U Tʼaan Jéeobaeʼ kuxaʼan

Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u cartai Romailoʼob

MAʼ XAANEʼ tu jaʼabil 56 teʼ yáax siglooʼ, tu yóoxpʼéel viajei u kʼaʼaytajeʼ le apóstol Pablooʼ kʼuch tu kaajil Corinto. Tumen u yojel maʼ jach maʼalob u biskuba kaʼach le sukuʼunoʼob judíoʼob yéetel le sukuʼunoʼob yanoʼob Romaoʼ, Pabloeʼ tu túuxtajtiʼob upʼéel carta utiaʼal ka u yutskíintoʼob le talamil yantiʼoboʼ yéetel utiaʼal ka u bisubaʼob maʼalob ichiloʼob bey xan yéetel Jesús.

Teʼ carta tu túuxtaj tiʼ le Romailoʼoboʼ, Pabloeʼ tu yaʼalaj bix unaj u kuxtal máak yéetel bix jeʼel u pʼáatal maʼalobil tu táan Dioseʼ. Le cartaaʼ ku yáankoʼon k-maas kʼaj óolt Dios, k-ojéeltik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, tsʼoʼoleʼ ku jach tʼaan tiʼ bix tsʼoʼok u yeʼesiktoʼon u nojoch utsil Dios yéetel ku nojbeʼenkúuntik le baʼax ku beetik Jesús utiaʼal u salvarkoʼonoʼ (Heb. 4:12).

¿BAʼAX BEETIK U PʼÁATAL MÁAK MAʼALOBIL TU TÁAN DIOS?

(Rom. 1:1–11:36)

Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Tuláakaloʼob tsʼoʼok u kʼebantaloʼob yéetel náach yaniloʼob tiʼ u nojbeʼenil Jajal Dios», yéetel tu yaʼalaj xan: «Jajal Dios tu yoʼolal u siibal utsileʼ ku tsʼáaikoʼon maʼalob tu táan x-maʼ boʼolil, tumen tsʼoʼok u tokikoʼon tu yoʼolal Cristo Jesús». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xaneʼ Dioseʼ ku tsʼáaik maʼalob tu táan le máaxoʼob yaan u fejoʼob tiʼoʼ yéetel letiʼobeʼ bey u yeʼesikoʼoboʼ (Rom. 3:23, 24, 28, NM). Tumen ku tsʼáaik u fejoʼob tiʼ «le toj meyaj tu beetaj Jesucristo[oʼ]», le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob bey xan le «yaʼabkach máakoʼob» wa le «uláakʼ tamanoʼob[oʼ]» ku páajtal u kʼamaʼaloʼob wa u pʼáatloʼob maʼalobil tu táan Dios; le yéeyanoʼoboʼ ku páajtal u binoʼob gobernar yéetel Cristo teʼ kaʼanoʼ yéetel le u múuchʼ yaʼabach máakoʼoboʼ ku páaʼtik u salvartaʼaloʼob tiʼ le «nojoch yaayaj óolaloʼ» (Rom. 5:18; Apo. 7:9, 14; Juan 10:16; Sant. 2:21-24; Mat. 25:46).

Pabloeʼ tu yaʼalaj: «¿Binel k-kaʼaj kʼebanchajal tumen minaʼanoʼon tu yáanal le aʼalmajtʼaanoʼ baʼaleʼ tiʼ yanoʼon tu yáanal u siibal utsil Jajal Dioseʼ? ¡Tu jaajileʼ maʼ!». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Wa ka wuʼuyikeʼex u tʼaan le kʼebanoʼ, lelaʼ utiaʼal kíimil, wa ka wuʼuyikeʼex u tʼaan Jajal Dioseʼ lelaʼ utiaʼal a bisikeʼex jumpʼéel toj kuxtal» (Rom. 6:15, 16). Tu yaʼalaj xan: «Wa tu yoʼolal le Kiliʼich Pixan ka beetikeʼex u kíimil le baʼax ku beetik le luʼumkabil wíinkliloʼ, yaan a kuxtaleʼex» (Rom. 8:13).

U núukil kʼáatchiʼob:

1:24-32. ¿Máaxoʼob beetik kaʼach le baʼaloʼob subtsiltakaʼ, letiʼe judíoʼoboʼ wa le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ? Le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ bey táan u tʼaan tiʼ le kaʼapʼéel jaats máakoʼobaʼ, baʼaleʼ Pabloeʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le israelitaʼob tu xúumpʼattoʼob Diosoʼ. Letiʼobeʼ jach «maʼalob u yojeliloʼob baʼax u yaʼalmaj Jajal Dios», kex beyoʼ maʼ tu yóotajoʼob «u kʼaj óoltoʼob Jajal Dios[iʼ]». ¡Jach túun kʼaas le baʼax tu beetoʼoboʼ!

