«U chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ táan u kʼexpajal»
«U chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ táan u kʼexpajal»
«Sukuʼuneʼex baʼax in kʼáat in waʼaleʼ letiʼ lelaʼ: Chéen jumpʼíit kʼiin pʼaatal toʼon.» (1 TIʼ CORINTOILOʼOB 7:29.)
1, 2. ¿Baʼaxoʼob tsʼoʼok a wilik u kʼexpajal way yóokʼol kaab tu kʼiiniloʼob a kuxtaleʼ?
¿BAʼAXOʼOB tsʼoʼok a wilik u kʼexpajal way yóokʼol kaab tu kʼiiniloʼob a kuxtaleʼ? ¿Máakalmáak kʼajaʼantechiʼ? Chéen tukult bukaʼaj tsʼoʼok u kaʼantal u naʼat le j-tsʼakyajoʼoboʼ. Yoʼolal lelaʼ, tu káajbal le siiglo 20, tak tuʼuxoʼob mix 50 jaʼaboʼob ku kuxtal máak kaʼacheʼ, bejlaʼeʼ ku kuxtaloʼob tak maas tiʼ 70 jaʼaboʼob. Tukult xan bukaʼaj utsiloʼob tsʼoʼok u taasiktoʼon u maʼalob meyajtaʼal le raadiooʼ, le téelebisionoʼ, le faaksoʼ yéetel le teleefono séelularoʼoboʼ. Táan xan u maas maʼalobkíintaʼal le kaʼansaj ku tsʼaʼabal teʼ najil xookoʼoboʼ yéetel bejlaʼeʼ séeb u bin máak táanxel tuʼux yéetel maas yaʼab leeyoʼob yaan utiaʼal kanáantik wíinik; tuláakal le baʼaloʼobaʼ tsʼoʼok u maas maʼalobkíintik u kuxtal yaʼabach máakoʼob.
2 Baʼaleʼ, maʼ tuláakal kʼeexoʼob tsʼoʼok u taasik utsiliʼ. Maʼ tu páajtal u taʼakaʼal bukaʼaj kʼaas tsʼoʼok u taasik le ookoliloʼ, le u kíimsaʼal máakoʼoboʼ, le u kʼastal bix kuxlik wíinikoʼoboʼ, le u sen yaʼabtal máaxoʼob ku drogaarkubaʼoboʼ, le u sen yantal diboorsioʼoboʼ, le u sen koʼojtal baʼaloʼoboʼ yéetel le u yaʼabtal u beetaʼal loob tumen le téerroristaʼoboʼ. Baʼaleʼ, kex jeʼel baʼalak kʼeexil táan yilaʼaleʼ, maʼ xaaneʼ techeʼ ka wilik jaaj le baʼax tu tsʼíibtaj áapostol Paabloaʼ: «U chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ táan u kʼexpajal» (1 Corintios 7:31, Nuevo Mundo).
3. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal Paablo yéetel le tʼaanoʼob «u chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ táan u kʼexpajal»?
3 Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, Paabloeʼ tu ketaj le yóokʼol kaab yéetel upʼéel éesenariooʼ. Le máaxoʼob ku naʼakloʼob u tsʼáaʼob le chaʼan teʼ éesenariooʼ letiʼe poliitikoʼoboʼ, le j-kʼiinoʼoboʼ yéetel le máakoʼob jach kʼaj óolaʼanoʼoboʼ; ken tsʼoʼokok u tsʼáaikoʼob le chaʼanoʼ, ku yéemloʼob utiaʼal ka naʼakak uláakʼoʼobiʼ. Lelaʼ tsʼoʼok u máan yaʼab jaʼaboʼob káajak u yúuchul beyaʼ. Úuchileʼ, le reeyoʼob ku taaloʼob tiʼ upʼéeliliʼ fáamiliaoʼ, jeʼel u máan yaʼabach jaʼaboʼob maʼ tu lukʼul le góobernasion tu kʼaboʼoboʼ, le beetikeʼ xaan kaʼach u jelpajal le baʼaloʼoboʼ. Baʼaleʼ, bejlaʼeʼ, u xaanil u jelpajal upʼéel baʼaleʼ, letiʼe bukaʼaj ku xáantal u bimbal upʼéel u yóol tsʼoon ken wáakʼak tak ken tsaʼayak tiʼ máax ken u kíimse. U jaajileʼ, jach séeb u jelpajal baʼaloʼob bejlaʼeʼ, le oʼolal maʼ k-ojel baʼax ku páaʼtiktoʼon u kʼiinil sáamaliʼ.
