¿Máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob?
¿Máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob?
«Maʼ u jaʼakʼal a wóoleʼex tu yoʼolal lelaʼ, tumen bíin kʼuchuk u kʼiinil le ken uʼuyaʼak u tʼaan tumen tuláakal le kimenoʼoboʼ yéetel bin jóokʼokoʼob tiʼ le muknaloʼoboʼ.» (JUAN 5:28, 29.)
1. ¿Baʼax tʼaanil tu yuʼubaj Moisés jóokʼ ichil upʼéel chan cheʼ ku tóochʼ, yéetel máax tʼaanaj xan tiʼ le baʼax úuchaʼ?
ÓOLIʼ tres mil quinientos jaʼaboʼob bejlaʼeʼ úuch upʼéel jakʼ óol baʼal. Le táan kaʼach u kanáantik Moisés u tamanoʼob u suegro tu puʼukil Horebeʼ, u ángel Jéeobaeʼ chíikpaj tiʼ letiʼ ichil u kʼáakʼil u kúul chan cheʼ táan u tóochʼ. U libroi Éxodoeʼ ku yaʼalik bix úuchik: «Moiseseʼ tu paktaj maʼalob le x-kojkéej [wa le chan cheʼ] ku tóochʼbal yéetel le kʼáakʼoʼ[,] baʼaleʼ maʼ tu jáabal». Tsʼoʼoleʼ ichil le chan cheʼoʼ jóokʼ upʼéel tʼaan ku yaʼalik: «Teen u [Dios] a j-máanjaʼan chʼiʼibaloʼob. Teen u [Dios] Abraham, Isaac yéetel Jacob» (Éxodo 3:1-6). Teʼ yáax siglooʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ le baʼax úuchaʼ.
2, 3. 1) ¿Baʼax ku páaʼtik Abraham, Isaac yéetel Jacob? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ku beetaʼal?
2 Le ka tʼaanaj yéetel le saduceoʼoboʼ, le máaxoʼob maʼ tu oksaj óolkoʼob wa yaan u kaʼa kuxtal le kimenoʼoboʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tak Moisés ku kaʼansiktoʼon ku kaʼapúut kuxtal le kimenoʼoboʼ, tumen tiʼ le tsʼíib tuʼux ku chíikpajal le junkúul chan cheʼ ku yeleleʼ ku yaʼalikeʼ Yuumtsil u Jajal Dios Abraham, Isaac yéetel Jacob. Baʼaleʼ Jajal Dioseʼ maʼ u Jajal Dios kimenoʼobiʼ, baʼaleʼ u Jajal Dios kuxaʼanoʼob, tumen utiaʼal letiʼeʼ tuláakal kuxaʼantakoʼob» (Lucas 20:27, 37, 38). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, Jesuseʼ tu tsʼáaj naʼatbileʼ Abraham, Isaac yéetel Jacobeʼ, kex úuch kíimkoʼobeʼ, maʼ tuʼubsaʼanoʼob tumen Diosiʼ. Jeʼex Jobeʼ, táan xan u páaʼtkoʼob «tak ken kʼuchuk u kʼiinil» u líiʼsaʼaloʼob (Job 14:14). Tuláakloʼobeʼ yaan u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob tu túumben yóokʼol kaab Dios.
3 ¿Baʼax túun kun úuchul yéetel le uláakʼ millonesi máakoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ? ¿Yaan wa xan u kaʼa kuxtaloʼob? Táanil tiʼ k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ, koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal tuʼux yaan le kimenoʼoboʼ.
¿Tuʼux yaan le kimenoʼoboʼ?
4. 1) ¿Tuʼux yaan le kimenoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax le Seoloʼ?
