntúul máak chʼaʼtuklik baʼax ken u beete. Leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ cada juntúul máax okjaʼanajaʼaneʼ «yaan u bisik u kuuch» (Gál. 6:5).

8. ¿Baʼax jeʼel u páajtal a beetik mientras táan a páaʼtik u suut ichil u kaajal Jéeoba juntúul máax a yaabiltmeʼ? (Ilawil le cuadro « Jéeobaeʼ u kʼáat ka suunakech»).

⁸ U suukileʼ kéen náachchajak tiʼ Jéeoba juntúul máax a yaabiltmeʼ ka páaʼtik u kʼuchul u kʼiinil u suut. Chéen baʼaleʼ mientras u kʼuchul u kʼiinileʼ, ¿baʼax unaj a beetik? Kʼaʼabéet a muʼukʼaʼankúuntik a fe. Beyoʼ yaan a tsʼáaik junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ a láakʼtsiloʼob, yéetel maʼ xaaneʼ tak tiʼ le máax expulsartaʼanoʼ. Tsʼoʼoleʼ lelaʼ yaan u yáantkech utiaʼal maʼ u jach lúubul a wóol. Koʼox ilik jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼel u páajtal a beetik utiaʼal a muʼukʼaʼankúuntik a fejeʼ.

9. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal a tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeobaeʼ? (Ilawil le cuadro « Tekstoʼob jeʼel u yáantkech wa tsʼoʼok u náachtal tiʼ Jéeoba juntúul máax a yaabiltmeʼ»).

⁹ Tsʼáa a wóol a meyajt Jéeoba. Jach  unaj u seguer a biskaba maʼalob yéetel Jéeoba bey xan yéetel a láakʼtsiloʼob. Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkech a beet lelaʼ letiʼe a xokik sáamsamal le Bibliaoʼ, a tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik yéetel a bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Joanna, juntúul kiik náachchaj u papá yéetel u kiik tiʼ Jéeobaeʼ, ku yaʼalik: «Kéen in xok teʼ Biblia yoʼolal Abigaíl, Ester, Job, José yéetel Jesúseʼ hasta kin wuʼuyik u jeetsʼel in tuukul yéetel in puksiʼikʼal. Jach ku líiʼsik xan in wóol le kʼaayoʼob ku jóokʼol teʼ JW Broadcastingoʼ».

10. Jeʼex u yaʼalik Salmo 32:6-8, ¿baʼax jeʼel u páajtal k-beetik wa jach lubaʼan k-óoleʼ?

¹⁰ Aʼal tiʼ Jéeoba bix a wuʼuyikaba. Kéen a wuʼuy jach lubaʼan a wóoleʼ orarnen tiʼ Jéeoba. Kʼáattiʼ ka u tsʼáatech naʼat yéetel ka u yáantech a wil baʼax unaj a beetik (xok Salmo 32:6-8). Maʼ xaaneʼ maʼ chéen chʼaʼabil a tsikbaltiktiʼ baʼaxoʼob ka wuʼuyikiʼ, chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku naʼatkech. Letiʼeʼ u yaabiltmech yéetel uts tu tʼaan ka a waʼaltiʼ baʼaxoʼob ku yúuchultech (Éxo. 34:6; Sal. 62:7, 8).

11. Jeʼex u yaʼalik Hebreos 12:11, ¿baʼaxten le u expulsartaʼal máakoʼ junpʼéel bix u yeʼesik u yaabilaj Jéeoba? (Ilawil le cuadro « Le u expulsartaʼal máakoʼ junpʼéel bix u yeʼesik yaabilaj Jéeoba»).

¹¹ Maʼ a tʼaan tu contra le baʼax tu chʼaʼtuklaj le ancianoʼoboʼ. Le u expulsartaʼal wa máaxoʼ junpʼéel forma bix u yeʼesik yaabilaj Jéeoba tiʼ le múuchʼuliloʼ bey xan tiʼ le máax kʼebanchajoʼ (xok Hebreos 12:11). Maʼ xaaneʼ yaan máaxoʼob yaan u yaʼalikoʼob maʼ maʼalob le baʼax tu beetaj le ancianoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ le máaxoʼob aʼalik lelaʼ u suukileʼ maʼatech u tʼaanoʼob tiʼ le baʼax maʼ maʼalob tu beetaj le máax expulsartaʼaboʼ. U jaajileʼ chéen le ancianoʼob u yojloʼob jach baʼax úuchoʼ. Le oʼolaleʼ maas maʼalob ka confiarnakoʼon tiʼ le baʼax tu  chʼaʼtuklaj le sukuʼunoʼob yanchajoʼob teʼ comité judicialoʼ. K-ojleʼ letiʼobeʼ tu beetoʼob jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel juzgarnajoʼob «tu kʼaabaʼ Jéeoba» (2 Cró. 19:6).

12. ¿Baʼax utsil ku taasik u beetaʼal baʼax ku yaʼalik Jéeoba?

