«Tsʼoʼok u yuʼubaʼal tiʼ tuláakal luʼum»

«Xeeneʼex túun tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka a beeteʼexoʼob j-kaambaloʼob; yéetel tsʼáaʼex u yokjaʼob tu kaabaʼ le Taataoʼ, le Paaloʼ yéetel le Kiliʼich Pixanoʼ.» (SAN MATEO 28:19.)

1, 2. 1) ¿Baʼax meeyjil tu kʼubéentaj Jesus tiʼ u j-kaambaloʼob? 2) Teʼ yáax siiglooʼ, le kristiaanoʼoboʼ ¿baʼaxten páajchaj u kʼaʼaytajoʼob tuláakal jejeláas tuʼuxoʼob yóokʼol kaab?

MAʼ YAʼAB u bin u suut kaʼaneʼ, Jesuseʼ tu kʼubéentaj tiʼ u j-kaambaloʼob le meyajaʼ: «Xeeneʼex túun tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka beeteʼexoʼob j-kaambaloʼob; yéetel tsʼáaʼex u yokjaʼob tu kaabaʼ le Taataoʼ, le Paaloʼ yéetel le Kiliʼich Pixanoʼ» (San Mateo 28:19). ¡Jach túun nojoch le meyaj tsʼaʼabtiʼobaʼ!

² Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ: teʼ Péentekostes tiʼ u jaʼabil 33 t.T-kʼ. (teʼ T-kʼiinoʼobaʼ), Diooseʼ tu tsʼáaj u kiliʼich muukʼ tiʼ sieento beinte j-kaambaloʼob, letiʼob túuneʼ káaj u beetkoʼob le meyaj tsʼaʼabtiʼoboʼ, tumen tu yaʼaloʼob tiʼ le máakoʼoboʼ Jesuseʼ letiʼe Mesiiyas úuch joʼopʼok u páaʼkoʼoboʼ, le máax chéen tu yoʼolal jeʼel u páajtal u sáalbarkubaʼoboʼ (Baʼaxoʼob 2:1-36). Le u chan múuchʼ máakoʼob kaʼachaʼ, ¿bix jeʼel u kʼaʼaytkoʼob le maʼalob péektsil «tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ»? Tu táan chéen máakeʼ bey maʼ tu béeytaleʼ, baʼaleʼ utiaʼal Diooseʼ «tuláakal baʼal ku páajtal» (San Mateo 19:26). Le yáax kristiaanoʼoboʼ áantaʼaboʼob tumen u kiliʼich muukʼ Jéeoba yéetel tu yiloʼob jach kʼaʼabéet u beetkoʼob le meyajaʼ (Zacarías 4:6; 2 tiʼ Timoteo 4:2). Le oʼolaleʼ, maʼ úuch tiʼ leloʼoʼ, áapostol Paabloeʼ páajchaj u yaʼalikeʼ le péektsiloʼ táan u kʼaʼaytaʼal «tiʼ tuláakal jejeláas tuʼuxoʼob yóokʼol kaab» (Tiʼ Colosailoʼob 1:23).

3. ¿Baʼax pix le «triigo» wa le kristiaanoʼoboʼ?

³ Teʼ yáax siiglooʼ, le máaxoʼob meyajtik Dioosoʼ joʼopʼ u bin u maas yaʼabtaloʼob. Baʼaleʼ, jeʼex tiaʼalij Jesusoʼ yaan kaʼach u kʼuchul u kʼiinil u paʼakʼal «kʼaakʼas xíiwoʼob» tumen u Kʼaasilbaʼal wa Sáatanas; le kʼaakʼas xíiw túunaʼ yaan u pixik le «triigo» wa le kristiaanoʼob tak ken kʼuchuk u kʼiinil le joochoʼ, baʼaleʼ le joochaʼ  yaʼab jaʼaboʼob kaʼach u bin u beetaʼal. Jach bey úuchik le ka kíim le áapostoloʼoboʼ (San Mateo 13:24-39).

Táan u yaʼabtal le kristiaanoʼob teʼ t-kʼiinoʼobaʼ

4, 5. Tu jaʼabil 1919, ¿baʼax meeyjil tu káajsaj le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ, yéetel baʼax nojoch talmil tu aktáantoʼob?

