Kʼaʼabéet k-oksaj óoltik u tʼaan Jéeoba
Kʼaʼabéet k-oksaj óoltik u tʼaan Jéeoba
«In wokesmaj in wóol tiʼ a tʼaan.» (SALMO 119:42.)
1. Maʼ xaaneʼ, ¿máax tsʼíibt le Salmos 119, yéetel baʼax tuukulil yanchaj tiʼ?
LE MÁAX tsʼíibt le Salmos 119, u yaabiltmaj kaʼach u tʼaanoʼob Jéeoba. Maʼ xaaneʼ, Ezequías tsʼíibt le maʼiliʼ u beetuba reyil tiʼ Judaoʼ, tumen le tuukul yaan tiʼ le máax tsʼíibt le Salmoaʼ láayliʼ letiʼ le tuukul tu yeʼesaj Ezequías ka tu beetuba reyiloʼ, letiʼeʼ «tu yoksaj u yóol tiʼ Yuumtsil» (2 Reyes 18:3-7). Baʼaleʼ upʼéel baʼal jach k-ojleʼ le salmistaaʼ jach tu kʼubaj u yóol u natsʼuba tiʼ Dios (Mateo 5:3).
2. ¿Baʼax ku jach eʼesik le Salmo 119, yéetel bix tsolaʼabik u versosi tumen le salmistaoʼ?
2 Le Salmo 119 ku yeʼesikeʼ u tʼaan Dios wa baʼax ku yaʼalikeʼ jach maʼalob. * Maʼ xaaneʼ, utiaʼal u séeb pʼáatal tu pool máakeʼ, le poeta tsʼíib le salmoaʼ tu jóoʼsaj 22 xóotʼoloʼob tiʼ le 176 versos ku taasik le salmoaʼ, yéetel tu tsoloʼob jeʼex tsolaʼanil le alfabeto ebreooʼ. Cada xóotʼoleʼ ku taasik 8 versos ku káajloʼob yéetel upʼéeliliʼ letra tiʼ le alfabetooʼ. Teʼ salmoaʼ tu tsʼíibtaj jejeláas tʼaanoʼob óoliʼ upʼéeliliʼ baʼax u kʼáat u yaʼaloʼob, jeʼex u tʼaan Dios, baʼax u kʼáat, u yaʼalmaj tʼaanoʼob, u beeloʼob, u kaʼansajoʼob, u tsolbeʼen tʼaanoʼob, u pʼis óoloʼob, u tsʼa tʼaan yéetel u tsol tʼaanoʼob. Teʼ xookaʼ bey xan teʼ tuláakʼoʼ yaan u xakʼaltaʼal le Salmo 119 jeʼel bix tsʼíibtaʼanik kaʼach ich ebreooʼ. Ken tuukulnakoʼon tiʼ baʼax tu beetaj máaxoʼob meyajt Jéeoba úuchil yéetel máaxoʼob meyajtik teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaan k-maas naʼatik le salmoaʼ yéetel yaan k-maas yaabiltik le Bibliaoʼ.
K-tsʼoʼokbesik u tʼaan Dioseʼ ku taasiktoʼon kiʼimak óolal
3. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u «yutsil kuxtal» máak, yéetel máax kuxlaj beyaʼ?
3 Wa k-kuxtal jeʼex u yaʼalik u leyoʼob Dioseʼ yaan u yantaltoʼon kiʼimak óolal (Salmo 119:1-8). Wa k-beetik beyoʼ Jéeobaeʼ yaan u yilik táan «[k-]utsil kuxtal» (Salmo 119:1). Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa u puliʼ maʼ ken siʼipilchajliʼ, u kʼáat u yaʼaleʼ k-tsʼáaik óol beet baʼax u kʼáat Jéeoba. Noeiʼ bey tu beetiloʼ, letiʼeʼ mantatsʼ tu beetaj baʼax aʼalaʼab tiʼ tumen Dios, tumen «kuxlaj kaʼach jeʼel bix tu yóotilak [Dioseʼ]». Letiʼ yéetel u familiaeʼ maʼ kíimoʼob teʼ Búulkabaloʼ, tumen tu beetoʼob baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Dios (Génesis 6:9; 1 Pedro 3:20). Le cristianoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ, utiaʼal maʼ u xuʼulsaʼaloʼob paʼteʼ yéetel le yóokʼol kaabaʼ, unaj xan u «tsʼoʼokbes[koʼob]» baʼax ku yaʼalik Dios (Salmo 119:4).
4. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u kiʼimaktal k-óolal yéetel utiaʼal u bintoʼon utsil?
4 Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u pʼatoʼon wa k-kiʼikiʼtʼantik jach tu jaajil k-óol bey xan wa maʼ k-xulik beetik baʼax ku yaʼalik u «[y]aʼalmaj tʼaanoʼob» (Salmo 119:4). Josué, máax nuʼuktik le israelitaʼob kaʼachoʼ áantaʼab mantatsʼ tumen Jéeoba, tumen tu beetaj le baʼax aʼalaʼab tiʼaʼ: «[Xok] mantatsʼ tuláakal baʼax ku yaʼalik u juʼunil u yaʼalmaj tʼaan [Dios], [...] utiaʼal a beetik mantatsʼ kʼiin tuláakal baʼaxoʼob ku yaʼalik». Úuchik u beetik lelaʼ bin utsil tiʼ (Josué 1:8). Tak maʼ yaʼab u bin u kíimleʼ, Josueiʼ láayliʼ táan kaʼach u meyajtik Dioseʼ, le oʼolal páajchaj u yaʼalik tiʼ le israelitaʼoboʼ: «Kʼaj óolteʼex yéetel tuláakal a puksiʼikʼaleʼex bey xan yéetel tuláakal a wóoleʼex tsʼoʼok u béeychajal tuláakal baʼax tu séeb chiʼitaj Yuumtsil. Mix jumpʼéel [...] j-pʼáat wa maʼ béeychajiʼ» (Josué 23:14). Jeʼex Josué yéetel máax tsʼíibt le Salmo 119, yaan u yantaltoʼon kiʼimak óolal yéetel yaan u bintoʼon utsil wa k-meyajtik Jéeoba yéetel wa k-oksaj óoltik u tʼaan.
U tʼaan Dioseʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka toj kuxlakoʼon mantatsʼ
5. 1) ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik utiaʼal k-toj kuxtal mantatsʼ tu táan Dios? 2) ¿Tuʼux jeʼel u kaxtik áantaj le máax tsʼoʼok u lúubul tiʼ nojoch kʼebanoʼ?
5 Utiaʼal ka toj kuxlakoʼon mantatsʼ tu táan Dioseʼ kʼaʼabéet maʼ k-xulik tsʼoʼokbesik u leyoʼob (Salmo 119:9-16). Lelaʼ jeʼel u páajtal k-beetik kex maʼ kaʼansaʼantoʼon tumen k-taataʼobeʼ. Lelaʼ bey úuchik tiʼ Ezequías, letiʼeʼ tu yilaj u toj kuxtal tu táan Dios kex u taata chéen beetbil diosoʼob ku meyajtik kaʼachi. ¿Kux túun wa utúul máax táankelem táan u meyajtik Dios ku lúubul tiʼ upʼéel nojoch kʼeban? Letiʼeʼ kʼaʼabéet u yaatal u yóol yoʼolal le baʼax tu beetajoʼ, kʼaʼabéet u payalchiʼ yéetel u kʼáatik áantaj tiʼ u taata yéetel tiʼ u nuxibiloʼob le múuchʼuliloʼ. Beyoʼ yaan u beetik jeʼex Ezequíasoʼ: yaan u yilik u toj kuxtal tu táan Dios (Santiago 5:13-15).
6. ¿Máax koʼoleliloʼob tu kʼexaj bix kuxlikoʼob utiaʼal u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dios?
