Meyajnaktech le naʼat ku taal tiʼ Dios utiaʼal a kanáantik a paalaloʼ

K-WÍINKLILEʼ sáamsamal táan u baʼateʼel yéetel jejeláas ikʼeloʼob jeʼel u beetkoʼob k-kʼojaʼantaleʼ. Baʼaleʼ óoliʼ tuláakloʼoneʼ yaan baʼaxoʼob ichil k-wíinklil ku kanáantikoʼon tiʼ le jejeláas ikʼeloʼobaʼ.

Jeʼex u yúuchul yéetel u wíinklil máakeʼ le cristianoʼob xanoʼ, sáamsamal u aktáantikoʼob talmiloʼob utiaʼal maʼ u yoksaʼal tu pooloʼob ka kuxlakoʼob yéetel ka tuukulnakoʼob jeʼex le yóokʼol kaabaʼ (2 tiʼ Corintoiloʼob 11:3). Utiaʼal túun k-kanáantikba tiʼ le baʼaloʼobaʼ, kʼaʼabéet k-muʼukʼankúuntik k-tuukul bey xan k-puksiʼikʼal yéetel u xookil le Bibliaoʼ.

Le paalaloʼ maʼatech u síijloʼob yéetel u páajtalil u kanáantikubaʼob tiʼ u tsʼíibolalil le yóokʼol kaabaʼ, le oʼolal maas kʼaʼabéet u muʼukʼankúuntik u tuukuloʼob yéetel u puksiʼikʼaloʼob (Tiʼ Efesoiloʼob 2:2). Jeʼex u bin u nojochtal le mejen paalaloʼ bey u bin u kʼaʼabéettal u yáantaʼaloʼob tumen u taataʼob utiaʼal ka u muʼukʼankúunt u tuukuloʼob yéetel u puksiʼikʼaloʼob. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿tuʼux ken u chʼaʼob le áantaj utiaʼal u tsʼaʼob tiʼ u paalaloʼoboʼ? Le Bibliaoʼ kiaʼalik: «Yuumtsileʼ letiʼ máax tsʼáaik le ojéelajiloʼ [wa naʼatiloʼ]; [...] ku kanantik le máaxoʼob u yokesmaj u yóoloʼob» tiʼoʼ (Proverbios 2:6, 8). Le naʼatil ku taal tiʼ Diosoʼ jeʼel u páajtal u nuʼuktik u beel le táankelem paalaloʼob utiaʼal ka u kanáant máax yéetel ku biskubaʼob, utiaʼal maʼ u yoksaʼal tu tuukuloʼob ka u beetoʼob baʼaloʼob kʼaastak bey xan utiaʼal ka u yiloʼob baʼax yéetel ku náaysik yóoloʼob. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u páajtal u yáantik u paalaloʼob utiaʼal ka yanaktiʼob le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ?

Áanteʼexoʼob u bisubaʼob yéetel máaxoʼob ku beetkoʼob baʼax maʼalob

Le táankelem paalaloʼoboʼ utstutʼaan u biskubaʼob yéetel u yéet táankelmiloʼob, baʼaleʼ u biskubaʼob yéetel máaxoʼob maʼ kʼanchajaʼan u naʼatoʼobeʼ maʼ tu yáantaj utiaʼal ka yanaktiʼob le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ. Upʼéel proverbioeʼ kiaʼalik: «J-maʼ naʼatileʼ u tsʼeʼetsʼek tuukul táankelemil» (Proverbios 22:15). Jujuntúul taatatsiloʼobeʼ, ¿bix tsʼoʼok u yáantik u paalaloʼob utiaʼal ka meyajnaktiʼob le naʼat ku taal tiʼ Dios ken u yéeyoʼob máax yéetel ken u bisubaʼoboʼ?

Utúul taatatsil ku kʼaabaʼtik Doneʼ * tiaʼalaj: «In paalaloʼobeʼ mantatsʼ ku muchʼkubaʼob báaxal yéetel u yéet paaliloʼob, baʼaleʼ lelaʼ maases ku beetkoʼob t-otoch tuʼux jeʼel k-ilik baʼax ku beetkoʼobeʼ. Toʼoneʼ mantatsʼ k-utsul kʼamik le táankelem paalal ku taaloʼob u xíimbaltoʼonoʼ yéetel suuk k-tsʼáaik wa baʼax u jaantoʼob. Kex yaʼab u juumoʼob táan u báaxloʼobeʼ, toʼoneʼ maʼatech k-kʼuuxil tumen k-ojel máax yéetel ku báaxloʼob».

