Unaj k-kuxtal ich «kiliʼichil tioʼolal sajak tsiikil tiʼ Jajal Dios»

UTIAʼAL u yeʼesik chéen Jéeoba sen Kiliʼicheʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Kiliʼich, Kiliʼich, Kiliʼich, Yuumtsil Jajal Dios» (Isa. 6:3; Apo. 4:8). Tiʼ baʼax yaan yil yéetel adoracioneʼ, le tʼaan «kiliʼich» ich hebreo yéetel griegooʼ ku tsʼáaik naʼatbil upʼéel baʼal jumpáaykuntaʼan. Ken aʼalaʼak sen Kiliʼich Jéeobaeʼ, ku yeʼesik jach minaʼan mix baʼal kʼaas tiʼ.

Wa Jéeoba utúul Dios sen Kiliʼicheʼ, le máaxoʼob meyajtikoʼ ¿maʼ wa unaj u pʼáataloʼob kiliʼichoʼob wa limpioʼob tiʼ u wíinkliloʼob, tiʼ u kuxtaloʼob yéetel tiʼ u adoracionoʼobiʼ? Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ unaj u pʼáatloʼob kiliʼichoʼob. 1 Pedro 1:16 ku yaʼalik: «Kiliʼichchajkeʼex, tumen teneʼ kiliʼichen». Toʼon kʼeban wíinkoʼoneʼ, ¿jeʼel wa u páajtal k-kiliʼichtal jeʼex Jéeobaeʼ? Jeʼeleʼ, baʼaleʼ maʼ jach jeʼex letiʼoʼ. Wa k-adorartik chéen Dios yéetel maʼ tu xuʼulul k-bisikba tu yéeteleʼ yaan u yilkoʼon bey kiliʼichoʼoneʼ.

Baʼaleʼ, ¿bix jeʼel k-kuxtal mantatsʼ ich kiliʼichil teʼ kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ? ¿Baʼax baʼaloʼob kʼaastak yéetel subtsiltak maʼ unaj k-beetkiʼ? Yéetel ¿baʼax kʼeexiloʼob unaj k-beetik ichil k-kuxtal yéetel tiʼ k-tʼaan? Koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj Jéeoba unaj u beetik le judíoʼob le ka jóokʼoʼob Babilonia utiaʼal u suutoʼob Jerusalén tu jaʼabil 537 táanil tiʼ k-kʼiinoʼobaʼ.

Bíin yanak jumpʼéel «Kiliʼich bej»

Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u jóokʼol u kaajal tiʼ Babilonia utiaʼal ka suunakoʼob tu luʼumoʼob. Le ka aʼalaʼab yaan u jel líiʼsaʼal Jerusaleneʼ, aʼalaʼab xan: «Bíin yanak jumpʼéel noj bej bíin u kʼaabaʼint Kiliʼich bej» (Isa. 35:8, yáax xóotʼ). Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesikeʼ, Jéeobaeʼ maʼ chéen tu jeʼekʼabtaj bey upʼéel bej utiaʼal ka suunak le judíoʼoboʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalajtiʼob yaan u kanáantkoʼob le táan u suutoʼoboʼ.

Tu jaʼabil 1919, Jéeobaeʼ tu jeʼekʼabtaj xan upʼéel «Kiliʼich bej» utiaʼal u jóoʼsik u kaajal tiʼ le Nojoch Babilonia, wa le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ, yéetel jujumpʼíitil úuchik u bin u limpiartik tiʼ le maʼ jaajil kaʼansajoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ limpio le adoración k-tsʼáaik tiʼ Jéeobaoʼ, yaan jeetsʼelil ichil u kaajal, ku páajtal k-bisikba maʼalob tu yéetel bey xan yéetel k-éet máakil.

