Jeʼel bix teʼ j-kaʼanoʼ, bey xan teʼ Luʼumaʼ

«Le religión catolicaoʼ, ku kaʼansikeʼ yaan kampʼéel baʼaloʼob ku páaʼtik máak tu xuul u kuxtal: u kíimil, u juzgartaʼal, u bin infierno wa u bin kaʼan.» (Catolicismo, tsʼíibtaʼan tumen George Brantl.)

ICHIL le kampʼéel baʼaloʼobaʼ maʼ táakaʼan u pʼáatal máak kuxtal way luʼumeʼ. Baʼaleʼ, lelaʼ maʼ tu beetik u jaʼakʼal k-óol, tumen le religión Católica, jeʼex uláakʼ religionoʼobeʼ, ku kaʼansikeʼ yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le Luʼumaʼ. Le Dictionnaire de Théologie Catholique, yáanal le xook ku kʼaabaʼtik “Fin del mundo”, ku yaʼalik: «Le religión Catolicaoʼ ku creertik yéetel ku kaʼansikeʼ, le Luʼumaʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil u xuʼulul tiʼ, tumen bey beetaʼanil tumen Diosoʼ». Baʼaleʼ, wa yaan u xuʼulul tiʼ le Luʼumaʼ, ¿baʼaxten túun le Bibliaoʼ ku yaʼalik yaan u sutaʼal Paraísoi?

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ, yaan u kʼuchul u kʼiinil u sutaʼal le Luʼum upʼéel paraísoiloʼ. Koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik le profeta Isaías yoʼolal le Luʼumaʼ bey xan tiʼ u kajnáaliloʼob, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Máaxoʼob ku beetikoʼob u yotochoʼobeʼ bin kajlakoʼob ichiloʼob, máaxoʼob pakʼik uvaʼobeʼ bíin u jaantoʼob u yich. Maʼ bíin kajlak yaanal máak tiʼ le naj ku beetaʼal tumen uláakʼ máakiʼ, wa ka jaantaʼak u yich u pakʼal uva tumen [...] yaanal. In kaajaleʼ bíin chowakchajak u kuxtal jeʼel bix u kuxtal jun kúul cheʼeʼ; le máaxoʼob in yéeymajoʼobeʼ bíin u jaantoʼob u  yich u meyajoʼob» (Isaías 65:21, 22). Le judíoʼob, tiʼ máaxoʼob aʼalaʼab le tʼaanoʼobaʼ, jach u yojloʼob kaʼacheʼ, le luʼum tuʼux kajaʼanoʼob, bey xan tuláakal le Luʼumoʼ yaan u sutaʼal upʼéel paraísoi utiaʼal u kajtal tuláakal máak yéetel kiʼimak óolal utiaʼal mantatsʼ.

Le Salmo 37 ku yaʼalik xaneʼ «le j-kabal óoloʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ» (Salmo 37:11). Le versiculoaʼ maʼ chéen táan u yaʼalik yaan kaʼa suut kaʼach le israelitaʼob kajtal ichil upʼíit kʼiin teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabal tiʼoboʼ. Tumen le versículo 29, ku yaʼalik: «Le utsil máakoʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ; tiʼ bíin kajlakoʼob utiaʼal jaʼaboʼob minaʼan u xuul[iʼ]» (Salmo 37:29). * Jeʼex u yeʼesik le salmoaʼ, le kuxtal minaʼan u xuul teʼ Luʼumoʼ, letiʼ le baʼax kun tsʼaabil tiʼ «le j-kabal óoloʼoboʼ». Ichil u tʼaaniloʼob upʼéel Biblia tuʼux ku tsolik le versiculoaʼ, ku yaʼalikeʼ le tʼaan kabal óoloʼ táan u tʼaan tiʼ le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ, tiʼ le máaxoʼob ku chʼaʼapachtaʼaloʼob ikil u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik [Jéeobaoʼ], bey xan tiʼ le máaxoʼob kabal u yóol u puksiʼikʼaloʼob ku beetikoʼob baʼax ku yaʼalik Diosoʼ».

¿Teʼ Luʼumoʼ wa teʼ kaʼanoʼ?