6 Rahab yéetel Ruteʼ kuxlajoʼob yaʼab u bin u tsʼíibtaʼal le Salmo 119, baʼaleʼ tu yiloʼob u toj kuxtaloʼob tu táan Dios. Rahabeʼ utúul x-káakbach kajaʼan kaʼach tu kaajil Canaán; baʼaleʼ, ka joʼopʼ u meyajtik Jéeobaeʼ kʼuch kʼaj óoltbil tu yoʼolal u nojoch oksaj óolal (Hebreob 11:30, 31). Ruteʼ, utúul moabita tu xulaj u meyajtik u diosoʼobeʼ ka káaj u meyajtik Jéeoba yéetel joʼopʼ u beetik baʼax ku yaʼalik le Ley tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ (Rut 1:14-17; 4:9-13). Le kaʼatúul koʼolel maʼ israelitaʼobaʼ tu yiloʼob u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dios, le oʼolal tsʼaʼabtiʼob u jatsʼuts páajtalil u taal Jesús tu chʼiʼibaloʼob (Mateo 1:1, 4-6).
7. ¿Bix tu yeʼesil Daniel yéetel le óoxtúul ebreoʼob jeʼel u páajtal k-tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalik u tʼaan Dioseʼ?
7 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Líikʼul tu táankelmil[eʼ] chéen kʼaakʼas tuukul yaan tiʼ le máakoʼ». Kex beyoʼ yéetel kex le yóokʼol kaab tiaʼan yáanal u páajtalil Satanaseʼ, le táankelem paalaloʼoboʼ jeʼel u páajtal u biskoʼob upʼéel toj kuxtaleʼ (Génesis 8:21; 1 Juan 5:19). Kex bisaʼaboʼob Daniel yéetel uláakʼ óoxtúul ebreoʼobeʼ tu kaajil Babiloniaeʼ, tu yiloʼob u tsʼoʼokbeskoʼob baʼax ku yaʼalik u tʼaan Dios. Letiʼobeʼ maʼ tu yóotoʼob «kʼebanchajal yéetel u janal, mix yéetel u vino» le reyoʼ (Daniel 1:6-10). Le babilonioʼob kaʼachoʼ suuk u jaantkoʼob baʼalcheʼob ku yaʼalik u Ley Moisés maʼ uts u jaantaʼaliʼ (Levítico 11:1-31; 20:24-26). Tsʼoʼoleʼ, ku jaantkoʼob u bakʼel baʼalcheʼob maʼ u jóoʼsmoʼob u kʼiʼikʼeliʼ, lelaʼ upʼéel baʼal ku bin tu contra u ley Dios (Génesis 9:3, 4). Le oʼolal le kantúul ebreoʼoboʼ maʼ tu yóotoʼob u jaantoʼob u janal le reyoʼ. Le táankelmoʼobaʼ toj kuxlajoʼob yéetel tu yeʼesoʼob bix unaj xan k-beetik.
U tʼaan Dioseʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajal k-óol
8. ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik utiaʼal k-tsʼoʼokbesik u yaʼalmaj tʼaanoʼob Jéeoba?
8 Utiaʼal ka chúukpajak k-óol meyajt Jéeobaeʼ jach kʼaʼabéet k-yaabiltik u tʼaan (Salmo 119:17-24). Jeʼex le salmistaoʼ, jach kʼaʼabéet u taaktal k-naʼatik u jatsʼuts «kaʼambesaj[oʼob]» Dios yéetel u yantaltoʼon «u tsʼíibolalil [...] [k-]kʼaj óoltik [u y]aʼalmaj tʼaanoʼob» (Salmo 119:18, 20, 24). Kex maʼ úuch joʼopʼok k-meyajtik Jéeobaeʼ, ¿k-tsʼíiboltik wa le «leche minaʼan u kʼasaʼanil» ku taal tiʼ tʼaan Diosoʼ? (1 Pedro 2:1, 2.) Kʼaʼabéet k-naʼatik táanil le kaʼansajoʼob kʼaʼanan u yáax ojéeltaʼaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik u yaʼalmaj tʼaanoʼob Dios.
9. ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik wa le máakoʼob yaan páajtalil tiʼob ku kʼáatkoʼobtoʼon ka k-beet baʼax maʼ maʼalob tu táan Jéeobaiʼ?