3:24, 25. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal Jéeobaeʼ «tsʼoʼok u tuʼubsik le úuchben kʼebanoʼob» «tu yoʼolal Cristo», wa mix u kʼub u kuxtal kaʼach Jesusiʼ? Le profecía yaan teʼ Génesis 3:15 ku tʼaan tiʼ le Mesíasoʼ, béeychaj tu jaʼabil 33 teʼ yáax siglo le ka kíimsaʼab Jesús tiʼ upʼéel cheʼoʼ (Gál. 3:13, 16, NM). Baʼaleʼ, le ka tu yaʼalaj Jéeoba le profecíaaʼ, utiaʼal letiʼeʼ bey tsʼoʼok u béeytaleʼ tumen tuláakal baʼax ku yaʼalikeʼ ku yúuchul. Le oʼolaleʼ, tumen jach u yojel yaan u béeychajal le profecíaoʼ, Jéeobaeʼ páajchaj u perdonartik u paalaloʼob Adán tu tsʼáaj u fejoʼob tiʼ le baʼax u yaʼalmoʼ. Lelaʼ ku yáantaj xan utiaʼal u kaʼa kuxkíintaʼal le máaxoʼob kíimoʼob táanil tiʼ u kʼubik u kuxtal Cristooʼ (Hch. 24:15).

6:3-5, LTN. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u yokjaʼ máak tiʼ Cristo yéetel u yokjaʼ tiʼ u kíimil? Ken u yéey Jéeoba yéetel u kiliʼich muukʼ utúul wa máaxeʼ, le máakaʼ ku nupikuba yéetel Jesús yéetel ku yantal xan ichil le múuchʼulil wa u wíinklil Cristo tuʼux letiʼ u Pooliloʼ (1 Cor. 12:12, 13, 27;  Col. 1:18). Lelaʼ letiʼe u yokjaʼ máak tiʼ Cristooʼ. Le yéeyaʼanoʼob ku yokjaʼob xan tiʼ u kíimil Jesusoʼ u yojloʼobeʼ ken kíimikoʼobeʼ yaan u pʼatkoʼob tuláakal yéetel u yojloʼob mix bikʼin kun kaʼa kuxtaloʼob way Luʼumeʼ. Le oʼolal ku yaʼalaʼal ku kíimloʼob jeʼex úuchik u kíimil Jesuseʼ, kex tumen maʼ tu meyaj u kʼiʼikʼeloʼob utiaʼal u salvarkoʼonoʼob. Le okjaʼ tiʼ u kíimil Cristo ku beetkoʼoboʼ, ku tsʼoʼokol ken kíimkoʼob bey wíinkoʼobeʼ yéetel ken líiʼsaʼakoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan.

7:8-11. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal «le kʼebanoʼ tu chʼaʼa u muukʼ yóokʼol le aʼalmajtʼaanoʼ»? Le Leyoʼ tu yáantaj le israelitaʼob utiaʼal ka u yiloʼob bey tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u kʼebantal máakeʼ yéetel ka u tsʼáajoʼob cuenta kʼeban wíinkoʼob. Le oʼolal tu yiloʼobeʼ yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku tuklikoʼob maʼ kʼaasoʼ, u jaajileʼ kʼebanoʼob tu táan Dios, yéetel anchaj maas yaʼab máakoʼob tu tsʼáajoʼob cuenta kʼeban wíinikoʼob xan. Le oʼolal ku yaʼalaʼaleʼ, le kʼebanoʼ tu chʼaʼaj u muukʼ yóokʼol le aʼalmajtʼaanoʼ.

Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:

1:14, 15. Jach yaan baʼax oʼolal unaj k-tsʼáaik óol kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ. Upʼéeleʼ, letiʼe u kʼaʼabéetil k-áantik ka kaambalnakoʼob tiʼ Dios tuláakal le máaxoʼob tsʼoʼok u maʼanloʼob tumen u kʼiʼikʼel Jesusoʼ.

1:18-20. Le máaxoʼob maʼ toj u kuxtaloʼob yéetel kʼasaʼanoʼoboʼ «minaʼan tuʼux u yaʼalikoʼob wa minaʼan u siʼipiloʼob», tumen u jatsʼuts modosoʼob Dioseʼ chíikaʼan u yilaʼaloʼob yoʼolal le baʼaxoʼob u beetmoʼ.

