1, 2. 1) Jeʼex u yaʼalik Proverbios 16:31, ¿bix unaj k-ilik le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuk teʼ xookaʼ?

LE DIAMANTE maʼ meyajtaʼanoʼ maʼ jatsʼuts u yilaʼaliʼ, le oʼolal kex ka u yil máakeʼ maʼ xaaneʼ maʼ tu tsʼáaik cuenta wa koʼoj u tojol.

² Le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ beyoʼob junpʼéel diamante jach koʼoj u tojoleʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ u sakil u pooloʼobeʼ bey junpʼéel coronaeʼ (xok Proverbios 16:31; 20:29). Kex beyoʼ maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ maʼ t-tsʼáaik cuenta bukaʼaj koʼojil u tojoloʼob. Chéen baʼaleʼ le táankelmoʼob ku apreciarkoʼob le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ ku jóoʼskoʼob u yutsil le experiencia yaantiʼoboʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-núukik le óoxpʼéel kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼaxten ku tuklik Jéeoba koʼoj u tojol le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ? ¿Baʼaxten importante le meyaj ku beetkoʼob ichil u kaajaloʼ? ¿Bix jeʼel k-jóoʼsik u yutsil le experiencia yaantiʼoboʼ?

3. Jeʼex u yaʼalik Salmo 92:12-15, ¿baʼaxten tu táan Jéeobaeʼ koʼoj u tojol le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ?

³ Tu táan Jéeobaeʼ le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ jach koʼoj u tojoloʼob. Letiʼeʼ u kʼaj óoloʼob yéetel ku apreciartik le jatsʼuts modos ku yeʼeskoʼoboʼ. Ku kiʼimaktal u yóol le kéen u yil táan u kaʼanskoʼob tiʼ le táankelmoʼob le baʼaxoʼob u yojloʼoboʼ (Job 12:12; Pro. 1:1-4). Uts tu tʼaan xan u yilik bix u chúukpajal u yóoloʼob (Mal. 3:16). Le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ kex tsʼoʼok u aktáantkoʼob problemaseʼ láayliʼ muʼukʼaʼan u fejoʼob tiʼ Jéeobaeʼ yéetel jach táan u páaʼtkoʼob u béeytal le baʼaxoʼob u prometermoʼ. Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj le sukuʼunoʼobaʼ tumen kex  tsʼoʼok u chʼíijloʼobeʼ maʼ tu xuʼulul u tʼaanoʼob tu yoʼolal (xok Salmo 92:12-15).

4. ¿Baʼax jeʼel u líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ?

⁴ Wa táan u bin u yantal a jaʼabileʼ unaj a kʼaʼajsikeʼ Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u tuʼubs le baʼaxoʼob tsʼoʼok a beetkoʼ (Heb. 6:10). Tsʼoʼok a tsʼáaik a wóol kʼaʼaytaj, tsʼoʼok a aktáantik yaayaj baʼaloʼob ichil a kuxtal, tsʼoʼok u chúukpajal a wóol a beet baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, tsʼoʼok a beetik jejeláas meyajoʼob ichil u kaajal Dios yéetel tsʼoʼok a kaʼansik u maasil. Wa u kaajal Jéeoba ku kʼexik bix u beetik junpʼéel baʼaleʼ techeʼ tsʼoʼok xan a wilik a beetik beyoʼ. Tsʼoʼoleʼ tsʼoʼok a wáantik le sukuʼunoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Diosoʼ. Le oʼolal maʼ u tuʼubultecheʼ Jéeobaeʼ jach u yaabiltmech tumen chúukaʼan a wóol, letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ «maʼ ken u xúumpʼat le máaxoʼob u kʼubmaj u yóoloʼob tiʼoʼ» (Sal. 37:28). Ku yaʼalik xan: «Teneʼ yaan u seguer in wáantkeʼex tak ken sakak u tsoʼotsel a pooleʼex» (Isa. 46:4). Jeʼex k-ilkoʼ kex tsʼoʼok u yantal a jaʼabileʼ jach kʼaʼabéetech ichil u kaajal Jéeoba.

5. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubsik le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ?

⁵ Le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ láayliʼ yaʼab baʼaloʼob jeʼel u páajtal u beetkoʼobeʼ. Maʼ xaaneʼ kex maʼ jach yaan u muukʼoʼob jeʼex kaʼacheʼ yaʼab experiencia yaantiʼob. Le oʼolal Jéeobaeʼ ku kʼubéentiktiʼob ka u beetoʼob jejeláas baʼaloʼob. Koʼoneʼex ilik jujunpʼéel ejemploʼob.