9 Toʼoneʼ jach k-yaabiltmaj u leyoʼob Dios, baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel k-beetik wa máakoʼob yaan u páajtaliloʼob ku tʼaanoʼob kʼaas t-oʼolaleʼ? (Salmo 119:23, 24.) Teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaʼab máakoʼob yaan páajtalil tiʼobeʼ ku túulchʼinkoʼonoʼob k-beet baʼax u kʼáatoʼob, maʼ baʼax u kʼáat Diosiʼ. ¿Baʼax ken k-beet wa ku kʼáatkoʼobtoʼon ka k-beet upʼéel baʼal maʼ maʼalob tu táan Jéeobaiʼ? Wa k-yaabilmaj u tʼaan Dioseʼ yaan u chúukpajak k-óol beet baʼax u kʼáat. Yaan k-aʼalik jeʼex tu yaʼalil u apostoloʼob Jesús le ka chʼaʼapachtaʼaboʼoboʼ: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, maʼ u tʼaan máakoʼobiʼ» (Beetaʼanoʼob [Hechos] 5:29).
10, 11. ¿Baʼax eʼesiktoʼon jeʼel u béeytal u chúukpajal k-óol meyajt Dios ken mankoʼon tiʼ talamiloʼobeʼ?
10 Ken k-máans talamiloʼobeʼ jeʼel u páajtal u chúukpajal k-óol meyajt Jéeobaeʼ (Salmo 119:25-32). Utiaʼal leloʼ, kʼaʼabéet k-kʼáatik tiʼ yéetel u jaajil k-óol ka u kaʼansoʼon, kʼaʼabéet k-kʼamik u nuʼuktaj yéetel k-ilik xíimbal tu «bejil le jaajoʼ» (Salmo 119:26, 30).
11 Ezequías, le máax ku tuklaʼal tsʼíibt le Salmo 119, xíimbalnaj tu «bejil le jaajoʼ». Tu beetaj kex kuxlaj ichil máakoʼob ku meyajkoʼob uláakʼ diosoʼob yéetel kex, maʼ xaaneʼ, aʼalaʼab baʼal tiʼ tumen máaxoʼob ku meyajtkoʼob le rey kaʼachoʼ. Maʼ xaaneʼ lúub u yóol tu yoʼolal baʼax ku beetik le máakoʼobaʼ (Salmo 119:28). Kex beyoʼ, letiʼeʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Dios, jach maʼalob úuchik u reinar yéetel tu beetaj baʼaloʼob «tojtakoʼob tu táan Yuumtsil» (2 Reyes 18:1-5). Wa k-kʼubik óol tiʼ Dioseʼ, yaan xan u chúukpajal k-óol k-aktáant le talamiloʼoboʼ (Santiago 1:5-8).
U tʼaan Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon muukʼ
12. ¿Bix jeʼel k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Salmo 119:36, 37?
12 Wa k-beetik baʼax ku yaʼalik Dioseʼ yaan u yantaltoʼon u muukʼil utiaʼal k-aktáantik u talamiloʼob le kuxtalaʼ (Salmo 119:33-40). Yéetel kabal óolaleʼ k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u nuʼuktoʼon utiaʼal k-tsʼoʼokbesik «yéetel tuláakal puksiʼikʼal» baʼax ku yaʼalik u ley (Salmo 119:33, 34). Jeʼex le salmistaoʼ, k-kʼáatik xan: «Beet ka u táanilkunt in puksiʼikʼal a waʼalmaj tʼaanoʼob, maʼ le náajaloʼob kʼaas u kaxtaʼaloʼoboʼ» (Salmo 119:36). Jeʼex tu beetil apóstol Pabloeʼ, k-ilik «xíimbal maʼalob tiʼ tuláakal baʼal» (Hebreob 13:18). Wa le máax tiʼ k-meyaj ku yaʼaliktoʼon ka k-beet upʼéel baʼal maʼ maʼalobeʼ, Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon u muukʼil utiaʼal k-tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalik u tʼaan, yéetel ku yeʼesiktoʼon u yutsil. Ku yáantkoʼon xan utiaʼal ka k-luʼs t-tuukul baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le oʼolaleʼ, kʼaʼabéet k-kʼáatik u yáantaj utiaʼal maʼ k-tsʼáaik k-paakat tiʼ baʼaloʼob minaʼan u beelaloʼob (Salmo 119:37). ¡U puliʼ maʼ unaj k-tsʼíiboltik le baʼaxoʼob minaʼan u beelaloʼob yéetel pʼektaʼanoʼob tumen Jéeobaoʼ! (Salmo 97:10.) Jujumpʼéel tiʼ le baʼaloʼobaʼ, letiʼe pornografíaoʼ yéetel le j-meeniloʼ (1 Corintoiloʼob 6:9, 10; Apocalipsis 21:8).