Teʼ tsikbal tu beetaj Jesús le tiaʼan teʼ puʼukoʼ, tu yaʼalaj xan upʼéel baʼal ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax ku yaʼalik le salmooʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Kiʼ u yóoloʼob le máaxoʼob kabal u yóol u puksiʼikʼaloʼoboʼ, tumen bíin u tiaʼaltoʼob le luʼumaʼ» (Mateo 5:5). Le tekstoaʼ, jeʼex le salmooʼ, ku tʼaan tiʼ le kuxtal minaʼan u xuul teʼ Luʼum kun tsʼaabil tiʼ le máaxoʼob ku chúukpajal u yóoloʼob u meyajtoʼob Diosoʼ. Baʼaleʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼobeʼ yaan u nuʼuktik jumpʼéel kúuchil «tu yotoch [u] Taata» utiaʼal u tsʼáatiʼob yéetel tu yaʼalaj tiʼobeʼ yaan u yantaloʼob tu yéetel teʼ kaʼanoʼ (Juan 14:1, 2; Lucas 12:32; 1 Pedro 1:3, 4). Le oʼolaleʼ, ¿bix unaj u naʼataʼal le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Dios ken u tsʼáa teʼ Luʼumaʼ? ¿Kʼaʼanan wa k-ojéeltik? ¿Tiʼ máaxoʼob kun tsʼaabil?

Yaʼab tiʼ le máaxoʼob ku xokikoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ «le luʼum» tu chʼaʼachiʼitaj Jesús bey xan le ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ Salmo 37, maʼ táan u tʼaan tiʼ le Luʼum tuʼux kajaʼanoʼonaʼ. Tu tsol tʼaaniloʼob le Bible de Glaire, F. Vigourouxeʼ, tu yaʼaleʼ le versiculoʼobaʼ táan u tʼaanoʼob «tiʼ le kaʼanoʼ yéetel tiʼ le Iglesiaoʼ». M. Lagrange xaneʼ, ku yaʼalikeʼ le tekstoʼobaʼ maʼ u kʼáat u yaʼaloʼob «wa le utsul máakoʼoboʼ yaan u tiaʼalintkoʼob le Luʼumaʼ, mix bejlaʼeʼ mix teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼoboʼ, baʼaxeʼ táan u yaʼalikeʼ yaan u tiaʼalintkoʼob le tuʼux kun antal u reino Diosoʼ, jeʼel tuʼuxak ka yanakeʼ». Uláakʼ utúul tiʼ le máaxoʼob ku xokikoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le tekstoʼobaʼ chéen táan u tʼaanoʼob tiʼ «le baʼaxoʼob jatsʼutstak yanoʼob teʼ Luʼum utiaʼal u tʼaanoʼob tiʼ le kaʼanoʼ». Utiaʼal uláakʼoʼobeʼ, «le luʼum aʼalaʼab u tsʼaʼabal tiʼ le israelitaʼoboʼ, ku keʼetel yéetel u reino Dios, yéetel yaan u tsʼaʼabal chéen tiʼ le utsul máakoʼoboʼ. Lelaʼ bey xan unaj u naʼataʼal le baʼax ku yaʼalik le [Salmo] 37 bey xan uláakʼ tekstoʼob ku tʼaanoʼob tiʼ le Paraísooʼ». Yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yaʼalaʼalaʼ, ¿unaj wa k-tuklik maʼ teʼ Luʼum kun antal le Paraísooʼ?

Le baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ

Desde tu káajbaleʼ, Dioseʼ tu beetaj le Luʼum utiaʼal u kajtal wíinik utiaʼal mantatsʼoʼ. Le salmistaoʼ tu yaʼalaj: «Le kaʼanoʼ utiaʼal Yuumtsil, tiʼ wíinik[eʼ] tu tsʼáaj le luʼumaʼ» (Salmo 115:16). Jeʼex túun k-ilkoʼ, u tuukul Dioseʼ ka kuxlak máak teʼ Luʼumaʼ maʼ teʼ kaʼanoʼ. Le meyaj tsʼaʼab tiʼ Adán yéetel Eva tumen Jéeobaoʼ letiʼe ka u sutoʼob kaʼach tuláakal le Luʼum upʼéel paraísoiloʼ (Génesis 1:28). K-ojleʼ le baʼax tu yaʼalaj Diosaʼ maʼ chéen utiaʼal kaʼach upʼíit kʼiiniʼ, tumen  letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ le Luʼumaʼ mix bikʼin bíin xuʼuluk tiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tsʼeʼetsʼekeʼ ku síijiloʼob, tsʼeʼetsʼekeʼ ku kíimiloʼob baʼaleʼ le luʼumaʼ maʼatech u kʼexpajal» wa mix bikʼin u xuʼulul tiʼ (Eclesiastés 1:4; 1 Crónicas 16:30; Isaías 45:18).

