Ken jóoʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ unaj k-ilik áantik le máakoʼob ka u tsaypachtoʼob Kriistooʼ

«Le ka j-uʼuyaʼab [Áapolos] tumen Prisiila yéetel Aakilaeʼ, j-bisaʼab jumpáayileʼ ka j-tsoʼol tʼáalkab u bejiloʼob Kʼu [wa Dioos] tiʼ.» (BAʼAXOʼOB [HECHOS] 18:26.)

1. Kex Áapolos «yéetel chúukaʼan óolal» táan u kaʼansaj kaʼachileʼ, ¿baʼax ku binetik tiʼ?

TEʼ YÁAX siiglooʼ, teʼ tu kúuchil tuʼux ku muchʼkuba le judiiyoʼob tu kaajil Eefesooʼ, Prisiila yéetel Aakila, u yíichameʼ, tu yuʼuboʼob u tseʼektaj Áapolos; letiʼeʼ jach chʼenxikintaʼab baʼax tiaʼalaj tumen jach maʼalob u tseʼektaj yéetel u tʼaanoʼob xaneʼ ku péeksik u tuukul máak. «Yéetel chúukaʼan óolal[eʼ], jach tʼáalkab u kaʼansaj tu yoʼolal Jesus.» Baʼaleʼ, Áapoloseʼ «chéen u kʼaj óol u tsʼáa okjaʼ Juan». Láaj jaaj baʼax ku kaʼansik yoʼolal Jesus, baʼaleʼ maʼ chúukaʼaniʼ. Le oʼolal túuneʼ, kʼaʼabéet kaʼach u jach ojéeltik baʼax meeyjil ku beetik Jesus tiʼ baʼax u tukulmaj u béeykuntik Jéeoba (Baʼaxoʼob 18:24-26).

2. ¿Tiʼ baʼax maʼ tu chʼaʼajoʼob saajkil Prisiila yéetel Aakilaeʼ?

² Prisiila yéetel Aakilaeʼ maʼ tu chʼaʼajoʼob sajkil u yáantoʼob Áapolos utiaʼal ka u beet «tuláakal baʼax» tu túuxtaj Kriistoeʼ (San Mateo 28:19, 20). Le tsikbaloʼ kiaʼalikeʼ tu bisoʼob jumpáayileʼ, ka tu tʼáalkab tsoloʼob u bejiloʼob Dioos tiʼ. Baʼaleʼ, yaan kaʼach jujumpʼéel baʼaloʼob jeʼel u sajakkúuntik jujuntúul kristiaanoʼob u kaʼansoʼob Áapoloseʼ. ¿Máakalmáakoʼob? ¿Baʼax xan k-kanik tiʼ úuchik u yilaʼal u yáantaʼal tumen Prisiila yéetel Aakila utiaʼal ka u kʼaj óolt tubeel u kaʼansaj Kriisto? Lelaʼ, ¿bix u yáantkoʼon ka k-il káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ?

Kʼaʼabéet k-ilik bix jeʼel k-áantik le máakoʼoboʼ

3. ¿Baʼax áant Prisiila yéetel Aakila utiaʼal maʼ u chʼaʼikoʼob saajkil u kaʼansoʼob Áapolos?

³ Áapoloseʼ, utúul judiiyo nojochchaj tu kaajil Áalejandriya, u noj kaajil Ejiipto teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yéetel tuʼux jach ku tsʼaʼabal maʼalob kaʼansaj kaʼachiʼ, yéetel jach kʼaj óolaʼan xan yoʼolal le nojoch bíiblioteka yaan kaʼachoʼoʼ. Tumen jach yaʼab judiiyoʼob kajaʼanoʼob kaʼach teʼeloʼ, yéetel yaʼab kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ, ku naʼatal baʼaxten tiʼ beetaʼab le Septuagintaoʼ, u suttʼaanil ich grieego tiʼ le Tsʼíiboʼob ich Ebreooʼ. Le oʼolal ku naʼataʼal baʼaxten Áapoloseʼ «u kʼaj óol jach  maʼalob le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ». Baʼaleʼ, Aakila yéetel Prisiilaeʼ chéen chan meen pasel nookʼoʼob kaʼachi. ¿Tu chaʼaj wa u sajakkúunsaʼaloʼob tumen u maʼalob kaʼansaj Áapolos? Maʼatech. Yoʼolal u yaabilajoʼobeʼ, tu yiloʼob baʼax kʼaʼabéet tiʼ Áapolos yéetel bix jeʼel u yáantkoʼobeʼ.

