Le maʼalob péektsiloʼ ku kʼaʼaytaʼal tak tu witsiloʼob le Andesoʼ

CHÉEN máans ta tuukul, dieciocho utúulal máakoʼob chilikbaloʼob ichil upʼéel chan naj minaʼan u pisoi. Le táan u kʼáaxal upʼéel kʼaʼamkach jaʼ yéetel jach kʼaʼam u yuʼubaʼal u juum yóokʼol le najoʼ, toʼoneʼ táan k-tíitaʼal tumen keʼel kex tiʼ yanoʼon ichil le sacoʼob tuʼux k-weneloʼ. Le bix yanik le najoʼ ku beetik k-tuklik minaʼan uláakʼ máax kajlakiʼ.

Baʼaleʼ ¿baʼaxten tiʼ yanoʼon kaʼachiʼ? Tumen k-kʼáat kʼaʼayt le maʼalob péektsil tak teʼ «kúuchiloʼob yaan tu xuul yóokʼol kaab» jeʼex úuchik u yaʼalik Jesús ka beetaʼakoʼ (Hch. 1:8; Mat. 24:14). Le oʼolal binoʼon kʼaʼaytaj teʼ tuʼuxoʼob maʼ chéen chʼaʼabil u kʼuchul máak tu witsil le Andes yaan Boliviaoʼ.

¿Chéen wa chʼaʼabil úuchik k-kʼuchliʼ?

Le baʼax yáax talamchajtoʼonoʼ letiʼe k-kʼuchul teʼ tuʼux unaj k-binoʼ. T-ileʼ, le  autobusoʼob ku binoʼob tak teʼ tuʼuxoʼob jach náachoʼ maʼ upʼéeliliʼ ora u máanoʼobiʼ. Yéetel le ka kʼuch le autobusoʼ t-ileʼ jach chichan, le oʼolal jujuntúul tiʼ toʼoneʼ maʼ anchaj tuʼux u kutaliʼ. Baʼaleʼ tuláakloʼon kʼuchoʼon teʼ tuʼux k-binoʼ.

Baʼax k-kʼáat beeteʼ, letiʼe k-kʼaʼaytaj tiʼ le máakoʼob kajaʼanoʼob tu witsil le Andesoʼ. Le oʼolal le ka éemoʼon teʼ tuʼux ku náakal le autobusoʼ, t-kuchaj tuláakal le baʼaxoʼob k-biskoʼ ka joʼopʼ k-naʼakal teʼ witsoʼ.

 Kex tumen chichan u yilaʼal kaʼach le kaajoʼoboʼ, u najiloʼobeʼ maʼ naatsʼtak yaniloʼobiʼ, le oʼolal ku xáantal táan k-kʼaʼaytik upʼéel chan kaaj. Kex jeʼel bukaʼaj ka k-xíimbalteʼ, le ken kʼuchkoʼon tiʼ upʼéel najeʼ k-ilik bey yaan uláakʼ ku bineltik k-kʼaʼaytikeʼ. Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ táan k-saʼatal kaʼach teʼ mejen bejoʼoboʼ.

«¿Baʼaxten maʼ taalakeʼex kaʼachiʼ?»

Utúul koʼolel jach jaʼakʼ u yóol le ka tu yuʼubaj bukaʼaj xíimbal t-beeteʼ, tu yaʼalaj jeʼel u páajtal k-beetik k-oʼoch tu yotocheʼ yéetel tak u siʼi tu tsʼáajtoʼon. Utúul máakeʼ, le ka tu yojéeltaj le baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le kimenoʼoboʼ, tu yaʼalaj: «¿Baʼaxten maʼ taalakeʼex kaʼachiʼ?». Letiʼeʼ jach u kʼáat kaʼach u kan u maasil, le oʼolal ka lukʼoʼon teʼ kaajoʼ joʼopʼ u bin t-éetel utiaʼal u beetiktoʼon kʼáatchiʼob. Uláakʼ utúul máak mix utéen kaʼach u yuʼub u yúuchul tʼaan tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ jach utschaj tu yich u xokik le jóoʼsaʼaniloʼob t-pʼataj tiʼoʼ. Tu jach tsʼáajtoʼon u nib óolalil úuchik k-bin xíimbalte yéetel tu tsʼáajtoʼon u llavei upʼéel chan naj tuʼux jeʼel u páajtal k-pʼáatal weenleʼ.