4 Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le kimenoʼoboʼ «maʼ u yojeloʼob mix baʼaliʼ». Tsʼoʼok u suutoʼob teʼ luʼumoʼ, maʼ táan u tóokaʼaloʼobiʼ mix kuxaʼanoʼob táanxel kúuchiliʼ. Le oʼolaleʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tuláakal baʼax ku taal ta kʼab utiaʼal [a] beeteʼ, beet yéetel jaaj óolal, tumen teʼ j-muknal tuʼux bíin xiʼikechoʼ, maʼ tu yúuchul tuukuliʼ, mix kʼaj óolal, mix ojéelaj» (Eclesiastés 9:5, 10; Génesis 3:19). Le tʼaan ku suʼutul «j-muknal[oʼ]» ich ebreoeʼ Seol. Le tʼaan Seoloʼ maʼ yaʼab máak kʼaj óoltmailiʼ, yéetel maʼ jach ojéeltaʼan tiʼ baʼax tʼaanil ich ebreo u taaliʼ. Yaʼab religionoʼobeʼ ku kaʼanskoʼobeʼ le kimenoʼoboʼ láayliʼ kuxaʼanoʼobeʼ, baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob yanoʼob teʼ Seol wa le kúuchil tuʼux yaan le kimenoʼoboʼ «maʼ u yojeloʼob mix baʼaliʼ», tumen jach tu jaajil kimenoʼob.
5, 6. ¿Tuʼux bin Jacob ka kíimi, yéetel máaxoʼob yéetel tu muchʼuba teʼeloʼ?
5 Tu libroi Génesis 37:35 tiʼ ku yáax chíikpajal le tʼaan ebreo Seol utiaʼal u yaʼalaʼal tuʼux yaan le kimenoʼoboʼ. Jacob kaʼacheʼ tu tuklaj tsʼokaʼan u kíimil José, u iijoeʼ, le oʼolal maʼ tu chaʼaj u líiʼsaʼal u yóoliʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yaan in búukintik u okʼom búukil kíimil tak ken xiʼiken tu yiknal ichil le kimenoʼoboʼ [wa teʼ Seoloʼ]». Jacobeʼ u kʼáat kíimil kaʼach utiaʼal ka xiʼik «ichil le kimenoʼob» wa teʼ Seol tuʼux yaan u paaloʼ. Le tekstoaʼ ku yeʼesikeʼ le Seoloʼ upʼéel kúuchil tuʼux ku bin le kimenoʼoboʼ, baʼaleʼ teʼeloʼ mix baʼal u yojloʼob, jach tu jaajil kimenoʼob.
6 U libroi Génesiseʼ ku yaʼalikeʼ José tʼoxik kaʼach le trigo tu luʼumil Egiptooʼ, le oʼolal u taataeʼ páajchaj u bin tak tu yiknal utiaʼal u kaʼa ilkubaʼob. Jacobeʼ kajlaj Egipto tak ka tu chukaj 147 u jaʼabiloʼob, ka kíimi. U paaloʼobeʼ tu beetoʼob túun le baʼax tu yaʼalajtiʼoboʼ, tu bisaj u mukoʼob tu luʼumil Canaán, teʼ áaktun yaan Macpelaoʼ (Génesis 47:28; 49:29-31; 50:12, 13). Bey túunoʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ ka kíim Jacobeʼ tu muchʼuba yéetel Isaac, u taata bey xan yéetel Abraham, u abuelo.
Tu muchʼubaʼob yéetel u «máanjaʼan chʼiʼibaloʼob»
7, 8. 1) ¿Bix jeʼel u páajtal u tsolaʼal tuʼux bin Abraham le ka kíimoʼ? 2) ¿Bix k-ojéeltik yaan uláakʼ máakoʼob binoʼob teʼ Seol le ka kíimoʼoboʼ?
7 Táanil tiʼ u yúuchul lelaʼ, ka tsʼoʼok u yaʼalik Jéeoba tiʼ Abraham yaan u yaʼabtal u chʼiʼilankabileʼ, tu yaʼalaj xan tiʼ: «Techeʼ, le ken sen nuxibakecheʼ bíin kíimikech ichil jéetsʼel óolal, bey bíin a muchʼaba yéetel a máanjaʼan chʼiʼibaloʼob[oʼ]» (Génesis 15:15). Lelaʼ jach bey úuchikoʼ, Génesis 25:8 ku yaʼalik: «J-kíim tu yoʼolal tsʼoʼok kaʼach u sen nuxibtal. Ka j-bin u nupuba yéetel u yúuchben chʼiʼibaloʼob». ¿Máaxoʼob u «yúuchben chʼiʼibaloʼob»? Génesis 11:10 tak 26 ku yeʼesik máaxoʼob, ku kʼuchul tak tiʼ Sem, u iijo Noé. Bey túunoʼ ka kíim Abrahameʼ tu muchʼuba yéetel letiʼob bey xan yéetel uláakʼ máakoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ.