6, 7. ¿Baʼax bendicióniloʼob tu kʼamaj jujuntúul máaxoʼob chúukpaj u yóol meyajtoʼob Jéeoba kex tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼob?

⁶ Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ máaxoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba tak ka chʼíijoʼob. Moiséseʼ kex 80 años yaantiʼ ka káaj u beetik u profetail yéetel u nuʼuktik u kaajil Israel. Danieleʼ kex maas tiʼ 90 años yaantiʼeʼ láayliʼ táan u beetik kaʼach u profetaileʼ. Apóstol Juaneʼ maʼ xaaneʼ maas tiʼ 90 años yaantiʼ ka tu tsʼíibtaj u libroil Apocalipsis.

⁷ Yaʼab tiʼ le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ maʼ yaʼab u téenel ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ wa maʼ jach kʼaj  óolaʼanoʼobiʼ. Chéen baʼaleʼ kʼaj óoltaʼaboʼob tubeel tumen Jéeoba yéetel bendecirtaʼaboʼob úuchik u chúukpajal u yóoloʼob. Jeʼex tiʼ Simeón, «juntúul máak uts yéetel jach u kʼubmaj u yóol tiʼ Dios[eʼ]», tsʼaʼab u páajtalil u yilik Jesús tu chichnil yéetel u yaʼalik junpʼéel profecía (Luc. 2:22, 25-35). Ana, juntúul koʼolel yaan 84 años tiʼ, ku beetik u profetail yéetel «sáamsamal ku bin kaʼach teʼ templooʼ», tsʼaʼabtiʼ xan u páajtalil u yilik Jesús tu chichnil. Jeʼex k-ilkoʼ Simeón yéetel Anaeʼ jach koʼoj u tojoloʼob kaʼach tu táan Jéeoba (Luc. 2:36-38).

8, 9. ¿Baʼax jatsʼuts meyajil ku beetik le kiikoʼob kimen u yíichamoʼoboʼ?

⁸ Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab xan sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼobeʼ táan u tsʼáaikoʼob junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ le maas táankelmoʼoboʼ. Koʼoneʼex tʼaan tiʼ u ejemplo kiik Lois Didur, letiʼeʼ 21 años yaantiʼ ka káaj u beetik u precursora especialil tu luʼumil Canadá. Le ka máan kʼiineʼ tsʼoʼok u beel yéetel sukuʼun John, desde le kʼiin jeʼeloʼ káaj u láakʼintik le táan u beetik u superintendente tiʼ circuitoiloʼ. Ka tsʼoʼokeʼ meyajnajoʼob maas tiʼ 20 años tu Betelil Canadá. Le yaan 58 años tiʼ le kiikoʼ invitartaʼaboʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob áantaj tu luʼumil Ucrania. ¿Tu tukloʼob wa jach tsʼoʼok u chʼíijloʼob utiaʼal u binoʼob áantaj táanxel luʼumil? Maʼatech, letiʼobeʼ binoʼob teʼ tuʼux túuxtaʼaboʼoboʼ. Teʼeloʼ aʼalaʼab tiʼ sukuʼun John ka yanak ichil u Comitéil u Sucursalil le luʼumoʼ. Ka máan siete añoseʼ kíim le sukuʼunoʼ, chéen baʼaleʼ le kiikoʼ tu chʼaʼtuklaj u pʼáatal teʼeloʼ. Bejlaʼeʼ 81 años yaan tiʼ kiik Lois yéetel u tsʼaamaj u yóol u meyajt Jéeoba tu Betelil Ucrania. Le kiikaʼ jach yaabiltaʼan tumen tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ.

⁹ Maʼ xaaneʼ yaan kiikoʼobeʼ kéen kíimik u yíichamoʼobeʼ ku pʼáatal maʼ tu jach tratartaʼaloʼob jeʼex kaʼach kuxaʼan u yíichamoʼobeʼ, chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ láayliʼ jach u apreciarmaj le kiikoʼobaʼ. Letiʼeʼ maʼ tu tuʼubultiʼ bix úuchik u yáantik u yíichamoʼob, yéetel kiʼimak u yóol u yilik chúukaʼan u yóoloʼob tak teʼ kʼiinoʼobaʼ (1 Tim. 5:3). Le kiikoʼobaʼ láayliʼ jach ku yáantkoʼob xan le maas táankelmoʼoboʼ.

10. ¿Baʼax k-kanik tiʼ sukuʼun Tony?

