Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u libroi Marcos
U Tʼaan Jéeobaeʼ kuxaʼan
Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u libroi Marcos
U LIBROI Marcoseʼ letiʼe maas kóom tiʼ le kampʼéel Evangelioʼoboʼ. Tsʼíibtaʼab tumen Juan Marcos treinta jaʼaboʼob kíimik yéetel kaʼa kuxkíintaʼak Cristo, yéetel ku tsolik ichil upʼíit tʼaanoʼob le baʼaxoʼob tu beetaj Jesús ichil le óoxpʼéel jaʼaboʼob yéetel táanchumuk kʼaʼaytajnajoʼ.
Le libroaʼ maʼ tsʼíibtaʼab utiaʼal le judíoʼoboʼ, tsʼíibtaʼab utiaʼal le romailoʼoboʼ, yéetel ku tʼaan tiʼ baʼaxoʼob tu beetaj Jesús maʼ tiʼ baʼaxoʼob tu kaʼansiʼ; ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ u Hijo Dios, tu beetaj milagroʼob yéetel tu jach tsʼáaj u yóol u kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ. K-xokik le baʼax ku yaʼalik u Evangelioi Marcoseʼ yaan u muʼukʼankúunsik k-fe tiʼ le Mesíasoʼ yéetel yaan u péekskoʼon k-jach kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ (Heb. 4:12).
TU JACH TSʼÁAJ U YÓOL KʼAʼAYTAJ TU LUʼUMIL GALILEA
Ich catorce versiculoʼobeʼ, Marcoseʼ ku tsolik baʼaxoʼob tu beetaj Juan Bautista yéetel baʼax úuch ichil le cuarenta kʼiinoʼob tu máansaj Jesús teʼ x-tokoy luʼumoʼ. Tsʼoʼoleʼ ku tsolik le meyaj tu beetaj Jesús tu luʼumil Galileaoʼ. Le úuchik u meyajtiʼ yaʼab utéenel le tʼaan tu séeblakiloʼ ku yeʼesikeʼ jach séeb úuchik u yúuchul tuláakal le baʼax ku tsolik Marcosoʼ (Mar. 1:10, 12).
Ich óoliʼ óoxpʼéel jaʼaboʼobeʼ, Jesuseʼ óoxtéen bin kʼaʼaytaj tu luʼumil Galilea. Marcoseʼ tu tsoolol úuchik u bin u tsʼíibtik óoliʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu beetaj Jesusoʼ, maʼ tu tsʼíibtaj le kaʼansaj tu beetaj teʼ puʼukoʼ mix le uláakʼ tsoltʼaanoʼob jach chowaktak tu beetaj Jesusoʼ.
U núukil kʼáatchiʼob:
1:15. ¿Tiʼ baʼax táan kaʼach u tʼaan Jesús le ka tu yaʼalaj «tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil»? Jesuseʼ táan kaʼach u yaʼalik tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil u káajal u kʼaʼaytaj. Tumen Jesús, le máax ku kʼaʼaytajtiʼoboʼ letiʼe máax yéeyaʼan tumen Jéeoba utiaʼal u beetik u reyiloʼ, le oʼolal páajchaj u yaʼalik tsʼoʼok u náatsʼal u Reino Dios. Le máaxoʼob ken u kʼamoʼob kaʼach le baʼax ku kʼaʼaytik Jesusoʼ yaan u káajal u beetkoʼob le baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u lúubloʼob maʼalobil tu táan Diosoʼ.