4. 1) ¿Bix kʼaʼabéet u yilaʼal tumen le kristiaanoʼob le baʼaloʼob táan yúuchloʼob way yóokʼol kaabeʼ? 2) ¿Baʼax kaʼapʼéel baʼaloʼob ken k-il ku yeʼesik kuxaʼanoʼob tu tsʼook kʼiinoʼob?
4 Wa le yóokʼol kaab letiʼe éesenariooʼ yéetel le jalaʼachoʼob letiʼe máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob le chaʼanoʼ, máaxoʼob ku chaʼanoʼobeʼ letiʼe kristiaanoʼoboʼ. * Chéen baʼaleʼ, bey tumen «letiʼob maʼ yóokʼol kabiloʼob[eʼ]», maʼatech u jach tsʼaatáantkoʼob baʼax ku beetaʼal mix jach máaxoʼob ku jóoʼloʼob teʼ baʼax ku chaʼantaʼaloʼ (San Juan 17:16). Baʼaxeʼ, jach táan yilkoʼob baʼaxoʼob eʼesik u kaʼaj tsʼoʼokol le chaʼanaʼ, upʼéel tsʼoʼokbal ken u taas yaʼab muʼyajil, tumen u yojloʼobeʼ, Jéeobaeʼ yáax kʼaʼabéet u xuʼulsik le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ utiaʼal ka páatak u taasik le tojil kuxtal jach táan u páaʼtik yilkoʼob tiʼ upʼéel túumben yóokʼol kaaboʼ. * Koʼoneʼex ilik kaʼapʼéel baʼax eʼesik kuxaʼanoʼon tu tsʼook kʼiinoʼob, yéetel naatsʼ anik le túumben yóokʼol kaaboʼ. 1) U kʼiiniloʼob tsʼaʼan utiaʼal u yúuchul le baʼaloʼob tsʼíibtaʼanoʼob teʼ Biibliaoʼ yéetel 2) le u maas kʼastal le baʼaloʼob way yóokʼol kaabeʼ (San Mateo 24:21; 2 San Pedro 3:13).
Ku kʼuchul naʼatbil upʼéel baʼal taʼakaʼan
5. ¿Baʼax le «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», yéetel baʼaxten kʼaʼanan k-ojéeltik baʼax kʼiin u tsʼoʼokol?
5 Koʼoneʼex tʼaan tiʼ le u kʼiiniloʼob tsʼaʼan utiaʼal u yúuchul le baʼaloʼob tsʼíibtaʼanoʼob teʼ Biibliaoʼ. Jesuseʼ tiaʼalaj yaan u kʼuchul kʼiinoʼob tuʼux u jalaʼachiloʼob le yóokʼol kaabaʼ chéen tu juunaloʼob kun góobernaroʼob, minaʼan u yokskuba u Reeino Dioos tiʼ baʼax ku beetkoʼob, yéetel tiaʼaleʼ le kʼiinoʼobaʼ «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]» (San Lucas 21:24, Le Tumben Nuptʼan, LTN). Ken tsʼoʼokok «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», Jesuseʼ yaan u beetkuba reeyil tiʼ u Reeino Dioos yaan teʼ kaʼanoʼ, yéetel jujumpʼíitil ken u «tsʼáanchaʼat túun [u] éenemigoʼob» (Salmo 110:2, Los Salmos en Maya). Ku tsʼoʼoleʼ, Daniel 2:44, kiaʼalikeʼ le Reeinoaʼ yaan u xuʼulsik jumpuliʼ tiʼ tuláakal u gobieerno wíinikoʼob yéetel yaan u pʼáatal utiaʼal minaʼan u xuul.
6. ¿Baʼax kʼiin ka káaj «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», bukaʼaj xáanchajikoʼob yéetel baʼax kʼiin ka tsʼoʼokoʼob?