13. ¿Bix úuchik u yantal u muukʼil tiʼ u j-tsaypachoʼob Jesús utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob yéetel x-maʼ sajakil?
13 K-kʼaj óoltik tubeel u tʼaanoʼob Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon u muukʼil utiaʼal k-kʼaʼaytaj yéetel x-maʼ saajkilil (Salmo 119:41-48). U jaajileʼ maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil utiaʼal «[k-núukik] tiʼ le máax ku bin u pochʼ[koʼonoʼ]» (Salmo 119:42). Maʼ xaaneʼ, yaan kʼiineʼ k-uʼuyikba jeʼex u j-tsaypachoʼob Jesuseʼ; ka chʼaʼapachtaʼaboʼobeʼ tu kʼáatoʼob ich payalchiʼ: «K-Yuumtsil [...] tsʼáa túun a kʼub óolal tiʼ a palitsiloʼob utiaʼal ka u tseʼektoʼob [wa u kʼaʼaytoʼob] a maʼalob péektsil x-maʼ sajakil». ¿Baʼax túun úuchi? Tuláakloʼobeʼ «chuʼupoʼob yéetel Kiliʼich [muukʼ], ka tu tseʼektoʼob yéetel kʼub óolal u maʼalob péektsil Jajal Dios». Bejlaʼaʼ xaneʼ Jéeoba áantkoʼon kʼaʼaytaj yéetel x-maʼ saajkilil (Beetaʼanoʼob 4:24-31).
14. ¿Baʼax áantkoʼon utiaʼal ka kʼaʼaytajnakoʼon yéetel x-maʼ saajkil, jeʼex tu beetil Pabloeʼ?
14 Yaan k-kʼaʼaytaj yéetel x-maʼ saajkil wa k-jach yaabilmaj u «jaajil tʼaan» Dios yéetel wa k-ilik «tsʼoʼokbes[ik]» mantatsʼ u «kaʼambesajoʼob» (Salmo 119:43, 44). K-xokik mantatsʼ le Bibliaoʼ ku kaʼanskoʼon utiaʼal «tsikbaltik [u y]aʼalmaj tʼaanoʼob tu táan [reyoʼob]» (Salmo 119:46). Le payalchiʼ yéetel u kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ yaan xan u yáantkoʼon utiaʼal k-tʼaan jeʼel bix kʼaʼabéeteʼ (Mateo 10:16-20; Colosailoʼob 4:6). Teʼ yáax siglooʼ, Pabloeʼ tʼaanaj yéetel x-maʼ saajkil tu táan le jalaʼachoʼob tiʼ baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ. Letiʼeʼ maʼ tu chʼaʼaj saajkil kʼaʼaytaj tu táan le gobernador romano Félix, letiʼeʼ «tu yuʼubaj u tsikbaltik u yoksaj óolalil Jesucristo» (Beetaʼanoʼob 24:24, 25). Kʼaʼaytajnaj xan tu táan le gobernador Festooʼ yéetel le rey Agripaoʼ (Beetaʼanoʼob 25:22–26:32). Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-beetikba utúul j-jaajkunaj maʼatech u «chʼaʼik subtal tu yoʼolal le maʼalob péektsiloʼ» (Romailoʼob 1:16).
U Tʼaan Dioseʼ ku líiʼsik k-óol
15. ¿Bix u líiʼsik k-óol le Biblia ken joʼopʼok u yaʼalaʼaltoʼon baʼaloʼ?