8 Le tʼaan «j-bin u nupuba yéetel u yúuchben chʼiʼibaloʼob[oʼ]» yaʼab u téenel ku chíikpajal teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Ebreooʼ. Beyoʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ Ismael, u iijo Abraham bey xan Aarón, u sukuʼun Moiseseʼ, binoʼob teʼ Seol le ka kíimoʼoboʼ, letiʼob xaneʼ táan u páaʼtik u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob (Génesis 25:17; Números 20:23-29). Moisés xaneʼ, kex maʼ ojéelaʼan tuʼux mukaʼabeʼ, bin xan teʼ Seol ka kíimoʼ(Números 27:13; Deuteronomio 34:5, 6). Josué, le máax nuʼukt u kaajal Dios le ka tsʼoʼok u kíimil Moisesoʼ, bin xan teʼ Seol yéetel tuláakal u chʼiʼibaloʼob ka kíimoʼoboʼ (Jueces 2:8-10).
9. 1) ¿Bix u yeʼesik le Biblia upʼéeliliʼ baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan Seol yéetel le tʼaan Hadesoʼ? 2) ¿Baʼax táan u páaʼtik le máaxoʼob yanoʼob teʼ Seol wa Hadesoʼ?
9 Yaʼab jaʼaboʼob tiʼ leloʼ, Davideʼ kʼuch u beetuba rey tiʼ u doce tribusi Israel. Le ka kíimeʼ, «j-muʼuk yéetel u máanjaʼan chʼiʼibaloʼob» (1 Reyes 2:10). ¿Bin wa xan teʼ Seoloʼ? Maʼalob ka k-ojéelteʼ tu kʼiinil le Pentecostés tiʼ u jaʼabil 33, le apóstol Pedrooʼ tʼaanaj tiʼ kíimik David yéetel tu chʼaʼachiʼitaj le Salmo 16:10 tuʼux ku yaʼalik: «Maʼ bíin a pʼaten ichil le muknaloʼ [wa «ichil le Seoloʼ», NM]». Le ka tsʼoʼok yaʼalik láayliʼ tiaʼan David teʼ muknaloʼ, Pedroeʼ tu yaʼaleʼ tiʼ Jesús ku tʼaan le Salmoaʼ, le oʼolal tu yaʼalaj: «Davideʼ, [...] j-tʼaanaj tu yoʼolal u kaʼa púut kuxtal Cristoeʼ ka tu yaʼalaj: Maʼ j-pʼaʼat [...] tiʼ u kúuchil le kimenoʼoboʼ mix kʼaschaj u wíinkliliʼ. Jajal Dioseʼ tu kaʼa púut kuxkintaj Jesús, lelaʼ tuláakaloʼon k-jaajkúuntik» (Beetaʼanoʼob [Hechos] 2:29-32). Le tʼaan meyajnaj tiʼ Pedro ku suʼutul «u kúuchil le kimenoʼoboʼ» ich griegoeʼ Hades. Le oʼolaleʼ, le máaxoʼob yanoʼob teʼ Hadesoʼ láayliʼ táan u páaʼtikoʼob u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob jeʼex le yanoʼob teʼ Seoloʼ.
¿Yaan wa kʼasaʼan máakoʼob teʼ Seoloʼ?
10, 11. ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ yaan kʼasaʼan máakoʼob ku binoʼob teʼ Seol wa Hades ken kíimkoʼoboʼ?