6 ¿Baʼax kʼiin ka tsʼoʼok «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», yéetel baʼax kʼiin ka káaj u góobernar u Reeino Dioos? U núukileʼ taʼakaʼab utiaʼal u yojéeltaʼal tak «ken kʼuchuk u súutukil», baʼaleʼ, teʼ Biibliaoʼ tsʼíibtaʼan baʼax kʼiin ken tsʼoʼokok (Daniel 12:9). Jeʼex binik u náatsʼal le «súutukil» jeʼeloʼ, Jéeobaeʼ tu yáantaj junmúuchʼ kabal óol máakoʼob taak u yojéelkoʼob baʼax kiaʼalik le Biibliaoʼ utiaʼal ka u naʼatoʼob baʼax kʼiin ken tsʼoʼokok le kʼiinoʼob jeʼeloʼ. Yéetel u yáantaj u kiliʼich muukʼ Diooseʼ, letiʼobeʼ kʼuch u naʼatoʼobeʼ «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]» káaj le ka xuʼulsaʼab tiʼ Jéerusalen tu jaʼabil 607 t.K-kʼ. (táanil tiʼ K-kʼiinoʼoboʼ), yéetel tu naʼatoʼob xaneʼ 2.520 jaʼaboʼob kun xáantal le kʼiinoʼobaʼ. Ikil tu yojéeltiloʼob lelaʼ, kʼuch u naʼatoʼobeʼ «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]» ku tsʼoʼokol tu jaʼabil 1914. Tu naʼatoʼob xaneʼ teʼ jaʼab jeʼeloʼ le yóokʼol kaabaʼ ook tu tsʼook kʼiiniloʼob. Wa teech ka xokik le Biibliaoʼ, ¿jeʼel wa u páajtal a tsolik yéetel le Biiblia bix jeʼel u tsʼáaiktoʼon tak 1914? *
7. ¿Baʼax teekstosi ku yáantkoʼon k-il baʼax jaʼabil káajik, bukaʼaj xáanchajik yéetel baʼax jaʼabil ka tsʼoʼok le sieete jaʼaboʼob kiaʼalaʼal tu liibroi Danieloʼ?
7 Upʼéel baʼal ku yáantkoʼon utiaʼal ka k-tsoleʼ taʼakaʼan tu liibroi Daniel. Tu jaʼabil 607 t.K-kʼ., le ka káaj «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», Jéeobaeʼ tu beetaj u xuʼulsaʼal Jéerusalen tumen Náabukodonosor u reeyil Báabilonia, yéetel yoʼolal baʼax tu tsʼáaj u wayakʼt le reeyaʼ tu tsʼáaj ojéelbil yaan u chaʼabal tiʼe jalaʼachoʼob u beetkoʼob baʼax u kʼáatoʼob yoʼolal sieete jaʼaboʼoboʼ, baʼaleʼ maʼ de 365 kʼiinoʼob kaada upʼéeliʼ (Ezequiel 21:26, 27; Daniel 4:16, 23-25). ¿Bukaʼaj túun ku xáantal le sieete jaʼaboʼobaʼ? Apocalipsis 11:2, 3 yéetel 12:6, 14, kiaʼalikeʼ óox pʼéel jaʼaboʼob ka tak táankocheʼ 1.260 kʼiinoʼob. Le oʼolaleʼ, le sieete jaʼaboʼoboʼ kaʼatéen u maas yaʼabil, 2.520 kʼiinoʼob. ¿Yéetel lelaʼ k-kʼuchul wa túun tak tu jaʼabil 1914? Maʼatech, tumen Jéeobaeʼ tiaʼalaj tiʼ Éesekiel, utúul profeeta kuxlaj tu kʼiiniloʼob Daniel, bix unaj u naʼataʼal bukaʼaj ku xáantal le kʼiinoʼobaʼ: «Jumpʼéel kʼiin tu yoʼolal u jujun jaʼab» (Ezequiel 4:6). Le oʼolaleʼ, le sieete jaʼaboʼoboʼ jach tu jaajileʼ ku xáantal 2.520 jaʼaboʼob. Bey túunoʼ wa tu jaʼabil 607 t.K-kʼ. ku káajal k-xokik 2.520 jaʼaboʼobeʼ, k-kʼuchul k-naʼateʼ «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]» tsʼoʼok tu jaʼabil 1914.
Ku jaajkúuntaʼal tiaʼanoʼon tu «tsʼook jaʼaboʼobeʼ»
8. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a waʼalik utiaʼal a weʼesik tu jaʼabil 1914 káaj u maas kʼastal le baʼaloʼoboʼ?
