¿Ka naʼatik wa baʼax u kʼáat u yaʼal way yaan Cristoeʼ?

«¿Baʼax chíikulal bíin u yeʼes way yanech yéetel u tsʼoʼokbal yóokʼol kaab?» (MAT. 24:3, NM.)

1. ¿Baʼax kʼáatchiʼi beetaʼab tiʼ Jesús tumen u apostoloʼob?

ÓOLIʼ dos mil jaʼaboʼob tak bejlaʼeʼ, le tiaʼanoʼob tu witsil le Olivoʼoboʼ, kantúul tiʼ u apostoloʼob Jesús jumpáay yaniloʼob tu yéeteleʼ, tu kʼáatoʼobtiʼ: «Aʼaltoʼon: ¿Baʼax kʼiin ken úuchuk le baʼaloʼobaʼ, yéetel baʼax chíikulal bíin u yeʼes way yanech yéetel u tsʼoʼokbal yóokʼol kaab?» (Mat. 24:3, NM). Teʼ kʼáatchiʼaʼ yaan kaʼapʼéel tʼaanoʼob jach kʼaʼabéet k-naʼatik: «way yanech» yéetel «u tsʼoʼokbal yóokʼol kaab». ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal cada upʼéel tiʼ le tʼaanoʼobaʼ?

2. ¿Baʼax táakaʼan ichil le tʼaan «tsʼoʼokbal[oʼ]»?

² Koʼox yáax ilik baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «u tsʼoʼokbal yóokʼol kaab». Le tʼaan «tsʼoʼokbal[oʼ]» ku chʼaʼabal tiʼ le tʼaan ich griego syntéleia. Ichil le Biblia Traducción del Nuevo Mundooʼ tuláakal le tuʼux ku chíikpajal le tʼaanaʼ, ku suʼutul «tsʼoʼokbal», baʼaleʼ yaan uláakʼ tʼaan ich griego yaan baʼax u yil yéetel le tʼaanaʼ, lelaʼ télos yéetel ku suʼutul «xuul». Utiaʼal k-naʼatik baʼax u jelaʼanil le kaʼapʼéel tʼaanoʼobaʼ, tuukulnakoʼon tiʼ upʼéel tsoltʼaan ku máansaʼal teʼ tu Najil le Reinooʼ. Upʼéel tsoltʼaaneʼ ku yilaʼal táan u taal u tsʼoʼokol ken joʼopʼok u kʼaʼajsaʼal tiʼ le muchʼukbaloʼob le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yáax tsolaʼaloʼ, yéetel ken eʼesaʼaktiʼob bix unaj u tsʼáaikoʼob ichil u kuxtaloʼob. U xuul le tsoltʼaanoʼ letiʼe ken éemek le máax máansikoʼ. Bey túun xan le tʼaan «u tsʼoʼokbal yóokʼol kaab[oʼ]», táan u tʼaan tiʼ le kʼiinoʼob ku yantal táanil tiʼ u kʼuchul u xuul le yóokʼol kaaboʼ, yéetel le u xuulaʼ táakaʼan xan ichil le kʼiinoʼobaʼ.

3. ¿Baʼaxoʼob ku yúuchul ichil le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ?

³ ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-aʼalik yoʼolal le tʼaan «way yanech» tu yaʼalaj le apostoloʼoboʼ? Le tʼaanaʼ chʼaʼabaʼan tiʼ le tʼaan griego parousía (ichil le Biblia mayaoʼ ku suʼutul «taalbal»). * Le parousía, wa le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ, káaj tu jaʼabil 1914 le ka beetaʼab Reyil Jesús teʼ kaʼanoʼ, yéetel yaan u tsʼoʼokol teʼ «nojoch yaj óolalil» ken xuʼulsaʼak tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ  (Mat. 24:21, LTN). Ichil le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ yaʼab baʼaloʼob kun úuchul, jeʼex le u yantal tu «tsʼook jaʼaboʼob» le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ yéetel u yéeyaʼal bey xan u tsʼaʼabaltiʼob u páajtalil u binoʼob kaʼan le máaxoʼob kun gobernaroʼob yéetel Cristooʼ (2 Tim. 3:1; 1 Cor. 15:23; 1 Tes. 4:15-17; 2 Tes. 2:1). Le oʼolal jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ, le kʼiinoʼob tuʼux táan u tsʼoʼokbal (syntéleia) yóokʼol kaaboʼ, ku yúuchul xan ichil le kʼiinoʼob way yaan (parousía) Cristoeʼ.

