Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u libroi Mateo
U Tʼaan Jéeobaeʼ kuxaʼan
Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u libroi Mateo
MATEOEʼ, letiʼe máax yáax tsʼíibnaj yoʼolal u kuxtal yéetel le meyaj tu beetaj Jesusoʼ, letiʼe utúul j-kʼam impuesto kaʼach yéetel tu jach bisuba yéetel Jesús. U Evangelioi Mateoeʼ tsʼíibtaʼab ich hebreo yéetel ka tsʼoʼokeʼ sutaʼab ich griego, maʼ xaaneʼ tsʼoʼoksaʼab u tsʼíibtaʼal tu jaʼabil 41 teʼ yáax siglooʼ, yéetel letiʼ nupik le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Hebreo yéetel ich Griegooʼ.
Le Evangelioaʼ, ku tuklaʼal kaʼacheʼ tsʼíibtaʼab chéen utiaʼal le judíoʼoboʼ, yéetel ku chíikbesik Jesús, u Hijo Dioseʼ, letiʼe Mesías aʼalaʼan kun taaloʼ. Wa k-chʼenxikintik le baʼax ku yaʼalikoʼ yaan u muʼukʼankúuntik k-fe tiʼ Dios, tiʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetikoʼ bey xan tiʼ Jesús (Heb. 4:12).
«TSʼOʼOK U NÁATSʼAL U [REINOI] KAʼAN»
Mateoeʼ tʼaanaj tiʼ le Reinooʼ yéetel tiʼ le kaʼansajoʼob tu beetaj Jesusoʼ, le oʼolal maʼ tu tsʼíibtaj tu tsoolol le baʼaxoʼob úuchoʼ. Ka kaʼansajnaj Jesús teʼ puʼukeʼ óoliʼ u jaʼab káajak u kʼaʼaytaj, baʼaleʼ kex beyoʼ le kaʼansajaʼ ku chíikpajal tu yáax capituloiloʼob le libroaʼ.
Le táan u kʼaʼaytaj kaʼach Galileaeʼ, Jesuseʼ tu beetaj yaʼab milagroʼob, tu kaʼansaj u doce apostoloʼob kʼaʼaytaj, tu tsʼáaj ojéeltbil maʼ maʼalob baʼax ku beetik le fariseoʼoboʼ yéetel tu tsikbaltaj kettʼaanoʼob yaan yil yéetel le Reinooʼ. Ka tsʼoʼokeʼ lukʼ Galileaeʼ ka bin «tu luʼumil Judea le yaan tu lakʼin u jaʼil Jordanoʼ» (Mat. 19:1). Le táan u binoʼoboʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Jeʼel bix a wilikeʼexoʼ táan k-bin Jerusalén tuʼux bíin kʼuʼubuk u Paal Máak [...] utiaʼal ka kíimsaʼak; [...] baʼaleʼ yaan u kaʼa púut kuxtal tu yóoxpʼéel kʼiin» (Mat. 20:18, 19).
U nuukil kʼáatchiʼob:
3:16. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le teksto ken u yaʼal «jeʼepaj» le kaʼanoʼob le ka okjaʼanaj Jesusoʼ? Maʼ xaaneʼ u kʼáat u yaʼaleʼ kʼaʼaj tiʼ Jesús le kuxtal yantiʼ kaʼach teʼ kaʼan táanil tiʼ u taal way Luʼumeʼ.
5:21, 22, NM. ¿Maas wa nojoch kʼeban u yeʼesik máak u pʼujaʼanil ke u taʼakik tu puksiʼikʼal? Jesuseʼ tu yaʼaleʼ wa utúul máak pʼujaʼan yéetel u sukuʼuneʼ, táan u lúubul tiʼ upʼéel nojoch kʼeban. Baʼaleʼ, wa ku pochʼik u sukuʼun utiaʼal u yeʼesik u pʼujaʼanil tiʼeʼ, maas jach nojoch kʼeban, maʼ chéen u nuuktakil le kaaj kun pʼis óoltikoʼ baʼaxeʼ yaan u pʼis óoltaʼal tumen le Sanedrinoʼ.
5:48. ¿Jach wa tu jaajil jeʼel u páajtal u chúukaʼanchajal k-utsil jeʼel bix k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ? Yaan tiʼ baʼaxoʼob jeʼeleʼ. Ka tu yaʼalaj Jesús le tʼaanoʼobaʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le yaabilajoʼ, yéetel táan kaʼach u yaʼalik tiʼ le máaxoʼob chʼenxikintik unaj u yaabiltikoʼob le máaxoʼob pʼekmailoʼob jeʼex u beetik Diosoʼ (Mat. 5:43-47).
