«Kanáantabaʼex tiʼ tuláakal tsʼíibolal ayikʼalil»
«Kanáantabaʼex tiʼ tuláakal tsʼíibolal ayikʼalil»
«U kuxtal máakeʼ maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj.» (LUCAS 12:15, LTN.)
1, 2. 1) ¿Bix u tuukul le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u túulchʼinkoʼon k-beet le bix u tuukuloʼoboʼ?
ÓOLIʼ tuláakal máaxeʼ ku tuklikeʼ utiaʼal ka xiʼik utsil tiʼeʼ kʼaʼabéet u yantal taakʼin tiʼ, yaʼab baʼaloʼob, upʼéel maʼalob meyaj yéetel ka kuxlak maʼalob u familia. Yaʼab máakoʼobeʼ kex ayikʼaloʼob wa kex óotsiloʼobeʼ baʼax ku kaxkoʼobeʼ u yantaltiʼob yaʼab taakʼin yéetel uláakʼ baʼaloʼob. Baʼaleʼ, yoʼolal le baʼax ku beetkoʼobaʼ ku joʼopʼol u náachtaloʼob tiʼ Dios.
2 Lelaʼ bey tu yaʼalil le Biblia bíin úuchkoʼ. «Tiʼ u tsʼook jaʼaboʼobeʼ bíin taalak talam kʼiinoʼob. Máakoʼobeʼ bíin tsʼuʼutchajkoʼob, bíin u yaabiltoʼob taakʼin, [...] bíin u yaabiltoʼob u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob baʼaleʼ maʼ bíin u yaabiltoʼob Jajal Diosiʼ. Bíin u beetoʼob jach maʼalob baʼax chéen u yóoʼkabil le maʼalob kuxtaloʼ, baʼaleʼ bíin u kúulpachkuntoʼob u páajtalil le maʼalob kuxtaloʼ.» (2 Timoteo 3:1-5.) Tumen tuláakal tuʼux yaan máakoʼob jeʼex le ku yaʼalik le tekstooʼ, máaxoʼob meyajtik Dioseʼ ku túulchʼintaʼaloʼob utiaʼal ka tuukulnakoʼob yéetel utiaʼal ka kuxlakoʼob jeʼex letiʼoboʼ. Le oʼolaleʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u joʼopʼol k-tuukul «jeʼel bix u yaʼalik le yóokʼol kaabaʼ»? (Romailoʼob 12:2.)
3. ¿Baʼax tsolnuʼukil ken k-xakʼalte?
3 «Jesús, tiʼ máax ku taal k-oksaj óolal» wa k-fejeʼ, yéetel máax áantkoʼon muʼukʼaʼankúunteʼ, tu yeʼesajtoʼon bix unaj k-ilik le u yantaltoʼon yaʼab baʼaloʼoboʼ (Hebreob 12:2). Utéenjeakileʼ, le táan kaʼach u kaʼansik u múuchʼ máakoʼobeʼ, kʼáataʼab tiʼ tumen utúul máak: «J-kaʼambesaj, aʼal tiʼ in sukuʼun ka u jats tin wéetel le baʼax pʼataʼantoʼonoʼ». Jesús túuneʼ, tu tsʼáaj upʼéel tsolnuʼuk tiʼ le máakoʼ yéetel tiʼ u chuukan máaxoʼob yanoʼoboʼ. Yáaxeʼ tiʼ le máaxoʼob chʼenxikintkoʼ tu yaʼalaj ka u kanáantubaʼob tiʼ u tsʼíibolal ayikʼalil, yéetel utiaʼal u maas naʼataʼal le baʼax tu yaʼaloʼ tu tsikbaltajtiʼob upʼéel kettʼaan. Le oʼolaleʼ, wa k-kʼáat jóoʼs utsil tiʼ le tsolnuʼuk tu tsʼáaj Jesusoʼ, unaj k-xakʼaltik baʼax tu yaʼalaj utiaʼal k-ilik bix jeʼel u yáantkoʼon ichil k-kuxtaleʼ (Lucas 12:13-21).