2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Le ka tʼaanaj tiʼ baʼaloʼob jeʼel u beetik u kʼuuxil le judíoʼoboʼ, tiʼ Pabloeʼ meyajnaj tʼaanoʼob utiaʼal maʼ u yuʼubikubaʼob kʼaasil. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼon bix unaj k-tʼaan ken yanak k-utskíintik upʼéel talmil teʼ múuchʼuliloʼ.

3:4. Wa yaan máax ku yaʼalik maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, yaan u páajtal k-eʼesik chéen táan u tuus wa toʼon jach k-creertik baʼax ku yaʼalik le Biblia yéetel k-kuxtal jeʼex utstutʼaan Diosoʼ. Tsʼoʼoleʼ ken jach táakpajkoʼon teʼ kʼaʼaytaj yéetel ken k-kaʼans u maasiloʼ, k-eʼesik xan tiʼob jach chéen Jéeoba le máax aʼalik u jaajiloʼ.

4:9-12. Le ka aʼalaʼab tumen Dios jach nojoch u fejeʼ, Abrahameʼ maʼiliʼ yanak 99 jaʼaboʼob tiʼ, le ka súutkʼuptaʼaboʼ (Gén. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ chéen yoʼolal k-fe jeʼel u páajtal k-lúubul utsil tiʼ Dioseʼ.

4:18. Le alab óolaloʼ letiʼe baʼax jach kʼaʼabéettoʼon utiaʼal u yantaltoʼon fejoʼ (Heb. 11:1).

5:18, 19. Le ka tu tsolaj tiʼ baʼax chíikaʼan Jesús tiʼ Adaneʼ, Pabloeʼ tu jach aʼalaj bix jeʼel u páajtal u tsʼáaik utúul máak «u kuxtal bey jumpʼéel boʼol utiaʼal u jáalkʼabtaʼal yaʼabkach máakoʼobeʼ» (Mat. 20:28). Le baʼax tu beetaj Pablooʼ, ku jach eʼesiktoʼon bix unaj xan k-kaʼansik u maasil (1 Cor. 4:17).

7:23. Maʼ unaj u meyajtoʼon k-chiʼ, k-kʼaboʼob yéetel k-ookoʼob wa uláakʼ u jaats k-wíinklil utiaʼal k-tsʼoʼokbesik u yaʼalmajtʼaan le kʼebanoʼ.

8:26, 27. Ken k-aktáant upʼéel nojoch talamil yéetel maʼ tu páajtal mix k-tsolik maʼalob tiʼ Jéeoba ich payalchiʼeʼ, «le Kiliʼich [muukʼoʼ] ku kʼáat óolal tiʼ Jajal Dios t-oʼolal», yéetel Jéeoba, le máax uʼuyik le payalchiʼoʼ, ku kʼamik tak le payalchiʼob yanoʼob teʼ Bibliaoʼ yéetel ku núukikoʼob tumen ku yilik bey toʼon beeteʼ (Sal. 65:2).

8:38, 39. Mix le nukuch talamiloʼob k-aktáantik, mix le kʼaakʼas pixanoʼob yéetel le gobiernoʼob jeʼel u beetikoʼob ka xuʼuluk k-yaabiltaʼal tumen Jéeobaeʼ; le oʼolal toʼon xaneʼ mix baʼal unaj u beetik u xuʼulul k-yaabiltik.

9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Yaʼab tiʼ le profecíaʼob tʼaanajoʼob tiʼ u jel líiʼsaʼal Jerusaleneʼ, ku béeychajloʼob tiʼ le máaxoʼob kun gobernaroʼob yéetel Cristo yéeyaʼanoʼob «maʼ chéen ichil le judíoʼoboʼ, baʼaleʼ tak ichil xan le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ».

10:10, 13, 14. Utiaʼal k-maas tsʼáaik k-óol kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ, maʼ chéen yaan yéetel k-yaabiltik Dios bey xan k-éet máakiliʼ, baʼaxeʼ unaj xan u yantaltoʼon upʼéel muʼukʼaʼan fe tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetikoʼ.

11:16-24, 33, LTN. Jéeobaeʼ ku yeʼesik «u yutsil yéetel u tsʼíikil» chéen tiʼ le máax náajmatikoʼ. «U meyajoʼobeʼ sen maʼalobtak, baʼaxoʼob ku beetikeʼ tojtak» (Deu. 32:4.)

