Mantatsʼ unaj k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba
Mantatsʼ unaj k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba
«Mantatsʼ kʼajaʼan tiʼ teen Yuumtsil.» (SAL. 16:8.)
1. ¿Baʼax utsil ku taasiktoʼon k-xokik u tsikbalil u kuxtal le máakoʼob ku chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ?
LE BIBLIAOʼ ku yaʼalik jach bix u biskuba Dios yéetel le wíinikoʼoboʼ. Ku tʼaan tiʼ máakoʼob táakpajoʼob utiaʼal u béeytal le baʼaxoʼob u tukulmaj Diosoʼ. U tsikbalil u kuxtal le máakoʼobaʼ maʼ tsʼíibtaʼaboʼob utiaʼal u náayskoʼob k-óoliʼ, baʼaxeʼ utiaʼal u yáantkoʼon k-maas natsʼba tiʼ Dios (Sant. 4:8).
2, 3. ¿Bix unaj k-naʼatik le baʼax ku yaʼalik Salmo 16:8?
2 Tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-kanik yaʼab baʼaloʼob tiʼ le máaxoʼob ku jach chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Biblia jeʼex Abraham, Sara, Moisés, Rut, David, Ester yéetel le apóstol Pablooʼ. Baʼaleʼ jeʼel xan u páajtal k-kaambal tiʼ le máaxoʼob maʼ jach yaʼab u chʼaʼachiʼitaʼaloʼob ichiloʼ. Wa k-tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik le Biblia tu yoʼolaloʼoboʼ, yaan k-beetik le baʼax tu yaʼalaj le salmistaaʼ: «Mantatsʼ kʼajaʼan tiʼ teen Yuumtsil [Jéeoba]; tu yoʼolal tiʼ yaan tin x-noʼoj kʼabeʼ, mix baʼal bíin u beet in lúubul» (Sal. 16:8). Baʼaleʼ ¿bix unaj k-naʼatik le baʼax tu yaʼalaʼ?
3 Utúul soldadoeʼ ken jóokʼok baʼateleʼ u suukileʼ yéetel u x-noʼoj kʼab ku machik u espada, baʼaleʼ yéetel u x-tsʼíik kʼabeʼ ku machik u escudo, le oʼolal tu tojil u x-noʼoj kʼabeʼ minaʼan mix baʼal kanáantkiʼ. Baʼaleʼ wa utúul u amigo ku baʼateʼel tu tojil u x-noʼoj kʼabeʼ ku yuʼubikuba kanáantaʼan. Bey xan ken u kanáantiloʼon Jéeoba wa k-chʼaʼik en cuenta yéetel wa k-beetik xan le baʼax ku yaʼalikoʼ. Koʼox ilik jujumpʼéel tiʼ le tsikbaliloʼob ku taasik le Bibliaoʼ, leloʼobaʼ yaan u muʼukʼankúuntkoʼob k-fe yéetel yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka kʼaʼajaktoʼon Jéeoba mantatsʼ, leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ unaj k-chʼaʼik en cuenta mantatsʼ ichil k-kuxtal.
Jéeobaeʼ ku núukik k-payalchiʼob
4. Aʼal upʼéel tsikbalil ku taasik le Biblia ku yeʼesik Dioseʼ ku núukik le payalchiʼoboʼ.
4 Wa mantatsʼ k-chʼaʼik en cuenta Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u núukik k-payalchiʼob (Sal. 65:2; 66:19). Upʼéel baʼax eʼesiktoʼoneʼ letiʼe baʼax úuch tiʼ Eliezer, utúul u j-meyaj Abraham tsʼoʼok u chan yantal u jaʼabil. Tiʼ letiʼeʼ aʼalaʼab tumen Abraham ka xiʼik tu luʼumil Mesopotamia u kaxt utúul chʼúupal utiaʼal u tsʼoʼokol u beel yéetel Isaac, le chʼúupaloʼ kʼaʼabéet kaʼach táan u meyajtik Jéeoba. Eliezereʼ payalchiʼinaj tiʼ Jéeoba, yéetel le ka tu yuʼubaj u yaʼalik Rebeca jeʼel u taasik jaʼ utiaʼal u yukʼ u camelloʼobeʼ tu tsʼáaj cuenta táan u núukaʼal le baʼax tu kʼáatoʼ. Tumen mantatsʼ ku payalchiʼ kaʼach tiʼ Dioseʼ béeychaj u kaxtik le chʼúupal kun tsʼoʼokol u beel yéetel Isaacoʼ (Gén. 24:12-14, 67). Kex tumen maʼ tsʼaʼantoʼon upʼéel meyaj jeʼex le tsʼaʼab tiʼ u j-meyaj Abrahamoʼ, ¿maʼ wa unaj k-creertik yaan xan u núukaʼal k-payalchiʼob tumen Jéeobaiʼ?
5. ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku núukik tak le payalchiʼob k-beetik ichil k-tuukul kex maʼatech u xáantaloʼoboʼ?
5 Yaan kʼiineʼ maʼ tu páajtal u xáantal le payalchiʼob k-beetkoʼ. Utéenjeakeʼ, Artajerjes u reyil Persiaeʼ tu kʼáataj tiʼ Nehemías, le máax pichik u vinooʼ, baʼaxten jach lubaʼan u yóol. Le reyaʼ tu kʼáatajtiʼ: «¿Baʼax jeʼel u páajtal in beetik ta woʼolaleʼ?». Nehemías túuneʼ tu séebaʼanil tu kʼubéentuba tiʼ Jéeoba ich payalchiʼ. Le payalchiʼ tu beetoʼ maʼ xáanchajiʼ yéetel chéen ichil u tuukul tu beetaj, baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu núukajtiʼ. Ka tsʼoʼokeʼ Nehemíaseʼ áantaʼab tumen le rey utiaʼal ka u jel líiʼs u baʼpakʼiloʼob Jerusalenoʼ (xokaʼak Nehemías 2:1-8). Jeʼex túun k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ ku núukik tak le payalchiʼob k-beetik ichil k-tuukul kex maʼatech u xáantaloʼoboʼ.
6, 7. 1) ¿Baʼax tu beetaj Epafras yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon? 2) ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-payalchiʼ yoʼolal k-sukuʼunoʼob?
6 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xan toʼon: «Payalchiʼineneʼex ta baatsileʼex», lelaʼ unaj k-beetik kex yaan kʼiin maʼ t-ilik jach bix u núukaʼaltoʼon (Sant. 5:16). Jeʼex Epafras, «juntúul u [j-]meyaj Cristo chúukaʼan u yóol[eʼ]», payalchiʼinaj yoʼolal u sukuʼunoʼob. Le tiaʼan kaʼach Romaoʼ, Pabloeʼ tu tsʼíibtaj: «Epafras, juntúul u palitsil Cristo, máax juntúul tiʼ teʼex [colosaileʼex]. Letiʼeʼ mantatsʼ ku kʼáat óolal ta woʼolaleʼex ich payalchiʼ, utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak a wóoleʼex yéetel ka utsil kʼubabaʼex utiaʼal a beetikeʼex baʼax u kʼáat Jajal Dios. Tumen teneʼ kin jaajkúuntik bix u sen tukultikeʼex Epafras, bey xan bix u sen tukultik le máaxoʼob yanoʼob tu kaajiloʼob Laodicea yéetel Hierápolisoʼ» (Col. 1:7; 4:12, 13).
7 U noj kaajiloʼob Hierápolis, Laodicea yéetel Colosaseʼ naatsʼ yaniltubaʼob tu luʼumil Asia Menor. Le máaxoʼob meyajtik Dios tu kaajil Hierapolisoʼ, kajaʼanoʼob kaʼach ichil máaxoʼob ku adorartikoʼob le diosa Cibelesoʼ. Le kajaʼanoʼob Laodiceaoʼ, tiaʼanoʼob ichil máakoʼob jach chʼiikloʼob kaʼach u kaxtoʼob ayikʼaliloʼ. Le yanoʼob kaʼach Colosasoʼ, kajaʼanoʼob kaʼach ichil máakoʼob ku kaʼanskoʼob chéen u tuukul wíinikoʼobiʼ (Col. 2:8). Le oʼolal Epafras, utúul colosaileʼ, jach kʼáat óolnaj yoʼolal le sukuʼunoʼob yanoʼob Colosasoʼ. Kex le Biblia maʼatech u yaʼalik bix úuchik u núukaʼal le baʼaxoʼob tu kʼáatoʼ, letiʼeʼ mantatsʼ kaʼach ku payalchiʼ tu yoʼolal u sukuʼunoʼob. Toʼon xaneʼ mantatsʼ kʼaʼabéet k-payalchiʼ yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ. Kex maʼatech k-oksikba ichil u kuxtal yaanal máakeʼ, maʼ xaaneʼ yaan k-láaʼtsil wa k-amigo k-ojel táan u máansik upʼéel nojoch túuntaj óol (1 Ped. 4:15). Upʼéel bix jeʼel k-áantkoʼobeʼ letiʼe ka kʼáat óolnakoʼon tu yoʼolaloʼob ichil k-payalchiʼob. Tumen jach kʼáat óolnaj le sukuʼunoʼob yoʼolal le apóstol Pablooʼ, letiʼeʼ áantaʼab yéetel kanáantaʼab tumen Dios; lelaʼ letiʼe utsil xan jeʼel u kʼamik le sukuʼunoʼob wa k-payalchiʼ tu yoʼolaloʼoboʼ (2 Cor. 1:10, 11).