10 Ka tsʼoʼok u jóoʼsaʼal le israelitaʼob tumen Moisés tu luʼumil Egiptoeʼ, yaan tiʼ letiʼobeʼ káaj u tʼaanoʼob tu contra Moisés. Letiʼ túuneʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob ka u náachkuntubaʼob tiʼ Coré, Datán yéetel Abiram, le máaxoʼob tu tsʼáajubaʼob tu contraoʼ. Le máakoʼobaʼ u kaʼaj kíimsbiloʼob kaʼachi. Moiseseʼ tu yaʼalaj: «Wa le máakoʼob ku kíimiloʼob chéen jeʼel bix u kíimil jeʼel máax uláakʼ máakiloʼobeʼ, bíin chíikpajak maʼ u túuchiʼitmen Yuumtsiliʼ: Baʼaleʼ wa Yuumtsil ku beetik jumpʼéel jakʼ óol chíikulal, yéetel ku jeʼik u chiʼ le luʼumoʼ utiaʼal u luʼukʼuloʼob yéetel tuláakal baʼax yaan tiʼob yéetel ku lúubuloʼob kuxaʼanoʼob tu taamil le luʼumoʼ [wa «teʼ Seoloʼ», NM], beyoʼ bíin a wojéelteʼex letiʼ le máakoʼobaʼ tu tselajoʼob Yuumtsil» (Números 16:29, 30). Kex wa luʼukʼoʼob tumen le luʼumoʼ wa kex tóokbil beetaʼabikoʼobeʼ, Coré yéetel le 250 levitaʼob tu tsʼáajubaʼob tu tséeloʼ binoʼob teʼ Seol wa Hadesoʼ (Números 26:10).
11 Simeieʼ tu sen poʼopoʼochʼaj rey David, le oʼolal kíimsaʼab tumen Salomón, u iijo David. Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ Salomón: «Maʼ a saʼatsik baʼax tu beetaj, techeʼ yaan a naʼat utiaʼal a tukultik baʼax unaj a beetik tu yéetel. Baʼaleʼ ilawil u kíimil [«yéetel kʼaʼabéet a beetik u yéemel teʼ Seol u sakil u pool paʼapakʼaʼan yéetel kʼiʼikʼoʼ», NM]». Salomón túuneʼ tu túuxtaj Benaía utiaʼal ka u kíims Simei (1 Reyes 2:8, 9, 44-46). Benaíaeʼ tu kíimsaj xan Joab, u nojchil u soldadoiloʼob Israel, maʼ tu chaʼaj xan u «yéemel ich jeetsʼelil u sakil u pool teʼ Seoloʼ» (1 Reyes 2:5, 6, NM, 28-34). Le baʼax úuch tiʼe máakoʼobaʼ ku yeʼesik jach jaaj le baʼax tu tsʼíibtaj Davidaʼ: «Le kʼaakʼas máakoʼob maʼ u kʼaj óoltmajoʼob Yuumtsiloʼ, le máaxoʼob ku tuʼubsikoʼob [Jajal Diosoʼ], yaan u binoʼob teʼ tu kúuchil le kimenoʼoboʼ [wa teʼ Seoloʼ]» (Salmo 9:17).
12. ¿Máax Ahitofel, yéetel tuʼux bin ka kíimi?
12 Ahitofeleʼ utúul máak ku tsʼáaik kaʼach tsolnuʼukoʼob tiʼ David, yéetel baʼax ku yaʼalikeʼ ku yilaʼal kaʼach bey tiʼ Jéeoba u taaleʼ (2 Samuel 16:23). Baʼaleʼ le máakaʼ tu nupuba yéetel Absalón, u iijo David, utiaʼal ka baʼatelnakoʼob tu contra David. Le ka tʼaanaj tiʼ le baʼax tu beetaj le máakaʼ, Davideʼ tu yaʼalaj: «Wa in enemigo ka u yaʼal ten baʼaleʼ, jeʼel u páajtal in mukʼyajtikeʼ; wa juntúul máax pʼektmailen ka líikʼik tin contraeʼ, jeʼel u páajtal in taʼakikimba tiʼeʼ». Tu yaʼalaj xan: «Ka téek chʼaʼabakoʼob tumen kíimil in enemigoʼob. Ka lúubukoʼob kuxaʼanoʼob ichil muknal [wa «teʼ Seoloʼ», NM], tumen le kʼasaʼaniloʼ tiʼ yaan tu puksiʼikʼaloʼobeʼ» (Salmo 55:12-15, LSM). Le ka kíimoʼob Ahitofel bey xan le máaxoʼob yanoʼob tu yéeteleʼ binoʼob teʼ «muknal» wa Seoloʼ.