Maʼ maʼalob le baʼax tu kʼáatoʼ
4. ¿Baʼaxten maʼ maʼalob le baʼax tu kʼáataj tiʼ Jesús utúul máakoʼ?
4 Jesuseʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ u kanáantikuba máak tiʼ le kaʼapʼéel ichiloʼ, tiʼ maʼ u chʼaʼik saajkil máak u yaʼalik u disipulo Cristo yéetel tiʼ le áantaj ku tsʼáaik le kiliʼich muukʼoʼ (Lucas 12:1-12). Le baʼax táan u kaʼansik Jesusaʼ jach kʼaʼanan kaʼach u yojéeltaʼal tumen u disipuloʼob. Baʼaleʼ, le jach táan u tsolik le baʼaloʼob jach kʼaʼanantakaʼ, utúul máakeʼ chéen ka tu jáan yoksuba u kʼáat tiʼ Jesús ka u beet u juesil utiaʼal u jatsik le baʼax pʼataʼab tiʼ letiʼ yéetel u sukuʼunoʼ. Koʼox ilik baʼax jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ le baʼax úuchaʼ.
5. ¿Baʼax tu yeʼesaj le baʼax tu kʼáataj le máakoʼ?
5 Utéenjeakileʼ utúul máakeʼ tu yaʼaleʼ «le baʼax yaan tu tuukul máakoʼ ku chíikpajal ken u yuʼub u yúuchul tʼaan tiʼ baʼax yaan yil yéetel Dios». Le táan u tʼaan Jesús kaʼach tiʼ baʼaloʼob kʼaʼanantakeʼ, le máakoʼ chéen táan u tukultik kaʼach bix jeʼel u páajtal u yantal maas yaʼab baʼaloʼob tiʼeʼ. Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik wa jach unaj u kʼamik le baʼax tu kʼáatoʼ, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ tu yilaj u jóoʼsik utsil tiʼ le páajtalil yaan tiʼ Cristooʼ, tumen ku yuʼubik u yaʼalaʼaleʼ letiʼeʼ utúul juez justo (Isaías 11:3, 4; Mateo 22:16). U jaajileʼ le baʼax tu kʼáatoʼ tu yeʼesaj jach baʼax yaan ichil u puksiʼikʼal: tu yeʼesajeʼ maʼ jach u yaabilmaj le baʼaloʼob yaan yil yéetel u meyajtaʼal Diosoʼ. ¿Kux túun toʼon? ¿Máasaʼ unaj xan k-ilik baʼax jach yaan ichil k-puksiʼikʼal? Jeʼex teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, séeb jeʼel u joʼopʼol k-tuukul tiʼ yaanal baʼaloʼobeʼ wa tiʼ baʼax ken k-beet ken tsʼoʼokok le muchʼtáambaloʼ. Maʼ unaj u yúuchultoʼon leloʼ, baʼaxeʼ unaj k-jach chʼenxikintik le baʼax ku kaʼansaʼaloʼ yéetel k-ilik bix ken tsʼáa ichil k-kuxtal, utiaʼal beyoʼ k-maas natsʼikba tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ k-sukuʼunoʼob (Salmo 22:22; Marcos 4:24).
6. ¿Baʼaxten maʼ tu beetaj Jesús le baʼax kʼáataʼab tiʼ tumen le máakoʼ?