8. 1) ¿Bix k-ojéeltik u ancianoiloʼob Efesoeʼ jach kʼaʼanan u yilkoʼob kaʼach le payalchiʼoʼ? 2) ¿Bix unaj xan k-ilik le payalchiʼoʼ?
8 ¿Kux túun toʼon? ¿Kʼaj óolaʼanoʼon wa bey máaxoʼob ku payalchiʼob mantatsʼeʼ? Pabloeʼ le ka tu muchʼuba yéetel u ancianoiloʼob Efesoeʼ, «xolajeʼ ka payalchiʼinaj yéetel tuláakaloʼob». Ka tsʼoʼokeʼ «tuláakaloʼob okʼolnajoʼob ka tu méekʼajoʼob yéetel tu tsʼuʼutsʼajoʼob Pablo. Jach okʼomchaj u yóoloʼob tumen tu yaʼalajtiʼob maʼ bíin u yiloʼob tu kaʼateniʼ» (Hch. 20:36-38). Maʼ k-ojel bix u kʼaabaʼ le ancianoʼobaʼ, baʼax k-ojleʼ letiʼobeʼ jach kʼaʼanan u yilkoʼob kaʼach le payalchiʼoʼ. Toʼon xaneʼ unaj k-ilik u jach kʼaʼananil k-payalchiʼ tiʼ Dios. Le oʼolaleʼ kʼaʼabéet «[k-líikʼsik] kiliʼich kʼaboʼob» wa k-payalchiʼ tiʼ Jéeoba tumen jach k-ojel yaan u núukik (1 Tim. 2:8).
Kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba tiʼ tuláakal baʼax k-beetik
9, 10. 1) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj u hijas Zelofehad? 2) ¿Baʼax jeʼel u kanik le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob tiʼ le baʼax tu beetaj le chʼúupalaloʼobaʼ?
9 Wa k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba mantatsʼeʼ, yaan k-beetik baʼaxoʼob ku yaʼalik yéetel leloʼ yaan u taasiktoʼon yaʼab utsiloʼob (Deu. 28:13; 1 Sam. 15:22). Jach beyoʼ, kʼaʼabéet k-ilik tsʼoʼokbesik baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba. Koʼox tuukul tiʼ baʼax tu beetaj u cinco hijas Zelofehad, letiʼobeʼ kuxlajoʼob tu kʼiinil Moisés. Le taatatsil israelitaʼob kaʼachoʼ, u suukaʼanileʼ, chéen tiʼ u xibil paalaloʼob ku pʼatkoʼob le baʼaxoʼob yantiʼob kaʼachoʼ. Baʼaleʼ tumen minaʼan mix utúul u xibil paalal Zelofehad ka kíimeʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalaj ka tsʼaʼabak tiʼ u hijaʼob tuláakal baʼax yaan kaʼach tiʼ. Baʼaleʼ yaan upʼéel baʼal jach kʼaʼabéet u beetkoʼob: kʼaʼabéet kaʼach u tsʼoʼokol u beeloʼob chéen yéetel xiiboʼob ku taaloʼob tiʼ u chʼiʼibal Manasés, beyoʼ le baʼax pʼataʼabtiʼob tumen u taataʼoboʼ maʼatan u máan tiʼ yaanal chʼiʼibal (Núm. 27:1-8; 36:6-8).