4. ¿Chéen máaxoʼob jeʼel u tsʼáaik kaʼach le áantaj kʼaʼabéet tiʼ Áapolosoʼ?

⁴ Kex jach maʼalob u kaʼansaj kaʼacheʼ, yaan baʼax unaj u kanik maʼatech u kaʼansaʼal teʼ najil xookoʼob jach maʼalob u kaʼansajoʼob teʼ tu kʼiiniloʼoboʼ, chéen le kristiaanoʼob jeʼel u páajtal u kaʼanskoʼobtiʼeʼ. Le baʼax kun kaʼansbiltiʼ kaʼachoʼ yaan u yáantik u kʼaj óolt tubeel le máax tsʼaʼan tumen Dioos utiaʼal le sáalbasionoʼ. Le oʼolaleʼ, Prisiila yéetel Aakilaeʼ tu bisoʼob jumpáayileʼ, ka tu tʼáalkab tsoloʼob u bejiloʼob Dioos tiʼ.

5. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-aʼalik yoʼolal u oksaj óolal Prisiila yéetel Aakilaeʼ?

⁵ Prisiila yéetel Aakila kaʼacheʼ muʼukʼaʼan u oksaj óolaloʼob tiʼ Dioos. U yojloʼob bix jeʼel u núukikoʼob tiʼ jeʼel máaxak u kʼáat u yojéelt yoʼolal baʼax ku oksaj óolkoʼobeʼ, kex wa ayikʼal, óotsil, kaʼanchajaʼan u xook wa palitsil (1 San Pedro 3:15). Aakila yéetel u yataneʼ “maʼalob [u tsolkoʼob] u tʼaaniloʼob le jaajoʼ» (2 tiʼ Timoteo 2:15). Letiʼobeʼ jach ku xakʼalxokkoʼob kaʼach le Tsʼíiboʼoboʼ, yéetel u kaʼansajoʼobeʼ kʼuch tu puksiʼikʼal Áapolos, tumen u Tʼaan Dioos, tuʼux tu jóoʼsoʼobeʼ, kuxaʼan yéetel yaan u muukʼ.

6. ¿Baʼax eʼesik jach kʼuch tu puksiʼikʼal Áapolos baʼax beetaʼab tu yoʼolal?

⁶ Yoʼolal tumen kʼuch tu puksiʼikʼal baʼax beetaʼab tu yoʼolaleʼ, Áapoloseʼ tu yilaj bix jeʼel u maas áantik le máakoʼob utiaʼal ka u tsaypachtoʼob Kriistooʼ. Le ka joʼopʼ u tsʼáaik ojéelbil le maʼalob péektsiloʼ, jach tu yilaj u kaʼansik tiʼ le judiiyoʼob tuláakal baʼax u yojeloʼ. Yéetel u maʼalob kaʼansajeʼ, jach tu yáantaj le judiiyoʼob ka u kʼex u tuukuloʼoboʼ. Tumen «u kʼaj óol jach maʼalob le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ», tu yeʼesajtiʼobeʼ le profeetaʼoboʼ tu tsʼíiboltoʼob u taalbal le Kriistooʼ (Baʼaxoʼob 18:24). Ku tsʼoʼoleʼ, le Biibliaoʼ kiaʼalikeʼ Áapoloseʼ bin Akaaya, teʼeloʼ «tu yáantaj [yaʼab tiʼ] le máaxoʼob tsʼoʼok u yoksaj óoloʼob tu yoʼolal u yutsil Kʼuoʼ, tumen tu yeʼesaj tu táan tuláakaloʼobeʼ [maʼ jaaj baʼax ku kaʼansik] le judiiyoʼoboʼ, [...] táan u jaajkúuntik yéetel le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ Jesuseʼ letiʼ le [Kriisto] ku páaʼtikoʼoboʼ» (Baʼaxoʼob 18:27, 28).