Le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob wa le «chan muchʼ taman» yéetel le «yaʼabkach máakoʼob» wa le «uláakʼ j-tamanoʼob» táan u bin u maas yaʼabtaloʼoboʼ, táan u xíimbaloʼob teʼ kiliʼich bejoʼ yéetel táan u yaʼalikoʼob tiʼ u maasil ka xiʼikoʼob xaniʼ (Luc. 12:32, LTN; Apo. 7:9; Juan 10:16). Teʼ «Kiliʼich bej[oʼ]» jeʼel u páajtal u bin tuláakal le máaxoʼob u kʼubmaj u wíinkliloʼob «bey jumpʼéel kuxaʼan siibal, jumpáaykuntaʼan  yéetel kʼambeʼen tu táan Jajal Dios[oʼ]» (Rom. 12:1).

Le máaxoʼob maʼ kiliʼichoʼoboʼ maʼ bíin xíimbalnakoʼob teʼ bejaʼ

Tu jaʼabil 537 táanil tiʼ k-kʼiinoʼobaʼ, le judíoʼob suunajoʼob tu luʼumoʼoboʼ yaan upʼéel baʼax jach kʼaʼabéetchaj u beetkoʼob. Yoʼolal le baʼax ku páaʼtaʼal ka u beet le máaxoʼob ku máanoʼob teʼ «Kiliʼich bej[oʼ]», Isaías 35:8, tu tsʼook xootʼeʼ ku yaʼalik: «Le máaxoʼob maʼ u yutskíintmajubaʼoboʼ [wa maʼ kiliʼichoʼoboʼ], maʼ bíin páatak u xíimbaloʼob tiʼ le bejoʼ; le maʼ j-ojéeloʼoboʼ, maʼ bíin xíimbalnakoʼobiʼ». Tumen le judíoʼob táan kaʼach u suutoʼob Jerusalén utiaʼal u chʼaʼajoʼolkoʼob le jaajil adoracionoʼ, mix máak kaʼach unaj u kaxtik chéen u yutsil, u mixbaʼalkúuntik le baʼaxoʼob kiliʼichoʼoboʼ wa u beetik baʼaloʼob kʼaastak. Letiʼobeʼ unaj kaʼach u nuʼuktik u kuxtaloʼob jeʼex utstutʼaan Jéeobaeʼ. Bejlaʼeʼ, wa k-kʼáat lúubul utsil tiʼ Jéeobaeʼ unaj xan k-beetik beyoʼ. Unaj k-kuxtal ich «kiliʼichil tioʼolal sajak tsiikil tiʼ Jajal Dios» (2 Cor. 7:1, LTN). Le oʼolaleʼ, ¿baʼax baʼaloʼob kʼaastak yéetel subtsiltak maʼ unaj k-beetkiʼ?

Le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj: «Chíikaʼan yanil baʼax ku beetik bakʼel, letiʼ leloʼobaʼ: [...] núupkʼeban, kʼóokʼol kuxtal, x-maʼ subtalil» (Gál. 5:19, LTN). Le núupkʼebanoʼ letiʼe u núupchital kaʼatúul máakoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ wa letiʼe u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak wa subtsiltak yéetel u xiibil wa u x-chʼuupil máakoʼ. Ichil le kuxtal x-maʼ subtaliloʼ táakaʼan u beetik máak baʼaloʼob kʼaastak kex maʼ maʼalob u yilaʼal tumen u maasiliʼ. Le núupkʼeban yéetel u beetaʼal baʼaloʼob x-maʼ subtalileʼ ku bin tu contra baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Le oʼolaleʼ, le máaxoʼob maʼ tu xuʼulul u beetkoʼob le baʼaloʼobaʼ, maʼ tu páajtal u yantaloʼob ichil u kaajal Dios, wa ku kʼaʼabéettal u jóoʼsaʼaloʼobiʼ. Bey xan u yúuchul yéetel le máaxoʼob ku «beetikoʼob yéetel kiʼimak óolal tuláakal u jejeláasil kʼaakʼas baʼaloʼob[oʼ]» (Efe. 4:19).