Brian yéetel Maryeʼ óoxtúul u paalaloʼob, le paalaloʼobaʼ jach ku yuʼubkoʼob tʼaan, baʼaleʼ u taataʼobeʼ kiaʼalikoʼobeʼ maʼ chéen chʼaʼabil úuchik u líiʼskoʼobiʼ. Letiʼobeʼ kiaʼalikoʼob: «T-múuchʼulileʼ, maʼ yaʼab x-chʼúupalal yaan utiaʼal u bisubaʼob yéetel k-ija Janeiʼ. Letiʼ túuneʼ ku biskuba kaʼach yéetel Susan, utúul x-chʼúupal jach séeb u tsikbal. U taataʼob Susaneʼ ku chaʼikoʼob u beetik le baʼax u kʼáateʼ, jeʼex u kʼuchul tu yotoch jach tsʼoʼok u yáakʼabtal, u tsʼáaik kóomkom nookʼoʼob, u yuʼubik paaxoʼob yéetel u chaʼantik peliculaʼob maʼ maʼalobtak utiaʼal utúul cristianoiʼ. Yoʼolal lelaʼ ku talamtal kaʼach tiʼ k-ija u naʼatik baʼaxten maʼatech k-chaʼik u beetik le baʼax u kʼáat jeʼex Susaneʼ. Letiʼeʼ ku tuklik kaʼacheʼ u taataʼob Susaneʼ maas utsoʼob tiʼ toʼon. Baʼaleʼ ka tu yilaj Jane tsʼoʼok u yokskuba Susan ich talmileʼ kʼuch u naʼateʼ tuláakal le baʼax t-beetoʼ, t-beetaj utiaʼal k-kanáantik. Le baʼax t-beetoʼ tu jach taasajtoʼon kiʼimak óolal tumen páajchaj k-áantik Jane utiaʼal maʼ u lúubul tiʼ talmiloʼob jeʼex úuchik tiʼ Susaneʼ».

Jeʼex Janeoʼ, yaʼab uláakʼ táankelem paalaloʼob tsʼoʼok u yilkoʼob jach maʼalob ka u yuʼuboʼob u tʼaan u taataʼob ken u yéeyoʼob máax yéetel  ken u bisubaʼob. Upʼéel proverbioeʼ kiaʼalik: «Le máax ku yuʼubik le kʼeyaj ku tsʼáaik kuxtaloʼ, bíin yanak kúuchil utiaʼal ichil le j-ojéelajoʼoboʼ» (Proverbios 15:31). Le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ ku yáantik le táankelem paalaloʼob u bisubaʼob yéetel máaxoʼob jeʼel u yáantajoʼob utiaʼal ka u beetoʼob baʼax maʼalobeʼ.

U yoksaʼal tu tuukuloʼob ka u beetubaʼob jeʼex uláakʼ paalaloʼ

Wa k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼatech u beetkoʼob baʼax maʼalobeʼ yaan k-beetikba jeʼex letiʼobeʼ. Le talmilaʼ sáamsamal ku aktáantaʼal tumen k-paalal. Letiʼobeʼ u kʼáatoʼob pʼáatal utsil tu táan u yéet táankelmiloʼob, le oʼolal ku yilik u beetkubaʼob jeʼex letiʼobeʼ (Proverbios 29:25).

Le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ «le yóokʼol kaaboʼ táan u bin u xuʼulul yéetel tuláakal le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob yaan tu yóokʼoloʼ» (1 San Juan 2:17). Le oʼolaleʼ, le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u kanáantik u paalaloʼob utiaʼal maʼ u lúubloʼob tiʼe kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ. ¿Bix jeʼel u yáantaʼal le táankelem paalal utiaʼal ka tuukulnakoʼob jeʼex u kʼáat Dioseʼ?