Kʼaʼabéet k-kaambal tiʼ le ku kaʼansajoʼob maʼaloboʼ

7. ¿Baʼax áant Aakila yéetel Prisiila ka u kanoʼob kaʼansaj maʼalob?

⁷ Aakila yéetel Prisiilaeʼ, ¿bix úuchik u jach kanik u kaʼansoʼob maʼalob u Tʼaan Dioos? Ku jach xookoʼob yéetel ku binoʼob teʼ muchʼtáambaloʼob kaʼachoʼ, baʼaleʼ baʼax jach áantoʼobeʼ letiʼe u máanskoʼob yaʼab súutukil yéetel Paablooʼ. Letiʼeʼ diesioocho meesoʼob  tu máansaj tu yotoch Aakila yéetel Prisiila teʼ Koriintooʼ, yéetel múul meyajnaj yéeteloʼob tiʼ u beetkoʼob yéetel u yutskíintkoʼob pasel nookʼoʼob (Baʼaxoʼob 18:2, 3). Jach ku máanskoʼob wal kaʼach yaʼab súutukil táan u tsikbalkoʼob u Tʼaan Dioos tu baatsiloʼobeʼ. ¡Bukaʼaj wal úuchik u muʼukʼankúuntaʼal u oksaj óolaloʼob ikil pʼáatik Paablo tu yiknaloʼobeʼ! «Bisaba yéetel le [yaan u] ojéelaloʼoboʼ ka yanak tiʼ teech ojéelal», kiaʼalik Proverbios 13:20; le oʼolaleʼ pʼáatik Paablo tu yiknaloʼobeʼ le áantoʼob ka u kanoʼob kaʼansaj maʼalob (1 tiʼ Corintoiloʼob 15:33).

8. ¿Baʼax tu kanoʼob Prisiila yéetel Aakila tiʼ bix u kaʼansaj Paablo?

⁸ Prisiila yéetel Aakilaeʼ tu yiloʼob maʼalob u kaʼansaj Paablo ken kʼaʼaytnak. Le tsikbal ku beetik le Biibliaoʼ kiaʼalikeʼ tu «kʼiinil saabadoeʼ Paabloeʼ ku bin [teʼ] síinagogaoʼ, tuʼux ku tʼaan yéetel ku sutik u tuukuloʼob le judiiyoʼob bey xan le [...] maʼ judiiyoʼoboʼ». Le ka kʼuch Siilas yéetel Tíimoteoeʼ, «Paabloeʼ tu tsʼáaj u yóol u tseʼekt le maʼalob péektsiloʼ yéetel u yaʼalik jach tʼáalkab tiʼ le judiiyoʼoboʼ Jesuseʼ letiʼ le Kriistooʼ ku páaʼtikoʼoboʼ». Ka pʼáat maʼ tu chʼenxikintaʼaleʼ, Prisiila yéetel Aakilaeʼ tu yiloʼobeʼ Paabloeʼ bin kaʼansaj tuʼux jeʼel u yuʼubaʼaleʼ, tu yotoch utúul máak kajaʼan tu tséel le síinagogaoʼ, tuʼux tu yáantaj Kriispo, «u nojochil le síinagogaoʼ», utiaʼal ka u tsaypacht Kriisto. K-tuklikeʼ, tu yiloʼobeʼ, le úuchik u beetkuba kristiaanoi Kriispooʼ, jach áantajnaj utiaʼal ka kʼaʼamak le maʼalob péektsil teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ. Le tsikbaloʼ kiaʼalik: «Kriispo [...] yéetel tuláakal u láakʼtsiloʼobeʼ tu yoksaj óoltoʼob Yuumtsil. Bey yaʼab tiʼ u kajnáaliloʼob Koriinto, le ka tu yuʼubajoʼob le maʼalob péektsiloʼ, tu yoksaj óoltoʼob, kaʼaj okjaʼanajoʼob» (Baʼaxoʼob 18:4-8).