10 U hijas Zelofehadeʼ jach u yojloʼob kaʼach wa ku beetkoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Diosoʼ, yaan u bin utsil tiʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Bey túunoʼ Maala, Tirsa, Hogla, Milca yéetel Noa, u x-chʼupul paalal Zelofehad, tu beetajoʼob le baʼax tu yaʼalaj Yuumtsil tiʼ Moisés, kaʼaj tsʼoʼok u beeloʼob yéetel u xibil paalal u sukuʼun u taata, ku taaloʼob tiʼ u chʼiʼibaloʼob Manasés, u paal José. Beyoʼ le luʼum tsʼaʼabtiʼob[oʼ] pʼáat ichil u chʼiʼibaloʼob u taata» (Núm. 36:10-12). Le chʼúupalaloʼobaʼ tu tsʼoʼokbesoʼob baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Jéeoba (Jos. 17:3, 4). Bejlaʼeʼ le xiʼipalaloʼob yéetel le chʼúupalaloʼob chúukaʼan u yóol u meyajtoʼob Diosoʼ ku jach kʼubik u yóoloʼob xan tiʼ letiʼ yéetel ku tsʼoʼokol u beeloʼob chéen yéetel «le j-oksaj óoloʼob[oʼ]» (1 Cor. 7:39).
11, 12. ¿Bix úuchik u yeʼesik Caleb jach u kʼubmaj u yóol kaʼach tiʼ Jéeoba?
11 Maʼalob xan ka k-beet jeʼex tu beetil Calebeʼ, letiʼeʼ uláakʼ utúul israelita tu beetaj xan baʼax u kʼáat Jéeoba (Deu. 1:36). Ka tsʼoʼok u jóoʼsaʼal le israelitaʼob tu luʼumil Egipto teʼ siglo 16 táanil tiʼ u taal Cristooʼ, Moiseseʼ tu túuxtaj doce máakoʼob ilik bix u luʼumil Canaán. Baʼaleʼ chéen Josué yéetel Caleb tu yaʼaloʼob tiʼ le israelitaʼob ka u kʼub u yóoloʼob tiʼ Jéeoba yéetel ka okokoʼob teʼ luʼum jeʼeloʼ (Núm. 14:6-9). Cuarenta jaʼaboʼob úuchuk lelaʼ, Caleb yéetel Josué, le máax yéeyaʼab utiaʼal nuʼuktik le israelitaʼob teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoboʼ, láayliʼ kuxaʼanoʼobeʼ yéetel láayliʼ jach u kʼubmaj kaʼach u yóoloʼob tiʼ Jéeobaeʼ. Baʼaleʼ le uláakʼ diez máakoʼob binoʼob xan u yiloʼob le luʼumoʼ, kíimoʼob ichil le cuarenta jaʼaboʼob táan u máan le israelitaʼob teʼ x-tokoy luʼumoʼ (Núm. 14:31-34).
12 Tumen maʼ kíim teʼ x-tokoy luʼumoʼ, Calebeʼ béeychaj u yaʼalik tu táan Josué: «Teneʼ maʼ tin kʼex óoltaj [Jéeoba] in Yuumtsiliʼ» (xokaʼak Josué 14:6-9). Le yaan 85 jaʼaboʼob tiʼoʼ, Calebeʼ tu kʼáataj ka tsʼaʼabaktiʼ le luʼum chuup yéetel witsoʼob aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼ tumen Jéeobaoʼ, kex tumen le nukuch kaajoʼob yanoʼoboʼ yaan kaʼach u baʼpakʼiloʼob yéetel u kajnáaliloʼobeʼ u pʼekmoʼob le israelitaʼoboʼ (Jos. 14:10-15).
13. Utiaʼal k-kʼamik u yutsil Dioseʼ, ¿baʼax unaj k-beetik kex táan k-aktáantik nukuch talamiloʼob?
13 Wa mantatsʼ xan k-tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon jeʼex úuchik u yáantik Calebeʼ. Jach beyoʼ, wa k-beetik baʼax utstutʼaan Dios kex táan k-aktáantik nukuch talamiloʼobeʼ, letiʼeʼ yaan u yeʼesiktoʼon u yutsil. Baʼaleʼ, u beetik máak baʼax utstutʼaan Dios ichil tuláakal u kʼiinil u kuxtal jeʼex tu beetil Calebeʼ, maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Jeʼex rey Salomoneʼ jach maʼalob kaʼach úuchik u káajal u reinar, baʼaleʼ ka chʼíijeʼ, beetaʼab u adorartik yaanal diosoʼob tumen u yatanoʼob, le oʼolal «maʼ bin tu paach [Jéeoba] tu yéetel jaaj óolal, jeʼel bix David u taataeʼ» (1 Rey. 11:4-6). Le oʼolaleʼ, toʼoneʼ kʼaʼabéet k-ilik beetik baʼax u kʼáat Dios yéetel kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta mantatsʼ kex táan k-aktáantik talamiloʼob.