⁴ Tu jaʼabil 1919 kʼuch u kʼiinil u jumpáaykuntaʼal le jaajil kristiaanoʼob beyoʼob triigo tiʼ le kʼaakʼas xíiwoʼoboʼ. Le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ yojloʼob láayliʼ kʼaʼabéet u beetaʼal le meyaj tiaʼalaj Jesusoʼ. U yojloʼob táan kaʼach u kuxtaloʼob tu «tsʼook jaʼaboʼob», yéetel maʼ xan tuʼubtiʼob le baʼax tiaʼalaj Jesusaʼ: «U maʼalob péektsil le ajawiloʼ bíin tseʼektaʼak [wa kʼaʼaytaʼak] tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, utiaʼal ka kʼaj óoltaʼak tumen tuláakal kaajoʼob; letiʼ túun ken taalak u xuul» (2 tiʼ Timoteo 3:1; San Mateo 24:14). Beyoʼ, u yojloʼob yaʼab meyaj yaan beetbil kaʼachi.

⁵ Baʼaleʼ, jeʼex úuch tiʼe kristiaanoʼob teʼ jaʼab 33 t.T-kʼ., le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ tu aktáantoʼob xan upʼéel nojoch talamil. Bey tumen jach jumpʼíitoʼob yéetel maʼ yaʼab luʼumoʼob tuʼux kʼiʼitpajaʼanoʼobeʼ, ¿bix kaʼach jeʼel u kʼaʼaytkoʼob le maʼalob péektsil «tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ»? Tu kʼiiniloʼob le jalaʼach romaanoʼob tak le ka tsʼoʼok le yáax nojoch baʼateltáambaloʼ (primera guerra mundial), tiʼ mi 300 miyoones máakoʼob yaan way yóokʼol kaab kaʼacheʼ yaʼabchaj tak 2.000 miyoones. Yéetel séeb úuchik u bin u maas yaʼabtal máak teʼ siiglo 20.

6. Óoliʼ bey tu jaʼabil 1935, ¿tak tuʼux tsʼoʼok u náakal kaʼach u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ?

⁶ Jeʼex le yáax kristiaanoʼob úuchiloʼ, le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ tu kʼubaj yóoloʼob tiʼ Jéeoba, ka káaj u kʼaʼaytajoʼob, le oʼolal Diooseʼ tu yáantoʼob yéetel u kiliʼich muukʼ. Óoliʼ bey tu jaʼabil 1935, síinkuentaiseis miil j-kʼaʼaytajoʼobeʼ tsʼoʼokaʼaniliʼ u tsʼáaikoʼob ojéelbil le jaajil yaan teʼ Biiblia tiʼ 115 luʼumoʼoboʼ. Yaʼab meyaj kaʼach tsʼoʼok u beetaʼal, baʼaleʼ yaʼab xan u bin.

7. 1) ¿Baʼax uláakʼ nojoch meyaj anchaj tiʼe kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ? 2) ¿Bix tsʼoʼok u bin utsil tiʼe meeyjil kʼaʼaytaj ku beetaʼal yéetel u yáantaj le «uláakʼ j-tamanoʼob[oʼ]»?

⁷ Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, kʼuch naʼatbil máax le «yaʼabkach máakoʼob» ku yaʼalik Apocalipsis 7:9; leloʼ tu tsʼáaj uláakʼ nojoch meyaj tiʼe kristiaanoʼob u tsʼaamaj yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ, baʼaleʼ aʼalaʼan yaan u yáantaʼaloʼob. Kʼaʼabéet kaʼach u moʼolol tiʼ «tuláakal  múuchʼkabil kaajoʼob, chʼiʼibaloʼob, jejeláas tʼaanoʼob yéetel jejeláas kaajoʼob» le «uláakʼ j-tamanoʼob» wa le kristiaanoʼob ku páaʼtkoʼob u kuxtaloʼob way luʼum maʼ ojéelaʼan jaytúuloʼoboʼ (San Juan 10:16). Le kristiaanoʼob jeʼeloʼobaʼ unaj xan u meyajtikoʼob Jéeoba bul kʼiin yéetel bul áakʼab (Apocalipsis 7:15). Lelaʼ u kʼáat yaʼaleʼ yaan u yáantajoʼob teʼ meeyjil kʼaʼaytaj yéetel kaʼansajoʼ (Isaías 61:5). Le oʼolaleʼ, le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ jach kiʼimakchaj yóoloʼob ka tu yiloʼob táan u bin u yantal u miilesi j-kʼaʼaytajoʼob, tsʼoʼoleʼ u miyoonesi. Tu jaʼabil 2003, anchaj upʼéel túumben yaʼabil mix juntéen ilaʼak: 6.429.351 j-kʼaʼaytajoʼob, óoliʼ tuláakloʼobeʼ tiaʼanoʼob ichil le kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ. Le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ jach ku tsʼáaikoʼob nib óolal ikil u yáantaʼaloʼob, uláakʼ tamanoʼob xanoʼ jach nojoch baʼal yilkoʼob u páajtal u yáantkoʼob le kun binoʼob kaʼanoʼ (San Mateo 25:34-40).