1:44; 3:12; 7:36. ¿Baʼaxten maʼ u kʼáat kaʼach Jesús ka tsʼaʼabak ojéeltbil le milagroʼob ku beetkoʼ? Tumen wa ka tsʼaʼabak kaʼach ojéeltbileʼ, maʼ xaaneʼ maʼ kun tsikbaltbil jach jeʼex úuchik u yúuchloʼ. Letiʼeʼ u kʼáat kaʼach cada máak ka u tsʼáa cuenta, letiʼ le Cristooʼ yéetel ka u chʼaʼatukloʼob wa yaan u tsʼáaik u fejoʼob tiʼ (Isa. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luc. 5:14). Baʼaleʼ, le ka tu tsʼakaj le máak yaan tu luʼumil le gerasenoʼob chukaʼan tumen kʼaakʼas pixanoʼobeʼ, tu yaʼalajtiʼ ka xiʼik u tsikbalt tiʼ u láakʼtsiloʼob. Tiʼ Jesuseʼ aʼalaʼab ka lukʼuk kaʼach teʼ kaajoʼ le oʼolal maʼ béeychaj u tsikbal yéetel u kajnáaliloʼobiʼ. U tsikbaltik túun le máak bix úuchik u tsʼakaʼal tumen Jesusoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal maʼ u yúuchul tʼaan kʼaas tiʼ Jesús úuchik u kíimil le yaʼabach kʼéekʼenoʼoboʼ (Mar. 5:1-20; Luc. 8:26-39).
2:28. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼaleʼ Jesuseʼ «yaan páajtalil tiʼ yóokʼol u kʼiinil sábado»? Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ «u yaʼalmaj tʼaan Moiseseʼ chéen jumpʼéel u yoochel le maʼalob baʼaloʼob bíin taalakoʼ» (Heb. 10:1). Jeʼex u yaʼalik kaʼach le Leyoʼ, le sabadooʼ ku kʼuchul ken tsʼoʼokok seis u kʼiiniloʼob meyaj, yéetel Jesuseʼ yaʼab máaxoʼob tu tsʼakaj tiʼ sábado. Leloʼ tu chíikbesaj le jeetsʼelil yéetel le utsiloʼob ken u kʼam máak yáanal u Reinado Cristo kun xáantal Mil Jaʼaboʼob le ken tsʼoʼokok u kʼalaʼal Satanasoʼ. Bey túunoʼ, u Reyil le Reinooʼ «yaan páajtalil tiʼ yóokʼol u kʼiinil sábado» (Mat. 12:8; Luc. 6:5).
3:5; 7:34; 8:12. ¿Bix úuchik u yojéeltik Marcos jach bix u yuʼubikuba kaʼach Jesús? Marcoseʼ maʼ utúul kaʼach tiʼ le doce apostoloʼoboʼ. Ku tuklaʼaleʼ, yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob tu tsʼíibtoʼ tu yojéeltaj yoʼolal apóstol Pedro, u amigo (1 Ped. 5:13).
6:51, 52. ¿Baʼax le «u chíikulalil le waaj» maʼ tu jach naʼataj le disipuloʼoboʼ? Maʼ sen sáam u tséent 5,000 xiiboʼob, bey xan koʼoleloʼob yéetel paalaloʼobeʼ, Jesuseʼ xíimbalnaj yóokʼol le kʼáaʼnáaboʼ. Le «u chíikulalil le waaj» unaj kaʼach u naʼatik u disipuloʼoboʼ letiʼe páajtalil tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeoba utiaʼal u beetik milagroʼoboʼ (Mar. 6:41-44). Wa ka u naʼatoʼob bukaʼaj le páajtalil tsʼaʼab tiʼ Jesusoʼ maʼ kun jaʼakʼal kaʼach u yóoloʼob ken u yiloʼob u xíimbal yóokʼol le jaʼoʼ.
8:22-26. ¿Baʼaxten jujumpʼíitil úuchik u sutik Jesús u sáasil le máak chʼóopchajaʼanoʼ? Maʼ xaaneʼ tumen tuukulnaj tiʼ bix jeʼel u yuʼubikuba le máakoʼ. Le máakoʼ jach úuch chʼóopchajak, yéetel úuchik u sutaʼal jujumpʼíitil u sáasileʼ maʼ xaaneʼ tu yáantaj utiaʼal ka suukchajak u paktik le sáasiloʼ.