¿Máaxoʼob yanoʼob teʼ Gehenaoʼ?
13. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal tiʼ Judas «le máax saataliliʼeʼ»?
13 Koʼoneʼex ilik bix úuchik tiʼ Jesús le baʼax úuch tiʼ Davidoʼ. Letiʼeʼ traicionartaʼab tumen Judas, utúul tiʼ u doce apostoloʼob, jeʼex tu beetil Ahitofel tiʼ Davideʼ. Baʼaleʼ, le baʼax tu beetaj Judasoʼ maas jach kʼaas tiʼ le baʼax tu beetaj Ahitofeloʼ, tumen tu beetaj tiʼ u juntúuliliʼ Paal Dios. Tiʼ upʼéel payalchiʼ tu beetaj Jesús le maʼ yaʼab u bin utiaʼal u tsʼoʼoksik u meyaj way Luʼumeʼ, tu yaʼalaj: «Le ka yanjien tu yéeteloʼob way yóokʼol kaabeʼ tin kanáantaj yéetel u páajtalil a kʼaabaʼ le máaxoʼob ta kʼubaj tenoʼ, tin tokoʼob xan tiʼ kʼaas. Mix juntúul tiʼob saʼatiʼ, chéen le máax saataliliʼeʼ, utiaʼal ka tsʼoʼokpajak baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼ» (Juan 17:12). Le ka tu yaʼalaj yoʼolal Judas «le máax saataliliʼeʼ», Jesuseʼ táan u tsʼáaik naʼatbileʼ maʼ kun kaʼa kuxkíintbil. Maʼ pʼáat tu tuukul Diosiʼ mix bin xan teʼ Seoloʼ, bin teʼ Gehenaoʼ. Baʼaleʼ, ¿baʼax túun le Gehenaoʼ?
14. ¿Baʼax u kʼáat yaʼal le tʼaan Gehenaoʼ?
14 Jesuseʼ tu yaʼalaj jach kʼasaʼan le fariseoʼob yanoʼob tu kʼiiniloʼ tumen ku beetkoʼob u náajaltaʼal le Gehena tumen le máaxoʼob ku kaʼanskoʼoboʼ, yaan Bibliaʼobeʼ ku sutkoʼob le tʼaan Gehenaoʼ metnal wa infierno (Mateo 23:15). Baʼaleʼ, ¿baʼax túun le Gehena tu chʼaʼachiʼitaj Jesusoʼ? Maʼ upʼéel kúuchil tuʼux ku yúuchul muʼyajiʼ. Le tʼaan Gehenaoʼ u kʼáat yaʼal u táax luʼumil Ben-Hinom. Le máakoʼob teʼ kʼiinoʼoboʼ u yojloʼobeʼ lelaʼ upʼéel kúuchil tuʼux ku pulaʼal kaʼach taʼ míis yéetel u kimen wíinklil le kʼasaʼan máakoʼob maʼ tu náajaltikoʼob ka mukaʼakoʼoboʼ. Ichil u tseʼektaj Jesús teʼ puʼukoʼ tiʼ tu yáax chʼaʼachiʼitaj le tʼaan Gehenaoʼ (Mateo 5:29, 30). Le máakoʼob túunoʼ tu naʼatoʼob baʼax tu yóotaj u yaʼal Jesús ka tu yaʼalaj le tʼaan Gehenaoʼ: le máaxoʼob ku binoʼob teʼeloʼ tsʼoʼoktiʼobiʼ, maʼ kun kaʼa kuxkíintbiloʼob. Ka kíim Judas Isacarioteiʼ tiʼ biniʼ. Baʼaleʼ, ¿yaan wa uláakʼ máakoʼob tsʼoʼok u binoʼob teʼ Gehenaoʼ?
15, 16. ¿Máaxoʼob binoʼob teʼ Gehenaoʼ, yéetel baʼaxten?