Ichil le kʼóokʼol kuxtal wa kʼaakʼas kuxtaloʼ táakaʼan jejeláas kʼebanoʼobiʼ. Ich griegoeʼ le tʼaanaʼ ku tsʼáaik naʼatbil u éekʼkunsik u kuxtal máak yéetel le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetkoʼ, ku yaʼalikoʼ wa u kʼaskúuntik le adoración ku tsʼáaik tiʼ Diosoʼ. Táakaʼan xan u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak yaan kʼiin maʼ tu náajmatik ka jóoʼsaʼak máak teʼ múuchʼuliloʼ. * Baʼaleʼ, ¿kiliʼich wa le máaxoʼob ku beetkoʼob le baʼaloʼob beyaʼ?

Koʼox aʼalikeʼ utúul sukuʼuneʼ ku káajal u chaʼantik chaknuulil. Jeʼex u bin u maas yantal kʼaakʼas tuukuloʼob tiʼeʼ, bey xan u bin u maas taaktal u beetik baʼax kʼaas tu táan Dios. Kex tumen maʼ káajak u jach kʼastal u kuxtaleʼ, maʼ táan u beetik «tuláakal baʼax sak, tuláakal baʼax ku lúubul utsil, tuláakal baʼax ku yúuchul tʼaan maʼalob tu yoʼolal, [...] le baʼax utsoʼ yéetel le baʼax ku náajmatik u kiʼ tʼantaʼaloʼ» (Fili. 4:8). Le chaknuuliloʼ ku éekʼkunsik u kuxtal máak yéetel ku náachkuntik tiʼ Dios. Le oʼolal ichiloʼoneʼ maʼ unaj mix u yúuchul tʼaan tiʼ le baʼaloʼobaʼ (Efe. 5:3).

Koʼox aʼalik xaneʼ, utúul sukuʼuneʼ ku káajal u masturbarkuba wa u báaxtikuba utiaʼal  u béeykuntik u kʼaakʼas tsʼíibolal, kex táan wa maʼ táan u chaʼantik chaknuuliliʼ. Kex le tʼaan masturbación maʼatech u chíikpajal teʼ Bibliaoʼ, ¿yaan wa baʼax eʼesik jeʼel u kʼaskúuntik u tuukul le sukuʼun yéetel jeʼel u beetik u yuʼubikuba kʼaasileʼ? Wa maʼ tu xuʼulul u beetikeʼ, ¿máasaʼ jeʼel u náachtal tiʼ Jéeoba, yéetel jeʼel u xuʼulul u pʼáatal kiliʼich tu táaneʼ? Le oʼolal jeʼex tu yaʼalil Pabloeʼ, «unaj k-pʼoʼikba tiʼ jeʼel baʼalak ku páajtal u paʼapakʼik k-wíinklil yéetel k-pixaneʼ». Yéetel unaj xan k-beetik le baʼax tu yaʼalaʼ: «Beeteʼex u kíimil tuláakal le luʼumkabil baʼaloʼob yaan tiʼ teʼexoʼ: Mix máak ka núupkʼebanchajak, mix ka u beet baʼaloʼob kʼaastak, mix ka xiʼik tu paach kʼaakʼas tuukuloʼob yéetel u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob» (2 Cor. 7:1; Col. 3:5).

U máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ maʼ jelaʼan u yilkoʼob ka yanak upʼéel kʼaakʼas kuxtal tiʼ máakiʼ. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u pʼáatal kiliʼichil máak teʼ kʼiinoʼobaʼ. Baʼaleʼ, toʼon k-meyajtik Dioseʼ maʼ unaj k-beetik jeʼex le máaxoʼob ku nuʼuktik u kuxtaloʼob yéetel u kunel tuukuloʼoboʼ (Efe. 4:17). Wa k-ilik maʼ u yantaltoʼon upʼéel kʼaakʼas kuxtal tiʼ tuláakal súutukileʼ, Jéeobaeʼ mantatsʼ ken u chaʼa k-xíimbal teʼ «Kiliʼich bej[oʼ]».