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Marcoseʼ ku tʼaan tiʼ baʼaxoʼob suuk u beetaʼal, tiʼ baʼaloʼob suukaʼan u yaʼalaʼal, tiʼ baʼaxoʼob ku creertaʼal yéetel tiʼ kúuchiloʼob maʼ xaaneʼ maʼ jach kʼaj óolaʼan tumen le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ. Ku yaʼalikeʼ le corbanoʼ upʼéel baʼax «[siibaʼan] tiʼ Jajal Dios», ku yaʼalik xaneʼ le fariseoʼoboʼ «ku suʼukʼinoʼob», tsʼoʼoleʼ ku yaʼalikeʼ le saduceoʼoboʼ ku kaʼansikoʼob «maʼ táan u kaʼapúut kuxtal le kimenoʼoboʼ», yéetel ku yaʼalik xaneʼ le templooʼ chíikaʼan u yilaʼal desde «tu múulil le Olivoʼoboʼ». Marcoseʼ maʼatech u chʼaʼachiʼitik le chʼiʼibal tuʼux taal Jesusoʼ, tumen maʼ xaaneʼ lelaʼ upʼéel baʼal chéen le judíoʼob jeʼel u taaktal u yojéeltkoʼoboʼ. Jeʼex tu beetil Marcoseʼ, toʼon xaneʼ ken kʼaʼaytajnakoʼon wa ken k-máans upʼéel tsoltʼaaneʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta tuʼux u taal yéetel bix líiʼsaʼanil le máaxoʼob chʼenxikintkoʼonoʼ.
3:21. U láakʼtsiloʼob Jesuseʼ maʼatech u meyajtkoʼob kaʼach Dios. Le oʼolal letiʼeʼ u yojel bix u yuʼubikuba le máaxoʼob ku pʼektaʼaloʼob wa ku chʼaʼapachtaʼaloʼob tumen u láakʼtsiloʼob ikil u meyajtikoʼob Diosoʼ.
3:31-35. Ka tsʼoʼok u yokjaʼ Jesuseʼ tsʼaʼabtiʼ u páajtalil u kaʼa kuxtal kaʼan bey u Hijo Dioseʼ yéetel u maamaeʼ letiʼe «kaʼanil Jerusalenoʼ» (Gal. 4:26). Desde teʼ súutukil jeʼeloʼ, Jesuseʼ tu maas yaabiltaj u disipuloʼob ke u láakʼtsiloʼob. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼon u kʼaʼananil k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal meyajtik Dios (Mat. 12:46-50; Luc. 8:19-21).
8:32-34. Toʼoneʼ unaj k-kʼaj óoltik yéetel maʼ k-beetik le baʼaxoʼob ku yaʼalaltoʼon tumen u maasil chéen utiaʼal k-kaxtik utsiloʼ. Utúul u disipulo Cristoeʼ «unaj u tuʼubsikuba», wa u pʼatik paachil u tsʼíibolaloʼob. Unaj u chʼaʼik u cheʼil u muʼyaj, lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ wa ku kʼaʼabéettaleʼ yaan u muʼyaj, yaan u pʼaʼastaʼal, yaan u chʼaʼapachtaʼal yéetel maʼ xaaneʼ yaan tak u kíimsaʼal ikil u tsaypachtik Cristo. Tsʼoʼoleʼ unaj u kuxtal mantatsʼ jeʼex Jesuseʼ. Wa k-kʼáat beetba utúul u disipulo Cristoeʼ, mantatsʼ unaj k-ilik tsʼáaik táanil k-meyajtik Dios kex ka muʼyajnakoʼon jeʼex tu beetil letiʼoʼ (Mat. 16:21-25, NM; Luc. 9:22, 23).
9:24. Maʼ unaj k-suʼlaktal tʼaan tiʼ baʼaxoʼob k-creertikiʼ mix unaj k-suʼlaktal kʼáat tiʼ Dios ka u yáantoʼon utiaʼal ka maas yanaktoʼon fejiʼ (Luc. 17:5).
LE U TSʼOOK MES TU MÁANSAJ WAY LUʼUMEʼ
Tu tsʼoʼokbal le jaʼab 32 teʼ yáax siglooʼ, Jesuseʼ kʼuch tak tu jáal «u luʼumil Judea yéetel tiʼ le luʼum yaan tu lakʼin u jaʼil Jordanoʼ», yéetel tu muchʼuba yaʼab máakoʼob tu kaʼatéen tu yiknal (Mar. 10:1). Ka tsʼoʼok túun u kʼaʼaytaj teʼeloʼ, bin Jerusalén.