6 Maʼ k-ojel baʼaxten le máakaʼ tu kʼáataj tiʼ Jesús ka u beet u juesil, baʼaleʼ Jesuseʼ tu núukaj tiʼ: «Máak, ¿máax tsʼáaen ta wóokʼoleʼex jeʼel bix juntúul juez wa jeʼel bix juntúul máax ku páajtal u jatsik baʼax atiaʼaleʼex?» (Lucas 12:14). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ Jesuseʼ táan kaʼach u chʼaʼachiʼitik baʼax ku yaʼalik u Ley Moisés, tuʼux ku yaʼalikeʼ le u juesiloʼob le kaajoʼ letiʼob unaj u yutskíinkoʼob le talamil jeʼex le yaan tiʼ le máak kaʼachoʼ (Deuteronomio 16:18-20; 21:15-17; Rut 4:1, 2). Jesuseʼ yaʼab baʼaloʼob kʼaʼanantak unaj u beetik kaʼach, jeʼex u kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil le Reinooʼ yéetel u kaʼansik tiʼ le máakoʼob u beetoʼob baʼax u kʼáat Diosoʼ (Juan 18:37). Toʼon xaneʼ unaj k-beetik jeʼex letiʼeʼ, maʼ unaj k-jach chʼíikil tiʼ baʼaloʼob maʼ jach kʼaʼanantakoʼobiʼ, baʼaxeʼ unaj k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ yéetel utiaʼal kaʼansik «u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼob» (Mateo 24:14; 28:19).
Unaj k-kanáantik maʼ k-tsʼíiboltik ayikʼaliloʼob
7. ¿Baʼax maʼalob tsolnuʼukil tu tsʼáaj Jesús?
7 Jesuseʼ ku páajtal kaʼach u yilik baʼax yaan tu puksiʼikʼal le máakoʼ, yéetel tu tsʼáaj cuentaeʼ tu puksiʼikʼal le máakoʼ yaan upʼéel tuukul maʼ maʼalobiʼ. Le oʼolal Jesuseʼ maʼ chéen tu yaʼalaj tiʼ maʼ ken u beet le baʼax tu kʼáatoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj xan upʼéel maʼalob tsolnuʼuk. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Ilawileʼex, kanáantabaʼex tiʼ tuláakal tsʼíibolal, tumen u kuxtal máakeʼ maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj» (Lucas 12:15, LTN).
8. ¿Baʼax le u «tsʼíibolal ayikʼalil» ku yaʼalik le Bibliaoʼ, yéetel baʼax jeʼel u túulchʼintik máak u beeteʼ?
8 Le u «tsʼíibolal ayikʼalil[oʼ]» maʼ chéen u kʼáat u yaʼal u tsʼíiboltaʼal taakʼin wa u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máakiʼ. Yaan diccionarioʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ letiʼe u yantal tiʼ máak upʼéel tuukul kʼaschajaʼan chʼiikil chéen u kaxt ayikʼaliloʼob wa uláakʼ baʼaloʼob, kex wa utiaʼal uláakʼ máak wa kex maʼ. Le tsʼíibolalaʼ ku túulchʼintik máak u kaxt yaʼab baʼaloʼob kex maʼ kʼaʼabéet tiʼiʼ wa kex ka u taas talamil tiʼ u maasil. Le máax chéen chʼiikil u kaxt baʼaloʼobeʼ ku máansik tu tuukul chéen le baʼax u kʼáatoʼ yéetel ku suut bey u dioseʼ. Baʼaleʼ, kʼaʼajaktoʼoneʼ le apóstol Pablooʼ tu ketaj u adorartaʼal yaanal diosoʼob yéetel le u chʼíikil máak u kaxt baʼaloʼoboʼ yéetel tu yaʼaleʼ le máaxoʼob ku beetkoʼob le baʼaloʼobaʼ maʼ ken u tiaʼalintoʼob u Reino Dios (Efesoiloʼob 5:5; Colosailoʼob 3:5).
9. ¿Bey baʼax jejeláas baʼaloʼob maʼ maʼalobtak jeʼel u tsʼíiboltik máakeʼ? ¿Tiʼ máaxoʼob yanchaj le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob beyaʼ?
9 Kʼaʼajaktoʼoneʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj ka u kanáantuba máak tiʼ «tuláakal tsʼíibolal ayikʼalil». Lelaʼ ku tsʼáaik k-naʼateʼ jejeláas baʼaloʼob maʼ maʼalobtak jeʼel k-tsʼíibolkoʼobeʼ. Le u tsʼook tiʼ le Diez Leyoʼob tu tsʼáaj Jéeobaoʼ ku yaʼalik máakalmáak jujumpʼéel tiʼobiʼ: «Maʼ tsʼíiboltik a tokik u yotoch a láakʼ, maʼ tsʼíiboltik a tokik u yatan, mix u palitsil, mix u x-palitsil, mix u wakax, mix u burro, mix jeʼel baʼax u tiaʼaleʼ» (Éxodo 20:17). Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼab máaxoʼob kʼebanchajoʼob tumen tu tsʼíiboltoʼob jejeláas baʼaloʼob. Satanaseʼ letiʼe yáax máax tu tsʼíiboltaj upʼéel baʼax maʼ utiaʼaliʼ, tu tsʼíiboltaj le nojbeʼenil, le tsiikil yéetel le páajtalil yaan tiʼ Jéeobaoʼ (Apocalipsis 4:11). Evaeʼ tu tsʼíiboltaj u chʼaʼatuklik tu juunal baʼax uts yéetel baʼax kʼaas; le oʼolaleʼ tumen tu tuklaj jeʼel u páajtal u nuʼuktikuba chéen tu juunaleʼ tu chaʼaj u tuʼusul, yéetel beyoʼ tu taasaj xan le kʼeban yéetel le kíimil tiʼ tuláakal wíinikoʼob (Génesis 3:4-7). Jeʼex Evaeʼ, le kʼasaʼan angeloʼoboʼ, maʼ kiʼimak u yóoloʼob yéetel baʼax yantiʼobiʼ, «maʼ j-pʼáatoʼob tu kúuchiloʼoboʼ baʼaleʼ tu pʼatajoʼob u kajtaliloʼob» utiaʼal u yilik u tiaʼalintkoʼob baʼax maʼ unajiʼ (Judas 6; Génesis 6:2). Tuukulnakoʼon xan tiʼ Balaam, Acán, Giezi (wa Guehazí) yéetel Judas Iscariote. Letiʼobeʼ maʼ kiʼimakchaj u yóoloʼob yéetel le baʼax yantiʼoboʼ, le oʼolal binoʼob tu paach u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob yéetel leloʼ le beet u bintiʼob kʼaasil.
10. ¿Baʼaxten unaj k-pʼilik ich jeʼex úuchik u yaʼalik Cristooʼ?
10 Jach maʼalob le tsolnuʼuk tu tsʼáaj Jesusaʼ: «Ilawileʼex». ¿Baʼaxten? Tumen séeb jeʼel k-ilik wa táan u tsʼíiboltaʼal ayikʼalil tumen u maasiloʼobeʼ, baʼaleʼ jeʼel u chan talamtal k-ilik wa toʼon beetik beyoʼ. Baʼaleʼ, le apóstol Pablooʼ ku yaʼalikeʼ «u yaakuntaʼal le taakʼinoʼ u moots tuláakal u jejeláasil kʼaas» (1 Timoteo 6:9, 10). Santiago, u disipulo Jesuseʼ, tu yaʼaleʼ tiʼ upʼéel kʼaakʼas tsʼíibolaleʼ «ku síijil le kʼebanoʼ» (Santiago 1:15). Le oʼolaleʼ, jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ unaj k-jach pʼilik k-ich. Baʼaleʼ maʼ chéen utiaʼal k-ilik máaxoʼob chʼiikloʼob tiʼ u tsʼíibolal ayikʼaliliʼ, baʼaxeʼ utiaʼal k-ilik baʼax jach táan k-tsʼíiboltik ichil k-puksiʼikʼal. Wa k-beetik beyoʼ yaan k-kanáantikba «tiʼ tuláakal tsʼíibolal ayikʼalil».
U yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máak
11, 12. 1) ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jesús maʼ unaj k-tsʼíiboltik ayikʼaliliʼ? 2) ¿Baʼaxten unaj k-tuukul tiʼ le baʼax tu yaʼaloʼ?
