Taatatsileʼex, tsʼaʼex tiʼ a paalaleʼex le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoboʼ

«Wa yaan máax maʼ tu táan óoltik [wa maʼ tu tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ] u láakʼtsiloʼobeʼ, [...] tsʼoʼok u mixbaʼalkuntik le oksaj óolaloʼ.» (1 TIMOTEO 5:8.)

1, 2. 1) ¿Baʼaxten jach ku líikʼil k-óol ken k-il le familiaʼob teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ? 2) ¿Bey baʼax talmiloʼob ku máansik le familiaʼob utiaʼal u kʼuchloʼob táanil tiʼ u káajal le muchʼtáambaloʼoboʼ?

WA K-PAAKAT t-baʼpaach táanil tiʼ u káajal upʼéel muchʼtáambaleʼ, maʼ xaaneʼ, k-ilik mejen paaloʼob kulukbaloʼob tu tséel u taataʼob, xáacheʼtaʼan u pooloʼob yéetel limpiotak u nookʼoʼob. ¿Maʼ wa jatsʼuts k-ilik le yaabilaj ku yeʼesik le familiaʼob tiʼ Jéeoba yéetel le ku yeʼeskoʼob tu baatsiloʼoboʼ? Baʼaleʼ, ¿ka máansik wa ta tuukul baʼaxoʼob yanchaj u beetik tuláakal le familia utiaʼal ka kʼuchkoʼob tu yorai le muchʼtáambaloʼ?

² Óoliʼ tuláakal le taatatsiloʼoboʼ bulkʼiin yaan baʼax ku beetkoʼob, tsʼoʼoleʼ tu kʼiiniloʼob muchʼtáambaleʼ tuláakal le familia maas yaʼab baʼal yaan u beetoʼ. Kʼaʼabéet u beetaʼal janal, u tsʼoʼoksaʼal u meeyjul ich naj yéetel u beetik u tsʼíib le paalaloʼoboʼ. Óoliʼ tuláakal le meyajoʼobaʼ letiʼe taatatsiloʼob beetkoʼ, tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet xan u yilkoʼob wa tsʼoʼok u janal yéetel wa tsʼoʼok u líiʼskuba le paalaloʼob utiaʼal ka kʼuchkoʼob táanil tiʼ u káajal le muchʼtáambaloʼ. Baʼaleʼ, tiʼ le paalaloʼoboʼ u súutuk jeʼel u jáan úuchultiʼob wa baʼax jeʼel u beetik maʼ u séeb kʼuchul le familia teʼ muchʼtáambaloʼ. Maʼ xaaneʼ le maas nojchoʼ ku jáatal u nookʼ táan u báaxal, le maas chichnoʼ ku wekik u yoʼoch tu nookʼ, wa ku joʼopʼol u baʼateloʼob (Proverbios 22:15). ¿Baʼax túun ku yúuchul? Kex le taatatsiloʼob u tukulmoʼob u séeb kʼuchloʼob teʼ muchʼtáambaloʼ yaan kʼiineʼ maʼ tu béeytal. Baʼaleʼ, kex beyoʼ le familiaoʼ óoliʼ mantatsʼ ku kʼuchloʼob táanil tiʼ u káajal le muchʼtáambaloʼ. ¡Jach ku líikʼil k-óol ilkoʼob teʼ muchʼtáambaloʼob láalaj semana yéetel láalaj jaʼaboʼob, bey xan k-ilik bix u bin u nuuktal u paalaloʼob yéetel ken kʼuchuk u meyajtoʼob Jéeoba!

3. ¿Baʼaxten k-aʼalik Jéeobaeʼ jach nojoch baʼal u yilik le familiaʼoboʼ?