Utúul taatatsil ku kʼaabaʼtik Richardeʼ tiaʼalaj: «In ijaeʼ mantatsʼ u kʼáat u tsʼáa u nookʼ jeʼex u tsʼáaik le x-chʼúupalaloʼob maʼatech u meyajtkoʼob Diosoʼ, baʼaleʼ teen yéetel in wataneʼ k-tsolik tiʼ baʼax talmil jeʼel u taasik u tsʼáaik u nookʼ jeʼex le uláakʼ x-chʼúupalaloʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ kex maʼ jach jelaʼan le nookʼ ku kʼáatikoʼ, k-tsolik xan tiʼ le baʼax k-xokmaʼ: “máax yaan u naʼateʼ maʼ letiʼ káajsik upʼéel túumben modaiʼ mix xan letiʼ tsʼoʼokskiʼ”.»

Utúul maamatsil ku kʼaabaʼtik Paulineʼ yaanal bix u yáantik u paalal utiaʼal maʼ u lúubuloʼob tiʼ talmil. Letiʼeʼ kiaʼalik: «Kin wilik in wojéeltik baʼaxoʼob ku beetik in paalal yéetel kin bin tsikbal yéeteloʼob tu cuartoʼob. Le sen tsikbal tin beetaj tu yéeteloʼoboʼ tu tsʼáajten u páajtalil utiaʼal in wáantkoʼob ka tuukulnakoʼob tubeel».

Le táankelem paalaloʼ mantatsʼ ken u aktáantoʼob talmiloʼob jeʼex le tsʼoʼok k-aʼalikoʼ, le oʼolaleʼ le taatatsiloʼoboʼ mantatsʼ kʼaʼabéet u yilkoʼob u kanáantik u paalaloʼob utiaʼal maʼ u yoksaʼal tu tuukuloʼob ka u beetoʼob baʼaloʼob kʼaastak yéetel utiaʼal ka tuukulnakoʼob mantatsʼ jeʼex u tuukul Cristoeʼ (2 tiʼ Corintoiloʼob 10:5). Le payalchiʼoʼ ku yáantik xan le taatatsiloʼob yéetel le paalaloʼob utiaʼal ka yanaktiʼob u muukʼil u aktáantkoʼob le talamiloʼoboʼ (Tiʼ Romailoʼob 12:12; Salmo 65:2).

Le náaysaj óoloʼ jach yaan u muukʼ utiaʼal u táabsik máak

Uláakʼ talmil ku aktáantik le taatatsiloʼoboʼ letiʼe náaysaj óoloʼ. Le mejen paalaloʼ jach utstuyich u báaxaloʼob, le táankelmoʼob xanoʼ jach utstuyich u náaysik yóoloʼob (2 tiʼ Timoteo 2:22). Baʼaleʼ, wa ku yéeykoʼob u náaysik yóoloʼob yéetel baʼaloʼob maʼ maʼalobtakeʼ, jeʼel u lúubloʼob tiʼ kaʼapʼéel talmiloʼobeʼ.

 Yáaxeʼ, óoliʼ tuláakal le náaysaj óoloʼoboʼ ku yeʼeskoʼob bix u tuukul le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ (Tiʼ Efesoiloʼob 4:17-19). Kex yaʼab tiʼ le náaysaj óoloʼob maʼ maʼalobtakoʼoboʼ, ku chíikbesaʼaloʼob bey baʼaloʼob jach jatsʼutstakeʼ, le oʼolal jach séeb jeʼel u táabsik le táankelem paalaloʼ.

Uláakʼ talmil ku taasikeʼ letiʼe bukaʼaj ora ku máansaʼal teʼ náaysaj óoloʼoboʼ. Yaʼab táankelem paalaleʼ jach ku tsʼáaikoʼob táanil u náaysik yóoloʼob, lelaʼ ku beetik u peʼertikoʼob yaʼab tiempo yéetel ku beetik u kaʼanloʼob. Upʼéel proverbioeʼ kiaʼalikeʼ, «maʼ tu beetik uts u jaantaʼal yaʼab kaab» (Proverbios 25:27). Le oʼolaleʼ u sen máansaʼal xan yaʼab súutukiloʼob tiʼ náaysaj óoloʼobeʼ ku beetik u pʼáatal maʼ taak u xokik máak le Bibliaoʼ (Proverbios 21:17; 24:30-34). U sen máansik yaʼab súutukil le táankelem paalal tiʼ náaysaj óoloʼoboʼ jeʼel u beetik maʼ «u mach[k]oʼob le kuxtal minaʼan u xuul» tu túumben yóokʼol kaab Diosoʼ (1 tiʼ Timoteo 6:12, 19). ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik le taatatsiloʼob utiaʼal u aktáantikoʼob le talmilaʼ?