Mantatsʼ kʼaʼabéet k-kʼubik óol tiʼ Jéeoba
14, 15. U tsikbalil u kuxtal Noemieʼ, ¿bix u yáantkoʼon k-il kʼaʼanan k-kʼubik óol tiʼ Jéeoba?
14 Kʼaʼabéet k-kʼubik óol tiʼ Dios, maases unaj k-beetik wa lubaʼan k-óol tumen k-ilik bey minaʼan mix baʼal maʼalob k-páaʼtikeʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ Noemí, utúul koʼolel kíim u yíicham yéetel tu kaʼatúulal u paalal le tiaʼanoʼob kaʼach Moaboʼ. Ka suunaj tu luʼumil Judaeʼ, le koʼolel tsʼoʼok u chʼíijlaʼ tu yaʼalaj yéetel yaj óolal: «Maʼ a waʼalikeʼex tiʼ teen Noemí [“Chʼujukil”, tsolajil]: Aʼaleʼex teen Mara [“Kʼáajil”, tsolajil], tumen [Dios] tiʼ máax yaan tuláakal páajtalileʼ tsʼoʼok u chupiken yéetel kʼáajil. Yaʼab baʼal yaan tiʼ teen ka jóokʼen wayeʼ, baʼaleʼ Yuumtsileʼ tsʼoʼok u beetik in suut mix baʼal yaan tiʼ teen. ¿Baʼaxten ka waʼalikeʼex tiʼ teen Noemí, wa Yuumtsil [Jéeoba] tiʼ máax yaan tuláakal páajtalil tsʼoʼok u jatsʼiken yéetel tu beetaj u yajchajal in wóol?» (Rut 1:20, 21).
15 Kex tumen jach yaachajaʼan kaʼach u yóol Noemieʼ, baʼaleʼ ken k-xakʼalxokt u libroi Ruteʼ, k-ilkeʼ maʼ xuʼul u kʼubik u yóol tiʼ Jéeobaiʼ. Úuchik u beetik beyoʼ, Jéeobaeʼ tu beetaj u jach bin utsil tiʼ. Rut, le u yilib kaʼacheʼ, tsʼoʼok u beel yéetel Booz (wa Boaz) yéetel yanchaj utúul u hijo. Noemí túuneʼ tu chʼaʼaj le chaambal u tséent bey utúul u yáabiloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «U yéet kaajaloʼobeʼ táan u yaʼalikoʼob; ¡Tsʼoʼok u paalintik juntúul paal Noemí! Ka tsʼaʼab u kʼaabaʼint Obed. Obedeʼ u taata Isaí (wa Jesé) yéetel u kaʼa yuum David» (Rut 4:14-17). Ken kaʼa kuxkíintaʼak Noemieʼ, yaan u kaʼa yilkuba yéetel Rut yéetel yaan u yojéeltik tu chʼiʼibal u yilib kaʼach, taal le Mesíasoʼ (Mat. 1:5, 6, 16). Jeʼex Noemieʼ, toʼon xaneʼ maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach bix kun utstal tuláakal le talamiloʼob yantoʼonoʼ. Le oʼolal jach kʼaʼabéet k-kʼubik óol tiʼ Jéeoba mantatsʼ jeʼex u yaʼaliktoʼon Proverbios 3:5, 6: «Okes a wóol tiʼ Yuumtsil yéetel tuláakal a puksiʼikʼal maʼ a walab óoltik le naʼat yaan tiʼ techoʼ. Maʼ a tuʼubsik Yuumtsil tiʼ tuláakal baʼax ka beetik, letiʼ túuneʼ bíin u bisech tiʼ u tojil bej».
Kʼaʼabéet k-chaʼik u nuʼuktikoʼon le kiliʼich muukʼoʼ
16. Úuchjeakileʼ, ¿bix úuchik u yáantaʼal u jaats ancianoʼob tumen le kiliʼich muukʼoʼ?