³ Taatatsileʼex, kex yaan kʼiin jach ka kaʼanleʼex yoʼolal a meyajeʼex yéetel kex ku yantal talmil teʼexeʼ, maʼ u tuʼubulteʼexeʼ jach kʼambeʼen tu táan Jéeoba le baʼax táan a beetkeʼexoʼ. Maʼ u tuʼubul xan teʼexeʼ letiʼ beet u yantal le familiaoʼ. Le oʼolaleʼ, u Tʼaaneʼ ku yaʼalikeʼ tuláakal familiaeʼ ku «kʼamik u kʼaabaʼ» wa u kuxtal tiʼ Dios (Efesoiloʼob 3:14, 15). Le oʼolaleʼ, taatatsileʼex, ken a wil a beetkeʼex le baʼax ku páaʼtaʼalteʼexoʼ, táan a nojbeʼenkúuntkeʼex u Yuumil tuláakal baʼal (1 Corintoiloʼob 10:31). ¿Maʼ wa jach jatsʼuts le páajtalil tsʼaʼanteʼexoʼ? Le oʼolaleʼ, jach maʼalob ka k-il baʼax ku kʼáatik Dios tiʼ le taatatsiloʼoboʼ. Yaan k-ilik bix kʼaʼabéet u tsʼáaikoʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ. Koʼoneʼex ilik óoxpʼéel bix u yaʼalik Dios unaj u tsʼáaik le taatatsiloʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoboʼ.

Le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼsaʼaloʼoboʼ

4. ¿Máaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba kʼaʼabéet u tsʼáaikoʼob baʼax kʼaʼabéet le paalaloʼoboʼ?

⁴ Apóstol Pabloeʼ tu tsʼíibtaj: «Wa yaan máax maʼ tu táan óoltik [wa maʼ tu tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ] u láakʼtsiloʼobeʼ, [maases] le u yotochnáaloʼoboʼ, tsʼoʼok u mixbaʼalkúuntik le oksaj óolaloʼ yéetel [maas] kʼaas yanil tiʼ le máax maʼ tu yoksaj óoloʼ» (1 Timoteo 5:8). ¿Tiʼ máax kaʼach ku tuukul Pablo le ka tu yaʼalaj «wa yaan  máax»? Táan kaʼach u tuukul tiʼ le máax nuʼuktik le familiaoʼ, lelaʼ maases letiʼe taatatsiloʼ. Baʼaleʼ Dios xaneʼ u tsʼaamaj tiʼ le koʼolel u jatsʼuts meeyjul u yáantik u yíichamoʼ (Génesis 2:18). Tu kʼiiniloʼob ka tsʼíibtaʼab le Bibliaoʼ, le koʼoleloʼoboʼ suuk u yáantik u yíichamoʼob utiaʼal u líiʼsik u paalaloʼob (Proverbios 31:13, 14, 16). Bejlaʼeʼ táan u bin u yaʼabtal le familiaʼob tuʼux chéen le taatatsil wa chéen le maamatsil líiʼsik u paalaloʼoboʼ. * Yaʼab taatatsiloʼob ku meyajtkoʼob Dioseʼ kex chéen tu juunaloʼobeʼ, ku yilik u líiʼsik u paalaloʼob; leloʼ jach maʼalob u yilaʼal. Baʼaleʼ, u maas maʼalobileʼ, letiʼe ka múul líiʼsaʼak le paalaloʼob tumen le taatatsil yéetel le maamatsiloʼ bey xan ka nuʼuktaʼak le familia tumen le taatatsiloʼ.

5, 6. 1) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u talamkúuntik tiʼ le taatatsil u tsʼáaik tiʼ u paalal le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼsaʼaloʼoboʼ? 2) Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix kʼaʼabéet u yilkoʼob le meyaj utiaʼal maʼ u jáawal u tsʼáaikoʼob tiʼ u paalal le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ?

⁵ Jeʼex tu yaʼalil Pablo teʼ 1 Timoteo 5:8, ¿baʼaxoʼob kʼaʼabéet u tsʼaʼabal tiʼe paalaloʼoboʼ? Le capítulo cinco tiʼ yáax tiʼ Timoteooʼ ku yeʼesikeʼ táan u tʼaan tiʼ u tsʼaʼabal tiʼ le paalaloʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼsaʼaloʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaʼab baʼaxoʼob talamkúuntik tiʼ le máax nuʼuktik le familia utiaʼal u beetik le baʼax ku kʼáataʼal tiʼoʼ. Jeʼex u minaʼantal taakʼin, u luʼsaʼal meyaj tiʼ máak, u pʼáatal minaʼan meyaj yéetel u sen koʼojtal baʼaloʼob. ¿Baʼax túun jeʼel u yáantik le taatatsil utiaʼal maʼ u jáawal u beetik baʼax ku kʼáataʼal tiʼ kex ka u máans talmiloʼoboʼ?