8 Le baʼaxoʼob káaj u yúuchloʼob tuláakal yóokʼol kaab tu jaʼabil 1914 ku yeʼesik maʼalob úuchik u naʼataʼal bukaʼaj ku xáantal le kʼiinoʼob ku tsʼáaik le Biiblia utiaʼal ka naʼataʼak baʼax kʼiin ka tsʼoʼok u kʼiiniloʼob le jentiloʼoboʼ. Jesuseʼ tiaʼaleʼ ken náatsʼak u kʼiinil utiaʼal ka «xuʼuluk yóokʼol kaab[eʼ]» jach yaan u yilaʼal baʼateltáambaloʼob, wiʼijiloʼob yéetel yaʼab pakʼbeʼen kʼojaʼaniloʼob (San Mateo 24:3-8; Apocalipsis 6:2-8). Tuláakal le baʼaloʼobaʼ le tsʼoʼok u yilaʼal tu jaʼabil 1914 tak bejlaʼeʼ. Paablo xaneʼ tiaʼalaj tu tsʼook jaʼaboʼobeʼ yaan u bin u maas kʼastal le moodos kieʼesik le máakoʼob tiʼ u yéet máakiloʼoboʼ. Le baʼax tiaʼalaʼ, jach le táan k-ilkeʼex teʼ kʼiinoʼobaʼ (2 tiʼ Timoteo 3:1-5).
9. ¿Baʼax tsʼoʼok yaʼalaʼal yoʼolal baʼax táan yúuchul way yóokʼol kaab tu jaʼabil 1914 tak bejlaʼeʼ?
9 Tu jaʼabil 1914 tak bejlaʼeʼ, ¿tsʼoʼok wa túun u jach kʼexpajal «u chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ»? Teʼ liibro The Generation of 1914 (Máaxoʼob il 1914), le j-kaʼansaj Robert Wohleʼ, kiaʼalik lelaʼ: «Le máaxoʼob kuxlajoʼob tiʼe baʼateltáambaloʼ jach tu yiloʼobeʼ tu meesil áagosto tiʼ 1914 tsʼoʼok upʼéel yóokʼol kaabeʼ ka káaj uláakʼ». Le j-tsʼakyaj Jorge A. Costa e Silvaeʼ, u nojchil le máaxoʼob ilik le kʼojaʼaniloʼob ku taaloʼob yoʼolal sen chiʼichnakiloʼob tiʼ le Organización Mundial de la Salud, tu tsʼíibtaj xan: «Kuxaʼanoʼon tiʼ kʼiinoʼob tuʼux jach séeb u kʼexpajal tuláakal baʼal, leloʼ jach ku taasik chiʼichnakiloʼob mix utéen ilaʼak tumen wíinikoʼob». ¿Bey wa xan a tuukul techoʼ?
10. Le Biibliaoʼ, ¿bix yeʼesik baʼaxten káaj u kʼastal le baʼaloʼob tu jaʼabil 1914 tak bejlaʼoʼ?
10 ¿Máax beetik u kʼastal le baʼaloʼob way yóokʼol kaabeʼ? Apocalipsis 12:7-9 kiaʼalik máaxiʼ: «Yanchaj jumpʼéel baʼateʼel [teʼ] kaʼanoʼ: Míiguel [wa Jéesukriisto] yéetel u aanjeloʼobeʼ baʼatelnajoʼob utiaʼal u beetoʼob loob tiʼ le kaanoʼ [wa Sáatanas le Kʼasilbaʼaloʼ]. Le kaan yéetel u aanjeloʼobeʼ baʼatelnajoʼob, baʼaleʼ bin kʼaasil tiʼob tiʼ le baʼateloʼ; maʼ yanji kúuchil utiaʼaloʼob teʼ j-kaʼanoʼ. Bey túunoʼ j-puʼul táankab le nojoch kaanoʼ, [...] le máax tusik tuláakal yóokʼol kaaboʼ». Sáatanas túuneʼ, letiʼ beetik u kʼastal le baʼaloʼoboʼ. Le ka jóoʼsaʼab teʼ kaʼan tu jaʼabil 1914, káaj u yúuchul le baʼax kiaʼalik le tʼaanoʼobaʼ: «¡Óotsiloʼob le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼ j-luʼumoʼ yéetel teʼ j-kʼáaʼnáaboʼ! Tumen le kʼaasibaʼaloʼ tsʼoʼok u yéemel ichileʼex, pʼujaʼan, tumen yojel chéen jumpʼíit kʼiin pʼaatal tiʼ» (Apocalipsis 12:10, 12).