9. Prisiila yéetel Aakilaeʼ, ¿bix tu beetiloʼob jeʼex Paabloeʼ?

⁹ Jeʼex Prisiila yéetel Aakilaeʼ, uláakʼ j-kʼaʼaytajoʼob tiʼ le Reeinooʼ tu beetoʼob xan jeʼex Paablooʼ. Paablo xaneʼ tiaʼalaj tiʼ u yéet kristiaanoiloʼob: «Kuxleneʼex jeʼel bix in kuxtal tenoʼ, jeʼel bix teneʼ táan in kuxtal jeʼel bix u kuxtal Kriistoeʼ» (1 tiʼ Corintoiloʼob 11:1). Jeʼex tu beetil Paabloeʼ, Prisiila yéetel Aakilaeʼ tu yáantoʼob Áapolos ka u naʼat tubeel u kaʼansajoʼob Kriisto, letiʼ xaneʼ ka tu yáantaj uláakʼ máakoʼob. Tsʼoʼokol xaneʼ, Aakila yéetel u yataneʼ áantajnajoʼob tu kaajil Rooma, Koriinto yéetel Eefeso utiaʼal ka tsaypachtaʼak Kriisto tumen le máakoʼoboʼ (Baʼaxoʼob 18:1, 2, 18, 19; Tiʼ Romailoʼob 16:3-5).

10. ¿Baʼax k-kanik tiʼ u kapiitulo 18 tiʼ u liibroi Baʼaxoʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ?

¹⁰ ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tsʼoʼok k-ilkaʼ? Jeʼex Aakila yéetel Prisiila kaambalnajoʼob tiʼ Paabloeʼ, toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-kaʼansaj maas maʼalob wa k-ilik beetik jeʼex le sukuʼunoʼob maʼalob u kaʼansajoʼoboʼ.  Kʼaʼabéet láakʼintik máax u jach «tsʼaa[maj] u yóol u tseʼekt le maʼalob péektsiloʼ yéetel [...] jach tʼáalkab» u kaʼansaj (Baʼaxoʼob 18:5). Kʼaʼabéet k-ilik bix u kʼuchloʼob tu puksiʼikʼal máak yéetel u maʼalob kaʼansajoʼob, tumen lelaʼ yaan u yáantkoʼon k-kan bix jeʼel k-káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ. Wa yaan máax táan u xokik le Biiblia t-éeteloʼ, jeʼel u páajtal k-aʼaliktiʼ ka u íimbitart u láakʼtsiloʼob wa le kajaʼanoʼob tu tséeloʼ, utiaʼal ka u láakʼintoʼonoʼob teʼ xookoʼ. Jeʼel xan u páajtal k-kʼáatiktiʼ wa yaan máax u kʼaj óol jeʼel u yóotik xook t-éeteleʼ (Baʼaxoʼob 18:6-8).

Bix jeʼel k-beetik utiaʼal k-káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ

11. ¿Tuʼux jeʼel u kaxtaʼal le máaxoʼob taak u kaambaloʼoboʼ?

¹¹ Paablo yéetel u chuukan kristiaanoʼobeʼ kʼaʼaytnajoʼob joonaj joonai, ich merkaadoʼob wa tu bejil u bimbaloʼob, yéetel jeʼel tuʼuxakeʼ, utiaʼal u kaxkoʼob máax jeʼel u yóotik kaambaleʼ. Techeʼ, ¿jeʼel wa u páajtal a táakpajal tiʼ uláakʼ jejeláas bix u yúuchul kʼaʼaytaj utiaʼal a wilik a kaxtik le máaxoʼob taak u kaambaloʼobeʼ? ¿Ka kaxtik wa bix jeʼel a kʼaʼaytik le maʼalob péektsil tiʼoboʼ? Jujuntúul j-kʼaʼaytajoʼobeʼ, ¿bix u káajsik u xokkoʼob le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ? Yáaxeʼ koʼoneʼex ilik bix úuchik u káajsik u xookoʼob jujuntúul máakoʼob tiʼ teleefono.