Yaan u xáantal táan u yúuchul

4. ¿Tiʼ baʼaxoʼob chíikaʼan le kʼiinoʼob way yaan Cristo tiʼ le baʼaxoʼob úuchoʼob tu kʼiiniloʼob Noeoʼ?

⁴ K-ojéeltik le tʼaan parousía upʼéel tiempo ku xáantal táan u máaneʼ, ku yeʼesiktoʼoneʼ le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ yaan xan u xáantal (xokaʼak Mateo 24:37-39). Jeʼex k-ilkoʼ, Jesuseʼ maʼ tu ketaj le kʼiinoʼob way yaan chéen yéetel le upʼíit kʼiinoʼob xáanchaj le Búulkabal tu kʼiiniloʼob Noeoʼ. Baʼaxeʼ, tu ketaj yéetel le kʼiinoʼob táanil tiʼ u taal le Búulkabaloʼ, ichil le kʼiinoʼobaʼ táakaʼan xan le upʼíit kʼiinoʼob xáanchaj le Búulkabaloʼ. Táanil tiʼ u taal le Búulkabaloʼ, Noeeʼ tu beetaj le arcaoʼ yéetel kʼaʼaytajnaji. Tuláakal le baʼaloʼobaʼ úuchoʼob ichil yaʼab jaʼaboʼob. Ichil xan le baʼaxoʼob kun ilbil tu kʼiiniloʼob way yaan Cristoeʼ táakaʼan le baʼaloʼob kun úuchul táanil tiʼ u kʼuchul le nojoch yaayaj óolaloʼ bey xan le nojoch yaayaj óolaloʼ (2 Tes. 1:6-9).

5. Le capítulo 6 tiʼ Apocalipsisoʼ, ¿bix u yeʼesik le u kʼiiniloʼob way yaan Cristoeʼ yaan u xáantal?

⁵ Uláakʼ profecíaʼobeʼ, ku yeʼesikoʼobeʼ u kʼiiniloʼob way yaan Cristoeʼ yaʼab kʼiinoʼob kun xáantal, maʼ chéen le súutukil tuʼux ken u xuʼuls tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. U libroi Apocalipsiseʼ ku yeʼesik Jesuseʼ u natʼmaj utúul sak tsíimin yéetel táan u beetaʼal Reyil (xokaʼak Apocalipsis 6:1-8). Ka tsʼoʼok u beetaʼal Reyil tu jaʼabil 1914, le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ «jóokʼ táan u tsʼáanchaʼataj utiaʼal u náajaltik uláakʼ tsʼáancheʼetajoʼob». Tsʼoʼoleʼ, le tekstooʼ ku yaʼalik xaneʼ jóokʼ uláakʼ máaxoʼob u natʼmoʼob u tsíiminoʼob jejeláas u coloriloʼob. Le máaxoʼob natʼmil le tsíimnoʼobaʼ ku chíikbeskoʼob le baʼateloʼoboʼ, le wiʼijiloʼ yéetel le kʼaakʼas kʼojaʼaniloʼob ku yilaʼaloʼob ichil le «u tsʼook jaʼaboʼob[oʼ»]. Yéetel tak teʼ kʼiinoʼobaʼ táan k-ilik u béeytal le profecíaaʼ.

6. Le capítulo 12 tiʼ Apocalipsisoʼ, ¿baʼax ku yáantkoʼon k-naʼat yoʼolal u kʼiiniloʼob way yaan Cristoeʼ?

⁶ Le capítulo 12 tiʼ Apocalipsisoʼ ku maas tsolik bix úuchik u káajal u gobernar Cristo teʼ kaʼanoʼ. Ku tʼaan tiʼ upʼéel nojoch baʼateʼel anchaj teʼ kaʼanoʼ. Miguel, wa Jesús, yéetel u angeloʼobeʼ baʼatelnajoʼob tu contra le Kʼaasilbaʼal yéetel u kʼasaʼan angeloʼoboʼ. Satanás túun yéetel u kʼasaʼan angeloʼobeʼ puʼuloʼob way Luʼumeʼ. Le tekstooʼ ku yaʼalikeʼ desde teʼ súutukoʼ, u Kʼaasilbaʼaleʼ maas jach pʼuʼuji «tumen yojel chéen jumpʼíit kʼiin pʼaatal tiʼ» (xokaʼak Apocalipsis 12:7-12). Leloʼ ku yeʼesikeʼ, le ken káajak kaʼach u gobernar Cristo teʼ kaʼanoʼ, yaan u bin u maas yantal nukuch talamiloʼob way Luʼumeʼ.