¿Baʼax kun úuchul tu tsʼoʼokbal le chaʼanaʼ?
11. 1) ¿Baʼax ku beetik Sáatanas utiaʼal u «tusik tuláakal yóokʼol kaab»? 2) ¿Baʼax tiaʼalaj Paablo ken u beet Sáatanas u sen aʼalaʼal?
11 Sáatanaseʼ u yojel maʼ yaʼab kʼiin pʼaatal tiʼiʼ, le oʼolaleʼ tu jaʼabil 1914 tak bejlaʼeʼ tsʼoʼok u maas tsʼáaik yóol utiaʼal u «tusik tuláakal yóokʼol kaab». Letiʼe aanjel jach u yojel tuusaʼ u balmuba tu paach le éesenariooʼ utiaʼal u nuʼuktik u jalaʼachiloʼob yéetel u maʼalob máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ utiaʼal ka u beetoʼob baʼax u kʼáati (2 tiʼ Timoteo 3:13; 1 San Juan 5:19). Baʼax ku kaxkeʼ, ka tuklaʼak tumen wíinikoʼobeʼ jeʼel u páajtal u taasaʼal jeetsʼelil tumen le jalaʼachoʼoboʼ. Táan u jóokʼol yéetel baʼax u kʼáat, tumen kex táan u maas kʼastal le baʼaloʼob way yóokʼol kaabeʼ, le máakoʼoboʼ ku tuklikoʼobeʼ jeʼel u yantal jeetsʼelileʼ. Paabloeʼ tiaʼaleʼ, táanil tiʼ u xuʼulsaʼal le yóokʼol kaabaʼ, Sáatanaseʼ yaan u beetik u sen aʼalaʼal upʼéel baʼal. Paabloeʼ tiaʼalaj: «Le ken yaʼaloʼob: Jeetsʼel yéetel maʼalob antalileʼ, bin taalak tun yóokʼoloʼob xuʼulsajil tu séeblakil, jeʼebix u kʼiʼinamil koʼolel tiʼ [chaambaleʼ], maʼ bin u jechoʼobiʼ» (1 Tesalonicenses 5:3, LTN; Apocalipsis 16:13).
12. Teʼ t-kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u yilik u taaskoʼob jeetsʼelil le jalaʼachoʼoboʼ?
12 Teʼ tsʼook jaʼaboʼobaʼ, le jalaʼachoʼoboʼ, yoʼolal baʼax ku beetkoʼobeʼ, mantatsʼ táan yaʼalkoʼob u kaʼaj u taasoʼob «jeetsʼel yéetel maʼalob antalil». Kʼuch tak u yaʼaloʼobeʼ, u jaʼabil 1986, u jaʼabil utiaʼal u yantal jeetsʼelil tuláakal yóokʼol kaab, baʼaleʼ teʼ jaʼab jeʼeloʼ maʼ ilaʼab le jeetsʼelil aʼalaʼaboʼ. Le baʼax kiaʼalkoʼob u jalaʼachiloʼob le yóokʼol kaabaʼ, ¿táan wa u jach béeykuntik baʼax tiaʼalaj Paablo teʼ 1 Tesalonicenses 5:3, wa táan u tʼaan kaʼach Paablo tiʼ upʼéel maas nojoch kʼaʼaytaj kun jóokʼol tuláakal yóokʼol kaab?
13. Ka tiaʼalaj Paablo yaan u yaʼalal «Jeetsʼel yéetel maʼalob antalileʼ», ¿baʼax yéetel tu ketaj le xuʼulsajil ku taal ken joʼopʼok u yaʼalal le tʼaanaʼ, yéetel baʼax k-kanik tiʼ leloʼ?