15 Le ka beetaʼab Adán yéetel Eva, le yáax wíinkoʼoboʼ, minaʼan kʼeban tu wíinkliloʼob. Tu juunaloʼob tu yéeyaj u kʼebantaloʼob yéetel u kíimloʼob, kex jeʼel u páajtal kaʼach u yéeyik u kuxtaloʼob minaʼan u xuuleʼ. Baʼaleʼ, maʼ tu yuʼuboʼob u tʼaan Diosiʼ, tu tsʼáajubaʼob tu tséel u Kʼaasilbaʼal. Le oʼolaleʼ, ka kíimoʼobeʼ maʼ anchajtiʼob u páajtalil u kʼamkoʼob le utsiloʼob ku taasik u kʼiʼikʼel Cristo tu wekoʼ. Binoʼob xan teʼ Gehenaoʼ.
16 Caín, u yáax paal Adaneʼ, tu kíimsaj Abel, u yíitsʼin, le oʼolaleʼ kuxlaj bey utúul máak ku chʼaʼapachtaʼaleʼ. Le apóstol Juanoʼ tu yaʼaleʼ Caineʼ «utiaʼal kʼaasibaʼal» (1 Juan 3:12). Le oʼolaleʼ, ka kíimeʼ bin teʼ Gehena jeʼex úuchik yéetel u taataʼobeʼ (Mateo 23:33, 35). ¡Bukaʼaj jelaʼanil baʼax úuch tiʼ Abel! Apóstol Pabloeʼ ku yaʼalik tu yoʼolal: «Tu yoʼolal le oksaj óolaloʼ Abeleʼ tu kʼubaj tiʼ Jajal Dios jumpʼéel siibal asab maʼalob tiʼ le tu kʼubaj Cainoʼ, le oʼolaleʼ j-kʼaʼam tumen Jajal Dios bey juntúul máak tojeʼ ka j-kʼaʼam xan u siibaloʼob. Bey túunoʼ, kex kimen Abeleʼ, láayliʼ táan u tʼaan tu yoʼolal le oksaj óolal anji tiʼoʼ» (Hebreob 11:4). Beyoʼ, Abeleʼ tiaʼan teʼ Seoloʼ, táan u páaʼtik u kaʼa líiʼsaʼal.
Yaan upʼéel «yáax» kaʼa kuxtal yéetel upʼéel kaʼa kuxtal maas «maʼalob»
17. 1) Teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ, ¿máaxoʼob ku binoʼob teʼ Seoloʼ? 2) ¿Baʼax ku páaʼtik le máaxoʼob yanoʼob teʼ Seol yéetel le yanoʼob teʼ Gehenaoʼ?
17 Baʼaleʼ, ¿baʼax túun kun úuchul tiʼ le máaxoʼob ku kíimloʼob teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ? (Daniel 8:19). Apocalipsis capítulo 6 ku yaʼalikeʼ kuxaʼanoʼon tu kʼiiniloʼob le kantúul máak u natʼmaj tsíimnoʼoboʼ. Tiʼ u tsʼook utúuleʼ ku kʼaabaʼintaʼal Kíimil yéetel paachil tiʼeʼ tiʼ ku taal le Hadesoʼ. Le oʼolaleʼ, yaʼab tiʼ le máaxoʼob ku kíimloʼob yoʼolal le muʼyajil ku taasik le máaxoʼob natʼmil le tsíimnoʼobaʼ ku binoʼob teʼ Hadesoʼ, teʼeloʼ táan u páaʼtik u kuxkíintaʼaloʼob tu túumben yóokʼol kaab Dios (Revelación 6:8, NM). Bey túunoʼ, ¿baʼax túun ku páaʼtik le máaxoʼob yanoʼob teʼ Seol (wa Hades) yéetel tiʼ le yanoʼob teʼ Gehenaoʼ? Le yanoʼob teʼ Seol (wa Hadesoʼ) táan u páaʼtik u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob, le yanoʼob teʼ Gehenaoʼ tsʼokaʼan tiʼobiʼ, maʼ kun kaʼa kuxkʹttbiloʼob.