7. ¿Tiʼ baʼax ku tʼaan le Salmo 2, yéetel baʼax ku yaʼalik ka beetaʼak?

⁷ Le Salmo 2, upʼéel profecía ku tʼaan xan tiʼ u beetaʼal Reyil Jesucristo teʼ tu puʼukil Sionoʼ (xokaʼak Salmo 2:5-9; 110:1, 2). Baʼaleʼ le salmoaʼ ku yaʼalik xan yaan upʼéel tiempo tuʼux ku yaʼalaʼal tiʼ le gobiernoʼob yéetel tiʼ le máaxoʼob ku gobernarkoʼoboʼ ka u tsʼáaubaʼob yáanal u gobernación Cristo. Ku yaʼalaʼal ka yanaktiʼob naʼatil yéetel ka u «¡jach maʼalob uʼuy[oʼob] le tsolxikin[oʼ]!». Ichil le tiempoaʼ, «¡kiʼ u yóoloʼob máaxoʼob kaxantik u yáantaj!» yéetel táan u meyajkoʼob Jéeoba bey xan le Rey Jesucristooʼ. Jeʼex k-ilkoʼ, tuláakal le baʼaloʼobaʼ letiʼe ku páaʼtaʼal ka u beetoʼob ichil le kʼiinoʼob way yaan Jesucristo bey Reyeʼ (Sal. 2:10-12).

 ¿Máaxoʼob kun kʼaj óoltkoʼob le chíikulaloʼ?

8, 9. ¿Máaxoʼob ken u kʼaj óoltoʼob le chíikulal ken u yeʼes way yaan Cristo yéetel ken u naʼatoʼob baʼax u kʼáat u yaʼale?

⁸ Le ka kʼáataʼab tiʼ Jesús tumen le fariseoʼob baʼax kʼiin ken taalak le Reinooʼ, letiʼeʼ tu yaʼaleʼ utiaʼal letiʼobeʼ le Reinooʼ «maʼ jumpʼéel baʼal ku páajtal u yilaʼaliʼ» (Luc. 17:20, 21). Jach beyoʼ: le máaxoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ maʼ ken u kʼaj óoltoʼob. ¿Bix ken u kʼaj óoltoʼob wa mix tu yóotaj u kʼamoʼob Jesús bey utúul máax ken u beet u Reyileʼ? Baʼaleʼ ¿máaxoʼob túun ken u kʼaj óoltoʼob le chíikulal ken u yeʼes way yaan Cristo yéetel ken u naʼatoʼob baʼax u kʼáat u yaʼale?

⁹ Jesuseʼ tu yaʼalaj chéen u disipuloʼob kun páajtal u yilkoʼob le chíikulaloʼob «jeʼel bix u yilaʼal u léembal cháak tiʼ juntséel tak tuláakʼ juntséel kaʼaneʼ» (xokaʼak Lucas 17:24-29). Kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta baʼax ku yaʼalik Mateo 24:23-27, tumen ku yeʼesikeʼ le chíikulal ku yaʼalik le tekstoaʼ jach yaan baʼax u yil yéetel le chíikulil eʼesik way yaan Cristoeʼ.

Le chʼiʼibal ken u yil le chíikulaloʼ

10, 11. 1) Maʼ sen úucheʼ, ¿baʼax tsolaʼab yoʼolal «le chʼiʼibal» ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ Mateo 24:34? 2) U apostoloʼob Jesuseʼ, ¿baʼax kʼuch u naʼatoʼob yoʼolal máaxoʼob «le chʼiʼibal[oʼ]»?