Tu kʼiinil 8 tiʼ Nisaneʼ, Jesuseʼ tiaʼan kaʼach Betaniaeʼ. Le kulukbal yiknal le mesaoʼ náatsʼ utúul koʼolel tu yiknaleʼ, ka tu yalaj kiʼibok aceite tu pool. Le baʼax úuch desde ka ook Jesús tu kaajil Jerusalén u natʼmaj utúul chan burro tak le ka kuxkíintaʼab tu kaʼatéeneʼ tu tsoolol úuchik u tsʼíibtaʼal teʼ libroaʼ.
U núukil kʼáatchiʼob:
10:17, 18. ¿Baʼaxten maʼ tu yóotaj Jesús ka aʼalaʼaktiʼ «Utsil J-kaʼambesaj»? Le ka tu yaʼalaj Jesús maʼ u yaʼalaʼaltiʼ «utsil kaʼambesaj[eʼ]», tu yeʼesaj chéen tiʼ Jéeoba unaj u yaʼalaʼal beyoʼ, yéetel tu yeʼesaj xan tiʼ Dios u taal tuláakal baʼal maʼalob. Tsʼoʼoleʼ Jesuseʼ tu yeʼeseʼ, tumen Jéeoba beet tuláakal baʼaleʼ chéen letiʼ jeʼel u páajtal u yaʼalik baʼax uts yéetel baʼax kʼaaseʼ (Mat. 19:16, 17; Luc. 18:18, 19).
14:25. ¿Baʼax u kʼáat kaʼach u tsʼáa naʼatbil Jesús le ka tu yaʼalaj «maʼ bíin in wukʼ tu kaʼatéen u kʼaab le uvaoʼ, tak ken in wukʼ u túumbenil tu [reino] Jajal Dios»? Jesuseʼ maʼ táan kaʼach u yaʼalik wa jach yaan vino teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ tumen le vino yaan kʼiin ku keʼetel yéetel kiʼimak óolaloʼ, Jesuseʼ ka tʼaanaj tiʼ le vinooʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le kiʼimak óolal kun yantaltiʼ ken káajak u gobernar yéetel u disipuloʼob teʼ kaʼanoʼ (Sal. 104:15; Mat. 26:29).
14:51, 52. ¿Máax le táankelem xiʼipal «púutsʼ x-maʼ nookʼil» ku yaʼalik le tekstooʼ? Chéen Marcos chʼaʼachiʼitik le baʼax úuchaʼ, le oʼolal jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ táan u tʼaan tiʼ letiʼ.
15:34. ¿Pʼáat wa minaʼan u fe Jesús le ka tu yaʼalaj: «In Jajal Dios, in Jajal Dios. ¿Baʼaxten tsʼoʼok a pʼatiken?»? Maʼatech. Kex tumen maʼ k-jach ojel baʼaxten tu yaʼalaj le tʼaanoʼobaʼ, le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ ku yeʼesikeʼ u yojel tsʼoʼok u luʼsik u yáantaj Jéeoba tu yóokʼol, utiaʼal u páajtal u yeʼesik wa jach tu jaajil chúukaʼan u yóol tiʼ Dios. Maʼ xaan xaneʼ tu yaʼalaj utiaʼal u béeykuntik le baʼax u yaʼalmaj Salmo 22:1 tu yoʼolaloʼ (Mat. 27:46).
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
10:6-9. Dioseʼ maʼ u kʼáat ka u pʼatuba le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Le oʼolaleʼ, le íichamtsil yéetel le atantsiloʼ maʼ unaj u jáan tuklik u divorciarkubaʼobiʼ, baʼaxeʼ unaj u yilik u beetikoʼob le baʼax ku yaʼalik le Biblia utiaʼal u yutskíintik le talamiloʼob ku yantaltiʼoboʼ (Mat. 19:4-6).
12:41-44. Le baʼax tu beetaj le koʼolel kimen u yíichamoʼ ku kaʼansiktoʼon kʼaʼabéet k-áantaj yéetel k-taakʼin bey xan yéetel uláakʼ baʼax yantoʼon utiaʼal u táanilkuntaʼal u adoración Jéeoba.
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 29]
¿Baʼaxten tiʼ le máakaʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj ka u tsikbalt tiʼ u láakʼtsiloʼob tuláakal le baʼax tu beetaj tu yoʼolaloʼ?