12-14. Tsikbalt baʼax utsiloʼob ku taasik u kʼaʼaytaj máak tiʼ teleefono yoʼolal baʼax uchaʼantech wa yoʼolal baʼax ku tsoʼolol teʼ xóotʼol xookoʼobaʼ.

¹² Le tu tseʼektaj joonaj joonai tu luʼumil Brasileʼ, utúul kiik ken k-kʼaabaʼt Máariyaeʼ tu tsʼáaj upʼéel trataado tiʼ utúul chʼúupal tu jóokʼol tiʼ upʼéel nojoch naj tuʼux kajaʼan yaʼab máakoʼobiʼ. Utiaʼal u káajbaleʼ tiaʼalaj baʼax kiaʼalik u kʼaabaʼ le chan juʼunoʼ: «Jeʼel wa wóotik a kan u maasil tiʼ le Biibliaoʼ»; le chʼúupaloʼ tu núukaj: «Utstintʼaan lobal. Baʼaleʼ x-tsʼa xooken, lelaʼ maʼ tu chaʼik in beetik uláakʼ baʼal». Ka aʼalaʼabtiʼ tumen Máariya jeʼel u kaʼansaʼal tiʼ teleefonoeʼ, le chʼúupalaʼ tu tsʼáaj túun u nuumero tiʼ. Le áakʼab jeʼeloʼ letiʼobeʼ tu káajsaj u xokkoʼob le Biiblia tiʼ teleefono yéetel le foyeeto ¿Baʼax u kʼáat Dioos tiʼ toʼon? *

¹³ Le tu kʼaʼaytaj tiʼ teleefonoeʼ, utúul x-táanilkunsaj tiʼ Éetiopiyaeʼ, le táan u tʼaan yéetel utúul máakeʼ, tu yuʼubaj teʼ teleefonooʼ yaan máax ku kʼaʼamkach tʼaan. Le máakaʼ tiaʼalaj tiʼe kiikaʼ ka kaʼa tʼaanak tuláakʼ súutukil. Le ka kaʼaj tʼaanajeʼ, le máakaʼ tu tsolajtiʼeʼ jach le ka yáax tʼaanajoʼ táan u baʼateʼel yéetel u yatan. Le kiikaʼ ka tiuʼubaj lelaʼ, ka tu yilaj maʼalob ka tʼaanak tiʼ le maʼalob tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaik le Biiblia utiaʼal ka u yutskíint u talamil le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Tiaʼalajtiʼeʼ yaʼabeʼ tsʼoʼok u yáantaloʼob tumen le liibro El secreto  de la felicidad familiar. * Maʼ xáanak u bis le liibro tiʼaʼ, le kiikaʼ ka tu kaʼa tʼanaj le máakaʼ, letiʼeʼ tiaʼalaj: «Le liibroaʼ tsʼoʼok u yáantken utiaʼal maʼ in pʼatkimba yéetel in watan». Tsʼoʼokaʼaniliʼ tak u muchʼik u fáamilia utiaʼal u tsikbaltiktiʼob le maʼalob tsolnuʼukoʼob tsʼoʼok u xokik teʼ liibrooʼ. Tioʼolal tuláakal lelaʼ, káaj u xokik le Biibliaoʼ yéetel maʼ xáanchaj ka káaj u bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ.