13 U próofesiyailoʼob le Biibliaoʼ maases ku naʼataʼaloʼob ken joʼopʼok wa ken tsʼoʼokok u yúuchloʼob, le oʼolaleʼ unaj k-páaʼtik ilik baʼax kun úuchul. Baʼaleʼ, Paabloeʼ tiaʼaleʼ, le xuʼulsajil kun jáan taal le táan u yaʼalal «Jeetsʼel yéetel maʼalob antalileʼ», bey jeʼex u taal u kʼiʼinamil koʼolel tiʼ chaambaleʼ. Ichil óoliʼ nueebe meseseʼ, le koʼoleloʼ ku yuʼubik bix u bin u nojochtal u chaambal ichil u jobnel. Maʼ xaaneʼ ku yuʼubik bix u síitʼ u puksiʼikʼal le chaambaloʼ wa bix u péek ichil u jobnel. Maʼ xaaneʼ ku yuʼubik tak u chan kóochaʼtaʼal. Le baʼaxoʼob eʼesik u kaʼaj síijil u chaambaleʼ ku bin u yaʼabtal tak ken u yuʼub u taal upʼéel jach nojoch kʼiʼinamil ku yeʼesik tsʼoʼok u kʼuchul u yoorai. Le oʼolaleʼ, jeʼel bixak ka béeyak le tʼaan «Jeetsʼel yéetel maʼalob antalil», yaan u jáan taasik upʼéel baʼal jach yaj, baʼaleʼ yaan u suut kiʼimak óolalil tumen yaan u xuʼulsaʼal le kʼasaʼanoʼoboʼ utiaʼal u káajal upʼéel túumben yóokʼol kaab.
14. ¿Bix kun bin u yúuchul le xuʼulsajil kun taaloʼ, yéetel bix kun tsʼoʼokol?
14 Le xuʼulsajil kun taaloʼ yaan u taasik saajkil tiʼ le jaajil kristiaanoʼoboʼ, yaan yilkoʼob bey tiʼ upʼéel éesenario ku yúuchuleʼ. Yáaxeʼ, u reeyiloʼob le Luʼumaʼ (le jalaʼachoʼob yaan yáanal u kʼab Sáatanasoʼ) yaan u chʼaʼapachkoʼob utiaʼal u xuʼulskoʼob tuláakal máax yaan tu tséel le Nojoch Báabiloniaoʼ (le maʼ jaajil réelijionoʼob yanoʼob yáanal u kʼab Sáatanasoʼ) (Apocalipsis 17:1, 15-18). Bey kun jáan jelpajal bix u bin u tsʼoʼokol le chaʼanaʼ; u reeino Sáatanaseʼ yaan u jatskuba utiaʼal u baʼateʼel tu baatsil, Sáatanaseʼ maʼ tun páajtal u beetik mix baʼal utiaʼal maʼ u yúuchul (San Mateo 12:25, 26). Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik tu puksiʼikʼal u reeyiloʼob le yóokʼol kaabaʼ «ka u beetoʼob le baʼax u káat letiʼ[oʼ]», u xuʼulsaʼal le maʼ jaajil réelijionoʼoboʼ. Ken xuʼulsaʼak tiʼ le maʼ jaajil réelijionoʼoboʼ, Jéesukriistoeʼ yaan u nuʼuktik le yaʼab aanjeloʼob yaan yáanal u páajtaliloʼ utiaʼal ka u xuʼulsoʼob tuláakal le uláakʼ máakoʼob tiaʼanoʼob yáanal u páajtalil Sáatanasoʼ: le jalaʼachoʼoboʼ yéetel le máakoʼob chéen yanoʼob tu paach u taakʼinoʼoboʼ. Tu tsʼookeʼ, Sáatanas xaneʼ yaan u maʼachal utiaʼal kʼalbil. Tiʼ túun kun yéemel le kortiina tu yóokʼol le éesenario utiaʼal u yeʼesik tsʼoʼok le chaʼan úuch káajkoʼ (Apocalipsis 16:14-16; 19:11-21; 20:1-3).
15, 16. K-ojéeltik «chéen jun pʼíit kʼiin pʼaatal toʼon[eʼ]», ¿baʼax unaj u péekskoʼon k-beete?
15 ¿Baʼax kʼiin ken úuchuk le baʼaloʼobaʼ? Maʼ k-ojel mix u kʼiiniliʼ mix u yoorailiʼ (San Mateo 24:36). Baʼaleʼ, k-ojleʼ «chéen jumpʼíit kʼiin pʼaatal toʼon» (1 tiʼ Corintoiloʼob 7:29). Le oʼolaleʼ, kʼaʼabéet k-ilik beetkeʼex baʼaxoʼob maas kʼaʼanantak teʼ tu tsʼoʼok kʼiinoʼobaʼ. Paabloeʼ tiaʼaleʼ maʼ chéen máansaj kʼiin ka k-beetiʼ, unaj k-jóoʼskeʼex u súutukil utiaʼal k-beetik le baʼaloʼob maas kʼaʼanantakoʼ yéetel k-tsʼáaik juntséel le maʼatechoʼ. ¿Baʼaxten? «Tumen kʼasaʼan le kʼiinoʼoboʼ.» Wa k-naʼatik baʼax u kʼáat Jéeoba ka k-beeteʼexeʼ, maʼ ken k-máansaj kʼiineʼex chéen beyoʼ tumen k-ojel maʼ yaʼab pʼaatliʼ (Tiʼ Efesoiloʼob 5:15-17; 1 San Pedro 4:1-4).