8. ¿Baʼax tu beetaj u j-jaajkunajoʼob Jéeoba kex táan u chʼaʼapachtaʼaloʼob le táan le u kaʼapʼéel nojoch baʼateltáambaloʼ?

⁸ Le ka kaʼa chíikpaj le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼan ku keʼetloʼob bey triigoeʼ, u Kʼaasilbaʼaleʼ tu yilaj u jach beetik loob tiʼob (Apocalipsis 12:17). ¿Baʼax xan tu beetaj le ka káaj u chíikpajal le yaʼabach máakoʼob ku pʼáatloʼob way Luʼumeʼ? ¡Láayliʼ xan tu yilaj u beetik jach nojoch loob tiʼobeʼ! Way tuláakal yóokʼol kaabeʼ, letiʼ beet u chʼaʼapachtaʼal le j-jaajkunajoʼob le táan le u kaʼapʼéel nojoch baʼateltáambaloʼ. Le luʼumoʼob ku baʼateloʼoboʼ tu jach chʼaʼapachtoʼob le j-jaajkunajoʼoboʼ. Yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ tu máansoʼob nojoch talmiloʼob, yéetel yaan tak kíimsaʼaboʼob yoʼolal u oksaj óolaloʼobiʼ. Kex beyoʼ, tu beetoʼob le baʼax tiaʼalaj le salmiistaaʼ: «Kin kʼubik in wóol tiʼ Yuum Kʼu [wa Jéeoba], yéetel kin kiʼikiʼtʼantik u tʼaan; kin woksik in wóol tiʼ Yuum Kʼu [wa Jéeoba], mix xan sajakeniʼ. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik juntúul wíinikeʼ?» (Salmo 56:4; San Mateo 10:28). Le kristiaanoʼob kun binoʼob kaʼan yéetel le kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ chúukpaj yóoloʼob tumen muʼukʼankúuntaʼaboʼob tumen u kiliʼich muukʼ Jéeoba (2 tiʼ Corintoiloʼob 4:7). Le oʼolaleʼ, u Tʼaan Diooseʼ maʼ xuʼul u kʼiʼitpajliʼ (Baʼaxoʼob [Hechos] 6:7). Tu jaʼabil 1939, le ka káaj le baʼateltáambaloʼ, 72.475 kristiaanoʼob chúukaʼan yóoloʼobeʼ tu tsʼáajoʼob ojéelbil bukaʼaj tu beetoʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ. Baʼaleʼ, le tsʼa ojéelal maʼ chúukaʼan tsʼaʼabik tu jaʼabil 1945, le  jaʼab tsʼoʼokik le baʼateltáambaloʼ, tu yeʼesajeʼ 156.299 J-jaajkunajoʼob táan u tsʼáaikoʼob ojéelbil le maʼalob péektsiloʼ. ¡Jach túun tsʼáanchaʼataʼab Sáatanas!

