Jéeobaeʼ tu yáantaj yéetel tu kanáantaj le máaxoʼob meyajt úuchjeakiloʼ

«[In Dios] ¡koʼoten tu séeblakil utiaʼal a wáanten! Teech máax áantiken yéetel jáalkʼabtiken.» (SAL. 70:5.)

1, 2. 1) ¿Tiʼ baʼax súutukiloʼob jach k-kʼáatik u yáantaj Jéeoba? 2) Maʼ xaaneʼ, ¿baʼax jeʼel k-tuklikeʼ, yéetel baʼax jeʼel u líiʼsik k-óoleʼ?

LE BIJAʼAN kaʼach xíimbal utúul sukuʼun yéetel u yataneʼ, aʼalaʼabtiʼobeʼ u hija yaan 23 jaʼaboʼob tiʼeʼ maʼ ojéelaʼan tuʼux tsʼoʼokiʼ. Ku tuklaʼaleʼ yaan baʼax beetaʼabtiʼ. Le táan u suut tu yotochoʼobeʼ, le sukuʼunoʼobaʼ maʼ xuʼul u payalchiʼob tiʼ Jéeoba utiaʼal ka áantaʼakoʼobiʼ. Utúul sukuʼun yaan 20 jaʼaboʼob tiʼeʼ, aʼalaʼab yaan upʼéel yaayaj kʼojaʼanil tiʼ kun beetik u xuʼulul u péek. Le xiʼipalaʼ tu séebaʼanil payalchiʼinaj tiʼ Jéeoba. Utúul kiik yaan utúul u hija 12 jaʼaboʼob yantiʼeʼ, minaʼan meyaj kaʼach tiʼ le oʼolal maʼ tu páajtal u manik baʼal u jaantoʼob, le beetik sen payalchiʼinaj tiʼ Dios. Jeʼex k-ilkoʼ, ken k-máans talamiloʼobeʼ, baʼax yáax k-beetkeʼ k-payalchiʼ tiʼ Jéeoba utiaʼal k-kʼáatik u yáantaj. Kux túun teech, ¿a sen kʼáat óoltmaj wa tiʼ Dios u yáantaj le ka ta máansaj upʼéel nojoch talamiloʼ?

² Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklik lelaʼ: «¿Jach wa tu jaajil ku núukik Jéeoba k-payalchiʼob?». Le baʼax ku yaʼalik le Salmo 70 jach jeʼel u líiʼsik k-óoleʼ. Le jatsʼuts salmoaʼ tsʼíibtaʼab tumen David, utúul máax chúukpaj u yóol u meyajt Dios yéetel tu máansaj nukuch talamiloʼob. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeobaaʼ: «Teech máax áantiken yéetel jáalkʼabtiken» (Sal. 70:5). K-xakʼaltik baʼax ku yaʼalik le Salmo 70, yaan u yáantkoʼon ileʼ Jéeobaeʼ jach tu jaajil jeʼel u yáantkoʼon ken k-aktáant talamiloʼobeʼ.

Jéeobaeʼ ku tsʼáaik áantaj

3. 1) Teʼ Salmo 70, ¿baʼaxoʼob tu kʼáataj David tiʼ Jéeoba? 2) ¿Baʼax jach u yojel David ken u beet kaʼach Jéeoba?

³ Tu yáax yéetel tu tsʼook versiculoi le Salmo 70, Davideʼ tu kʼáat óoltaj tiʼ Dios ka séeb áantaʼak yéetel ka séeb toʼokok (xokaʼak Salmo 70:1-5). Teʼ versículo 2 yéetel 3 tu kʼáataj tiʼ Jéeoba maʼ u béeytal le baʼax u tukultmaj le  máaxoʼob pʼekmiloʼ yéetel ka pʼáatkoʼob ich subtsilil. Teʼ versículo 4, le baʼax tu kʼáataj Davidoʼ yaan baʼax yil yéetel le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ, tu yaʼaleʼ ka kiʼimakchajak u yóoloʼob yéetel ka u nojbeʼenkúuntoʼob u kʼaabaʼ Jéeoba. Teʼ tsʼook versiculooʼ, Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Teech máax áantiken yéetel jáalkʼabtiken». Jeʼex k-ilkoʼ teʼelaʼ Davideʼ maʼ tu kʼáataj mix baʼaliʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj letiʼeʼ u yojel yaan u yáantaʼal tumen Jéeoba.

4, 5. ¿Baʼax ku yeʼesik le Salmo 70 yoʼolal Davidoʼ? ¿Baʼax k-ojel ken u beet Jéeoba t-oʼolal?

