Upʼéel baʼax maas kʼaʼanan tiʼ u yilaʼal «u yich kaʼan»

ÓOLIʼ tuláakal tuʼux ku yuʼubaʼal refranoʼob ku tʼaanoʼob tiʼ bix u yilaʼal wa yaan u beetik maʼalob kʼiin bey xan wa maʼ, jeʼex le ku yaʼalik: Ken u beet butʼkaʼaneʼ j-kolnáaleʼ ku kiʼimaktal u yóol, ken chakjoleʼechajak kaʼaneʼ j-kolnáaleʼ ku chiʼichnaktal. Bejlaʼeʼ le meteorologoʼoboʼ wa le máaxoʼob ku xokkoʼob tiʼ le climaoʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ le bix u yilaʼal le kaʼan ken sáaschajkoʼ ku yeʼesik bix kun máan le kʼiinoʼ.

Tu kʼiiniloʼob Jesús xaneʼ, le máakoʼoboʼ suukaʼan kaʼach u paktikoʼob kaʼan utiaʼal u yaʼalikoʼob wa yaan u beetik maʼalob kʼiin bey xan wa maʼ. Utéenjeakileʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ jujuntúul judíoʼob: «Oknaj kʼiineʼ teʼexeʼ ka waʼalikeʼex: Maʼalob kʼiin kun u beete tumen chak u nakʼ kaʼan; jaʼatskab kʼiineʼ ka waʼalikeʼex: Bejelaʼeʼ kʼaakʼas kʼiin kun u beete tumen chak u nakʼ kaʼan yéetel nookoy [...]. Teʼexeʼ a wojel a kʼaj óolteʼex u yich kaʼan». Baʼaleʼ ¿baʼax maʼ tu páajtal u kʼaj óoltikoʼob? Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob: «Maʼ a wojel a kʼaj óolteʼex u chíikulaloʼob le kʼiinoʼobaʼ» (Mateo 16:2, 3).

¿Baʼax le «u chíikulaloʼob le kʼiinoʼob» tu yaʼalaj Jesusoʼ? Letiʼe chíikulaloʼob wa señaloʼob eʼesik, Jesuseʼ letiʼe Mesías túuxtaʼan tumen Diosoʼ. Tuláakal baʼaxoʼob tu beeteʼ ku keʼetel yéetel le chak nakʼ kaʼanoʼ, tumen tu yeʼesoʼob jach tu jaajil letiʼ le Mesíasoʼ. Kex beyoʼ u maas yaʼabil tiʼ le judíoʼoboʼ maʼ tu beetoʼob u cuentai le señaloʼoboʼ, lelaʼ upʼéel baʼax maas kʼaʼanan kaʼach u beetkoʼob ke u yilkoʼob «u yich kaʼan».

Bejlaʼa xaneʼ, yaan yaʼab señaloʼob maas kʼaʼanan u yilaʼaloʼob ke u yilaʼal u yich kaʼan. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ yaan u xuʼulsaʼal utiaʼal ka yanak upʼéel túumben yóokʼol kaab, yéetel tu yaʼalaj baʼaxoʼob kun chíikbesik tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil u yúuchul, tu yaʼaleʼ yaan u yantal baʼateltáambaloʼob, wiʼijiloʼob bey xan uláakʼ muʼyajiloʼob. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ ken úuchuk le baʼaloʼobaʼ chíikaʼan jach natsʼaʼan u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaab tumen Diosoʼ (Mateo 24:3-21).

Techeʼ, ¿chíikaʼan wa a wilik «u chíikulaloʼob le kʼiinoʼobaʼ»?