9. Le táan le u kaʼapʼéel nojoch baʼateltáambaloʼ, ¿baʼax kaʼapʼéel xookoʼob tsʼaʼab ojéelbil kun káajloʼob?

⁹ Kex yaʼab talamiloʼob tu taasaj le u kaʼapʼéel nojoch baʼateltáambaloʼ, leloʼ maʼ tu beetaj u tuklaʼal tumen u j-jaakunajoʼob Jéeoba maʼ tu béeytal le kʼaʼaytajoʼ. Tu jaʼabil 1943, le jach táan le baʼateloʼ, tsʼaʼab ojéelbil yaan u káajsaʼal kaʼapʼéel xookoʼob. Upʼéeleʼ ku kʼaabaʼtik Kaambalil utiaʼal Kaʼansaj tiʼ Dioos, lelaʼ yaan kaʼach u beetaʼal teʼ tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ; u beelaleʼ u kaʼansik tuláakal le J-jaajkunajoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob yéetel u kaʼansajoʼoboʼ. Uláakʼ xookoʼ ku kʼaabaʼtik U Kaambalil tiʼ le Biiblia tiʼ Galad tiʼ le Watchtower; u beelaleʼ u kaʼansik j-jaajkunajoʼob utiaʼal ka u bisoʼob le maʼalob péektsil tiʼ uláakʼ luʼumoʼoboʼ. Le ka jáaw u yuʼubaʼal u wáakʼal le jobon tsʼoonoʼoboʼ, le jaajil kristiaanoʼoboʼ tsʼoʼok u líiʼskubaʼob utiaʼal u maas tsʼáaik yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ.

10. ¿Baʼax eʼesik Diooseʼ táan u beetik u bin utsil tiʼ u kaajal ikil u tsʼáaik yóol teʼ meyajoʼ?

¹⁰ ¡Jach túun maʼalob meyaj tsʼoʼok u beetik le kristiaanoʼobaʼ! Yéetel le kaʼansaj táan u kʼamkoʼob teʼ Kaambalil utiaʼal Kaʼansaj tiʼ Dioosoʼ, tuláakloʼobeʼ kex wa táankelmoʼob, chʼijaʼanoʼob, taatatsiloʼob, paalaloʼob tak máaxoʼob kʼojaʼanoʼobeʼ, táan u kʼaʼaytajoʼob utiaʼal ka béeychajak le meyaj tu pʼataj Jesusoʼ (Salmo 148:12, 13; Joel 2:28, 29). Tu jaʼabil 2003, kaada meeseʼ óoliʼ 825.185 j-jaajkunajoʼobeʼ tu beetubaʼob j-táanilkunsajoʼob, utiaʼal tsʼeʼetsʼek kʼiinoʼob wa utiaʼal mantatsʼ, yéetel lelaʼ tu yeʼesoʼob ku naʼatkoʼob jach kʼaʼanan le meyajaʼ. Teʼ jaʼab xanoʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ tu máansoʼob 1.234.796.477 ooraʼob táan u kʼaʼaytkoʼob u maʼalob péektsilil u Reeino Dioos tiʼ uláakʼ máakoʼob. Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal yóol ikil u yilik u kaajaleʼ táan u jach tsʼáaik yóol teʼ meyajaʼ.

Tiʼ yaanal luʼumiloʼob

11, 12. ¿Baʼaxoʼob eʼesik jach táaj maʼalob meyaj tsʼoʼok u beetik le míisioneroʼoboʼ?

¹¹ Le ku jóoʼloʼob Galadoʼ yéetel le ku jóoʼloʼob xan teʼ Kaambalil utiaʼal Meeyjil Kaʼansaj (Escuela de Entrenamiento Ministerial) bejlaʼoʼ, jeʼex u máan le jaʼaboʼoboʼ tsʼoʼok u yeʼeskoʼob jach maʼalob meyaj ku beetkoʼob. Jeʼex tu luʼumil Brasileʼ, le ka kʼuchoʼob le míisioneroʼob tu jaʼabil 1945, chéen bey óoliʼ kuatrosieentos  j-kʼaʼaytajoʼob yanoʼobeʼ. Letiʼob bey xan uláakʼ míisioneroʼob kʼuchoʼob xaneʼeʼ tsʼoʼok u meyajoʼob yéetel u yéet sukuʼunoʼob brasililoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ tsʼoʼok u jach beetik u bin utsil tiʼob. Tuláakal le ku kʼaʼajsikoʼob le kʼiinoʼob jeʼeloʼoboʼ jach kiʼimak yóoloʼob u yojéelkoʼobeʼ Brasileʼ tu tsʼáaj ojéelbil utiaʼal u jaʼabil 2003 le sukuʼunoʼob ku kʼaʼaytajoʼoboʼ tu chukaj 607.362 utúulaloʼob.