¹⁰ Maʼ sen úucheʼ, le revistaaʼ tu tsoleʼ le tʼaan «le chʼiʼibal» ku chíikpajal tiʼ Mateo 24:34, LTN, táan kaʼach u tʼaan tiʼ «le judíoʼob kuxlajoʼob tu kʼiinil Jesús maʼ tu meyajtoʼob Diosoʼ». * Le baʼax tsolaʼabaʼ ku tuklaʼal kaʼach maʼalob, tumen le tʼaan chʼiʼibaloʼ maases meyajnaj tiʼ Jesús utiaʼal u tʼaan tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ, yaʼab utéenel xan tu yaʼalajtiʼob «kʼaakʼas máakoʼob» yéetel meyajnajtiʼ uláakʼ tʼaanoʼob utiaʼal u yaʼalik kʼasaʼanoʼob (Mat. 12:39; 17:17; Mar. 8:38). Le oʼolal ku tuklaʼal kaʼacheʼ, teʼ kʼiinoʼobaʼ «le chʼiʼibal» tiʼ tʼaanaj Jesús ken u yiloʼob u taal «u tsʼoʼokbal [syntéleia] yóokʼol kaab» bey xan u xuuleʼ (télos), letiʼe kʼaakʼas máakoʼob maʼ tu meyajtkoʼob Diosoʼ.

¹¹ U jaajileʼ, tiʼ Jesuseʼ maases meyajnaj le tʼaan chʼiʼibal utiaʼal u tʼaan tiʼ le máaxoʼob maʼ tu meyajkoʼob Diosoʼ. Baʼaleʼ ¿láayliʼ wa táan kaʼach u tʼaan tiʼ le kʼasaʼan máakoʼob le ka tu yaʼalaj le tʼaanoʼob ku chíikpajal teʼ Mateo 24:34? Kʼaʼajaktoʼoneʼ le kantúul apostoloʼoboʼ binoʼob «jumpáayil» utiaʼal u tsikbaloʼob yéetel Jesús (Mat. 24:3, LTN). Baʼaleʼ tumen le ka tʼaanaj Jesús tiʼ «le chʼiʼibal» maʼ tu tsʼáaj naʼatbil wa táan u tʼaan tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, le apostoloʼoboʼ tu naʼatoʼobeʼ letiʼob yéetel le uláakʼ disipuloʼoboʼ, letiʼob «le chʼiʼibal» maʼ bíin máanak «wa maʼ bíin úuchuk tuláakal le baʼaloʼobaʼ».

12. U tekstoi Mateo 24:32, 33, ¿bix u yáantkoʼon k-naʼat tiʼ máax ku tʼaan kaʼach Jesús le ka tu yaʼalaj le chʼiʼibalaʼ?

¹² ¿Baʼaxten k-aʼalik lelaʼ? Yoʼolal baʼax ku yaʼalik le uláakʼ versiculoʼoboʼ. Teʼ Mateo 24:32, 33,  Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Kaneʼex [...] tiʼ le higueraoʼ: Le ken muunchajak u kʼaboʼob yéetel táan u tóopʼol u leʼobeʼ, teʼexeʼ a wojeleʼex naatsʼ yanil u kʼiinil kʼíilkab. Bey xanoʼ, le ken a wileʼex tuláakal le baʼaloʼobaʼ, ojéelteʼex naatsʼ yanil u xuul, tiʼ yaan tu jool najeʼ» (ket yéetel Marcos 13:28-30; Lucas 21:30-32). U tekstoi Mateo 24:34, LTN, ku yaʼalik: «Tu jaajil kin waʼalik tiʼ teʼex, maʼ bíin máanak le chʼiʼibalaʼ wa maʼ bíin úuchuk tuláakal le baʼaloʼobaʼ».

13, 14. ¿Baʼaxten jeʼel k-aʼalik tiʼ u disipuloʼob tʼaanaj Jesús le ka tu chʼaʼachiʼitaj le tʼaan «le chʼiʼibalaʼ»?

¹³ Teʼ Mateo 24:33, Jesuseʼ tu yaʼalaj chéen u disipuloʼob, le máaxoʼob kun yéeybiloʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan, kun kʼuchul u naʼatoʼob baʼax tsʼoʼok u náatsʼal u kʼiinil u yúuchul ken u yiloʼob «tuláakal le baʼaloʼobaʼ». Le oʼolal k-aʼalik, Jesuseʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ u disipuloʼob le ka tu yaʼalaj le baʼax ku chíikpajal teʼ versículo 34: «Maʼ bíin máanak le chʼiʼibalaʼ wa maʼ bíin úuchuk tuláakal le baʼaloʼobaʼ».

