Le baʼaxoʼob ku beetik wíinik utiaʼal u kaxtik kuxtal minaʼan u xuuloʼ

TAK úuchileʼ, wíinikeʼ jach ku tsʼíiboltik u kuxtal minaʼan u xuul, baʼaleʼ tak bejlaʼa maʼ béeychajkeʼ, tumen mix máak páajchajak u kaxtik bix jeʼel u xuʼulsik le kíimiloʼ. Kex beyoʼ, teʼ kʼiinoʼobaʼ le baʼaxoʼob ku beetik wíinik utiaʼal u tsʼakik le kʼojaʼaniloʼoboʼ, ku beetik u tuklaʼal jeʼel u páajtal u maas chowaktal u kuxtal máakeʼ. Koʼox ilik jujumpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ku beetaʼaloʼ.

Le biologoʼoboʼ táan u meyajtiʼob upʼéel proteína ku kʼaabaʼtik telomerasa utiaʼal u beetkoʼob u maas yaʼabtal utéenel u túumbental u celulaʼob máak, tumen tsʼoʼok u yilkoʼobeʼ ku kʼuchul u kʼiinil u xuʼulul u túumbentaloʼob. Le cientificoʼoboʼ tsʼoʼok xan u kʼuchul u yiloʼobeʼ, u wíinklil máakeʼ ku páajtal u luʼsik tuláakal le celulaʼob chʼijaʼanoʼob yéetel le tsʼoʼok u pʼáatal maʼatech u meyajoʼob tubeel ichiloʼ, yéetel u wíinklil máakeʼ ku páajtal xan u beetik túumben celulaʼob. U jaajileʼ, óoliʼ tuláakal le baʼaxoʼob yaan ichil u wíinklil máakoʼ yaʼab utéenel ku túumbentaloʼob ichil tuláakal u kʼiinil u kuxtal. Le oʼolal le cientificoʼoboʼ ku yaʼalikoʼob wa ka páajchajak u beetkoʼob u maas yaʼabtal utéenel u túumbental le celulaʼoboʼ, «u wíinklil máakeʼ jeʼel u yantal u páajtalil tiʼ utiaʼal maʼ u xuʼulul u túumbenkunsikubaeʼ».

Ku tuklaʼaleʼ, yéetel upʼéel baʼax ku beetaʼal tumen le cientificoʼob ku kʼaabaʼtik clonación terapeuticaoʼ, jeʼel u páajtal u beetaʼal u jel jujumpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob kʼaʼabéet ichil u wíinklil máakoʼ, jeʼex túumben hígadoʼob, riñonoʼob bey xan puksiʼikʼaloʼob. Leloʼobaʼ, táan u tuklaʼal u beetaʼaloʼob yéetel u células madre le máax kʼojaʼanoʼ. Baʼaleʼ yaʼab máaxoʼob ku binoʼob tu contra le baʼax ku tuklaʼal u beetaʼalaʼ.

Le máaxoʼob jach kaʼanchajaʼan u xookoʼob tiʼ nanotecnologíaoʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ maʼ kun xáantaleʼ le doctoroʼoboʼ yaan u páajtal u yoksikoʼob mejen robotoʼob ichil u kʼiʼikʼel máak utiaʼal u kaxtikoʼob yéetel u kíimsikoʼob u celulasi cáncer bey xan u virusi uláakʼ kʼojaʼaniloʼob yaan ichil u wíinklil máak; le robotoʼob ku yaʼalikoʼobaʼ jach mejentakoʼob, jeʼex upʼéel celulaeʼ. Yaan tiʼ le cientificoʼoboʼ ku tuklikoʼobeʼ, wa ka béeyak u yoksaʼal le mejen robotoʼob ichil u kʼiʼikʼel máak bey xan ka béeyak u yoksaʼal uláakʼ genes ichil u wíinklil máakeʼ, yaan u yáantaj utiaʼal u yantal toj óolal tiʼ máak utiaʼal mantatsʼ yéetel utiaʼal maʼ u kíimil.

Yaan cientificoʼob xaneʼ ku congelarkoʼob u wíinklil le kimenoʼoboʼ, lelaʼ ku kʼaabaʼtik criogenización; lelaʼ ku beetkoʼob utiaʼal maʼ u kʼastal le wíinkliloʼ, tak ken u kaxtoʼob u tsʼaak tuláakal le kʼojaʼaniloʼoboʼ, le chʼíijiloʼ bey xan bix jeʼel u kaʼa kuxkíintkoʼob le kimenoʼob yéetel u tsʼakikoʼob le kʼojaʼanil yantiʼob kaʼachoʼ. Upʼéel revista ku kʼaabaʼtik American Journal of Geriatric Psychiatry, ku yaʼalikeʼ le baʼax ku beetik le cientificoʼobaʼ, ku keʼetel yéetel le ku beetaʼal kaʼach tumen le egipcioʼob ken u embalsamartoʼob le kimenoʼoboʼ.

Tuláakal le baʼaxoʼob ku beetaʼal utiaʼal u xuʼulsaʼal le kíimiloʼ, ku yeʼesikeʼ wíinikeʼ maʼ u kʼáat ka kíimkiʼ. Baʼaleʼ, ¿jach wa tu jaajil jeʼel u páajtal u kuxtal máak utiaʼal mantatsʼeʼ? ¿Baʼax ku kaʼansik le Biblia yoʼolal lelaʼ? Le kʼáatchiʼobaʼ yaan u núukaʼal teʼ tuláakʼ xookoʼ.