¹² Wa ka apoyartik le baʼax ku chʼaʼtuklik u beetik le ancianoʼoboʼ jeʼel a wáantik le máax expulsartaʼab utiaʼal u suut tu kaajal Jéeobaoʼ. Elizabeth, le máax t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 4, ku yaʼalik: «Jach yaj t-ilil u xuʼulul k-bisikba yéetel k-hijo. Chéen baʼaleʼ ka suunaj tu kaajal Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ jach ku merecertik kaʼach u expulsartaʼal. Tsʼoʼoleʼ ka máan kʼiineʼ tu yaʼaleʼ yaʼab baʼaloʼob tu kanaj tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ. Leloʼ tu yáanten in wil jach maʼalob le baʼax ku beetik Jéeobaoʼ». Mark, u yíicham le kiikaʼ, ku yaʼalik: «Ka máan añoseʼ k-hijoeʼ tu yaʼaleʼ junpʼéel baʼax áant utiaʼal u suuteʼ letiʼe úuchik k-beetik baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ. Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba úuchik u yáantkoʼon k-uʼuy u tʼaan».

13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ u sen lúubul a wóoleʼ?

¹³ Tsikbalnen yéetel le máaxoʼob ku naʼatkoʼob bix a wuʼuyikabaoʼ. Ilawil a máansik tiempo yéetel le sukuʼunoʼob jeʼel u yáantkechoʼob utiaʼal u chan líikʼil a wóoloʼ (Pro. 12:25; 17:17). Joanna, le máax t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 9, ku yaʼalik: «Jach tin juunal in wuʼuyikinba kaʼachi, chéen baʼaleʼ tu yáanten in tsikbal yéetel le máaxoʼob yaanten confianzaoʼ». ¿Kux túun wa ku yaʼalaʼaltech wa baʼax ku beetik u maas yaatal a wóol? ¿Baʼax jeʼel a beetkeʼ?

14. ¿Baʼaxten unaj u seguer ‹k-muʼyajtikba yéetel k-perdonartikba›?

¹⁴ Yanaktech paciencia. U jaajileʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ mantatsʼ ken u yaʼaloʼob le baʼaxoʼob taak k-uʼuyikoʼ (Sant. 3:2). Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ tuláakloʼon kʼebanoʼon, le oʼolaleʼ yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu kaxtikoʼob baʼax u yaʼaloʼob utiaʼal u líiʼskoʼob k-óol, yéetel yanoʼobeʼ jeʼel u beetkoʼob k-muʼyaj yoʼolal baʼax ku yaʼalikoʼobeʼ. Yoʼolal lelaʼ le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj: «Seguernak a muʼyajtikabaʼex ta baatsileʼex yéetel a perdonarkabaʼex ta baatsileʼex yéetel u jaajil a wóoleʼex kex wa yaan baʼax oʼolal u tʼaan máak tu contra uláakʼ» (Col. 3:13). Juntúul kiik expulsartaʼab juntúul u láakʼtsileʼ ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yáantken in perdonart le sukuʼunoʼob maʼ tu páajtal u beetkoʼob le baʼax maʼalob ku tsʼíiboltik u beetkoʼoboʼ». Beoraaʼ koʼoneʼex ilik bix jeʼel u yáantaʼal tumen le múuchʼulil le máaxoʼob expulsartaʼan juntúul u láakʼtsiloʼoboʼ.

15. ¿Bix jeʼel k-áantik le máaxoʼob expulsartaʼan u láakʼtsiloʼoboʼ?

¹⁵ Unaj k-eʼesik yaabilaj tiʼ u láakʼtsiloʼob le máax expulsartaʼanoʼ. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Míriameʼ ku yaʼalikeʼ ka expulsartaʼab u yíitsʼineʼ pʼáat maʼ jach taak u bin  muchʼtáambaliʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Saajken kaʼach u yaʼalaʼalten wa baʼax, chéen baʼaleʼ tin wilaj xaneʼ le máaxoʼob ku biskubaʼob tin wéeteloʼ jach yaachajaʼan u yóoloʼob yéetel maʼ tʼaanajoʼob kʼaas tiʼ in wíitsʼiniʼ. Leloʼ jach tu yáanten». Uláakʼ juntúul kiikeʼ ku yaʼalik: «Ka expulsartaʼab k-hijoeʼ yaan sukuʼunoʼob taal u xíimbaltoʼon. Yanoʼobeʼ tu yaʼaloʼobeʼ maʼ tu kaxtikoʼob bix jeʼel u líiʼskoʼob k-óoleʼ, chéen baʼaleʼ okʼolnajoʼob tin wéetel yéetel uláakʼoʼobeʼ tu túuxtoʼobten cartaʼob. Leloʼ jach tu líiʼsaj in wóol».