«Maʼ bíin yanak leonoʼobiʼ»

Utiaʼal ka lúubkoʼob utsil tiʼ Jéeobaeʼ, maʼ xaaneʼ jujuntúuleʼ yaan u kʼaʼabéettal u kʼexik bix u kuxtal bey xan bix u tʼaan. Isaías 35:9 ku yaʼalik: «Maʼ bíin yanak leonoʼobiʼ mix bíin u natsʼuba tsʼíitsʼik baʼalcheʼob» teʼ «Kiliʼich bej[oʼ]». Teʼ Bibliaoʼ, le máaxoʼob ku loobiltkoʼob máak yéetel u tʼaanoʼob bey xan yéetel baʼax ku beetkoʼobeʼ, ku keʼeteloʼob yéetel tsʼíitsʼik baʼalcheʼob. U jaajileʼ le máakoʼob beyaʼ maʼ kun antaloʼob teʼ túumben luʼum ken u tsʼáa Diosoʼ (Isa. 11:6; 65:25). Le oʼolaleʼ, le máaxoʼob u kʼáatoʼob lúubul utsil tiʼ Diosoʼ unaj u xuʼulul u beetkoʼob le baʼaloʼobaʼ yéetel unaj u yantaltiʼob upʼéel kiliʼich kuxtal.

Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon: «Xúumpʼatteʼex tuláakal kʼáajil óol, kʼuuxilil, pʼujaʼanil, awatil, poochʼilil, yéetel tuláakal u jejeláas kʼaasil» (Efe. 4:31). Colosailoʼob 3:8 ku yaʼalik: «Pʼateʼex tuláakal le baʼaloʼobaʼ: kʼuuxil, kʼaakʼas tuukul, kʼaasil, poochʼil, yéetel le kʼaakʼas tʼaanoʼob ku páajtal u jóokʼol tiʼ a chiʼexoʼ». Ichil le tʼaan «poochʼil» ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ versiculoʼobaʼ táakaʼan u yaʼalaʼal baʼaloʼob kʼaastak, subtsiltak yéetel maʼ jaajtak tu contra wa máaxiʼ.

Teʼ kʼiinoʼobaʼ le wíinikoʼoboʼ suuk u loobiltikoʼob máak yéetel u tʼaanoʼob, lelaʼ ku beetaʼal tak ichil le familiaoʼ. Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ ku pʼaʼaskubaʼob, ku pochʼkubaʼob yéetel kʼaas bix u tʼankubaʼob, yéetel wa yaan u paalaloʼobeʼ bey xan u tʼanikoʼoboʼ. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ jach upuliʼ maʼ unaj u beetkoʼob beyoʼ (1 Cor. 5:11).

K-kuxtal ich «kiliʼichil tioʼolal sajak tsiikil tiʼ Jajal Dios[eʼ]» ku taasik yaʼab utsiloʼob

¿Máasaʼ jach nojoch baʼal k-ilik meyajtik Jéeoba, le Dios sen Kiliʼichoʼ? (Jos. 24:19.) K-antal ichil u kaajal ku keʼetel yéetel upʼéel paraísoeʼ, jach nojoch baʼal xan k-ilik. U yantaltoʼon upʼéel kuxtal kiliʼich tu táan Jéeobaeʼ, letiʼe baʼax maas maʼalob jeʼel u yantaltoʼonoʼ.

Maʼ kun xáantaleʼ Dioseʼ yaan u sutik upʼéel Paraíso le Luʼumaʼ (Isa. 35:1, 2, 5-7). Le máaxoʼob u kʼáatoʼob ka séeb kʼuchuk yéetel ku kuxtaloʼob jeʼex utstutʼaan Dioseʼ yaan u yantaloʼobiʼ (Isa. 65:17, 21). Le oʼolaleʼ, maʼ u xuʼulul k-adorartik Dios yéetel kiliʼichil, bey xan maʼ k-náachtal tiʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

¿Baʼax kʼaʼabéet kaʼach u beetik le judíoʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob teʼ «Kiliʼich bej[oʼ]»?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 27]

U chaʼantaʼal chaknuulileʼ jeʼel u náachkuntik máak tiʼ Jéeobaeʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 28]

«Xúumpʼatteʼex tuláakal» «awatil, [yéetel] poochʼilil»