¹⁴ U disipuloʼob Jesuseʼ maʼ chéen yaan u yilkoʼob kaʼach le chíikulal jeʼex le máaxoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ, baʼaxeʼ yaan u kʼuchul u naʼatoʼob baʼax ku chíikbesik. Ken u yiloʼob le jejeláas chíikulaloʼoboʼ yaan u kanikoʼob yéetel yaan u jach kʼuchul u naʼatoʼob jach baʼax u kʼáat u yaʼale. Yaan u jach ojéeltkoʼobeʼ Jesuseʼ «naatsʼ yanil» «tiʼ yaan [...] jool najeʼ». Le judíoʼob maʼ tu meyajtoʼob Dios bey xan le cristianoʼob yéeyaʼanoʼob tiʼ le yáax siglooʼ, tu yiloʼob bix úuchik u káajal u béeychajal le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesusoʼ. Baʼaleʼ chéen le yéeyaʼanoʼob tu kanoʼob yéetel tu naʼatoʼob jach baʼax u kʼáat u yaʼal kaʼach le baʼaloʼob ku yúuchloʼoboʼ.

15. 1) Bejlaʼeʼ, ¿máaxoʼob táakaʼanoʼob ichil «le chʼiʼibal» tiʼ tʼaanaj Jesusoʼ? 2) ¿Baʼaxten maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach bukaʼaj kun xáantal «le chʼiʼibalaʼ»? (Ilaʼak le cuadro yaan teʼ t.j. 25.)

¹⁵ Bejlaʼeʼ le máaxoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ, ku tuklikoʼobeʼ le chíikulal eʼesik way yaan Cristoeʼ maʼ béeychajak u jach ilaʼaliʼ. Ku yaʼalikoʼobeʼ mix baʼal jelpajak desde ka beetaʼab yóokʼol kaab (2 Ped. 3:4). Baʼaleʼ u yalab le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ, tsʼoʼok u kʼaj óolkoʼob le chíikulaloʼob ku yilaʼaloʼob bey u léembal cháakoʼ yéetel tsʼoʼok u naʼatkoʼob jach baʼax ku chíikbesik. Bejlaʼeʼ tuláakal le yéeyaʼanoʼob pʼaatloʼob way Luʼumeʼ, táakaʼanoʼob ichil «le chʼiʼibal» maʼ bíin máanak «wa maʼ bíin úuchuk tuláakal le baʼaloʼobaʼ». * Leloʼ ku yeʼesikeʼ, jujuntúul tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ,  maʼ kíimkoʼob ken káajak le nojoch yaayaj óolaloʼ.

«Pʼil ichneneʼex»

16. ¿Baʼax unaj u beetik tuláakal u disipuloʼob Cristo?

¹⁶ Baʼaleʼ, maʼ chéen unaj u kʼaj óoltaʼal le chíikulaloʼoboʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le baʼax kin waʼalik tiʼ teʼexaʼ, kin waʼalik tiʼ tuláakal: Pʼil ichneneʼex» (Mar. 13:37, LTN). Lelaʼ upʼéel baʼal jach kʼaʼabéet k-beetik bejlaʼeʼ, kex wa yaan k-bin kaʼan wa kex yaan k-pʼáatal way Luʼumeʼ. Tsʼoʼok u máan maas tiʼ noventa jaʼaboʼob desde ka beetaʼab Reyil Jesucristo tu jaʼabil 1914. Yéetel kex tumen maʼ chéen chʼaʼabileʼ, kʼaʼabéet k-pʼil ich mantatsʼ. Upʼéel baʼax ken u yáantoʼon k-beeteʼ letiʼe k-naʼatik way yaan Cristoeʼ yéetel táan u gobernar bey Reyeʼ. Uláakʼ baʼax kun áantkoʼon utiaʼal ka pʼil ichnakoʼoneʼ, letiʼe k-ojéeltik yaan u xuʼulsik tiʼ le kʼasaʼan máakoʼob tiʼ upʼéel «kʼiin maʼ táan k-páaʼtik[oʼ]» (Luc. 12:40).

17. ¿Baʼax unaj u péekskoʼon k-beet k-naʼatik jach baʼax u kʼáat u yaʼal way yaan Cristoeʼ, yéetel baʼax unaj k-chʼaʼatuklik beetik?