⁶ Le taatatsil ku tsʼáaik tiʼ u paalal le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoboʼ unaj u kʼaʼajsikeʼ táan u beetik baʼax u kʼáat Jéeoba. Le baʼax tu tsʼíibtaj Pablooʼ ku yeʼeskeʼ wa yaan máax ku páajtal u beetik, baʼaleʼ maʼ tu beetkeʼ «tsʼoʼok u mixbaʼalkuntik le oksaj óolaloʼ». Le oʼolaleʼ utúul cristianoeʼ kʼaʼabéet u beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ u yúuchul tiʼ beyoʼ. Baʼaleʼ, teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab máakoʼobeʼ minaʼan «u yaakunajoʼob» (2 Timoteo 3:1, 3). Yaʼab taatatsiloʼobeʼ maʼ tu tsʼáaikoʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ yéetel ku chaʼik u máanskoʼob óotsilil. Baʼaleʼ le taatatsil meyajtik Diosoʼ maʼatech u beetik beyoʼ. Letiʼobeʼ maʼ tu tuukuloʼob jeʼex yaʼab tiʼ u yéet meyajoʼobeʼ, kex le meyaj ku beetkoʼob maʼ tuláakal máak jeʼel u yóotik u beeteʼeʼ, letiʼobeʼ ku yilkoʼob bey upʼéel maʼalob meyajeʼ, tumen u yojloʼobeʼ ku yáantaj utiaʼal u tsʼáaikoʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ, beyoʼ ku kiʼimakkúuntkoʼob u yóol Jéeoba.

7. ¿Baʼaxten maʼ unaj u tuʼubul tiʼe taatatsiloʼob le baʼaxoʼob tu beetaj Jesusoʼ?

⁷ Le máax nuʼuktik le familiaoʼ maʼ unaj xan u tuʼubul tiʼeʼ kʼaʼabéet u beetik jeʼex tu beetil Jesuseʼ. Kʼaʼajaktecheʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ letiʼ «[k-Yuumtsil] minaʼan xuʼulul tiʼ» (Isaías 9:6, 7). Jesuseʼ letiʼ «le u tsʼook Adanoʼ» yéetel letiʼ u jeel «Adán le yáax máakoʼ», le oʼolaleʼ ku kʼuchul u beetuba taatatsil tiʼ tuláakal máax ku kʼubik u yóol tiʼ letiʼ (1 Corintoiloʼob 15:45). Adaneʼ tu beetuba utúul taatatsil tu kaxtaj chéen u yutsil, baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ bey tu beetiliʼ, letiʼeʼ utúul jach maʼalob taatatsil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik tu yoʼolal: «K-kʼaj óol baʼax le yaakunajoʼ ikil tu tsʼáajil u kuxtal Jesucristo t-oʼolal» (1 Juan 3:16). Beyoʼ, Jesuseʼ tu tsʼáaj u kuxtal tu yoʼolal wíinikoʼob. Tsʼoʼoleʼ maʼ chéen le tu beetiʼ, letiʼeʼ sáamsamal tu tsʼáaj táanil u yutsil u maasil tak tiʼ baʼaloʼob mejentak. Le taatatsiloʼoboʼ maʼalob xan ka u beetoʼob jeʼex tu beetil Jesusoʼ.

8, 9. 1) ¿Baʼax jeʼel u kanik le taatatsiloʼob tiʼ le chʼíichʼoʼoboʼ? 2) ¿Bix u yeʼesik yaʼab taatatsiloʼob ku tsʼáaikoʼob táanil u yutsil u paalaloʼob?