7:16. ¿Baʼaxoʼob eʼesik máakalmáak le jaajil religionoʼ? Maʼ chéen le baʼaxoʼob ku beetik le máaxoʼob yanoʼoboʼ, baʼaxeʼ tak le baʼaxoʼob ku creertikoʼoboʼ yéetel le baʼaxoʼob ku kaʼanskoʼoboʼ.
10:34-38. ¿Letiʼe baʼax wa ku kaʼansik le Biblia jatsik le familiaʼoboʼ? Maʼatech. Baʼax beetik u jáatsloʼobeʼ letiʼe baʼaxoʼob ku beetik le láakʼtsiloʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ. Letiʼobeʼ ku binoʼob tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ le oʼolal ku jáatsal le familiaʼoboʼ (Luc. 12:51-53).
11:2-6. Juaneʼ u yojel kaʼacheʼ Jesuseʼ letiʼe Mesíasoʼ, tumen tu yuʼubaj u yaʼalaʼal tumen Jéeoba. Wa beyoʼ, ¿baʼaxten túun tu kʼáataj tiʼ Jesús, «teech wa le Cristo bíin taalakoʼ»? Maʼ xaaneʼ tumen jach u kʼáat kaʼach u yuʼub tu chiʼ Jesús. Baʼaleʼ maʼ xaan xaneʼ, u kʼáat u yojéelt wa yaan u taal «yaanal» yéetel u páajtalil le Reino utiaʼal u tsʼáa tiʼ le judíoʼob le baʼax ku páaʼtikoʼoboʼ. Le baʼax tu núukaj Jesusoʼ tu yeʼesaj chéen letiʼ le Mesíasoʼ.
19:28. ¿Máaxoʼob ku chíikbesik le «u doce múuchʼ kajtaliloʼob Israel» kun pʼis óolbiloʼoboʼ? Maʼ táan u chíikbesik le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ (Gal. 6:16; Apo. 7:4-8). ¿Bix k-ojéeltik? Tumen Jesuseʼ tiʼ u apostoloʼob tu yaʼalaj le tʼaanoʼobaʼ yéetel letiʼobeʼ táakaʼanoʼob ichil le kun binoʼob kaʼanoʼ, yéetel maʼ ken u pʼis óoltubaʼob. ¿Máaxoʼob túun ku chíikbesik? Jesuseʼ tu beetaj upʼéel núuptʼaan yéetel u disipuloʼob utiaʼal «jumpʼéel ajawil». Yaan u tsʼáaiktiʼob u páajtalil u beetkubaʼob «[reyiloʼob] yéetel j-kʼiinoʼo[b] utiaʼal [...] Jajal Dios» (Luc. 22:28-30; Apo. 5:10). Tsʼoʼoleʼ, le máaxoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ letiʼob ken «u pʼis óoltoʼob le yóokʼol kaaboʼ» (1 Cor. 6:2). Le oʼolaleʼ «u doce múuchʼ kajtaliloʼob Israe[leʼ]» (le kun pʼis óolbiloʼob tumen le máaxoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ) letiʼe máaxoʼob kun pʼáatloʼob way Luʼumeʼ yéetel chíikbesaʼaboʼob tumen le doce chʼiʼibaloʼob maʼ j-kʼiinoʼob tu Kʼiinil le Saʼatsaj Siʼipiloʼ (Lev., cap. 16).
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
4:1-10. Le tsikbalilaʼ ku kaʼansiktoʼon jach tu jaajil yaan Satanás. Letiʼeʼ ku yilik u táabskoʼon yéetel «u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob le luʼumkabil wíinkliloʼ, u kʼaakʼas tsʼíibolalil le ichoʼ, yéetel u kaʼanal ichil ku yantal tu yoʼolal u baʼaliloʼob le kuxtaloʼ». Baʼaleʼ wa k-tsʼáaik ichil k-kuxtal baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, yaan u chúukpajal k-óol meyajt Dios (1 Juan 2:16).