Upʼéel áakʼabeʼ, tumen jach éekʼjochʼeʼeneʼ maʼ t-tsʼáaj cuenta wa yóokʼol u muul nukuch box síinikoʼob t-tsʼáaj k-campamentoiʼ. Maʼ xáanchaj ka joʼopʼ u chiʼikoʼonoʼobiʼ. Baʼaleʼ tumen jach kaʼanaʼanoʼoneʼ maʼ líikʼoʼoniʼ, ka tsʼoʼokeʼ le síinikoʼoboʼ xuʼul tak u chiʼikoʼonoʼob.

Le táant k-chital teʼ luʼumoʼ ku yaatal kaʼach k-puʼuch yéetel k-chʼalaʼatel, baʼaleʼ ken xáanakeʼ ku xuʼulul k-uʼuyik. Le ken sáasak ken k-il bix jaʼtsil le táax luʼumoʼob tuʼux mix máak kajaʼan yéetel le u wóowolal múuyal ku kʼáatal  chaambelil tu yóokʼoloʼob, bey xan ken k-il le nukuch witsoʼob yaan nieve tu puntaʼoboʼ, ku tuʼubultoʼon wa yaj k-wíinklil. Teʼeloʼ chéen u juum le áalkab jaʼ yéetel u kʼaay le chʼíichʼoʼob ku yuʼubaʼaloʼ.

Ken tsʼoʼokok kaʼach k-ichkíil teʼ áalkab jaʼoʼ tuláakloʼon k-muchʼikba utiaʼal k-xokik upʼéel teksto tiʼ le Bibliaoʼ, k-ukʼul, tsʼoʼoleʼ ku káajal k-naʼakal utiaʼal k-xíimbaltik uláakʼ mejen kaajoʼob náach yaniloʼob. Maʼ chéen kunel k-ilik kaʼach k-naʼakaliʼ. Utúul nojoch koʼolel t-kʼaj óolteʼ okʼolnaj ka tu yojéeltaj tiʼ tsʼíibtaʼan u kʼaabaʼ Dios, Jéeoba, ichil le Bibliaoʼ. Jach kiʼimakchaj u yóol tumen beoraaʼ jeʼel u páajtal u chʼaʼachiʼitik u kʼaabaʼ Dios ken payalchiʼinakeʼ.

Utúul nojoch máakeʼ tu yaʼaleʼ kʼaʼajsaʼab tumen Dios, yéetel joʼopʼ tak u kʼayik upʼéel kʼaay tuʼux ku yaʼalik letiʼe angeloʼob túuxtoʼon tu yiknaloʼ. Uláakʼ utúul máak jach kʼojaʼan maʼ tu páajtal u jóokʼol tu yotocheʼ, tu yaʼaleʼ mix utúul tiʼ u yéet kaajaloʼob ku bin xíimbaltik. Jach jaʼakʼ u yóol ka tu yuʼubaj tak tu kaajil La Paz lukʼoʼon utiaʼal k-bin xíimbalte. Uláakʼ utúul máak xaneʼ jach jaʼakʼ u yóol le ka tu yilaj u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ ku xíimbaltkoʼob le máakoʼob tu yotochoʼoboʼ, baʼaleʼ le uláakʼ religionoʼoboʼ chéen ku paxikoʼob u campanai le iglesiaʼob utiaʼal ka xiʼik máakiʼ.

Tumen minaʼan corriente teʼeloʼ, ken yaʼal u yáakʼabtaleʼ le máakoʼoboʼ táan u chitaloʼob wenel yéetel ku líikʼloʼob ken yaʼal u píikʼil. Le oʼolal utiaʼal u páajtal k-ilkoʼob tu yotochoʼobeʼ ku káajal k-kʼaʼaytaj láas seis jaʼatskab kʼiin. Wa ku chan chúunkʼintal toʼoneʼ, ken kʼuchukoʼoneʼ óoliʼ tuláakloʼob tsʼoʼok u binoʼob ich kool. Jujuntúul tiʼ le tsʼoʼok u káajsik u meyajoʼoboʼ yaan kʼiineʼ ku jeʼeleloʼob u súutuk utiaʼal u chʼenxikintkoʼob le baʼax k-kʼaʼaytikoʼ, lelaʼ ku yáantaj utiaʼal ka chan jeʼelek le wakax jíitik le aradooʼ. Yaʼab tiʼ le máaxoʼob k-ilkoʼob tu najiloʼoboʼ ku jaykoʼob kaʼach u kʼéewelil taman utiaʼal ka kulakoʼoniʼ, yéetel ku muchʼik u familiaʼob utiaʼal ka u yuʼuboʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Jujuntúul tiʼ le j-kolnáaloʼoboʼ ku síikoʼob toʼon u sacosil ixiʼim yoʼolal le jóoʼsaʼaniloʼob k-pʼatiktiʼoboʼ.