⁸ Le taatatsiloʼoboʼ yaʼab baʼax jeʼel xan u kankoʼob tiʼ le yaabilaj kʼaʼabéet u yeʼeskoʼob yoʼolal le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u kaajil Israel maʼ tu yuʼubaj tʼaanoʼ: «¡Jaytéen tin wóoltaj in muchʼkíint a paalal jeʼel bix le x-kaax ku muchʼkíintik u mejniloʼob yáanal u xiikʼoʼ[!]» (Mateo 23:37). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ Jesuseʼ jach jatsʼuts u yeʼesik bix u júukik utúul x-kaax u mejniloʼob. Le taatatsiloʼoboʼ yaʼab baʼax jeʼel u kankoʼob tiʼ bix u kanáantik u mejnil le chʼíichʼoʼoboʼ yéetel bix jeʼel tak u yóotkoʼob kíimil utiaʼal u kanáantkoʼobeʼ. Maʼalob xan ka u yiloʼob baʼax ku beetik le  chʼíichʼoʼob utiaʼal u tséentik u mejniloʼob sáamsamaloʼ. Letiʼobeʼ bulkʼiin maʼatech u xuʼulul u kaxkoʼob baʼal u jaant u mejniloʼob. Kex tsʼoʼok u jach kaʼanloʼobeʼ, ku yilik u tsʼáaikoʼob tu chiʼ u mejniloʼob le janaloʼ, le mejen chʼíichʼoʼob túunoʼ ku luʼkoʼob yéetel, u suukileʼ, ku kʼáatkoʼob u maasil. Yaʼab chʼíichʼoʼob yéetel baʼalcheʼobeʼ tsʼaʼan u naʼatil tiʼob utiaʼal u tsʼáaik tiʼ u mejniloʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ (Proverbios 30:24).

⁹ Teʼex xaneʼ, taatatsileʼex jach maʼalob baʼax ka beetkeʼex ikil a tsʼáaikeʼex táanil u yutsil a paalaleʼex. Jeʼel tak a chaʼikeʼex u yúuchulteʼex baʼax kʼaas utiaʼal a kanáantik a paalaleʼexeʼ. Tsʼoʼoleʼ sáamsamal xan a beetkeʼex tuláakal le ku páajtal utiaʼal a tsʼáaikeʼex tiʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u nuuktaloʼoboʼ. Yaʼab tiʼ teʼex xaneʼ maʼ sáasak táan u líikʼil utiaʼal ka xiʼik tu pʼiis ora u beet meyajoʼob jach ku kaʼanskoʼob máak wa jach nak óoloʼobiʼ; ka xupkabaʼex utiaʼal a biskeʼex maʼalob janal ta wotocheʼex; ka tsʼáaik a wóoleʼex utiaʼal ka máanak a paalaleʼex limpiotak u nookʼoʼob, ka yanaktiʼob upʼéel maʼalob otoch bey xan ka xooknakoʼob. Tsʼoʼoleʼ lelaʼ sáamsamal yéetel láalaj jaʼaboʼob táan a beetkeʼex. Baʼaleʼ, maʼ a tuʼubskeʼexeʼ le bix a xupkabaʼex tu yoʼolaloʼoboʼ ku kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba (Hebreob 13:16). Maʼ xan u tuʼubulteʼexeʼ yaan uláakʼ baʼax maas kʼaʼanan a tsʼáaikeʼex tiʼ a paalaleʼex.

Le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ

10, 11. ¿Baʼax maas kʼaʼanan u tsʼaʼabal tiʼ le paalaloʼoboʼ, yéetel baʼax unaj u yáax beetik le taatatsiloʼoboʼ?

¹⁰ U tsʼaʼabal tiʼ le paalal le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ maas kʼaʼanan tiʼ u tsʼaʼabal le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼsaʼaloʼoboʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Maʼ chéen yéetel waaj bíin kuxlak wíinikiʼ, baʼaleʼ tak yéetel tuláakal u tʼaan Jajal Dios» (Mateo 4:4; 5:3). Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix túun jeʼel u kaʼansik tiʼ u paalaloʼob u natsʼubaʼob tiʼ Dioseʼ?