Tuláakal baʼax ku yaʼalik Dioseʼ ku béeychajal, tumen tiʼ letiʼeʼ yaan u páajtalil utiaʼal u béeykuntik. Dioseʼ utiaʼal u yeʼesik jach ku béeykuntik baʼaxoʼob ku yaʼalikeʼ ku tʼaan tiʼ bix u kʼáaxal le jaʼoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jeʼel bix jaʼ yéetel yeʼeb ku yéemel j-kaʼan, maʼ tu kaʼa naʼakal, wa maʼ táanil ku chʼulik luʼum, utiaʼal u beetik u jóokʼol paakʼaloʼob, utiaʼal ka ichnakoʼob[eʼ] [...] bey xan le tʼaan ku jóokʼol tin chiʼoʼ, maʼ bíin kaʼa suunak tin wiknal wa maʼ u beet u meyajiʼ, baʼaleʼ bíin u beet baʼax in kʼáate, bíin xan u tsʼoʼokbes baʼax kin waʼalikeʼ» (Isaías 55:10, 11). Le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Dios u beetikoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u chan xáantal utiaʼal u béeychajloʼobeʼ, baʼaleʼ leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ kun béeychajloʼobiʼ. Tuláakal baʼax u yaʼalmeʼ ku béeytal, ken tsʼoʼokok túuneʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ bey ku suut tu yiknaleʼ.

Jéeobaeʼ jach kiʼimakchaj u yóol ka tu beetaj le Luʼum utiaʼal u kajtal le wíinikoʼoboʼ. Ka tsʼoʼok u beetik tuláakal baʼaleʼ, letiʼeʼ tu yaʼaleʼ tuláakal «sen maʼalob» (Génesis 1:31). U jaajileʼ, le Luʼumaʼ maʼ súutuk upʼéel Paraísoi jeʼex u kʼáat kaʼach Dios tu káajbaleʼ. Baʼaleʼ, le baʼaxoʼob u yaʼalmajoʼ maʼ bíin suunak tu yiknal wa maʼ béeychajkiʼ. Ichil le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ, tiaʼan le kuxtal minaʼan u xuul kun yantal teʼ Luʼumaʼ; tuláakal le máaxoʼob kun kajtaloʼoboʼ yaan u yantaltiʼob kiʼimak óolal, toj óolal bey xan jeetsʼelil (Salmo 135:6; Isaías 46:10).

Le baʼax u tukulmaj Dios u beetikoʼ jach yaan u béeychajal

Úuchik u kʼebantal Adán yéetel Evaeʼ, le baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ maʼ béeychajkiʼ. Tumen maʼ tu beetoʼob baʼax u kʼáat Dioseʼ jóoʼsaʼaboʼob teʼ jatsʼuts jardinoʼ, yéetel tu peʼertoʼob xan u páajtalil u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul ich toj óolal. Baʼaleʼ, Dioseʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u béeykuntik le baʼaxoʼob u tukulmoʼ. ¿Baʼax tu beetaj? (Génesis 3:17-19, 23.)

Le baʼax úuch teʼ tu jardinil Edenoʼ jeʼel u páajtal u keʼetel yéetel le meyaj ku beetik utúul máak ku káajsik u yotoch tiʼ upʼéel tuʼux jach maʼalobeʼ. Táant u tsʼoʼokol u tsʼáaik u chuun pakʼiloʼobeʼ, ku taal uláakʼ máakeʼ ku jutik. Baʼaleʼ, kex kʼaskúuntaʼab u meyajeʼ, letiʼeʼ tu beetaj tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u tsʼoʼoksik. Kex ka u maas tojolt tiʼeʼ, mix máak jeʼel u yaʼalik wa maʼ maʼalob le baʼax u kʼáat u beetoʼ.

Jeʼex le máakaʼ, Dioseʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u béeykuntik le baʼax u tukulmoʼ. Ka tsʼoʼok u kʼebanchajal Adán yéetel Evaeʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ yaan u tsʼáaik upʼéel «chʼiʼibal» utiaʼal u salvartik u paalal Adán yéetel Eva. Le «chʼiʼibal» tu yaʼalaʼ, Jesús, u Hijo, letiʼeʼ taal way Luʼumeʼ yéetel tu kʼubaj u kuxtal tu yoʼolal tuláakal máak (Gálatas 3:16; Mateo 20:28). Ka kaʼa bin teʼ kaʼanoʼ, Jesuseʼ beetaʼab Reyil tiʼ u Reino Dios. Le oʼolaleʼ, ichil le utsul máakoʼob ken u tiaʼalintoʼob le Luʼumaʼ, tiaʼan Jesusiʼ bey xan le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan gobernar tu yéeteloʼ (Salmo 2:6-9). Ken máanak kʼiineʼ, le Reinoaʼ yaan u gobernar yóokʼol le Luʼumaʼ yéetel yaan u sutik upʼéel paraíso, jeʼex u tukulmi Dios tu káajbaleʼ. Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ, u millonesi utsul máakoʼob ken u kʼamoʼob le utsiloʼob ken u tsʼáa le Reinooʼ, bey túun kun kʼuchloʼob xan «u tiaʼaltoʼob le luʼumaʼ» (Génesis 3:15; Daniel 2:44; Beetaʼanoʼob [Hechos] 2:32, 33; Apocalipsis 20:5, 6).