15 U Tʼaan Jéeobaeʼ ku líiʼsik k-óol (Salmo 119:49-56). Yaan kʼiineʼ jach ku kʼaʼabéettal u líiʼsaʼal k-óol. Kex maʼatech k-chʼaʼik saajkil aʼal baʼax k-oksaj óoltikeʼ, «le j-maʼ subtaloʼoboʼ» wa le máaxoʼob maʼ tu yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ Jéeobaoʼ, «mantatsʼ ku yaʼalikoʼob[toʼon] baʼal» (Salmo 119:51). Maʼ xaaneʼ, ken payalchiʼinakoʼoneʼ ku kʼaʼajal toʼon upʼéel teksto tiʼ le Biblia jach ku líiʼsik k-óoloʼ (Salmo 119:52). Maʼ xaan xaneʼ, ku taal t-tuukul upʼéel ley wa upʼéel u nuʼuktaj le Biblia ku líiʼsik k-óol yéetel ku tsʼáaiktoʼon muukʼ utiaʼal k-aktáantik le talmiloʼoboʼ.
16. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik yaʼab j-jaajkunajoʼob kex tsʼoʼok u chʼaʼapachtaʼaloʼob yéetel kex tsʼoʼok u máanskoʼob uláakʼ talmiloʼob?
16 «Le j-maʼ subtaloʼob» aʼalik baʼal kaʼach tiʼ le salmistaoʼ, láayliʼ xan israelitaʼob yanoʼob ichil le kaaj u yaʼalmaj u meyajtik Jéeobaoʼ. ¡Bukaʼaj subtsilil! Toʼoneʼ maʼ unaj k-beetik jeʼex letiʼoboʼ mix unaj k-chaʼik tselaʼal tumen mix baʼal tiʼ u ley Jéeobaiʼ (Salmo 119:51). Úuchil tak bejlaʼeʼ, yaʼab j-jaajkunajoʼob tsʼoʼok u chúukpajal u yóoloʼob u beetoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeoba, yaneʼeʼ kex chʼaʼapachtaʼaboʼob tumen le nasiʼoboʼ, uláakʼoʼobeʼ kex tsʼoʼok u muʼyajtkoʼob uláakʼ talmiloʼob (Juan 15:18-21). K-beetik baʼax ku yaʼalik Dioseʼ maʼ talamiʼ, tumen u tʼaanoʼobeʼ bey jatsʼuts kʼaayoʼob k-tiaʼaleʼ (Salmo 119:54; 1 Juan 5:3).
Kʼaʼabéet k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba tu yoʼolal u tʼaanoʼob
17. ¿Bix jeʼel k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba tu yoʼolal u tʼaaneʼ?
17 K-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba yoʼolal u tʼaan ken k-tsʼoʼokbes baʼax ku yaʼalik (Salmo 119:57-64). Le salmistaoʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Tsʼoʼok in tsʼáaik tin wóol in tsʼoʼokbesik a tʼaanoʼob. Chúumuk áakʼabeʼ kin líikʼil in tsʼáa teech nib óolal tu yoʼolal u tojil a tsol tʼaanoʼob». Jeʼex le salmistaaʼ, le máax ku yajal áakʼabeʼ jeʼel u páajtal u tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba ich payalchiʼeʼ (Salmo 119:57, 62). Le yaabilaj ku yuʼubik máak yoʼolal u tʼaanoʼob Dioseʼ le péeksik u kaxt u nuʼuktaj yéetel bey xan ka u bisuba yéetel «le máakoʼob tsikik» wa meyajtikoʼ (Salmo 119:63, 64). Minaʼan uláakʼ tuʼux jeʼel k-kaxtik amigoʼob jeʼex leloʼobaʼ.
18. ¿Bix u núukik Jéeoba k-payalchiʼob ken u tsʼáa u «léechoʼob» t-baʼpaach «le j-loolob máakoʼoboʼ»?