11 Yaan uláakʼ baʼax oʼolal maʼ unaj u chʼíikil máak u kaxt ayikʼaliliʼ. Koʼox ilik le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «U kuxtal máakeʼ maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj» (Lucas 12:15). Kʼaʼabéet k-tuukul tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ, tumen teʼ kʼiinoʼobaʼ óoliʼ tuláakal máakeʼ ku tuklikeʼ le u ayikʼaltal máak yéetel u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼeʼ letiʼe baʼax beetik u bin utsil tiʼoʼ. Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, Jesuseʼ tu yeʼesajeʼ le u yantal yaʼab ayikʼalil yéetel yaʼab baʼaloʼob tiʼ máakeʼ maʼ letiʼ taasik kiʼimak óolal mix letiʼ beetik u yantal u beelal u kuxtaliʼ.
12 U jaajileʼ, yaʼab máaxoʼobeʼ maʼ bey u tuukuloʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼobeʼ le baʼaloʼob yaan tiʼ máakoʼ le beetik u kuxtal maas maʼalob yéetel le taasik kiʼimak óolal. Le oʼolaleʼ, ku yilik u beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yantaltiʼob le baʼax u kʼáatoʼoboʼ, tumen ku tuklikoʼobeʼ yaan u maas maʼalobtal u kuxtaloʼob. Baʼaleʼ máaxoʼob bey u tuukuloʼoboʼ ku tuʼubultiʼob le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ.
13. ¿Bix unaj k-ilik le kuxtal yéetel le baʼaloʼob ku yantaltoʼonoʼ?
13 Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj wa maʼalob wa kʼaas u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máakiʼ. Baʼax tu yaʼaleʼ u kuxtal máakeʼ «maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj» wa tiʼ le baʼaxoʼob yantiʼoʼ. Utiaʼal ka kuxlak máakeʼ maʼ yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet tiʼiʼ. U jaajileʼ, chéen kʼaʼabéet tiʼ máak upʼíit janal, jujumpʼéel nookʼ yéetel tuʼux u wenel. Le ayikʼaloʼoboʼ yantiʼob tuláakal, baʼaleʼ le óotsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u jach meyajoʼob utiaʼal u máansik u kuxtaloʼob. Baʼaleʼ tu kaʼa jaatsil mix baʼal ku bisikoʼob ken kíimkoʼob (Eclesiastés 9:5, 6). Le kiʼimak óolaloʼ maʼ tu taal tiʼ le baʼax yaan tiʼ máakoʼ mix tiʼ le baʼaloʼob jeʼel u yantal tiʼoʼ. Lelaʼ yaan k-maas naʼatik wa k-ilik tiʼ baʼax kuxtalil táan kaʼach u tʼaan Jesús.
14. ¿Baʼax k-kanik tiʼ baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «kuxtal» meyajnaj tiʼ Jesusoʼ?
14 Tu Evangelio Lucaseʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj «u kuxtal máakeʼ maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj». Le tʼaan ich griego ku suʼutul «kuxtal» (zo·é) maʼ táan u tʼaan tiʼ bix u kuxtal máakiʼ, baʼaxeʼ táan u tʼaan tiʼ le kuxtal yaan tiʼ máakoʼ. * Jesuseʼ táan kaʼach u yaʼalikeʼ, kex ayikʼaloʼon wa kex óotsiloʼoneʼ, kex yaʼab baʼaloʼob yantoʼon wa kex maʼeʼ, maʼ k-ojel bukaʼaj kʼiinoʼob ken k-kuxtaliʼ mix k-ojel xan wa kuxaʼanoʼon sáamaliʼ. Jeʼex úuchik u yaʼalik Jesús teʼ tsoltʼaan tu beetaj teʼ puʼukoʼ: «¿Máax tiʼ ichileʼex, ikil u sen tuukuleʼ, jeʼel u páajtal u tsayik u chowakil upʼéel kúuk tiʼ u kʼiiniloʼob u kuxtaleʼ?» (Mateo 6:27, NM). Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ chéen Jéeoba «u sayabil le kuxtaloʼ», yéetel chéen letiʼ jeʼel u páajtal u tsʼáaiktoʼon «le kuxtal minaʼan u xuul» teʼ kaʼan wa teʼ Luʼumaʼ (Salmo 36:9; 1 Timoteo 6:12, 19).