¹² Koʼoneʼex tʼaan xan tiʼ Jáapon, teʼeloʼ táanil tiʼ u káajal le u kaʼapʼéel nojoch baʼateltáambaloʼ chéen sieen sukuʼunoʼob ku kʼaʼaytajoʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ pʼíitkunsaʼaboʼob tumen le nojoch chʼaʼapachtajil úuch tu kʼiinil le baʼateltáambaloʼ, le oʼolaleʼ le ka tsʼoʼok le baʼateltáambaloʼ chéen jujuntúul j-kʼaʼaytajoʼob pʼáatoʼobiʼ (Proverbios 14:32). Baʼaleʼ, le j-jaajkunajoʼob jach chúukpaj yóoloʼoboʼ jach kiʼimakchaj yóoloʼob úuchik u kʼamkoʼob le yáax treese míisioneroʼob túuxtaʼaboʼoboʼ; le míisioneroʼoboʼ jach séeb úuchik xan u suuktaloʼob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ tumen jach maʼalob úuchik u kʼaʼamloʼob. Tu jaʼabil 2003, síinkuenta jaʼaboʼob kʼuchuk le míisioneroʼoboʼ, Jáaponeʼ tu tsʼáaj ojéelbileʼ yaan 217.508 j-kʼaʼaytajoʼobiʼ. Jach u jaajileʼ, Jéeobaeʼ tsʼoʼok u beetik u jach bin utsil tiʼob. Bey xan tsʼoʼok yúuchul tiʼ uláakʼ luʼumoʼoboʼ. Le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u binoʼob yaanal luʼum kʼaʼaytajeʼ jach tsʼoʼok u yáantajoʼob utiaʼal ka kʼaj óoltaʼal le maʼalob péektsiloʼ, le oʼolal tu jaʼabil 2003 le maʼalob péektsilaʼ uʼuyaʼab tiʼ 235 luʼumiloʼob, iislaoʼob yéetel kaajoʼob tiʼ tuláakal le yóokʼol kaabaʼ. Jach jaaj, le yaʼabach máakoʼob kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ táan u taaloʼob «tiʼ tuláakal múuchʼkabil kaajoʼob».

«Tiʼ tuláakal [...] chʼiʼibaloʼob, jejeláas tʼaanoʼob yéetel jejeláas kaajoʼob»

13, 14. ¿Bix tu yeʼesil Jéeoba jach kʼaʼanan ka uʼuyaʼak le maʼalob péektsil ich «tuláakal [...] jejeláas tʼaanoʼob»?

¹³ U páajtal u tʼaanoʼob ichil u tʼaan le máakoʼob muchʼukbaloʼoboʼ letiʼe yáax jakʼ óol baʼal tsʼíibtaʼan tu beetaj u j-kaambaloʼob Jesus yéetel u yáantaj u kiliʼich muukʼ Dioos tu kʼiinil le Péentekostes tiʼ u jaʼabil 33 t.T-kʼ. Le máaxoʼob uʼuyoʼoboʼ, maʼ xaaneʼ ku páajtal u tʼanoʼob ichil upʼéel tʼaan ku beetaʼal kaʼach tuláakal tuʼux, maʼ xaaneʼ letiʼe grieegooʼ. Le máakoʼob jeʼeloʼobaʼ «ku tsʼoʼokbesikoʼob baʼax ku yaʼalik le aʼalmaj tʼaanoʼ», le oʼolaleʼ maʼ xaaneʼ ku naʼatkoʼob le kaʼansaj ku tsʼaʼabal ich ebreo teʼ teemplooʼ. Baʼaleʼ le ka tu yuʼubajoʼob le maʼalob péektsil ichil u yáax tʼaanoʼob,  le tu kanoʼob tu chichniloʼoboʼ, tu beetaj u jach chʼenxikintkoʼob le baʼax kiaʼalaʼaloʼ (Baʼaxoʼob 2:5, 7-12).