«Jeʼel bix teʼ j-kaʼanoʼ, bey xan [teʼ] luʼumaʼ»

Le salvación ken u tsʼáa Diosoʼ ku tsʼáaik u páajtalil u bin u jaats máakoʼob kuxtal teʼ kaʼanoʼ yéetel ku tsʼáaik xan u páajtalil u pʼáatal yaʼab máakoʼob kuxtal teʼ Luʼumaʼ. Lelaʼ bey tsʼaʼabik u yil apóstol Juan, letiʼeʼ tu yilaj yaʼab reyoʼob kulukbaloʼob tiʼ le tronoʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ, letiʼobeʼ yéeyaʼaboʼob ichil u disipuloʼob Jesús. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ, yaan u gobernaroʼob yéetel Cristo tu yóokʼol le Luʼumaʼ (Apocalipsis 5:9, 10). Bey túunoʼ, ken u béeykunt Dios baʼax u tukulmeʼ yaan u béeytal kaʼapʼéel baʼal:  yaan u tsʼaʼabal le Reino tiʼ Jesucristo yéetel tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ, yéetel le Luʼum ken u gobernartoʼobaʼ yaan u suʼutul upʼéel Paraísoi. Jeʼex túun k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ tsʼoʼok u beetik tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u sutaʼal upʼéel paraísoi le Luʼum jeʼex u yáax tukulmiloʼ.

Ichil le padrenuestrooʼ, Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob ka u kʼáat óoltoʼob ka beetaʼak baʼax u kʼáat Dios «jeʼel bix teʼ j-kaʼanoʼ, bey xan [teʼ] luʼumaʼ» (Mateo 6:9, 10, LTN). Wa yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le Luʼumaʼ bey xan wa chéen táan u chʼaʼachiʼitaʼal le jatsʼuts baʼaloʼob yaan teʼ Luʼum utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ le kaʼanoʼ, ¿jeʼel wa u béeytal le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ? ¿Jeʼel wa xan u béeytal wa tuláakal máak kun bin teʼ kaʼanoʼ? Le baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ jach yaʼab utéenel ku chíikpajal ich le Bibliaoʼ, ku káajal desde Génesis, tuʼux ku tsolik bix beetaʼabik tuláakal baʼal tak Apocalipsis, u tsʼook u libroi le Bibliaoʼ. Bey túunoʼ, le Luʼumaʼ yaan u pʼáatal upʼéel paraíso, jeʼex u tukulmil Jéeoba, le Máax beetoʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax u yaʼalmaj Jéeoba u beetikoʼ, yéetel tuláakal le máaxoʼob meyajtik teʼ Luʼumaʼ ku kʼáat óoltikoʼob ka béeychajak.

Desde tu káajbaleʼ, le kuxtal minaʼan u xuul teʼ Luʼumaʼ letiʼeʼ baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal tuláakal máakoʼ, yéetel lelaʼ maʼ kʼexpajkiʼ (Malaquías 3:6; Juan 17:3; Santiago 1:17). Le revista, U Pʼíich Tulumil Kananoʼ, tsʼoʼok maas tiʼ cien jaʼaboʼob káajak u tsolikeʼ ken béeychajak le baʼax u tukulmaj Diosoʼ, yaan u tsʼaʼabal le Reino tiʼ Jesucristo yéetel tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal bin kaʼanoʼ, yéetel le Luʼumaʼ yaan u suʼutul upʼéel Paraísoi. K-ojéeltik lelaʼ, ku yáantkoʼon k-naʼat le profecíaʼob ku tʼaanoʼob tiʼ u kaʼa jatsʼutskíintaʼal le Luʼumaʼ. Le oʼolaleʼ, jach maʼalob ka a wil a wojéeltik u maasil tiʼ lelaʼ. Utiaʼal lelaʼ, jeʼel u páajtal a tʼaan yéetel utúul u j-jaajkunaj Jéeoba (testigo de Jehová) yaan teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ wa a tsʼíib tiʼ le máaxoʼob jóoʼs le revistaaʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ teʼ Luʼum kun yantal le Paraísooʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 7]

Wa yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le Luʼumaʼ, ¿bix jeʼel u béeytal le baʼax ku kʼáataʼal teʼ padrenuestrooʼ?