¹¹ Ken úuchuk tʼaan tiʼ lelaʼ, maʼ xaaneʼ minaʼan uláakʼ teksto ku jach chʼaʼachiʼitaʼal jeʼex Deuteronomio 6:5-7. Beeteʼex uts a xokkeʼex le tekstoaʼ. Ilawileʼexeʼ teʼelaʼ ku yaʼalikeʼ letiʼe taatatsiloʼob unaj u yáax natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ, lelaʼ ku beetkoʼob ikil u nojochkíintkoʼob u yaabilajoʼob tiʼ letiʼ yéetel ikil u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik. Jach kʼaʼanan a tsʼáaik a wóoleʼex utiaʼal a xokeʼex mantatsʼ le Bibliaoʼ yéetel ka tuukulnakeʼex tiʼ baʼax ku yaʼalik, beyoʼ yaan a naʼatkeʼex yéetel yaan a yaabilkeʼex u beeloʼob, u nuʼuktajoʼob yéetel u leyoʼob Jéeoba. Wa ka beetkeʼexeʼ a puksiʼikʼaleʼexeʼ yaan u chuʼupul yéetel u jatsʼuts kaʼansajiloʼob le Bibliaoʼ, yaan u kiʼimaktal a wóoleʼex, yaan a weʼeskeʼex tsiikil yéetel yaabilaj tiʼ Jéeoba, yéetel yaan xan u páajtal a kaʼanskeʼex baʼaloʼob maʼalobtak tiʼ a paalaleʼex (Lucas 6:45).

12. ¿Bix jeʼel u beetik le taatatsiloʼob jeʼex Jesús ken u kaʼans tiʼ u paalaloʼob u tʼaanoʼob Dioseʼ?

¹² Le taatatsiloʼob muʼukʼaʼan u yoksaj óolaloʼob tiʼ Jéeobaeʼ ku páajtal u kaʼanskoʼob mantatsʼ tiʼ  u paalaloʼob u tʼaanoʼob Dios, jeʼex yaʼalik Deuteronomio 6:7. Le tʼaan «kaʼambes mantatsʼ[oʼ]», u kʼáat u yaʼaleʼ «u sen aʼalaʼal upʼéel baʼal tiʼ máak». Jéeobaeʼ u yojel tuláakloʼon, maases le mejen paalaloʼ, kʼaʼabéet u sen aʼalaʼaltoʼon upʼéel baʼal utiaʼal ka k-naʼate. Le oʼolaleʼ, Jesuseʼ yaʼab u téenel kaʼa tʼaanaj tiʼ baʼaxoʼob u yáax kaʼansmaj. Letiʼeʼ yaʼab bix úuchik u kʼaʼajsik tiʼ u j-kaambaloʼob maʼ maʼalob ka u nojbaʼalkúunsuba máakiʼ mix xan u ketlan yéetel u maasiliʼ, letiʼeʼ tu beetaj kʼáatchiʼob utiaʼal u beetik u tuukuloʼob, tu yaʼalaj kettʼaanoʼob yéetel tu yeʼesaj kabal óolal utiaʼal u yeʼesiktiʼob bix unaj u beetikoʼob xan (Mateo 18:1-4; 20:25-27; Juan 13:12-15). Baʼaleʼ, Jesuseʼ mix utéen náak u yóol u kaʼansoʼob. Bey xan le taatatsiloʼoboʼ, kʼaʼabéet u chúukpajal u yóol u kaxtoʼob bix ken u kaʼans tiʼ u paalaloʼob le baʼaxoʼob kʼaʼanan u yáax kanaʼal tiʼ le Bibliaoʼ. Kʼaʼabéet xan u yilkoʼob bix ken u kʼaʼajsil tiʼ u paalal yaʼab utéenel u nuʼuktajoʼob Jéeoba, utiaʼal ka kʼuchuk u naʼatoʼob yéetel utiaʼal ka u tsʼaʼob ichil u kuxtaloʼob.

13, 14. ¿Tiʼ baʼax uláakʼ súutukiloʼob jeʼel u páajtal u kaʼansaʼal tiʼe paalal baʼax u kʼáat Diosoʼ, yéetel baʼaxoʼob jeʼel u meyaj tiʼe taatatsiloʼob utiaʼal u beetkoʼoboʼ?

¹³ Le kaʼansajaʼ jeʼel u páajtal u tsʼaʼabal ken u muchʼuba le familia u xok le Bibliaoʼ. Wa le taatatsiloʼob ku xokkoʼob le Biblia mantatsʼ yéetel u paalaloʼoboʼ letiʼ kun áantkoʼob utiaʼal u maas yaabiltkoʼob Dios. Tuláakal le familiaʼob meyajtik Jéeobaoʼ jach jatsʼuts u yilkoʼob u xokkoʼob le Bibliaoʼ; yéetel ku meyajtiʼob le libroʼob yéetel revistaʼob ku jóoʼsaʼaloʼob tumen u kaajal Jéeoba utiaʼal u yáantaʼal le paalaloʼoboʼ. Le libro Aprendamos del Gran Maestro yéetel le libro Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas * jach tsʼoʼok u meyaj tiʼ yaʼab taatatsiloʼob utiaʼal u kaʼansik u paalaloʼob. Baʼaleʼ maʼ chéen ken xooknak máak yéetel u paalal unaj u kaʼanskoʼobiʼ.