¹⁴ Bejlaʼa xaneʼ le maʼalob péektsiloʼ táan u kʼaʼaytaʼal ich yaʼab tʼaanoʼob, tumen aʼalaʼaneʼ le yaʼabach máakoʼob kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ maʼ chéen tiʼ yaʼab luʼumoʼob kun taaloʼobiʼ, yaan xan u taaloʼob tiʼ tuláakal «chʼiʼibaloʼob, jejeláas tʼaanoʼob yéetel jejeláas kaajoʼob». Le oʼolaleʼ, Jéeobaeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal tumen Sáakariyas: «Diees táanxel luʼumiloʼobeʼ bin u cháachoʼob juntúul judiiyo tu nookʼ utiaʼal ka u yaʼaloʼob tiʼ: Toʼoneʼ k-kʼáat bin ta wéeteleʼex tumen tsʼoʼok k-uʼuyik tiʼ yaan Kʼu [wa Dioos] ta wéeteleʼexeʼ» (Zacarías 8:23). Kex bejlaʼa u j-jaajkunajoʼob Jéeoba maʼ tsʼaʼantiʼob u páajtalil u tʼaanoʼob ich yaʼab tʼaanoʼobeʼ, u yojloʼobeʼ jach kʼaʼanan ka chʼenxikintaʼak le maʼalob péektsil ichil u tʼaan le máakoʼoboʼ.

15, 16. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik le míisioneroʼob bey xan uláakʼ sukuʼunoʼob utiaʼal u kʼaʼaytkoʼob le maʼalob péektsil ichil le tʼaanoʼob ku beetaʼal teʼ tuʼux yanoʼoboʼ?

¹⁵ Kex yaan tʼaanoʼob óoliʼ tuláakal tuʼux ku beetaʼal, jeʼex le kastlan, le fráanses wa le íinglesoʼ, máaxoʼob ku pʼatik u luʼumoʼob utiaʼal u binoʼob kʼaʼaytaj yaanal luʼumileʼ, ku yilik u kankoʼob le tʼaan ku beetik le máakoʼob tuʼux ku binoʼoboʼ utiaʼal beyoʼ ka maas séeb kʼuchuk le maʼalob péektsil tu puksiʼikʼal le máaxoʼob jeʼel u «yóotkoʼob u kʼamoʼob le kuxtal minaʼan u xuuloʼ» (Hech. 13:48, Traducción del Nuevo Mundo). Lelaʼ maʼ xaaneʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Le sukuʼunoʼob tiʼ Túubalu, upʼéel luʼum tiaʼan tu noojol u kʼáaʼnáabil le Pasiifikooʼ, le ka kʼaʼabéetchajtiʼob jóoʼsaʼaniloʼob ichil le tʼaan ku beetaʼal teʼeloʼ, utúul míisioneroeʼ tu yilaj u beetik le meyajaʼ, le oʼolaleʼ joʼopʼ u beetik upʼéel díiksionario ich túubaluense, tumen minaʼan mix upʼéeliʼ. Ku chan máan kʼiineʼ, le liibro Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra, * sutaʼab ichil le tʼaan ku beetaʼal teʼeloʼ. Le ka kʼuch le míisioneroʼob tu luʼumil Kúurasaooʼ, minaʼan kaʼach mix upʼéel jóoʼsaʼanil ich páapiamento, le tʼaan xan ku beetaʼal teʼeloʼ. Tsʼoʼoleʼ, minaʼan upʼéeliliʼ tuukul tiʼ bix kʼaʼabéet u tsʼíibtaʼal. Baʼaleʼ, kaʼapʼéel jaʼab kʼuchuk le yáax míisioneroʼoboʼ, ka jóoʼsaʼab le yáax trataado ichil le tʼaan ku beetaʼal teʼeloʼ. Bejlaʼeʼ, le páapiamentooʼ upʼéel tiʼ le 133 tʼaanoʼob ichil le ku jóoʼsaʼal U Pʼíich Tulumil Kanan ken jóokʼok xan le tiʼ íinglesoʼ.