«Maʼ ta tuʼubseneʼexiʼ»

U jaajileʼ, utiaʼal ka maas kaambalnak le máakoʼob tiʼ le Bibliaoʼ maʼ chéen utéen unaj u xíimbaltaʼaloʼobiʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tu sen aʼaloʼobtoʼon ka suunakoʼon xíimbaltoʼob utiaʼal ka seguernak k-kaʼanskoʼob. Le oʼolal tsʼoʼok k-suut yaʼab utéenel kʼaʼaytajiʼ.

Utéen ka suunajoʼoneʼ, utúul nojoch koʼoleleʼ jach kiʼimakchaj u yóol úuchik k-suut, ka tu yaʼalaj: «Teʼexeʼ bey in paalaleʼexeʼ. Maʼ ta tuʼubseneʼexiʼ». Utúul máakeʼ tu tsʼáajtoʼon u nib óolalil yoʼolal le meyaj k-beetkoʼ yéetel tu yaʼalajtoʼoneʼ ken kaʼa suunakoʼoneʼ jeʼel u páajtal k-pʼáatal tu yotocheʼ. Maʼ xaaneʼ le baʼax maas nojoch t-kʼamaj úuchik k-bin kʼaʼaytajoʼ, letiʼe k-ojéeltik utúul koʼolel yéetel máax tsikbalnajoʼoneʼ, bin kajtal teʼ noj kaajoʼ yéetel bejlaʼeʼ táan u kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ.

Le u tsʼook kʼiin ka yáax binoʼonoʼ, xuʼuptoʼon u gasil le chan estufa t-bisoʼ, yéetel óolak láaj xuʼupuk le baʼaxoʼob k-bismajoʼ. T-molaj yaʼab siʼ utiaʼal k-tʼabik kʼáakʼ yéetel tiʼ t-takʼankúuntaj k-oʼochiʼ. Tsʼoʼoleʼ ka joʼopʼ k-suut xíimbalil. Jach náach yanikoʼon kaʼach tiʼ le kaaj tuʼux ken k-chʼaʼa le autobusoʼ. Le ka kʼuchoʼoneʼ tsʼoʼok u yáakʼabtal.

Le ka suunajoʼon t-najiloʼ

Utiaʼal k-suutbaleʼ, kʼaschaj le autubusoʼ. Maʼ sen sáam tiʼ leloʼ, máan upʼéel camión chuup yéetel máakoʼobeʼ ka tu bisoʼon.

Anchajtoʼon u páajtalil k-kʼaʼaytaj tiʼ le máakoʼob yanoʼob teʼ camión tu kʼáatoʼobtoʼon baʼax k-beetik teʼeloʼ. Kex tumen maʼ jach séeb u tʼaanoʼobeʼ, uts u modosoʼob yéetel ku yaabilkoʼob máak.

Nueve horaʼob tu bisajtoʼon k-kʼuchul t-najil, yéetel jach keʼelchajoʼon tumen sen chʼuʼuloʼon teʼ bejoʼ. Baʼaleʼ, maʼ chéen kunelchajiʼ tumen teʼ bejoʼ tsikbalnajoʼon yéetel utúul koʼolel kajaʼan teʼ noj kaaj tu yaʼalajtoʼon ka xiʼikoʼon k-tsʼáa xook tiʼ yéetel le Biblia tu yotochoʼ.

Jach tu taasajtoʼon kiʼimak óolal úuchik k-bin kʼaʼayt le maʼalob péektsil tiʼ le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼ tu witsil le Andesoʼ. Béeychaj k-kʼaʼaytaj tiʼ kampʼéel kaajoʼob yéetel tiʼ yaʼab mejen kajtaliloʼob. Toʼoneʼ tuukulnajoʼon tiʼ le baʼax ku yaʼalik Isaías 52:7: «¡Bukaʼaj jatsʼutsil u yilaʼal u kʼuchbal teʼ joʼol luʼumoʼob máax taasik maʼalob péektsiloʼob, máax taasik u péektsiloʼob jeetsʼel, máax taasik u péektsiloʼob jáalkʼabil[!]» (Rom. 10:15).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 17]

U líiʼsmubaʼob utiaʼal u bin u kʼaʼaytoʼob le maʼalob péektsiloʼ