Mari Carmen, utúul maamatsil yaan óoxtúul u paalaleʼ kiaʼalik: «Toʼoneʼ mantatsʼ k-jóokʼol xíimbal yéetel k-paalal, tsʼoʼoleʼ k-chaʼik xan u máanskoʼob jatsʼuts súutukiloʼob yéetel uláakʼ x-chʼúupalaloʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Tuláakal lelaʼ k-beetik tumen k-kʼáat ka u náays u yóoloʼob tiʼ baʼaloʼob maʼalobtak. Baʼaleʼ maʼatech k-tsʼáaik táanil le náaysaj óoloʼoboʼ. Toʼoneʼ k-ketik le náaysaj óol yéetel u xéetʼ pastel wa uláakʼ wa baʼax jach kiʼ ku jaantaʼal ken tsʼoʼokok u yúuchul jaanloʼ: jach kiʼ baʼaleʼ maʼ letiʼe kʼaʼanan tiʼ k-wíinkliloʼ. Úuchik k-áantik k-ijaʼob beyaʼ tu kanoʼob meyaj t-otoch, tu najil u xookoʼob yéetel teʼ múuchʼuliloʼ».

Don yéetel Rutheʼ tu yiloʼob xan bix jeʼel u kanáantik u paalaloʼob tiʼ le náaysaj óoloʼob maʼ maʼalobtakoʼ. Letiʼobeʼ kiaʼalikoʼob: «Suukchaj k-jóoʼsik u kʼiinil sábado utiaʼal k-máansik bul kʼiin yéetel k-paalal. Tu jaʼatskabileʼ k-jóokʼol kʼaʼaytaj yéeteloʼob, tu chíinil kʼiineʼ k-bin báab yéetel tu áakʼabileʼ k-jaantik upʼéel kiʼikiʼ janal tu yéeteloʼob».

Tuláakal le baʼax tsʼoʼok u yaʼalik le sukuʼunoʼobaʼ ku yeʼesik u kʼaʼabéetil u yilaʼal bukaʼaj súutukil unaj u máansaʼal tiʼ baʼaxoʼob maʼalobtak utiaʼal u náaysik u yóol utúul cristiano (Eclesiastés 3:4; Tiʼ Filiposiloʼob 4:5).

Kʼub a wóoleʼex tiʼ Jéeoba

U jaajileʼ maʼ chéen upʼíit jaʼaboʼob kʼaʼabéet utiaʼal k-muʼukʼankúuntik k-tuukul yéetel puksiʼikʼaliʼ. Le naʼat kun áantik le paalaloʼob u jach kʼub u yóoloʼob tiʼ Jéeobaoʼ maʼ chéen bey kun taaloʼ kʼaʼabéet u kaʼansaʼal tiʼob. Le oʼolaleʼ, taatatsileʼex «chʼíijsexoʼob tiʼ jun pʼéel toj kuxtal yéetel tiʼ u kaʼansajil Yuumtsil» (Tiʼ Efesoiloʼob 6:4). U nuʼuktaʼal mantatsʼ le paalaloʼob yéetel u «kaʼansajil Yuumtsil» Jéeobaoʼ ku yáantaj utiaʼal ku yiloʼob tuláakal baʼal jeʼex u yilik Dioseʼ. ¿Bix jeʼel u beetik le taatatsiloʼoboʼ?