¹⁶ Tu luʼumil Namiibiaeʼ, le yáax míisioneroʼob kʼuchoʼoboʼ  maʼ tu kaxtoʼob mix utúul j-jaajkunaj áantkoʼob utiaʼal le suttʼaanoʼ. Tsʼoʼoleʼ, ichil upʼéel tiʼ le tʼaan ku beetaʼal teʼeloʼ, le naamaoʼ, minaʼan tʼaanoʼob utiaʼal u yaʼalikoʼob baʼaloʼob jach suuk u yaʼalaʼal, jeʼex le tʼaan «x-maʼ kʼeban». Utúul míisioneroeʼ kiaʼalik: «Utiaʼal u yúuchul le suttʼaanoʼ kin kʼáatik kaʼach u yáantaj máaxoʼob ku kaʼansajoʼob tiʼ najil xookoʼob táan u xokkoʼob le Biiblia t-éeteloʼ. Jach jumpʼíit u yojloʼob tiʼ u jaajil, le oʼolaleʼ kʼaʼabéet kaʼach in kutal tu yéeteloʼob utiaʼal in wilik wa tubeel le baʼax táan u sutkoʼoboʼ». Baʼaleʼ, ka máan le kʼiinoʼoboʼ le chan juʼun Vida en un nuevo mundo sutaʼab ich kampʼéel tiʼ le tʼaanoʼob ku beetaʼal teʼ Namiibiaoʼ yéetel bejlaʼeʼ táan xan u jóoʼsaʼal U Pʼíich Tulumil Kanan ich kuanyaama yéetel ndoonga.

17, 18. ¿Baʼax nojoch meeyjiloʼob táan u beetaʼal Meejiko yéetel tiʼ uláakʼ luʼumoʼob?

¹⁷ Baʼax ku jach tʼaʼanal Meejikoeʼ, kastlan. Baʼaleʼ, le maʼ kʼuchuk kaʼach le éespanioloʼoboʼ yaʼab tʼaanoʼob ku beetaʼaliʼ, jujumpʼéel tiʼ le tʼaanoʼobaʼ tak bejlaʼaʼ tsʼakaʼanoʼobeʼ. Le oʼolaleʼ, bejlaʼeʼ táan u sutaʼal jóoʼsaʼaniloʼob ich sieete tʼaanoʼob ku beetaʼal Meejiko bey xan ich le péeksajkʼab tʼaan ku beetaʼal teʼeloʼ. Le K-meeyjil tiʼ le Reeinooʼ ich maayaoʼ letiʼe yáax juʼun káaj u jóokʼol kaada wa jaypʼéel kʼiin ich tuláakal le sijnal tʼaanoʼob ku beetaʼal Ameerikaoʼ. Tiʼ le 572.530 j-kʼaʼaytajoʼob yanoʼob Meejikooʼ, u miilesi tiʼ letiʼobeʼ tiʼ maayaʼob wa áastekaʼob u taaloʼob, bey xan tiʼ uláakʼ chʼiʼibaloʼob meejikoiloʼob.

¹⁸ Teʼ kʼiinoʼobaʼ, u miyoonesi máakoʼobeʼ tsʼoʼok u púutsʼloʼob tiʼ u luʼumoʼob utiaʼal u binoʼob u taʼakubaʼob tiʼ yaanal luʼum, yaan xaneʼ tsʼoʼok u binoʼob kajtal yaanal luʼum utiaʼal u kaxkoʼob meyaj; lelaʼ tsʼoʼok u beetik u yantal yaʼab tuʼux u yúuchul kʼaʼaytaj ichil uláakʼ tʼaanoʼob. U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ táan xan yilik u kʼaʼaytajoʼob ichil u tʼaan le máakoʼobaʼ. Jeʼex Itaaliaeʼ, yaan múuchʼuliloʼob ich beintidos tʼaanoʼob tuʼux maʼ okaʼan le íitalianooʼ. Utiaʼal u yáantaʼal le sukuʼunoʼob u bisoʼob le maʼalob péektsil tiʼ máaxoʼob yaanal u tʼaanoʼobeʼ, táan u tsʼaʼabal xook utiaʼal u kaʼansaʼal diéesiseis tʼaanoʼob, tuʼux táakaʼan xan le péeksajkʼab tʼaan ich íitalianooʼ. Tiʼ yaʼab uláakʼ luʼumoʼobeʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ táan u yilik u kʼaʼaytajoʼob tiʼ le máaxoʼob ku kʼuchloʼob kajtal teʼ tuʼux yanoʼoboʼ. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, le yaʼabach máakoʼob kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ táan u jóoʼloʼob tiʼ yaʼabach kaajoʼob jejeláas u tʼaanoʼob.