16 Wa mantatsʼ k-chʼaʼik en cuenta Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u nuʼuktikoʼon yéetel u kiliʼich muukʼ (Gal. 5:16-18). Dioseʼ tu tsʼáaj u kiliʼich muukʼ tiʼ le 70 ancianoʼob yéeyaʼaboʼob utiaʼal u yáantoʼob Moisés u «bis u kuuch le kaaj[oʼ]». Kex tumen chéen u kʼaabaʼ Eldad yéetel Medad ku chʼaʼachiʼitaʼal ichiloʼobeʼ, le kiliʼich muukʼoʼ tu yáantaj tuláakaloʼob utiaʼal ka u beetoʼob le meyaj tsʼaʼabtiʼoboʼ (Núm. 11:13-29). Letiʼobeʼ «máakoʼob nuʼukaʼanoʼob yaan sajakilil [Dios] tiʼob, toj u tuukuloʼob yéetel u pʼektmajoʼob kʼaakʼas tsʼíibolal ayikʼalil», jeʼex le u maasil yéeyaʼaboʼob táanil tiʼ letiʼoboʼ (Éxo. 18:21). Le ancianoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ ku beetikoʼob xan beyoʼ.
17. ¿Bix úuchik u yáantaj u kiliʼich muukʼ Dios utiaʼal u beetaʼal le tabernaculooʼ?
17 U kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ jach áantajnaj utiaʼal u beetaʼal le tabernáculo teʼ x-tokoy luʼumoʼ. Jéeobaeʼ tu yéeyaj Bezalel utiaʼal ka u nuʼukt u beetaʼal yéetel u jatsʼutskíintaʼal le tabernaculooʼ, yéetel tu yaʼalaj xan yaan u «chupik yéetel u pixan [...], bey yéetel ojéelalil, naʼatil, kʼaj óolalil yéetel u páajtalil u beetik túumben baʼaloʼob» (Éxo. 31:3-5). Bezalel yéetel Aholiab, le máax áantikoʼ múul meyajnajoʼob yéetel uláakʼ máakoʼob «j-ojéelajoʼob» utiaʼal u beetikoʼob le jach nojoch meyajaʼ. Tsʼoʼoleʼ u kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ tu péeksaj «tuláakal le máaxoʼob u kʼáatoʼob[oʼ]», ka u tsʼaʼob yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob yantiʼoboʼ (Éxo. 31:6; 35:5, 30-34). Bejlaʼeʼ letiʼe kiliʼich muukʼ péekskoʼon xan k-beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-tsʼáaik kʼaj óoltbil le Reinooʼ (Mat. 6:33). Kex wa jach k-ojel kʼaʼaytaj bey xan wa maʼeʼ, kʼaʼabéet k-kʼáatik kiliʼich muukʼ yéetel k-chaʼik u nuʼuktikoʼon, tumen chéen bey jeʼel u páajtal k-tsʼoʼokbesik le meyaj u tsʼaamajtoʼon Diosoʼ (Luc. 11:13).
Mantatsʼ kʼaʼabéet k-eʼesik tsiikil tiʼ Jéeoba
18, 19. 1) ¿Baʼax ku yáantkoʼon k-beet le kiliʼich muukʼoʼ? 2) ¿Baʼax tsʼoʼok a kanik tiʼ Simeón yéetel tiʼ Ana?