¹⁰ Le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼob kajaʼanoʼob tiʼ asiloʼoboʼ koʼoj u tojoloʼob xan tu táan Jéeoba. Juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Tonyeʼ 20 años yaantiʼ ka okjaʼanaj tu kaajil Pensilvania (Estados Unidos). Le ka tsʼoʼokeʼ tumen maʼ tu yóotaj u beet u servicio militareʼ kʼaʼal dos años. Letiʼ yéetel Hilda, u yataneʼ, tu kaʼansoʼob tiʼ u paalaloʼob u yaabiltoʼob Jéeoba. Le sukuʼun Tonyoʼ tu beetaj u superintendente presidenteil tiʼ óoxpʼéel múuchʼulil (bejlaʼeʼ ku yaʼalaʼaltiʼ coordinador) yéetel tu beetaj u superintendenteil asamblea tiʼ  circuito. Tsʼoʼoleʼ ku tsʼáaik kaʼach xook tiʼ jujuntúul máakoʼob tiʼ junpʼéel cárcel yéetel ku nuʼuktik le muchʼtáambaloʼob ku beetaʼal teʼeloʼ. Bejlaʼeʼ 98 años yaantiʼ yéetel láayliʼ u tsʼaamaj u yóol u meyajt Jéeoba tu múuchʼulileʼ.

11. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-apreciartik le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob tiʼ asiloʼob wa le maʼ tu páajtal u jóokʼloʼob tu yotochoʼoboʼ?

¹¹ ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-apreciartik le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob tiʼ asiloʼob wa le maʼ tu páajtal u jóokʼloʼob tu yotochoʼoboʼ? Tak tuʼux ku páajtaleʼ le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yáantkoʼob le sukuʼunoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼoboʼ yéetel utiaʼal u binoʼob muchʼtáambal. Le máaxoʼob maʼ tu páajtal u binoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yáantaʼaloʼob utiaʼal ka u yuʼuboʼob le muchʼtáambaloʼ. Toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-xíimbaltikoʼobeʼ wa k-tʼankoʼob tiʼ videollamada. Chéen baʼaleʼ maases unaj k-chʼaʼik en cuenta le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob náachiloʼ. Maʼ xaaneʼ yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u jáan tsikbaltikoʼob bix u yuʼubikubaʼobiʼ, pero yaʼab utsil jeʼel k-jóoʼsik wa k-aʼaliktiʼob ka u tsikbaltoʼob le baʼaloʼob tsʼoʼok u beetkoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ.

12. ¿Baʼax jeʼel k-ilik wa k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob yaan t-múuchʼuliloʼ?

¹² Wa k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob yaan t-múuchʼuliloʼ yaan k-ilkeʼ yaan sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼob tsʼoʼok u yeʼeskoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Jéeoba. Harriette, juntúul kiik kajaʼan Estados Unidoseʼ, yaʼab años tu meyajtaj Jéeoba tiʼ junpʼéel múuchʼulil yaan Nueva Jersey, chéen baʼaleʼ lukʼ teʼeloʼ ka bin kajtal yéetel u hija. Le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil tuʼux binoʼ tu jóoʼsoʼob tiempo utiaʼal u kʼaj óoltikoʼob ka tu yiloʼobeʼ juntúul kiik jach muʼukʼaʼan u fe. Le kiikaʼ tu tsikbaltaj tiʼ le sukuʼunoʼob le jejeláas baʼaxoʼob úuchtiʼ le ka káaj u meyajtik Jéeobaoʼ. Tu yaʼalajtiʼobeʼ jeʼel baʼaxak hora kaʼacheʼ jeʼel u maʼachal utiaʼal u bisaʼal cárceleʼ, le oʼolal le kéen jóokʼok kʼaʼaytajeʼ suuk u kʼuchik u cepillo utiaʼal u jaʼik u koj. Jeʼex tu añoil 1933, kaʼatéen oksaʼab cárcel. Le tiaʼan teʼeloʼ u yíicham kanáantik tu yóoxtúulal u mejen paalal, kex maʼ Testigoeʼ jach ku yáantaj kaʼachi. ¿Máasaʼ kʼaʼabéet k-apreciartik le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼob jeʼex le kiik Harrietteoʼ?

13. ¿Bix unaj k-ilik le meyaj ku beetik le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ?