Utiaʼal lelaʼ le taatatsiloʼoboʼ mantatsʼ kʼaʼabéet u xokkoʼob le Biblia yéetel u paalaloʼoboʼ, lelaʼ le kun áantik le paalaloʼob u yiloʼob le jatsʼuts baʼaloʼob ku kaʼansik Diosoʼ (Salmo 119:18). Diegoeʼ tu yilaj jach kʼaʼanan u kaʼansik u paalal, le oʼolal tu yáantoʼob ka u maas natsʼubaʼob tiʼ Jéeoba. Letiʼeʼ kiaʼalik: «Kin wilik kaʼach in líiʼskimba jach tubeel utiaʼal in xook tu yéeteloʼob. [...] Kin xakʼalxoktik kaʼach uláakʼ jóoʼsaʼaniloʼob utiaʼal in kaʼansik tiʼ in paalal bix úuchik u kuxtal le máakoʼob ku chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ. Kin wáantikoʼob xan kaʼach utiaʼal ka taakak u beetkubaʼob jeʼex le máakoʼob chúukpaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Diosoʼ. Lelaʼ ku beetik u tuukuloʼob tiʼ baʼaxoʼob utstutʼaan Jéeoba ka u beetoʼob».

Yaan xan uláakʼ bix jeʼel u kaʼansaʼal le paalaloʼ. Úuchileʼ Moiseseʼ tiaʼalaj tiʼ le taatatsiloʼoboʼ ka u kaʼans u paalaloʼob tu yotochoʼob, ken  jóoʼkoʼob xíimbal, ken chilakoʼob yéetel ken líikʼikoʼob (Deuteronomio 6:7). Utúul taatatsileʼ tiaʼalaj xan: «In ijoeʼ maʼatech u jáan tsikbaltik baʼaxoʼob ku tuklik. Baʼaleʼ ken jóoʼken xíimbal tu yéetel wa ken meyajnaken tu yéeteleʼ ku tsikbaltikten baʼaxoʼob ku tuklik. Le tsikbal kin beetik yéetelaʼ ku yáantken in wojéelt baʼaxoʼob ku tuklik yéetel bix jeʼel in wáantkeʼ».

U payalchiʼ le taatatsiloʼoboʼ ku kʼuchul xan tu puksiʼikʼal le paalaloʼ. Le ken payalchiʼinakoʼob utiaʼal u jach kʼáat óoltkoʼob tiʼ Dios ka áantaʼakoʼob yéetel ka saʼatsaʼak u siʼipiloʼobeʼ, ku yáantik le paaloʼob u oksaj óoltoʼob jach tu jaajil yaan Diosoʼ (Tiʼ Hebreob 11:6). Yaʼab taatatsiloʼob tsʼoʼok u yáantik u paalaloʼobeʼ kiaʼalikoʼobeʼ u payalchiʼob yéetel u paalaloʼob tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel u najil u xookoʼob yéetel tiʼ le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntkoʼoboʼ, jach nojoch úuchik u yáantaj. Utúul taatatsileʼ kiaʼalikeʼ u yataneʼ suukaʼan u payalchiʼ yéetel u mejen paalal táanil tiʼ u binoʼob xook (Salmo 62:8; 112:7).

«Maʼ unaj k-kaʼanal k-beet utsiʼ»

Tuláakal taatatsiloʼobeʼ ku talamtaltiʼob u líiʼsik u paalaloʼob yéetel ku yaatal tu yóoloʼob ken u yiloʼob maʼ tu páajtal u tsʼáaikoʼob le áantaj kʼaʼabéettiʼoboʼ. Baʼaleʼ, le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ, «maʼ unaj k-kaʼanal k-beet utsiʼ» (Tiʼ Galaciailoʼob 6:9).

Baʼaleʼ, yaan kʼiineʼ le taatatsiloʼoboʼ ku pʼatik u yáantik u paalaloʼob tumen maʼ tu kʼuchul u naʼatoʼob baʼax ku tuklik u paalal. Yaan kʼiineʼ, jeʼel u tuklaʼaleʼ le paalaloʼob ku líikʼloʼob bejlaʼaʼ jach maʼatech u yuʼubkoʼob tʼaan. Baʼaleʼ, letiʼobeʼ láayliʼ ku máanskoʼob le talmil tu aktáantaj le táankelem paalal úuchiloʼ. Maʼ xaaneʼ le táankelem paalaloʼob bejlaʼaʼ maas séeb jeʼel u yoksaʼal tu tuukuloʼob u beetoʼob baʼax maʼ maʼalobeʼ. Utúul taatatsileʼ, ka tsʼoʼok u tsolik u nuʼuk tiʼ u ijoeʼ, tiaʼalaj tiʼ yéetel yaabilaj: «A puksiʼikʼaleʼ chéen ku tsʼíiboltik u beetik le baʼax tu tsʼíiboltaj u beetik in puksiʼikʼal tin táankelmiloʼ». Maʼ xaaneʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼ u yojloʼob bix u meyaj upʼéel computadoraiʼ, baʼaleʼ u yojloʼob tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u séeb lúubul máakeʼ (San Mateo 26:41; 2 tiʼ Corintoiloʼob 2:11).