¹⁴ Utúul x-kʼaʼaytaj tiʼ Díinamarka tu káajsaj upʼéel xook tiʼ teleefonoeʼ tiaʼalaj: «Le j-ilaj meeyjil kʼaʼaytajoʼ (superintendente de servicio) tiaʼalajten ka in wil in kʼaʼaytaj tiʼ teleefono. Ka káajeʼ maʼ tin beetiʼ, tumen tin tuklaj maʼ tin páajtal. Baʼaleʼ, upʼéel u kʼiinileʼ tin luʼsaj in saajkil, ka tin tsʼankʼaʼataj u nuumero utúul yuumil naj. Soonja núuk in tʼaan; ku tsʼoʼokol in tʼaan u súutuk tu yéeteleʼ, letiʼeʼ tu yóotaj u kʼam le juʼunoʼob k-tʼoxikoʼ. Upʼéel u áakʼabil táan k-tsikbal tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼan tumen Dioosoʼ, letiʼeʼ tiaʼalaj u kʼáat u xok le liibro La vida... ¿cómo se presentó aquí? ¿Por evolución, o por creación? * Tin waʼalajtiʼ jach maʼalob ka k-ilba utiaʼal k-tsikbal tiʼ lelaʼ, letiʼeʼ tiaʼalaj jeʼeleʼ. Ka kʼucheneʼ, letiʼeʼ táan u páaʼken utiaʼal u xook; tiʼ le kʼiin jeʼeloʼ maʼ xuʼuluk u xook láalaj semaanaeʼ». Le kiikaʼ tiaʼalaj xan: «Jach úuch joʼopʼok in kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáanten in kaxt máax jeʼel u yóotik u xok le Biiblia tin wéeteloʼ, baʼaleʼ maʼ tin tuklaj wa tiʼ kʼaʼaytaj tiʼ teleefono ken in kaxtiʼ».

15, 16. ¿Baʼax eʼesajil jeʼel a tsʼáaik ku yeʼesik jach maʼalob ka k-il bix jeʼel k-káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ?

¹⁵ Yaʼab j-kʼaʼaytajoʼobeʼ táan u bin utsiltiʼob ikil u kʼaʼaytajoʼob jeʼel tuʼuxak yaan máakoʼobeʼ. Tiʼ upʼéel éestasionamientoeʼ, utúul kiik tiʼ Estaados Úunidoseʼ tu jeʼelsaj u kooche tu tséel upʼéel káamioneta tuʼux yaan utúul koʼoleliʼ. Ka paktaʼab tumen le koʼolelaʼ, le kiikaʼ káaj u tsoliktiʼ u beelal le kaʼansaj tiʼ le Biiblia k-beetkoʼ. Le koʼolelaʼ ka tsʼoʼok yuʼubik lelaʼ, jóokʼ tiʼ u káamionetaeʼ, ka tu natsʼuba u yaʼal tiʼ le kiikoʼ: «¡Yaaske jeʼelech a tsikbalten! Tsʼoʼok u máan kʼiin maʼ tu kʼuchul tin kʼab le juʼunoʼob ka jóoʼskeʼexoʼ. Ku Tsʼoʼokol xaneʼ, taak in kaʼa káajsik in xokik le Biibliaoʼ. ¿Jeʼel wa a kaʼanskeneʼ?». Jeʼex k-ilkaʼ, le kiikaʼ tu yilaj u tsikbaltik le maʼalob péektsil tiʼ le koʼolelaʼ.

¹⁶ Utúul kiik tiʼ Estaados Úunidoseʼ, le ka tu xíimbaltaj upʼéel naj tuʼux ku kanáantaʼal le tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ, úuch le jeʼel tiʼaʼ: le tsʼoʼok u káajal u tʼaan yéetel le máax ilik jujumpʼéel meyajoʼob ku beetaʼal teʼeloʼ, tiaʼalajtiʼeʼ u kʼáat u kaʼans u Tʼaan Dioos tiʼ le máaxoʼob ku kanáantaʼal teʼeloʼ. Le kiikaʼ tiaʼaleʼ jach yéetel kiʼimak óolal jeʼel u xokik le Biiblia láalaj semaana yéetel tuláakal máax jeʼel u yóotkoʼobeʼ, tsʼoʼoleʼ minaʼan u boʼotkoʼob. Le  máakaʼ tiaʼalaj tiʼe kiikaʼ jeʼel u páajtal u xíimbaltik le kuaartoʼoboʼ; maʼ xáanchajeʼ, le kiikaʼ óoxtéen ichil upʼéel semaana ku xook yéetel béeintisiete tiʼ le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ, utúul tiʼ letiʼobeʼ ku páajtal u bin mantatsʼ teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ.

17. Jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ, ¿bix u káajsik u xokkoʼob le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ?