¹³ Ichil u kaajal Jéeobaeʼ jach kʼaʼanaʼan le meyaj ku beetik le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ. Letiʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob bix u bendecirtik Jéeoba u kaajal bey xan bix u bendecirtaʼaloʼob letiʼob. Yoʼolal le baʼaloʼob tsʼoʼok u máanskoʼob ichil u kuxtaloʼoboʼ yaʼab baʼaxoʼob tsʼoʼok u kankoʼob, le oʼolaleʼ maʼalob ka k-jóoʼs u yutsil le baʼaxoʼob u yojloʼoboʼ (Pro. 18:4). Wa k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-kʼaj óoltikoʼobeʼ yaan u muʼukʼaʼantal k-fe yéetel yaʼab baʼaloʼob ken k-kane.

14. ¿Baʼax ku yaʼalik Deuteronomio 32:7 ka k-beete?

¹⁴ Unaj k-ilik k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ (xok Deuteronomio 32:7). Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼ sáasil u paakatoʼobiʼ, chaambelil u xíimbaloʼob yéetel istikyaj u tʼaanoʼob, chéen baʼaleʼ láayliʼ taak u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ yéetel tsʼoʼok u yilik u yantaltiʼob junpʼéel maʼalob kʼaabaʼ tu táan Jéeoba (Ecl. 7:1). Unaj k-kʼaʼajsik baʼaxten tu táan Jéeobaeʼ jach koʼoj u tojol le  sukuʼunoʼobaʼ beyoʼ yaan u seguer k-apreciarkoʼob. Toʼoneʼ unaj k-beetik jeʼex Eliseoeʼ, letiʼeʼ le jach taʼaytak u bisaʼal Elíasoʼ óoxtéen tu yaʼalajtiʼ: «Maʼ ken in pʼatech» (2 Rey. 2:2, 4, 6).

15. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-kʼáatik tiʼ le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ?

¹⁵ Kex taak k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ unaj k-kanáantik baʼax k-kʼáatiktiʼob (Pro. 1:5; 20:5). Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-beetiktiʼob le kʼáatchiʼobaʼ: «Ta táankelmileʼ, ¿baʼax áantech a tsʼáa cuenta jaaj le baʼax ku kaʼansik u kaajal Jéeobaoʼ? ¿Baʼax áantech a maas natsʼaba yiknal Jéeoba? ¿Baʼax tsʼoʼok u yáantkech a meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal?» (1 Tim. 6:6-8). Le kéen u núuk le sukuʼunoʼob le baʼax t-kʼáatajtiʼoboʼ jach kʼaʼabéet k-chʼenxikintikoʼob.

16. Le kéen tsikbalnak juntúul táankelem yéetel juntúul sukuʼun yaan u jaʼabileʼ, ¿baʼaxten tu kaʼatúulal ku líikʼil u yóoloʼob?

¹⁶ Le kéen tsikbalnak juntúul táankelem yéetel juntúul sukuʼun yaan u jaʼabileʼ tu kaʼatúulal ku líikʼil u yóoloʼob (Rom. 1:12). ¿Baʼaxten? Tumen le táankelmoʼ ku tsʼáaik cuentaeʼ Jéeobaeʼ jach ku kanáantik le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ letiʼoʼ, yéetel le sukuʼun yaan u jaʼabiloʼ ku yuʼubik yaabiltaʼan yéetel kiʼimak u yóol u tsikbaltik baʼaxoʼob uchaʼantiʼ ichil u kuxtal.

17. ¿Baʼaxten le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ táan u bin u maas jatsʼutstaloʼob tu táan Jéeoba?

¹⁷ Jeʼex u bin u chʼíijil máakeʼ bey u bin u xuʼulul u jatsʼutsil, chéen baʼaleʼ tu táan Jéeobaeʼ jeʼel bix u máan le tiempooʼ táan u bin u maas jatsʼutstal máak (1 Tes. 1:2, 3). ¿Baʼaxten? Tumen ichil le bukaʼaj años joʼopʼok u meyajtik Diosoʼ tsʼoʼok u chaʼik u nuʼuktaʼal tumen u espíritu santo yéetel tsʼoʼok u kanik u yeʼes jatsʼuts modosoʼob. Jeʼex kun bin k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼob yéetel k-kaanbal tiʼ letiʼobeʼ yaan k-maas apreciarkoʼob.

18. ¿Baʼax ken k-il tuláakʼ xookoʼ?

¹⁸ Wa le sukuʼunoʼob táankelmoʼob ku apreciarkoʼob le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ le múuchʼuliloʼ jach ku muʼukʼaʼantal, chéen baʼaleʼ láayliʼ xan bey u yúuchul wa le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ ku apreciarkoʼob le táankelmoʼoboʼ. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik bix jeʼel u yeʼesik le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼob jach kʼaʼanaʼan u yilkoʼob le meyaj ku beetik le sukuʼunoʼob maas táankelmoʼoboʼ.