¹⁴ Jeʼex u yeʼesik Deuteronomio 6:7, tiʼ yaʼab súutukiloʼob jeʼel u páajtal u kaʼansaʼal tiʼe paalal baʼax u kʼáat Diosoʼ. Ken xiʼikeʼex wa tuʼux yéeteloʼob, ken joʼopʼok a beetikeʼex u meeyjul ichil a wotocheʼex wa le ken jeʼelkeʼex. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa láalaj súutukil ken a kʼeʼekʼey a paalaliʼ, u kʼáat yaʼaleʼ unaj a líiʼsik u yóoloʼob utiaʼal ka u meyajtoʼob Dios. Le revista ¡Despertad!, yaʼab xookoʼob ku taasik jeʼel u meyaj utiaʼal u tsikbal máak tiʼ le baʼalcheʼob beetaʼanoʼob tumen Jéeobaoʼ, tiʼ kúuchiloʼob jatsʼutstakoʼob yéetel tiʼ baʼax suuk u beetik le máakoʼob tiʼ uláakʼ luʼumiloʼoboʼ. Upʼéel tsikbal beyaʼ jeʼel u péeksik le paalaloʼob u maas xokoʼob le revistaʼob yéetel le libroʼob ku jóoʼsik le palitsil chúukpajaʼan u yóol yéetel yaan u naʼatoʼ (Mateo 24:45-47).

15. ¿Bix jeʼel u yáantik u paalal le taatatsiloʼob u yiloʼob jach jatsʼuts yéetel ku taasik kiʼimak óolal le kʼaʼaytajoʼ?

¹⁵ U tsikbal máak yéetel le paalaloʼob utiaʼal u  líiʼsaʼal u yóoloʼob u meyajtoʼob Dioseʼ jeʼel xan u péekskoʼob u beetoʼob uláakʼ baʼax u kʼáat Dioseʼ. Le mejen paalaloʼob ku meyajkoʼob Diosoʼ kʼaʼabéet u kanik u tsikbaltoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax ku kankoʼob teʼ Bibliaoʼ. Le oʼolaleʼ, le ken tsikbalnakeʼex yéeteloʼob yoʼolal wa baʼax ta xokeʼex teʼ revista U Pʼíich Tulumil Kanan wa teʼ revista ¡Despertad!, ilawileʼex a líiʼskeʼex u yóoloʼob utiaʼal ka u tsikbaltoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a kʼáatkeʼextiʼobeʼ: «¿Maʼ wa jach jatsʼuts ka kanaʼak tumen uláakʼ máakoʼob le baʼax tsʼoʼok k-kanik yoʼolal Jéeobaaʼ? ¿Baʼax a tuklik jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal ka taakchajak u kankoʼob le baʼax tsʼoʼok k-kanikaʼ?». Kʼáatchiʼob jeʼex leloʼobaʼ jeʼel u péeksik le paalaloʼob utiaʼal u tsikbaltoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax ku kankoʼoboʼ. Ken kʼaʼaytajnakoʼon yéeteloʼobeʼ yaan xan u yilkoʼob bix unaj u beetkoʼob le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-tsikbaltik yéeteloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan xan u yilkoʼobeʼ le kʼaʼaytajoʼ jach jatsʼuts yéetel ku taasik kiʼimak óolal (Beetaʼanoʼob [Hechos] 20:35).

16. ¿Baʼax jeʼel u kanik le paalaloʼob ken u yuʼuboʼob bix u payalchiʼ u taataʼoboʼ?