16. Le múuchʼuliloʼ, ¿bix jeʼel u yáantik le máaxoʼob expulsartaʼan juntúul u láakʼtsiloʼoboʼ?

¹⁶ Unaj u seguer k-áantik u láakʼtsiloʼob le máax expulsartaʼanoʼ. Teʼ súutukil beyoʼ jach kʼaʼabéet u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼob (Heb. 10:24, 25). Yaan sukuʼunoʼob tsʼoʼok u expulsartaʼal u láakʼtsiloʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ xuʼul u tʼaʼanloʼob tumen jujuntúul sukuʼunoʼob, hasta bey letiʼob le expulsartaʼaboʼoboʼ. ¡Toʼoneʼ jach junpuliʼ maʼ unaj k-beetik leloʼ! Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ le máaxoʼob expulsartaʼan u taataʼoboʼ maas kʼaʼabéet u líiʼsaʼal u yóoloʼob. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Maríaeʼ expulsartaʼab u yíicham yéetel pʼaʼati, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ taal u yilenoʼob. Tu beetoʼob baʼax k-jaante yéetel tu yáantenoʼob xook yéetel in paalal. Tsʼoʼoleʼ múul okʼolnajoʼob tin wéetel. Tu defendertenoʼob xan le ka aʼalaʼab baʼaloʼob maʼ jaajtak tin woʼolaliʼ. Jach tu líiʼsoʼob in wóol» (Rom. 12:13, 15).

17. ¿Bix jeʼel u yáantik le ancianoʼob le máaxoʼob expulsartaʼan juntúul u láakʼtsiloʼoboʼ?

¹⁷ Ancianoʼex, maases tiʼ teʼex tsʼaʼan u privilegioil a wáantkeʼex le máaxoʼob expulsartaʼan juntúul u láakʼtsiloʼoboʼ (1 Tes. 5:14). Le oʼolaleʼ ilawileʼex a líiʼskeʼex u yóoloʼob antes u káajal le muchʼtáambaloʼ yéetel kéen tsʼoʼokok. Maʼalob xan ka a wil a xíimbaltikeʼexoʼob yéetel a múul orareʼex tu yéeteloʼob. Jeʼel u páajtal xan a kʼaʼaytajeʼex tu yéeteloʼobeʼ wa a invitarkeʼexoʼob le kéen a beeteʼex le adoración ich familiaoʼ. Jach unaj a wáantkeʼex u mejen tamanoʼob Jéeoba yéetel a weʼeskeʼex yaabilaj tiʼob (1 Tes. 2:7, 8).

18. Jeʼex u yaʼalik 2 Pedro 3:9, ¿baʼax u kʼáat Jéeoba ka u beet le máaxoʼob tsʼoʼok u náachtaloʼob tiʼ letiʼoʼ?

¹⁸ Jéeobaeʼ «maʼ u kʼáat ka xuʼulsaʼak tiʼ mix máakiʼ, baʼaxeʼ u kʼáat ka u kʼex u tuukul tuláakal máak» (xok 2 Pedro 3:9). Kex tsʼoʼok u kʼebantal wa máaxeʼ tu táan Jéeobaeʼ láayliʼ koʼoj u tojoleʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj u kuxtal u Hijo tu yoʼolal cada juntúul tiʼ toʼon. Le oʼolaleʼ yéetel yaabilaj ku yáantik le máaxoʼob tsʼoʼok u kʼebantaloʼob utiaʼal ka suunakoʼob tu yiknaloʼ. U kʼáat ka u chʼaʼtukloʼob u suutoʼob tu yiknal jeʼex le xiʼipal suunaj yiknal u taata ka tsʼoʼok u xuʼuxupik u taakʼinoʼ (Luc. 15:11-32). Le máaxoʼob ku suutoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ jach yéetel kiʼimak óolal ku kʼaʼamloʼob tumen le múuchʼuliloʼ. Elizabeth, le máax tsʼoʼok k-yáax k-chʼaʼchiʼitikoʼ, jach kiʼimakchaj u yóol ka suunaj u hijo ichil u kaajal Jéeoba. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ le sukuʼunoʼob tu yaʼaloʼobten jeʼel u kʼuchul u kʼiinil u suut in hijooʼ».

19. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal u seguer k-confiar tiʼ Jéeobaeʼ?

¹⁹ Jach jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ Jéeobaeʼ. Letiʼeʼ mix juntéen ken u yaʼaltoʼon wa baʼax utiaʼal u bintoʼon kʼaasil. Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj tuláakal le máaxoʼob adorarkoʼ. Tsʼoʼoleʼ k-ojleʼ mix juntéen ken u pʼatoʼon t-juunal (Heb. 13:5, 6). Mark, le máax t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 12, ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ mix juntéen tu pʼatoʼon. Mantatsʼ tu yáantoʼon le táan k-muʼyajoʼ». Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ ken u tsʼáatoʼon «le páajtalil ku píitmáan tiʼ u muukʼ wíinikoʼ» (2 Cor. 4:7). Bey túunoʼ kex tsʼoʼok u náachtal juntúul k-láakʼtsil tiʼ u kaajal Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u seguer k-confiar tiʼ letiʼeʼ yéetel k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiinil u suut le máax náachchajoʼ.