18 Jéeobaeʼ yaan ku yeʼesik u yutsil chéen tiʼ le máaxoʼob «kiʼimakkunsik [u y]óol» ikil u payalchiʼob tiʼ letiʼ utiaʼal u kʼáatkoʼob u nuʼuktajoʼ. Ken u tsʼáa u «léechoʼob» t-baʼpaach «le j-loolob máakoʼoboʼ» jach kʼaʼabéet k-payalchiʼ tiʼ Jéeoba (Salmo 119:58, 61). Jéeobaeʼ jeʼel u luʼsik t-beel le léechoʼobaʼ utiaʼal ka páajchajak k-kʼaʼaytik u Reinooʼ yéetel kaʼansik uláakʼ máakoʼob (Mateo 24:14; 28:19, 20). Lelaʼ bey tsʼoʼok u yúuchul tiʼ yaʼab luʼumoʼob tuʼux maʼatech u chaʼabal u yúuchul kʼaʼaytaj kaʼachoʼ.
Kʼaʼabéet k-oksaj óoltik u tʼaan Jéeoba
19, 20. ¿Bix jeʼel k-jóoʼsik utsiloʼob tiʼ le mukʼyajiloʼob k-máansikoʼ?
19 K-oksaj óoltik yéetel k-beetik baʼax u kʼáat Dioseʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak óol k-aktáant le talamiloʼoboʼ (Salmo 119:65-72). Kex le j-maʼ subtaloʼob tsʼoʼok u «takikoʼob [u] pool tu yoʼolal baʼax maʼ jaaj[e]ʼ», le salmistaoʼ tu kʼayaj: «Tu beetaj teen uts úuchik u kabalkúunsaʼal in wóol» (Salmo 119:66, 69, 71). ¿Bix jeʼel u taasik utsil tiʼ utúul máax meyajtik Jéeoba u máansik muʼyajiloʼobeʼ?
20 Ken máankoʼon tiʼ muʼyajiloʼobeʼ, yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon, lelaʼ ku maas natsʼkoʼon tiʼ letiʼ. Maʼ xaaneʼ, kʼaʼabéet k-jóoʼsik maas yaʼab súutukil utiaʼal k-xokik le Bibliaoʼ yéetel k-maas tsʼáaik k-óol beet baʼax ku yaʼalik. Tuláakal lelaʼ ku taasiktoʼon kiʼimak óolal. Baʼaleʼ ¿kux túun wa le muʼyajil k-máansik ku chíikbesik yantoʼon modos maʼ maʼalobtak, jeʼex le u séeb pʼuʼujul máak yéetel u kaʼantal u yich máakoʼ? Wa k-payalchiʼ tu jaajil k-óol, k-kaxtik áantaj teʼ Biblia yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ jeʼel u páajtal k-pʼatkoʼobeʼ yéetel jeʼel u páajtal k-búukintik «le túumben kuxtaloʼ» (Colosailoʼob 3:9-14). Tsʼoʼoleʼ, k-aktáantik talamiloʼobeʼ ku maas muʼukʼankúuntik k-oksaj óolal (1 Pedro 1:6, 7). Pabloeʼ tu jóoʼsaj utsil tiʼ le muʼyajiloʼob tu máansoʼ, tumen tu maas muʼukʼankúuntaj u oksaj óolal tiʼ Jéeoba (2 Corintoiloʼob 1:8-10). ¿K-ilik wa jóoʼsik xan utsil tiʼ le muʼyajiloʼob k-máansikoʼ?
Maʼ u jáawal k-oksaj óoltik Jéeoba
21. ¿Baʼax kun úuchul ken sublakkúunsaʼak tumen Jéeoba le máaxoʼob aʼaliktoʼon baʼaloʼ?
21 Le Bibliaoʼ ku yeʼesiktoʼon baʼaxten jach kʼaʼabéet k-oksaj óoltik Jéeoba (Salmo 119:73-80). Wa k-beetik beyoʼ maʼ kun yantal baʼax oʼolal k-chʼaʼik subtal. Baʼaleʼ, yoʼolal baʼax ku beetik uláakʼ máakoʼobeʼ, maʼ xaaneʼ ku kʼaʼabéettal u líiʼsaʼak k-óol yéetel k-kʼáatik ka sublakkúunsaʼak «le máaxoʼob ku yaʼalikoʼob baʼal» tiʼ toʼonoʼ (Salmo 119:76-78). Ken sublakúunsaʼakoʼob tumen Jéeobaeʼ, ku chíikpajal le tuus ku beetkoʼoboʼ, yéetel letiʼeʼ ku kiliʼichkúunsik u kʼaabaʼ. K-ilik túuneʼ, le máaxoʼob chʼaʼapachtik u palitsiloʼob Dioseʼ mix bikʼin kun bin utsil tiʼob. Tak bejlaʼeʼ maʼ u xuʼulsoʼob yéetel mix bikʼin u xuʼulsoʼob tiʼ le máaxoʼob oksaj óoltik Dios tu jaajil u yóoloʼoboʼ (Proverbios 3:5, 6).