16 K-ojéeltik yaan u xuʼulsaʼal le yóoʼkabil baʼaloʼobaʼ, ¿baʼax unaj u péekskoʼon k-beete? Utiaʼal k-utsileʼ, áapostol Peedroeʼ tu tsʼíibtaj: «Tumen tuláakal bíin xuʼulsaʼak beyoʼ[,] bey túunoʼ yéetel bukaʼaj j-kʼub óolal yéetel kiliʼichil unaj a kuxtaleʼex» (2 San Pedro 3:11). ¿Bix unaj k-kuxtaleʼex? Jeʼex tiaʼalaj Peedroeʼ, 1) unaj k-ilik wa táan k-beetik baʼax toj utiaʼal k-eʼesik táan k-kuxtal ich kiliʼichil yéetel 2) unaj xan k-ilik wa le baʼaxoʼob táan k-beetik yéetel kʼubaʼan óolaloʼ táan u yeʼeskoʼob k-nojoch yaabilaj tiʼ Jéeoba.
17. ¿Tiʼ baʼaxoʼob unaj k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-tuʼusul tumen Sáatanas?
17 K-yaabilaj tiʼ Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-yaabiltik le yóokʼol kaab yéetel le baʼaloʼob yaan yóokʼoloʼ. Bey tumen k-ojel baʼax ku páaʼtik tiʼe yóokʼol kaabaʼ, maʼ unaj k-tsʼíiboltik bix u kuxtal u máakiloʼobiʼ, tumen letiʼobeʼ chéen tiaʼanoʼob tu paach u tsʼíibolaloʼobeʼ. Kex kuxaʼanoʼon yéetel k-meyajeʼex teʼ yóokʼol kaabaʼ, maʼ unaj k-bin tu paach tuláakal baʼax ku tsʼáaiktoʼoniʼ (1 tiʼ Corintoiloʼob 7:31). Kʼaʼabéet k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ k-chaʼik k-tuʼusul yoʼolal bix u tuukul le yóoʼkabil máakoʼoboʼ. Letiʼobeʼ maʼ kun béeytal u yutskíintkoʼob le talamiloʼoboʼ mix xan kun pʼáatloʼob utiaʼal mantatsʼ. ¿Bix k-ojéeltik lelaʼ? Tumen bey yaʼalik le Biibliaoʼ: «Le yóokʼol kaaboʼ táan u bin u xuʼulul yéetel tuláakal le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob yaan tu yóokʼoloʼ; baʼaleʼ le máax ku beetik baʼax u káat Kʼueʼ [wa Diooseʼ] ku pʼáatal utiaʼal kʼiinoʼob minaʼan u xuul» (1 San Juan 2:17).
¡U kaʼaj ilbil u maas maʼalobil!
18, 19. ¿Baʼax kʼeexiloʼob táan a tsʼíiboltik a wilik teʼ túumben Luʼumoʼ, yéetel ken kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ, baʼaxten maʼ chéen kunel úuchik a páaʼtikiʼ?