5:1–7:29. Unaj k-ilik u kʼaʼananil k-meyajtik Dios. Unaj k-bisikba yéetel tuláakal. Unaj k-luʼsik ichil k-tuukul k-beetik baʼaloʼob kʼaastak yéetel subtsiltak. Unaj k-tsʼoʼokbesik baʼax k-aʼalik. Ken payalchiʼinakoʼoneʼ unaj k-kʼáatik baʼaloʼob yaan yil yéetel k-meyajtik Dios, maʼ chéen baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼoniʼ. Unaj k-ayikʼaltal tu táan Dios. Unaj k-kaxtik táanil u Reino yéetel u justicia Dios. Maʼ unaj k-pʼis óoltik u maasiliʼ. Unaj k-beetik baʼax u kʼáat Dios. ¡Jach túun maʼalob baʼaloʼob k-kanik tiʼ le kaʼansaj tu tsʼáaj Jesús teʼ puʼukoʼ!
9:37, 38. Wa k-kʼáatik tiʼ Jéeoba «ka u túuxt j-meyajoʼob» utiaʼal le joochoʼ, kʼaʼabéet xan k-jach kʼubik k-óol kaʼans uláakʼ máakoʼob (Mat. 28:19, 20).
10:32, 33. Maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil k-tʼaan tiʼ baʼax k-creertikiʼ.
13:51, 52. K-naʼatik baʼax ken u beet le Reinooʼ ku péekskoʼon k-kʼaʼayt xan tiʼ uláakʼ máakoʼob.
14:12, 13, 23. Kʼaʼabéet k-jóoʼsik u súutukil k-pʼáatal t-juunal utiaʼal k-tuukul tiʼ baʼaloʼob maʼalobtak (Mar. 6:46; Luc. 6:12).
17:20. Kʼaʼabéettoʼon fe utiaʼal k-aktáantik le nukuch talamiloʼob ku keʼetel yéetel witsoʼob maʼ tu chaʼikoʼob k-maas kaambal tiʼ Diosoʼ. Le oʼolaleʼ, mantatsʼ kʼaʼabéet k-ilik u maas muʼukʼaʼantal k-fe tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetik (Mar. 11:23; Luc. 17:6).
18:1-4; 20:20-28. U disipuloʼob Jesús kaʼacheʼ jach utstutʼaan u taaskubaʼob noj baʼalil, maʼ xaaneʼ tumen kʼeban wíinkoʼob yéetel tumen líiʼsaʼaboʼob tiʼ upʼéel religión tuʼux ku kaʼansaʼal kaʼach unaj u beetkubaʼob u maas nojchil tiʼ u maasil yéetel u yantal fama tiʼob. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ kʼaʼabéet u yantaltoʼon kabal óolal, k-kanáantik maʼ k-lúubul tiʼ kʼeban yéetel maʼ unaj k-nojbaʼalkúuntikba yoʼolal le meyaj tsʼaʼan k-beet teʼ múuchʼuliloʼ.
«U PAAL MÁAKEʼ BÍIN KʼUʼUBUK»
Tu kʼiinil 9 tiʼ nisán tiʼ u jaʼabil 33, Jesuseʼ ook tu kaajil Jerusalén u natʼmaj juntúul «chan burro» (Mat. 21:5). Ka sáaschajeʼ bíin teʼ templooʼ ka tu jóoʼsaj le máaxoʼob ku koonoloʼob yéetel ku maanoʼoboʼ. Tu kʼiinil 11 tiʼ nisaneʼ kaʼansajnaj teʼ templooʼ yéetel tu tsʼáaj ojéelbil maʼ maʼalob baʼax ku beetik le escribaʼob yéetel le fariseoʼoboʼ, ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob u «chíikulal ku bin eʼesik [u] taalbal yéetel ken xuʼuluk yóokʼol kaab» (Mat. 24:3). Tu kʼiinil 12 tiʼ nisaneʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Jeʼel bix a wojelileʼexeʼ, ichil kaʼapʼéel kʼiineʼ u kʼiimbesajil le Táatsʼ máambaloʼ [wa pascua]; u Paal Máakeʼ bíin kʼuʼubuk túun utiaʼal ka [chʼuykíintaʼak tiʼ cheʼ, NM]» (Mat. 26:1, 2).
Tu kʼiinil 14 tiʼ nisán, ka tsʼoʼok u beetik u Kʼaʼajsajil u kíimil, jach tsʼoʼok u náatsʼloʼ, Jesuseʼ kʼubaʼabi, machaʼabi, pʼis óoltaʼabi yéetel tu tsʼookeʼ kíimsaʼab tiʼ upʼéel cheʼ. Tu yóoxpʼéel kʼiineʼ kaʼa kuxkíintaʼabi. Táanil tiʼ u bin kaʼaneʼ, tu yaʼalaj tiʼ le máaxoʼob tsaypachtikoʼ: «Xeeneʼex túun tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka a beeteʼexoʼob j-kaambaloʼob» (Mat. 28:19).