18. ¿Baʼax ken u beet le máaxoʼob kun táakpajloʼob «tiʼ le yáax kaʼa púut kuxtaloʼ»?
18 Apóstol Juaneʼ tu tsʼíibtaj: «Kiʼ u yóol yéetel kiliʼich le máax yaan u táakpajal tiʼ le yáax kaʼapúut kuxtaloʼ. Le kaʼa kíimiloʼ minaʼan mix jumpʼíit u páajtalil tu yóokʼol leloʼobaʼ, baʼaleʼ bíin u beet u j-kʼiiniloʼob utiaʼal Jajal Dios bey xan utiaʼal Cristo, yaan xan u beetik u jalaʼachiloʼob tu yéetel Cristoeʼ tu yáam mil jaʼaboʼob». Le máaxoʼob yaan u beetik u jalaʼachiloʼob yéetel Cristooʼ yaan u táakpajloʼob «tiʼ le yáax kaʼapúut kuxtaloʼ», baʼaleʼ ¿baʼax túun kun úuchul yéetel le uláakʼ máakoʼoboʼ? (Apocalipsis 20:6.)
19. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal, jujuntúuloʼobeʼ yaan u kaʼa kuxtaloʼob utiaʼal «upʼéel kuxtal [maas] maʼalob»?
19 Tu kʼiinil profeta Elías yéetel Eliseoiʼ, anchaj máaxoʼob kaʼa kuxlajoʼob. Pabloeʼ tu tsʼíibtaj: «Yanji koʼoleloʼob tu kʼamajoʼob tu kaʼatéen u kimenoʼob kaʼapúut kuxaʼanoʼob. Uláakʼoʼobeʼ j-kíimoʼob táan u beetaʼal u mukʼyajoʼob, maʼ tu yóoltajoʼob ka chʼaʼabakoʼobiʼ, utiaʼal u kaʼapúut kuxtaloʼob tiʼ jumpʼéel kuxtal [maas] maʼalob». Le wíinkoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Diosaʼ kíimoʼob yéetel u tuukulil u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob utiaʼal ka yanaktiʼob upʼéel kuxtal minaʼan u xuul, maʼ chéen utiaʼal wa jaypʼéel jaʼaboʼobiʼ. Bey túunoʼ yaan u kaʼapúut kuxtaloʼob utiaʼal «upʼéel kuxtal [maas] maʼalob» (Hebreob 11:35).
20. ¿Baʼax ken k-il tuláakʼ xookoʼ?
20 Wa ku chúukpajal k-óol meyajt Jéeobaeʼ, kex ka kíimkoʼon táanil tiʼ u xuʼulsaʼal le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ, yaan k-kaʼa kuxkíintaʼal utiaʼal «upʼéel kuxtal [maas] maʼalob», tumen yaan u yantaltoʼon u páajtalil k-kuxtal minaʼan u xuul. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Maʼ u jaʼakʼal a wóoleʼex tu yoʼolal lelaʼ, tumen bíin kʼuchuk u kʼiinil le ken uʼuyaʼak u tʼaan tumen tuláakal le kimenoʼoboʼ yéetel bin jóokʼokoʼob tiʼ le muknaloʼoboʼ» (Juan 5:28, 29). Tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik baʼaxten yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ yéetel yaan xan u yeʼesaʼaltoʼon wa k-oksaj óoltikeʼ, yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak k-óol meyajt Dios.
¿Kʼajaʼan wa toʼon?
• ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal Jéeobaeʼ, «u Jajal Dios kuxaʼanoʼob»?
• ¿Bix yanik le máaxoʼob yanoʼob teʼ Seoloʼ?
• ¿Baʼax kun úuchul yéetel le máaxoʼob yanoʼob teʼ Gehenaoʼ?
• ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal, jujuntúuloʼobeʼ yaan u kaʼa kuxtaloʼob utiaʼal «upʼéel kuxtal [maas] maʼalob»?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]
Jeʼex Abrahameʼ, le máaxoʼob ku binoʼob teʼ Seoloʼ táan u páaʼtik u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]
¿Baʼaxten binoʼob teʼ Gehena Adán, Eva, Caín yéetel Judas Iscarioteoʼ?