22. ¿Baʼaxten tu yuʼububa le salmista bey juntúul nuxib «mix baʼal» u biilal yéetel «tuʼubsaʼan[eʼ]»?
22 U tʼaan Jéeobaeʼ ku muʼukʼankúunsik k-oksaj óolal ken chʼaʼapachtaʼakoʼon (Salmo 119:81-88). Tumen táan kaʼach u chʼaʼapachtaʼaleʼ, le salmistaoʼ tu yuʼububa bey juntúul nuxib «mix baʼal» u biilal yéetel «tuʼubsaʼan[eʼ]». (Salmo 119:83, 86). ¿Yaan wa kʼiin tsʼoʼok k-uʼuyikba bey juntúul nuxib «mix baʼal» u biilal yéetel «tuʼubsaʼan» yoʼolal le talamiloʼob k-aktáantikoʼ? Wa beyoʼ, kʼaʼabéet k-oksaj óoltik Jéeoba yéetel k-aʼalik tiʼ ich payalchiʼ: «Jeʼel bix a wojel yaakunajeʼ, tsʼáa teen kuxtaliʼ; beyoʼ kin tsʼoʼokbesik a tsol tʼaanoʼob» (Salmo 119:88).
23. ¿Baʼax t-kanaj tu xookil u yáax táanchumuk le Salmo 119, yéetel baʼax tiʼ maʼalob ka tuukulnakoʼon táanil tiʼ k-xokik u tsʼook táanchumuk le salmoaʼ?
23 Tu xookil u yáax táanchumuk le Salmo 119, tsʼoʼok k-ilkeʼ Jéeobaeʼ ku yeʼesik yaabilaj tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ, tumen letiʼobeʼ ku oksaj óoltikoʼob u tʼaan, ku yaabiltikoʼob u leyoʼob, u kʼaʼajsajiloʼob yéetel nuʼuktajoʼob (Salmo 119:16, 47, 64, 70, 77, 88). Jéeobaeʼ ku sen kiʼimaktal u yóol ken u yil le máaxoʼob meyajtikoʼ táan u tsʼoʼokbeskoʼob baʼax ku yaʼalik (Salmo 119:9, 17, 41, 42). Táanil tiʼ k-xakʼaltik le uláakʼ táanchumuk tiʼ le jatsʼuts salmoaʼ, maʼalob ka k-tukle: «¿Kin chaʼik wa u sáasilkuntaʼal in beel tumen Jéeoba?».
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 2 Ken chíikpajak «tʼaan» teʼ salmoaʼ maʼ tiʼ le Biblia táan yúuchul tʼaanoʼ, táan yúuchul tʼaan tiʼ baʼax ku yaʼalik Dios.
¿Baʼax jeʼel k-núukikeʼ?
• ¿Chéen bix jeʼel u yantaltoʼon kiʼimak óolaleʼ?
• ¿Bix u yáantkoʼon u tʼaanoʼob Dios utiaʼal ka k-bis upʼéel toj kuxtal?
• ¿Bix u tsʼáaiktoʼon muukʼ yéetel bix u líiʼsik k-óol u tʼaan Dios?
• ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-oksaj óoltik Jéeoba bey xan u tʼaan?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 9]
Rut, Rahab yéetel le táankelem ebreoʼob bisaʼaboʼob Babiloniaoʼ tu yiloʼob u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dios
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 10]
Pabloeʼ maʼ tu chʼaʼaj sajakil utiaʼal kʼaʼaytaj tu táan reyoʼobiʼ