U núukil kʼáatchiʼob:
22:3, 4, 9. Le máaxoʼob kun yantaloʼob tu kʼiimbesajil le tsʼoʼokol beeloʼ óoxtéen túuxtaʼaboʼob tʼambil, baʼaleʼ ¿baʼax kʼiin ka joʼopʼ u tʼanaʼaloʼob? Tu jaʼabil 29 teʼ yáax siglo ka yáax tʼanaʼab le máaxoʼob kun táakpajloʼob teʼ tsʼoʼokol beeloʼ, lelaʼ úuch ka joʼopʼ u kʼaʼaytaj Jesús yéetel u disipuloʼob, yéetel tsʼoʼok tu jaʼabil 33. U kaʼatéen ka tʼanaʼaboʼobeʼ letiʼe ka weʼek kiliʼich muukʼ teʼ Pentecostés tiʼ u jaʼabil 33 yéetel tsʼoʼok tak tu jaʼabil 36. Le máaxoʼob tʼanaʼaboʼobaʼ, letiʼe judíoʼoboʼ, le máaxoʼob kʼuch u beetubaʼob judíoʼoboʼ yéetel le samaritanoʼoboʼ. U yóoxtéeneʼ tʼanaʼab le maʼ judíoʼob ku chíikbesaʼaloʼob tumen le máaxoʼob yanoʼob teʼ noj bejoʼob ku yaʼalik le tekstooʼ. Lelaʼ káaj tu jaʼabil 36 le ka okjaʼanaj Cornelio, utúul soldado romano, yéetel tak bejlaʼa táan u tʼanaʼaloʼobeʼ.
23:15. ¿Baʼaxten le máaxoʼob tu beetubaʼob fariseoʼoboʼ ku «náajmatik[oʼob] metnal» (ich griegoeʼ Gehena) «kaʼatéen [maas]» ke le fariseoʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ jujuntúul tiʼ le máaxoʼob tu beetubaʼob fariseoʼoboʼ tsʼokaʼaniliʼ u lúubuloʼob tiʼ nukuch kʼebanoʼobeʼ. Baʼaleʼ ka joʼopʼ u nuʼuktikubaʼob yéetel u kaʼansaj le fariseoʼoboʼ, maas kʼaschaj baʼax ku beetikoʼob, maʼ xaaneʼ tumen ku jach píitmáan u beetkoʼob yéetel u kʼáatkoʼob kaʼach ka tsʼoʼokbesaʼak le leyoʼ, ke le fariseoʼob kaʼansoʼoboʼ. Le oʼolal ku «náajmatik[oʼob] metnal» «kaʼatéen [maas]» ke le fariseoʼoboʼ.
27:3-5. ¿Baʼax beet u yaatal u yóol Judas? Mix baʼal eʼesik wa Judaseʼ jach tu jaajil u yóol arrepentirnaji. Maʼ tu kʼáataj tiʼ Dios ka saʼatsaʼakiʼ, baʼaxeʼ bin u yaʼal tiʼ le j-kʼiinoʼob yéetel tiʼ u nuuktakiloʼob le kaaj le baʼax tu beetoʼ. Tumen tsʼoʼok kaʼach u lúubul tiʼ upʼéel «kʼeban ku bisik máak tiʼ kíimil[eʼ]», chiʼichnakchaji yéetel jach yaachaj u yóol yoʼolal le baʼax kun úuchul tiʼoʼ (1 Juan 5:16).
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
21:28-31. Baʼax ku yilik Jéeobaeʼ letiʼe ka k-beet le baʼax u kʼáatoʼ, ka k-jach k-kʼub óol k-kʼaʼayt le Reinooʼ bey xan ka k-kaʼans uláakʼ máakoʼob (Mat. 24:14; 28:19, 20).
22:37-39. Le kaʼapʼéel maas nojoch mandamientoʼoboʼ ku yeʼesikoʼob tuláakal baʼax ku páaʼtik Dios ka u beet le máaxoʼob meyajtikoʼ.
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]
© 2003 BiblePlaces.com
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]
¿Ka kʼubik wa a wóol a beet le meyaj ku keʼetel yéetel joochoʼ?
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]
Mateoeʼ jach tʼaanaj tiʼ le Reinooʼ