UNAJ K-CHÍIKBESIK MAʼALOB YANILOʼON TU TÁAN DIOS

(Rom. 12:1–16:27)

Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Bey túunoʼ sukuʼuneʼex, kin kʼáat óoltikteʼex tu yoʼolal u chʼaʼa óotsilil Jajal Dioseʼ,  ka a kʼub a wíinklileʼex bey jumpʼéel kuxaʼan siibal, jumpáaykuntaʼan yéetel kʼambeʼen tu táan Jajal Dios» (Rom. 12:1). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, wa yoʼolal u fejoʼob ku pʼáatloʼob maʼalobil tu táan Dioseʼ, le uláakʼ baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ unaj u péekskoʼob u tratartoʼob maʼalobil u maasil, u tsikikoʼob le gobiernoʼoboʼ yéetel u yeʼesoʼob kabal óolal.

Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Kin waʼalik tiʼ tuláakaleʼexeʼ, mix juntúul ka u tukult tu yoʼolaleʼ maanal tiʼ le unaj u tukultikoʼ», tu yaʼalaj xan: «Yanakteʼex yaakunaj x-maʼ kaʼapʼéel ichil ta baatsileʼex» (Rom. 12:3, 9). Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Tuláakal máak unaj u yantal tu yáanal u páajtalil le jalaʼach wíinikoʼoboʼ» (Rom. 13:1). Tiʼ baʼaxoʼob yaan yil yéetel le concienciaoʼ, Pabloeʼ tu yaʼalaj «maʼ unaj k-pʼis óoltikba t-baatsiliʼ» (Rom. 14:13).

U núukil kʼáatchiʼob:

12:20, NM. ¿Bix «[k-]nikkúuntik chúuk yóokʼol u pool» le máax pʼekmailoʼonoʼ? Tu kʼiiniloʼob le ka tsʼíibtaʼab le Bibliaoʼ, utiaʼal ka yíibik le fierrooʼ ku yoksaʼal kaʼach teʼ hornooʼ yéetel ku tsʼaʼabal yóokʼol chúuk, tsʼoʼoleʼ ku nikkúunsaʼal uláakʼ chúuk tu yóokʼol. Le baʼax ku beetaʼalaʼ ku yáantaj utiaʼal ka yíibik yéetel utiaʼal ka páatak u luʼsaʼal le baʼaxoʼob maʼ patal yaan ichil le fierrooʼ. Bey túun xanoʼ, ken k-tratart maʼalob le máax pʼekmailoʼonoʼ bey «[k-]nikkúuntik chúuk yóokʼol u pool» utiaʼal ka chíikpajak le jatsʼuts modos yaan ichil u puksiʼikʼaloʼ.

12:21. ¿Bix jeʼel u páajtal «[k-]tsʼáanchaʼat[ik] le kʼaas yéetel le uts» mantatsʼoʼ? Upʼéel bix jeʼel k-beetikeʼ letiʼe ken k-kʼaʼayt yéetel x-maʼ saajkilil u maʼalob péektsilil le Reino tak ken u yaʼaltoʼon Jéeoba ka xuʼuluk k-beetikoʼ (Mar. 13:10).

13:1. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal «le jalach wíinikoʼob yanoʼoboʼ tsʼaʼanoʼob tumen Jajal Dios»? Tumen Jéeoba chaʼik u gobernaroʼob. Letiʼeʼ tu yaʼalaj yaan u yantal reyoʼob wa gobiernoʼob yéetel tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia profecíaʼob yaan yil yéetel jujuntúul tiʼ letiʼoboʼ, le oʼolal jeʼel u páajtal u yaʼalaʼal «tsʼaʼanoʼob tumen Jajal Dios».

Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:

12:17, 19. Le máax ku sutik u jeel le baʼax kʼaas beetaʼabtiʼoʼ táan u beetik upʼéel baʼal chéen tiʼ Jéeoba yaan u derechoi. Le oʼolaleʼ jach maʼ maʼalob ka k-sut «kʼaas yéetel kʼaas» tiʼ mix máakiʼ.

14:14, 15. Maʼ unaj k-beetik u lúubul u yóol wa u tʼóochpajal utúul sukuʼun yoʼolal baʼax k-tsʼáaik u jaant wa u yukʼe.

14:17. U kanáantik máak baʼax ku jaantik wa le baʼax ku yukʼikoʼ maʼ letiʼe baʼax beetik u pʼáatal maʼalobil tu táan Diosoʼ, baʼaxeʼ letiʼe toj kuxtal, le jeetsʼelil yéetel le kiʼimak óolaloʼ.

15:7. Unaj k-kʼamik yéetel kiʼimak óolal tuláakal le máaxoʼob ku taaloʼob teʼ múuchʼulil u kʼáatoʼob maas kaambal tiʼ Diosoʼ, yéetel k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil tiʼ tuláakal máakoʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]

¿Jeʼel wa u páajtal kaʼach u perdonartaʼal le kʼebanoʼob yoʼolal u kʼiʼikʼel Cristo wa mix u kʼub u kuxtaloʼ?