15. Yaʼab máaxoʼobeʼ, ¿baʼaxten ku yilik u ayikʼaltaloʼob?
15 Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ ku yeʼesik séeb jeʼel u joʼopʼol k-tuklik kʼaʼabéettoʼon yaʼab baʼaloʼob utiaʼal u yantaltoʼon kiʼimak óolal. Tuláakloʼoneʼ, upʼéeliliʼ bix u tsʼoʼokoltoʼon, kex wa ayikʼaloʼon wa kex óotsiloʼon. Le profeta Moisesoʼ bey tu yeʼesil le ka tu yaʼalaj: «Setenta jaʼaboʼob u kʼiiniloʼob k-kuxtal; le jach muʼukʼaʼanoʼoboʼ ku kʼuchuloʼob tak ochenta jaʼaboʼob, baʼaleʼ u kaʼanal ichil u yúuchul kuxtal yaʼabkach kʼiineʼ chéen ku taasik yaj óolal yéetel meyaj. ¡Séebaʼan u máan le jaʼaboʼoboʼ bey xan toʼon!» (Salmo 90:10; Job 14:1, 2; 1 Pedro 1:24). Le oʼolaleʼ, Pabloeʼ tu yaʼalajeʼ le máaxoʼob maʼ u natsʼubaʼob tiʼ Dioseʼ bey u tuukuloʼobaʼ: «Janakoʼon yéetel ukʼulnakoʼon tumen sáamal bíin kíimikoʼon» (1 Corintoiloʼob 15:32). Uláakʼoʼobeʼ, ken u yiloʼob upʼíit u kʼiiniloʼob u kuxtal máakeʼ, ku tsʼáaikubaʼob u kaxtoʼob kiʼimak óolal tiʼ le ayikʼaliloʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼobeʼ wa ka yanaktiʼob yaʼab baʼaloʼobeʼ jeʼel u bintiʼob utsil tuláakal u kʼiinil u kuxtaloʼobeʼ. Le oʼolaleʼ, ku kíimskubaʼob meyaj utiaʼal u ayikʼaltaloʼob, tumen ku tuklikoʼob le ken u taastiʼob kiʼimak óolal (Salmo 49:6, 11, 12).
Upʼéel maʼalob kuxtal
16. ¿Baʼaxoʼob maʼ jach kʼaʼanantakoʼob ichil u kuxtal máakiʼ?
16 U yantal tiʼ máak yaʼab janal, yaʼab nookʼoʼob, upʼéel nojoch naj yéetel yaʼab uláakʼ baʼaloʼobeʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u beetik u kuxtal máak maas maʼalobeʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-boʼotik tsʼakaʼal tumen jach maʼalob doctoroʼob utiaʼal ka maas yaʼabchajak u jaʼabiloʼob k-kuxtaleʼ. Baʼaleʼ leloʼ, ¿ku beetik wa u maas yantal u beelal k-kuxtal? ¿Ku beetik wa u yantaltoʼon jeetsʼelil? Baʼax maas kʼaʼanan ichil u kuxtal máakeʼ maʼ letiʼe bukaʼaj jaʼaboʼob ku kuxtaloʼ mix le bukaʼaj baʼaloʼob yaan tiʼoʼ. Le apóstol Pablo tu yaʼalaj maʼ k-kʼubik k-óol tiʼ le baʼaloʼob yantoʼonoʼ. Tiʼ le carta tu tsʼíibtaj tiʼ Timoteooʼ, tu yaʼalaj: «Le máaxoʼob yaan u ayikʼalil yóokʼol kaab tiʼoboʼ, túuxttiʼob maʼ u kaʼanaltal u yichoʼob, mix u tsʼáaikoʼob u alab óolaloʼob tiʼ le ayikʼaliloʼ, tumen jach máanalbeʼen. Baʼaleʼ ka u tsʼaʼob u alab óolaloʼob tiʼ le kuxaʼan Jajal Diosoʼ máax tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼal jach yaʼab utiaʼal utsil» (1 Timoteo 6:17).