18 Maʼ kun xáantaleʼ, Sáatanas yéetel máaxoʼob beetik baʼax u kʼáateʼ yaan u yéemsaʼaloʼob tumen Jéeoba tiʼ le éesenariooʼ, tiʼ túun kun éemel le kortiina yóokʼol le éesenariooʼ. Tsʼoʼoleʼ, le máaxoʼob kun kuxtaloʼob ken xuʼulsaʼak le yóokʼol kaabaʼ, yéetel u yáantaj Diooseʼ, yaan u kʼexkoʼob utiaʼal mantatsʼ le baʼaxoʼob ku yilaʼal teʼ éesenariooʼ. Tsʼoʼok maʼ kun kaʼa ilbil baʼateloʼob tu yóokʼol, tumen Diooseʼ yaan u xuʼulsik «tiʼ le baʼateloʼob tuláakal tuʼux yóokʼol kaab[oʼ]» (Salmo 46:9). Maʼ kun yantal wiʼijil tumen yaan u yantal «yaʼabkach baʼal jaantbil teʼ j-kaajoʼoboʼ, [...] [bey] xan tu kaʼanlil le puʼukoʼoboʼ» (Salmo 72:16). Maʼ kun yantal kaarseloʼob mix póolisiyaʼob, mix le ku konkoʼob droogaʼoboʼ, mix téerroristaʼob, mix pakʼbeʼen kʼojaʼaniloʼob ku taaloʼob tiʼe núup chitaloʼ, mix diboorsiʼob yéetel mix máak kun pʼáatal maʼ ken yil u yich u meyaj (Salmo 37:29; Isaías 33:24; Apocalipsis 21:3-5).
19 Tuláakal le kimenoʼob tiaʼanoʼob tu tuukul Dioosoʼ, yaan u líiʼsaʼaloʼob utiaʼal ka anakoʼob xan teʼ éesenariooʼ. Bukaʼaj kiʼimak óolal wal kun antal ken u yiluba máaxoʼob kuxlajoʼob tiʼ jejeláas kʼiinoʼobeʼ, bey xan ken u méekʼubaʼob yéetel kiʼimak óolal le láakʼtsililoʼob úuch u yilubaʼoboʼ. Ken máanak le kʼiinoʼoboʼ, tuláakal máak kun meyajtik Jéeoba (Apocalipsis 5:13). Ken láaj kʼeʼexek tuláakaleʼ, le kortiinaoʼ yaan u naʼaksaʼal, tiʼ túun kun chíikpajal le Luʼum suunajaʼan páaraisoiloʼ. ¿Bix ken a wuʼuyilaba ken a chaʼant lelaʼ? U jaajileʼ, yaan a waʼalik: «¡Jach úuch joʼopʼok in páaʼtik le kʼiin jeʼelaʼ, baʼaleʼ maʼ chéen kunel úuchik in páaʼtikiʼ!».
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 4 Paablo xaneʼ tiaʼaleʼ le kristiaanoʼob yéeyanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ beyoʼob «tsʼa chaʼanoʼob utiaʼal tuláakal yóokʼol kaab, tu táan le aanjeloʼoboʼ bey xan tu táan máakoʼob», baʼaleʼ ka tiaʼalaj lelaʼ táan u tʼaan tiʼ yaanal baʼal (1 tiʼ Corintoiloʼob 4:9).
^ xóot’ol 4 Jeʼex utiaʼal k-ojéeltik máax u «ajawil j-noojol» ku yaʼalaʼal tu liibroi Daniel 11:40, 44, 45, ilaʼak le liibro Prestemos atención a las profecías de Daniel, t.j. 281.
^ xóot’ol 6 Le Biibliaoʼ kieʼesikeʼ Jéerusaleneʼ 70 jaʼaboʼob u bin u kʼuchul u jaʼabil 537 t.K-kʼ. (táanil tiʼ K-kʼiinoʼob) ka xuʼulsaʼab tiʼ; teʼ jaʼab jeʼelaʼ jáalkʼabtaʼab le judiiyoʼob palitsiltaʼanoʼoboʼ (Jeremías 25:11, 12; Daniel 9:1-3). Utiaʼal yojéeltaʼal u maasil tiʼ «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]», ilaʼak le t.job. 167-170 tiʼ le liibro Razonamiento a partir de las Escrituras, beetaʼan tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba.
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 32]
¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?
• Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u yilaʼal táan u yúuchul le baʼax tiaʼalaj Paabloaʼ: «U chaʼanil le yóokʼol kaabaʼ táan u kʼexpajal»?
• ¿Bix u kʼuchul k-naʼateʼex baʼax kʼiin ka tsʼoʼok «u kʼiiniloʼob le jentiloʼob[oʼ]»?
• Le baʼaxoʼob káaj u yúuchloʼob tu jaʼabil 1914, ¿bix u yeʼeskoʼob tiʼ káaj u tsʼook kʼiiniloʼob le yóokʼol kaabaʼ?
• ¿Baʼax ku páaʼtaʼal ka k-beeteʼex bey tumen «chéen jumpʼíit kʼiin pʼaatal toʼon[oʼ]»?