Maʼ xaaneʼ yaan paalaleʼ maʼatech u kʼamkoʼob wa maʼatech u tsʼáaikoʼob u diosboʼotikil ikil u kaʼansaʼaloʼob tumen u taataʼob u beetoʼob baʼax maʼalob. Kex beyoʼ, le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u kaʼanloʼob u yáant u paalaloʼobiʼ. Kex ken káajak maʼatech u kʼamik le paalaloʼob le baʼax ku kaʼansaʼaltiʼoboʼ, ken máanak kʼiineʼ yaneʼeʼ ku kʼamik (Proverbios 22:6; 23:22-25). Matthew, utúul sukuʼun ku meyaj Beteleʼ, tiaʼalaj: «Kaʼach tin táankelmileʼ kin tuklikeʼ maʼ maʼalob baʼax ku beetik in taataʼob tin wéeteliʼ, tumen yaan baʼaxoʼob maʼatech u chaʼikoʼob in beetik. Kin tuklik kaʼacheʼ, wa u taataʼob in amigoʼob ku chaʼik tiʼ u paalaloʼob u beetkoʼob jeʼel baʼalakeʼ, ¿baʼaxten túun in taataʼobeʼ maʼatech u chaʼikoʼob in beetik xan beyoʼ? Ken in beet wa baʼax maʼ maʼalobeʼ maʼatech u chaʼabal in bin remar, lelaʼ jach ku beetik in kʼuuxil tumen jach utstinwich in beetik. Baʼaleʼ, bejlaʼa ken in kʼaʼajseʼ, kin wilkeʼ jach maʼalob tuláakal le baʼax tu beetaj in taataʼob tin woʼolaloʼ. Jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼob úuchik u yáantkenoʼob tin táankelmil».

Kex k-paalal, ku kʼaʼabéetchajal u máanoʼob yéetel máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Dioseʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ tu páajtal u kʼuchul u beetubaʼob maʼalob cristianoiliʼ. Le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ jeʼel u muʼukʼankúuntik u tuukul yéetel u puksiʼikʼaloʼob jeʼex u yaʼalik le Bibliaaʼ: «Tumen ta joʼoleʼ bíin yanak ojéelajil bíin a túunt bukaʼaj kiʼil ojéelajil. [...] Le naʼatoʼ letiʼob bíin u [kanáantechoʼob] mantatsʼ; letiʼob bíin u tselechoʼob tiʼ kʼaakʼas bej» (Proverbios 2:10-12).

Utúul maamatsileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u bisik ich nueve meses utúul chaambal ichil u jobneliʼ, yéetel maʼ chéen chʼaʼabil xan ken u máans le veinte jaʼaboʼob ken u bis u nojochtal le chaambaloʼ, tumen yaan u taasik kiʼimak óolal yéetel yaan xan u taasik muʼyajil. Baʼaleʼ tumen le taatatsiloʼob jach u yaabiltmaj u paalaloʼoboʼ, ku yilik u meyajtiʼob le naʼat ku taal tiʼ Dios utiaʼal u kanáantikoʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku yuʼubikoʼob yoʼolal u paalaloʼob le baʼax tu yuʼubaj le apóstol Juan yoʼolal le máaxoʼob tu yáantoʼ, letiʼeʼ tiaʼalaj: «Minaʼan uláakʼ baʼal ka u tsʼáa teen maas kiʼimak óolal le in wojéeltik in paalaloʼobeʼ táan u kuxtaloʼob jeʼel bix u kaʼansik le jaajoʼ» (3 San Juan 4).

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

«Toʼoneʼ mantatsʼ k-utsul kʼamik le táankelem paalal ku taaloʼob u xíimbaltoʼonoʼ»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 5]

«Ilawil a wojéeltik baʼax ku beetik a paalal»