¹⁶ U múul payalchiʼ le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼoboʼ, uláakʼ bix jeʼel u tsʼáaikoʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼob utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ. Jesuseʼ tu kaʼansaj u j-kaambaloʼob payalchiʼ, yéetel yaʼab utéenel payalchiʼinaj yéeteloʼob (Lucas 11:1-13). ¡Tukleʼex bukaʼaj úuchik u kaambaloʼob le ka tu yuʼuboʼob u payalchiʼ u Paal Diosoʼ! Bey xanoʼ, a paalaleʼexeʼ yaʼab baʼax jeʼel u kankoʼob ken u yuʼuboʼob a payalchiʼexeʼ, jeʼel u kankoʼobeʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-aʼal tiʼ tuláakal baʼax k-uʼuyik yéetel tuláakal baʼax chiʼichnakkúuntkoʼon. U jaajileʼ a payalchiʼexeʼ jeʼel u kaʼansik tiʼ a paalaleʼexeʼ jeʼel u páajtal u biskuba máak yéetel k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ (1 Pedro 5:7).

Le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u yuʼubik yaabiltaʼanoʼoboʼ

17, 18. 1) ¿Bix u yeʼesik le Biblia u kʼaʼananil u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼe paalaloʼoboʼ? 2) Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix unaj u yeʼeskoʼob yaabilaj jeʼex u beetik Jéeobaeʼ?

¹⁷ Le paalaloʼoboʼ kʼaʼabéet xan u yuʼubkoʼob yaabiltaʼanoʼob, le Bibliaoʼ ku yaʼalik tiʼ le taatatsiloʼoboʼ jach kʼaʼanan ka u yeʼesoʼob yaabilaj tiʼ u paalaloʼoboʼ. Jeʼex tiʼ le «x-lóoʼbayan koʼoleloʼob[oʼ]» ku yaʼalaʼaltiʼob «ka u yaabiltoʼob u paalal[oʼob]». Teʼ tsolnuʼuk ku tsʼaʼabal tiʼobaʼ ku yaʼalaʼal xan tiʼob ka «yanak u tuukuloʼob» (Tito 2:4, LTN). Beyoʼ, u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ le mejen paalaloʼ ku yeʼesik maʼalob bix u tuukul máak. U kaʼansaʼal tiʼ utúul paal u yeʼes yaabilajeʼ jeʼel u taasik yaʼab utsiloʼob tiʼ ichil tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtaleʼ. Baʼaleʼ wa maʼ u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼeʼ, maʼ maʼalobiʼ tumen jeʼel u beetik u muʼyajeʼ yéetel ku yeʼesik maʼ u kʼáat máak u beet jeʼex Jéeoba, le máax jach u yaabiltmoʼon kex kʼeban wíinkoʼonoʼ (Salmo 103:8-14).

¹⁸ Tsʼoʼoleʼ, Jéeoba yáax eʼes u yaabilaj tiʼ wíinikoʼob. Jeʼex u yaʼalik 1 Juan 4:19, letiʼeʼ «tu yaabiltajoʼon táanil». Le taatatsiloʼ unaj u beetik jeʼex u beetik Jéeobaeʼ, letiʼ táanil unaj u yeʼesik yaabilaj tiʼ u paalal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik tiʼe taatatsiloʼoboʼ maʼ u beetik u kʼuuxil u paalaloʼob, «utiaʼal maʼ u lúubul u yóoloʼob» (Colosailoʼob 3:21). Upʼéel tiʼ le baʼaxoʼob jeʼel u jach beetik u lúubul u yóol le paalaloʼ, letiʼe maʼ u yeʼesaʼal wa yaabiltaʼanoʼoboʼ. Le taatatsil ku talamtal u yeʼesik u yaabilajeʼ unaj u kʼaʼajsik bix tu yeʼesil yaabilaj Jéeoba. Letiʼeʼ tʼaanaj teʼ kaʼan utiaʼal u yeʼesik u kʼammaj yéetel u yaabilmaj u Paaloʼ (Mateo 3:17; 17:5). ¡Bukaʼaj wal úuchik u líikʼil u yóol Jesús ka tu yuʼubaj u yaʼalaʼal yaabiltaʼan! Le paalaloʼob xanoʼ, ken aʼalaʼaktiʼob tumen u taataʼob yaabiltaʼanoʼobeʼ jach ku líikʼil xan u yóoloʼob.

19. ¿Baʼaxten kʼaʼanan ka tojkíintaʼak u beel le paalaloʼ, yéetel bix unaj u beetaʼal?