 «Tiʼ tuláakal luʼum»

19, 20. ¿Baʼax tiaʼalaj Paablo jach táan u béeytal bejlaʼeʼ? Tsole.

¹⁹ Teʼ yáax siiglooʼ, áapostol Paabloeʼ tu tsʼíibtaj: «¿Maʼ tu yuʼubajoʼob wa le maʼalob péektsiloʼ? ¡Tu jaajileʼ tu yuʼubajoʼob! Le Kiliʼich Tsʼíiboʼ ku yaʼalik: Le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ tsʼoʼok u yuʼubaʼal tiʼ tuláakal luʼum, yéetel u tʼaanoʼobeʼ tsʼoʼok u kʼuchul tak tu tsʼook kúuchiloʼob yóokʼol kaab» (Tiʼ Romailoʼob 10:18). Wa tu kʼiiniloʼob Paablo béeychaj le tʼaanoʼobaʼ, bejlaʼeʼ ¡maas táan u béeytaloʼob! Bejlaʼeʼ u miyoonesi máakoʼob, maʼ xaaneʼ u maas yaʼabil tsʼoʼok u yantaleʼ, táan u yaʼalikoʼob: «Mantatsʼ bin in kiʼikiʼtʼant Yuumtsil [wa Jéeoba]; maʼ bin jáawak u kiʼikiʼtʼantaʼal tumen in chiʼiʼ» (Salmo 34:1).

²⁰ Le meyajaʼ maʼ táan u jáawal u beetaʼaliʼ, tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ táan u bin u maas yaʼabtaloʼob. Le bukaʼaj tieempo ku jóoʼsaʼal utiaʼal le kʼaʼaytajoʼ táan u maas yaʼabtal. Senkech yaʼab u téenel ku kaʼa xíimbaltaʼal le máakoʼoboʼ yéetel u miilesi máakoʼob táan u tsʼaʼabal xook tiʼob. Le máakoʼob bejlaʼoʼ láayliʼ taak u kaambaloʼobeʼ. Le jaʼab máanikoʼ 16.097.622 máakoʼob tu kʼiimbesoʼob u Kʼaʼajsajil kíimik Jesus, lelaʼ upʼéel túumben yaʼabil. Lelaʼ ku yeʼeskeʼ láayliʼ yaʼab meyaj yaan beetbileʼ. Le oʼolaleʼ, maʼ u xuʼulul k-beetik jeʼex le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u chúukpajal yóoloʼob u muʼyajtoʼob le chʼaʼapachtajiloʼ, yéetel koʼoneʼex eʼesik táan tsʼáaik k-óol meyajteʼex Jéeoba jeʼex káajik u beetik le sukuʼunoʼob tu jaʼabil 1919. Tuláakloʼoneʼexeʼ, maʼ u jáawal k-beetik le baʼax kiaʼalik le salmiistaaʼ: «¡Tuláakal baʼax ku chʼaʼik u yiikʼeʼ u kiʼikiʼtʼant Yuumtsil! ¡Kiʼikiʼtʼantaʼak Yuumtsil [Jéeoba]!» (Salmo 150:6).

[Tsolajiloʼob]

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 32]

¿Jeʼel wa u páajtal a tsolkeʼ?

• ¿Baʼax meeyjil tu káajsoʼob le sukuʼunoʼob tu jaʼabil 1919, yéetel baʼaxten upʼéel nojoch meyaj le tu káajsoʼoboʼ?

• ¿Máaxoʼob molaʼaboʼob utiaʼal ka áantanakoʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ?

• Jeʼex u máan le jaʼaboʼoboʼ, ¿baʼax jach maʼalob meyaj tsʼoʼok u beetkoʼob le míisioneroʼob yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob tsʼoʼok u binoʼob áantaj tiʼ uláakʼ luʼumoʼoboʼ?

• Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿baʼaxoʼob eʼesik Jéeobaeʼ táan u beetik u bin utsil tiʼe meyaj ku beetik u kaajaloʼ?