18 Le tsiikil ku yantaltoʼon yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ, ku péekskoʼon k-chʼaʼa en cuenta Jéeoba mantatsʼ. Úuchileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj baʼax unaj u beetik le israelitaʼoboʼ: «Bíin u táan óoltoʼob in kiliʼichil, bíin u tsikenoʼob» (Isa. 29:23). Simeón yéetel Ana, kaʼatúul máaxoʼob meyajt Dios kajaʼanoʼob Jerusalén tu kʼiiniloʼob ka síij Jesuseʼ, jach tu yeʼesoʼob tsiikil tiʼ Dios yéetel jach chúukpaj u yóol u meyajtoʼob (xokaʼak Lucas 2:25-38). Le tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼ, Simeoneʼ tumen jach yaan u fe tiʼ le profecíaʼob ku tʼaan tiʼ le Mesíasoʼ, láayliʼ «táan xan [kaʼach] u páaʼtik u toʼokol u kaajil Israel[eʼ]». Dioseʼ yéetel u kiliʼich muukʼeʼ tu tsʼáaj u yojéelt Simeón maʼ kun kíimil táanil tiʼ u yilik le máax ken u beetuba Mesíasoʼ, yéetel jach bey xan úuchikoʼ. Le ka síij Jesús yéetel ka bisaʼab teʼ templo tumen José yéetel María, u maamaeʼ, Simeoneʼ chuup yéetel kiliʼich muukʼeʼ joʼopʼ u yaʼalik baʼax kun úuchul tiʼ le Mesíasoʼ yéetel tu yaʼalaj yaan xan u muʼyaj María ken u yil u chʼuykíintaʼal Jesús tiʼ upʼéel cheʼ. Baʼaleʼ chéen tukult bukaʼaj úuchik u kiʼimaktal u yóol Simeón ka tu méekʼaj «Cristo», le máax túuxtaʼab tumen Jéeobaoʼ. Toʼon xaneʼ unaj k-jach eʼesik tsiikil tiʼ Jéeoba jeʼex tu beetil Simeonoʼ.
19 Ana, utúul koʼolel ku yeʼesik tsiikil tiʼ Dios, yaan 84 jaʼaboʼob tiʼ yéetel kimen u yíichameʼ, «maʼatech u jóokʼol [kaʼach] tiʼ le [templooʼ]». Letiʼeʼ yéetel kʼiin bey xan yéetel áakʼabeʼ ku tsʼáaik kaʼach adoración tiʼ Jéeoba «yéetel suʼukʼin yéetel payalchiʼ». Tumen tiaʼan xan teʼ templo teʼ kʼiin ka bisaʼab Jesusoʼ, béeychaj u kʼaj óoltik. ¡Chéen tukult bukaʼaj úuchik u kiʼimaktal u yóol ka tu yilaj le máax kun kʼuchul u beetuba Mesíasoʼ! Tu séebaʼanileʼ «tu tsʼáaj nib óolal tiʼ Yuum Jajal Dios yéetel tʼaanaj tu yoʼolal le chan paal tiʼ tuláakal le máaxoʼob ku páaʼtikoʼob kaʼach u [salvartaʼal] Jerusalenoʼ». Anaeʼ maʼ tu páajtal kaʼach u pʼáatal maʼ u tsʼáaik ojéeltbil máax le chan paaloʼ. Jeʼex Simeón yéetel Anaeʼ, le máaxoʼob xan meyajtik Dios tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ ku kiʼimaktal u yóol u yojéeltikoʼob kex tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼobeʼ láayliʼ jeʼel u páajtal u seguer u meyajtikoʼob Dioseʼ.
20. Kex wa tsʼoʼok u chan yantal k-jaʼabil bey xan wa maʼeʼ, ¿baʼax unaj k-beetik, yéetel baʼaxten?
20 Kex wa tsʼoʼok u chan yantal k-jaʼabil bey xan wa maʼeʼ, tuláakloʼon mantatsʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba ichil k-kuxtal. Beyoʼ letiʼeʼ yaan u beetik u bin utsil tiʼ tuláakal baʼax k-beetik utiaʼal k-kʼaʼaytik u nojoch páajtalil bey xan u nukuch meyajoʼob (Sal. 71:17, 18; 145:10-13). Baʼaleʼ, utiaʼal ka k-eʼes tsiikil tiʼ Jéeobaeʼ, kʼaʼabéet k-ilik u yantaltoʼon le jatsʼuts modosoʼob ku páaʼtik tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ. Utiaʼal lelaʼ koʼox xakʼaltik u kuxtal uláakʼ máakoʼob ku chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ.
¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?
• ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku núukik le payalchiʼoboʼ?
• ¿Baʼaxten unaj k-beetik baʼaxoʼob utstutʼaan Dios?
• ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kʼubik óol tiʼ Jéeoba, maases wa lubaʼan k-óol?
• Le kiliʼich muukʼoʼ, ¿bix u yáantik u kaajal Dios?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]
Jéeobaeʼ tu núukaj le payalchiʼ tu beetaj Nehemíasoʼ
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 5]
Le bix úuchik u yutskíintaʼal le talamiloʼob yanchaj tiʼ Noemioʼ ku yáantkoʼon k-maas kʼub óol tiʼ Jéeoba