17, 18. 1) ¿Bey máaxoʼob unaj k-beetik jeʼex letiʼobeʼ? 2) ¿Baʼax kettʼaanil tu tsʼáaj Jesús yaan k-ilik teʼ tuláakʼ xookoʼ?
17 Kʼubik k-óol kaxt ayikʼalileʼ maʼ tu taasik yaʼab utsil, tumen le baʼaloʼobaʼ «jach máanalbeʼen[oʼob]». Job, utúul máak kuxlaj úuchileʼ, jach ayikʼal kaʼachiʼ. Baʼaleʼ le ka tu aktáantaj yaʼab talamiloʼobeʼ, le baʼaloʼob yaan tiʼoʼ maʼ meyajnaj tiʼiʼ, tumen séeb úuchik u saʼatloʼob. Baʼaleʼ, tumen u amigo Jéeobaeʼ, le áant utiaʼal u chúukpajal u yóol u aktáant le talamiloʼob yéetel muʼyajiloʼoboʼ (Job 1:1, 3, 20-22). Abraham xaneʼ kex yaʼab baʼaloʼob yaan tiʼeʼ tu beetaj le baʼax aʼalaʼab tiʼ tumen Jéeobaoʼ. Ikil tu beetil lelaʼ, kʼuch u beetuba taatatsil tiʼ «yaʼabkach nukuch kaajoʼob» (Génesis 12:1, 4; 17:4-6). Toʼoneʼ, jach unaj k-beetik jeʼex le kaʼatúul máakoʼobaʼ. Kex wa táankelmoʼon wa kex tsʼoʼok nukuch máaktaleʼ, tuláakloʼon unaj k-ilik baʼax táan k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal yéetel tiʼ baʼax kʼubik k-óol (Efesoiloʼob 5:10; Filiposiloʼob 1:10).
18 U jaajileʼ jach yaʼab baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesús yoʼolal u kanáantkuba máak tiʼ u tsʼíiboltaʼal ayikʼalil yéetel tiʼ u tsʼáaik máak táanil le baʼax maas kʼaʼananoʼ. Baʼaleʼ, Jesuseʼ ka tsʼoʼok u yaʼalik lelaʼ tu tsʼáaj u kettʼaanil utúul ayikʼal máak minaʼan u naʼat. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le kettʼaan tu beetaʼ? Yaan k-ilik u núukil teʼ tuláakʼ xookoʼ.
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 14 Uláakʼ tʼaan ich griego ku suʼutul «kuxtaleʼ» letiʼe tʼaan bíos; tiʼ le tʼaanaʼ tiʼ u taal uláakʼ tʼaanoʼob ich kastlan jeʼex biografía yéetel biología. Le Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, tiʼ W. E. Vine, ku yaʼalikeʼ le tʼaan bíos ku tsʼáaik naʼatbil «bukaʼaj ku xáantal le kuxtaloʼ», wa «le bix u kuxtal wa máaxoʼ» wa «baʼaxoʼob ku meyaj tiʼ máak utiaʼal u kuxtal».
¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?
• ¿Baʼax tu kaʼansaj toʼon Jesús le úuchik maʼ u beetik le baʼax kʼáataʼab tiʼ tumen le máakoʼ?
• ¿Baʼaxten unaj k-kanáantikba «tiʼ tuláakal tsʼíibolal ayikʼalil», yéetel bix jeʼel k-kanáantikba tiʼeʼ?
• ¿Baʼaxten k-aʼalik «u kuxtal máakeʼ maʼ tu taal tiʼ u yaʼabil baʼax u tiaʼaltmaj»?
• ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal u yantal u beelal k-kuxtal yéetel utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsileʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]
¿Baʼaxten maʼ tu beetaj Jesús le baʼax kʼáataʼab tiʼ tumen le máakoʼ?
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]
K-tsʼíiboltik u yantaltoʼon ayikʼalileʼ jeʼel u beetik u bintoʼon kʼaasileʼ
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]
¿Bix tu yeʼesil Abraham maʼ tu tsʼíiboltik kaʼach ayikʼaliloʼobiʼ?