¹⁷ K-naʼatik baʼax u kʼáat u yaʼal way yaan Cristoeʼ, unaj u péekskoʼon utiaʼal ka k-maas tsʼáa k-óol k-meyajt Dios. Toʼoneʼ k-ojel way yaan Cristoeʼ yéetel kex tumen maʼ tu páajtal k-ilkeʼ k-ojel táan u gobernar teʼ kaʼan desde tu jaʼabil 1914. Maʼ kun xáantal ken u xuʼuls tiʼ le kʼasaʼanoʼoboʼ yéetel yaan u beetik nukuch kʼeexoʼob way Luʼumeʼ. Le oʼolal, unaj k-maas tsʼáaik k-óol beet le meyaj tu yaʼalaj Jesusaʼ: «U maʼalob péektsil le [reinooʼ] bíin tseʼektaʼak tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, utiaʼal ka kʼaj óoltaʼak tumen tuláakal kaajoʼob; letiʼ túun ken taalak u xuul [télos]» (Mat. 24:14).

[Tsolajiloʼob]

¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?

• ¿Baʼax eʼesik yaan u xáantal le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ?

• ¿Máaxoʼob kʼaj óoltik yéetel naʼatik baʼax u kʼáat u yaʼal le chíikulal eʼesik way yaan Cristoeʼ?

• Bejlaʼeʼ, ¿máaxoʼob táakaʼanoʼob ichil «le chʼiʼibal» ku yaʼalik Mateo 24:34?

• ¿Baʼaxten maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach bukaʼaj kun xáantal «le chʼiʼibalaʼ»?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]

¿Jeʼel wa u páajtal k-ojéeltik bukaʼaj kun xáantal «le chʼiʼibalaʼ»?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]

Le tʼaan chʼiʼibaloʼ maases ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ máakoʼob jejeláas u jaʼabiloʼob ku kuxtaloʼob tiʼ upʼéeliliʼ tiempo yéetel ku muchʼ aktáantoʼob yaʼab baʼaloʼob. Jeʼex Éxodo 1:6 ku yaʼalik: «José yéetel u sukuʼunoʼob, bey xan tuláakal u yéet kʼiiniloʼobeʼ kíimoʼob». Kex tumen José yéetel u sukuʼunoʼob jejeláas u jaʼabiloʼob kaʼacheʼ, baʼaleʼ kuxlajoʼob tiʼ upʼéeliliʼ tiempo yéetel tu múuchʼ aktáantoʼob yaʼab baʼaloʼob. Ichil le chʼiʼibal wa le «u yéet kʼiiniloʼob» Joseoʼ táakaʼan kaʼach u sukuʼunoʼob máaxoʼob síijoʼob táanil tiʼ letiʼ, yéetel jujuntúul tiʼ letiʼobeʼ láayliʼ kuxaʼanoʼob tak ka kíim Joseeʼ (Gén. 50:24). Ichil «u yéet kʼiiniloʼob» xaneʼ táakaʼan uláakʼ máakoʼob, jeʼex Benjamín, u yíitsʼin José yéetel maʼ xaaneʼ seguernaj u kuxtaloʼob tak ka tsʼoʼok u kíimil José.

Le oʼolal ken meyajnak le tʼaan chʼiʼibal utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ máakoʼob ku kuxtaloʼob tiʼ upʼéeliliʼ tiempoeʼ, maʼ tu páajtal u yojéeltaʼal jach bukaʼaj kun xáantal le chʼiʼibaloʼ. Chéen ku páajtal u yaʼalaʼal yaan u kʼuchul tu xuul yéetel maʼ kun sen xáantal. Le oʼolal ka tu yaʼalaj Jesús le tʼaan «le chʼiʼibal» ku chíikpajal teʼ Mateo 24:34, maʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob bix jeʼel u yojéelkoʼob bey baʼax kʼiin ken kʼuchuk tu xuul le «u tsʼook jaʼaboʼob[oʼ]». Baʼaxeʼ tu yaʼalajtiʼob maʼ ken u yojéeltoʼob «baʼax kʼiin wa baʼax hora» ken tsʼoʼokok (2 Tim. 3:1; Mat. 24:36).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 22]

Ka tsʼoʼok u beetaʼal Reyil tu jaʼabil 1914, Jesuseʼ «jóokʼ táan u tsʼáanchaʼataj»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 24]

«Maʼ bíin máanak le chʼiʼibalaʼ wa maʼ bíin úuchuk tuláakal le baʼaloʼobaʼ»