¹⁷ Jujuntúul j-kʼaʼaytajoʼobeʼ u taatsʼ u yaʼalikoʼob tiʼ u yuumil naj u kʼáat u xokoʼob le Biiblia tu yéeteloʼ tumen ku yilkoʼobeʼ yaʼab máax ku káajsik u xookoʼob beyaʼ. Upʼéel u kʼiinileʼ, 86 sukuʼunoʼob tiʼ upʼéel múuchʼulil yaan 105 j-kʼaʼaytajoʼob tiʼeʼ, jóokʼoʼob u yaʼaloʼob tiʼ tuláakal yuumil naj kulaʼan tu yotochoʼob u kʼáat u xokoʼob le Biiblia tu yéeteloʼoboʼ. Ka tu tsʼáaj kaʼapʼéel oora jóoʼkoʼobeʼ tsʼoʼokaʼaniliʼi u káajskoʼob u xokkoʼob le Biiblia yéetel kiinse máakoʼoboʼ.

Maʼ unaj k-xulik kaxtik máaxoʼob taak u kaambaloʼobiʼ

18, 19. ¿Baʼax nojoch meyaj u túuxmajtoʼon Jesus ka k-beet maʼ unaj k-tuʼuskiʼ, yéetel baʼax unaj k-chʼaʼatuklik beetik?

¹⁸ Maʼ xaaneʼ, ken jóoʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ k-kʼáat beet le baʼax tsʼoʼok u yeʼesaʼal teʼ xookaʼ. Baʼaleʼ, teʼ tuʼux kajaʼanoʼonoʼ, maʼalob ka k-il wa jeʼel u béeytal k-kʼaʼaytaj jeʼex tsʼoʼok u tsoʼolol teʼelaʼ. Chéen baʼaxeʼ, maʼ unaj k-tuʼubsikeʼ, Jesuseʼ u túuxmajtoʼon ka k-kaxt le taak u kaambaloʼoboʼ yéetel ka k-áantoʼob u tsaypachtoʼob Kriisto (San Mateo 10:11; 28:19).

¹⁹ Utiaʼal lelaʼ, unaj k-kaʼansik maʼalob u Tʼaan Dioos. Yaan k-kaʼansaj tubeel wa k-ilik tʼaan maʼalob utiaʼal k-kʼexik u tuukul le máakoʼoboʼ yéetel wa k-jóoʼsik teʼ Biiblia baʼax k-kaʼansikoʼ. Beyoʼ yaan u beetkoʼob baʼax k-kaʼansiktiʼob tumen yaan u kʼuchul tu puksiʼikʼaloʼob. Jeʼel u páajtal k-áantik le máakoʼob ka u tsaypachtoʼob Kriistooʼ, baʼaleʼ kʼaʼabéet k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon teʼ meyaj ku taasik yaʼab utsiloʼobaʼ. Le oʼolaleʼ, unaj k-ilik antal tu táan Dioos jeʼel bix utúul j-meeyjil kʼambeʼen tu táaneʼ, unaj k-sen jóoʼleʼex kʼaʼaytaj utiaʼal k-ilik áantik le máakoʼob u tsaypachtoʼob Kriistooʼ, utiaʼal ka páatak k-nojbeʼenkúuntkeʼex Jéeoba (2 tiʼ Timoteo 2:15).

[Tsolajiloʼob]

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

¿Kʼajaʼan wa tech?

• ¿Baʼaxten kʼaʼabéet kaʼach u tʼáalkab tsoloʼob u bejiloʼob Dioos tiʼ Áapolos?

• Prisiila yéetel Aakilaeʼ, ¿bix úuchik u kaambaloʼob tiʼ áapostol Paablo?

• ¿Baʼax tsʼoʼok k-kanik tiʼ u kapiitulo 18 tiʼ u liibroi Baʼaxoʼob tiʼ baʼax yaan yil yéetel k-áantik le máakoʼob ka u tsaypachtoʼob Kriistooʼ?

• ¿Bix jeʼel k-ilik káajsik xokik le Biiblia yéetel le máakoʼoboʼ?