¹⁹ Le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u tuʼubul tiʼobeʼ, kex maʼalob ka u yaʼaloʼob tiʼ paalaloʼob u yaabiltmoʼobeʼ, u yeʼesaʼal yaabilajeʼ maʼ chéen aʼalbil unaj u beetaʼaliʼ, kʼaʼabéet xan u yeʼesik máak yéetel baʼaxoʼob ku beetik. Uláakʼ bix u yeʼesik u yaabilaj le taatatsiloʼoboʼ tiʼ u paalaloʼoboʼ letiʼe u tsʼáaikoʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob utiaʼal u líiʼskoʼoboʼ bey xan u tsʼáaikoʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ, yéetel kʼaʼabéet u yaʼalaʼaltiʼobeʼ, lelaʼ ku beetaʼaleʼ tumen yaabiltaʼanoʼob. U tsoʼolol xan u nuʼuk tiʼobeʼ upʼéel bix xan u yeʼesaʼal yaabiltaʼanoʼob. Tak Jéeobaeʼ «ku tojkíintik le máaxoʼob u yaabiltmajoʼ» (Hebreob  12:6). Baʼaleʼ, wa maʼ u tojkíintaʼal u beel le paalaloʼ ku yeʼesaʼal maʼ yaabiltaʼanoʼobiʼ (Proverbios 13:24). Jéeobaeʼ ku tsʼáaik u pʼiis ken u tojkíint baʼax maʼ maʼalob ku beetik máakiʼ (Jeremías 46:28). Le taatatsiloʼoboʼ ku talamtaltiʼob u beetkoʼob beyoʼ tumen kʼeban wíinkoʼob. Baʼaleʼ, maʼalob ka u tsʼáa u yóoloʼob u beetoʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ. Wa ku tsolaʼal u nuʼuk tiʼe paalal yéetel yaabilajoʼ jeʼel u beetik u yantaltiʼob kiʼimak óolal ken nuukchajkoʼobeʼ yéetel jeʼel xan u beetik u bin utsil tiʼobeʼ (Proverbios 22:6). ¿Maʼ wa letiʼe u kʼáat tuláakal taatatsil tiʼ u paalaloʼ?

20. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u tsʼáaik tiʼ u paalaloʼob u páajtalil u yéeykoʼob le kuxtaloʼ?

²⁰ Le taatatsiloʼoboʼ ku kʼamkoʼob yaʼab utsiloʼob wa ku tsʼáaikoʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼskoʼoboʼ, utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ yéetel utiaʼal u yuʼubik yaabiltaʼanoʼoboʼ. Beyoʼ táan xan u tsʼáaik tu táan u paalaloʼob u páajtalil u beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ: «Yéeyeʼex túun le kuxtal utiaʼal ka kuxlakeʼex[oʼ]» (Deuteronomio 30:19). Tsʼoʼoleʼ, le taatatsiloʼoboʼ yaan xan u kiʼimaktal u yóoloʼob ken u yiloʼob táan u meyajtaʼal Dios tumen u paalaloʼob yéetel jeʼex u bin u nuuktaloʼobeʼ ku chʼaʼatuklikoʼob maʼ u jóoʼloʼob tiʼ le bej ku bisik máak tiʼ le kuxtal minaʼan u xuuloʼ (Salmo 127:3-5). Le kiʼimak óolal kun yantal tiʼobaʼ mix bikʼin kun xuʼulul. Baʼaleʼ, teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix jeʼel u kiʼikiʼtʼantaʼal Jéeoba tumen le táankelem paalaloʼoboʼ? Lelaʼ le ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ.

[Tsolajiloʼob]

¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?

¿Bix jeʼel u tsʼáaik le taatatsiloʼob tiʼ u paalaloʼob...

• ... le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u líiʼsaʼaloʼoboʼ?

• ... le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ?

• ... le baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal u yuʼubik yaabiltaʼanoʼoboʼ?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

Letiʼe taatatsiloʼob unaj u yáax natsʼkubaʼob tiʼ Diosoʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 7]

Le taatatsiloʼoboʼ tiʼ tuláakal súutukil kʼaʼabéet u kaʼansik u paalal tiʼ Dios