⁴ ¿Baʼax ku yeʼesik le Salmo 70 yoʼolal Davidoʼ? Ku yeʼesikeʼ, letiʼeʼ maʼ tu yilaj u sutik u jeel tiʼ le máaxoʼob taak u beetikoʼob loob tiʼoʼ, baʼaxeʼ tu pʼataj tiʼ Jéeoba ka u pʼis óoltoʼob teʼ kʼiin u yaʼalmoʼ yéetel le bix ken u tuklil maas maʼaloboʼ (1 Sam. 26:10). Davideʼ mix utéen tu tuklaj wa Jéeobaeʼ maʼ ken u yáant yéetel u tok le máaxoʼob meyajkoʼ (Heb. 11:6). Tsʼoʼoleʼ u yojleʼ yaʼab baʼax oʼolal unaj u kiʼimaktal u yóol le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ bey xan u nojbeʼenkúuntkoʼob u kʼaabaʼ ken tʼaanakoʼob tu yoʼolal (Sal. 5:11; 35:27).

⁵ Jeʼex Davideʼ, toʼoneʼ k-ojel Jéeobaeʼ jach tu jaajil yaan u yáantkoʼon. Le beetikeʼ ken k-aktáant talamiloʼob wa chiʼichnakiloʼobeʼ, jach maʼalob ka k-kʼáat tiʼ Jéeoba ka u séeb áantoʼon (Sal. 71:12). Baʼaleʼ, ¿bix u núukik Jéeoba k-payalchiʼob? Táanil tiʼ k-núukik le kʼáatchiʼaʼ, koʼox ilik bix áantaʼabik David tumen Jéeoba tiʼ óoxpʼéel talamiloʼob anchaj ichil u kuxtal.

Tu tokaj tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼ

6. ¿Baʼax tsikbaliloʼob áant David utiaʼal ka u creert Jéeobaeʼ ku yáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ?

⁶ Yoʼolal le baʼaxoʼob u xokmaj teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ, Davideʼ u yojel kaʼacheʼ Jéeobaeʼ ku yáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ. Jeʼex le ka tu taasaj Jéeoba le Búulkabal utiaʼal u xuʼulsik tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, tu kanáantaj Noé yéetel u familia (Gén. 7:23). Le ka tu beetaj u kʼáaxal kʼáakʼ yéetel azufre yóokʼol u kʼasaʼan kajnáaliloʼob Sodoma yéetel Gomorraeʼ, tu yáantaj Lot yéetel u kaʼatúul hijaʼob utiaʼal ka púutsʼkoʼob (Gén. 19:12-26). Yéetel le ka tu xuʼulsaj tiʼ faraón yéetel u soldadoʼob teʼ Chak kʼáaʼnáaboʼ, tu kanáantaj yéetel tu tokaj u kaajal (Éxo. 14:19-28). Le oʼolal tiʼ uláakʼ salmoeʼ Davideʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ «juntúul [Dios] ku toksaj» (Sal. 68:20).

7-9. 1) ¿Baʼax uláakʼ áant David utiaʼal ka u creert yaan u toʼokol tumen Dios? 2) ¿Máax kanáant David utiaʼal maʼ u kíimsaʼal?

⁷ Baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼax oʼolal jach u yojel kaʼach David yaan u toʼokol tumen Dios: letiʼeʼ u yilmeʼ tiʼ Jéeobaeʼ yaan «páajtalil minaʼan u xuul» utiaʼal u kanáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ (Deu. 33:27). Yaʼab utéeneleʼ Jéeobaeʼ tu tokaj «tiʼ u pʼujaʼanil» le máaxoʼob pʼekmiloʼ (Sal. 18:17-19, 48). Koʼox ilik bix kanáantaʼabik utéenjeakil.

⁸ Le ka joʼopʼ u kiʼikiʼtʼantaʼal David tumen jach u yojel baʼateleʼ, le rey Sauloʼ jach tsʼíikilnaji le oʼolal kaʼatéen tu chʼinaj yéetel u lanza (1 Sam. 18:6-9). Baʼaleʼ Davideʼ tu kaʼatéenil tu jechaj. ¿Baʼax áant utiaʼal maʼ u yúuchul loob tiʼ? ¿Chéen wa tumen jach maʼalob u yojlil baʼateʼel? Maʼatech. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Ku yáantaʼal tumen Yuumtsil [Jéeoba]» (xokaʼak 1 Samuel 18:11-14). Tak Sauleʼ tu tsʼáaj cuenta «ku yáantaʼal David tumen [Dios]», tumen le ka tu túuxtaj baʼateʼel tu contra le filisteoʼob utiaʼal ka kíimsaʼakoʼ, maʼ úuch mix upʼéel loob tiʼiʼ (1 Sam. 18:17-28).

⁹ ¿Máax tu yaʼalaj David kanáant utiaʼal maʼ u kíimsaʼal? Le chan joʼol xook yaan teʼ Salmo 18 (NM), ku yaʼalikeʼ le salmoaʼ tsʼíibtaʼab tumen David «teʼ kʼiin ka toʼok tumen Jéeoba [...] tiʼ u kʼab Saul[oʼ]». Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Teech máax áantiken, u kúuchil in wutsil antal, in toksajil, in [Dios], teech le nojoch tuunich tuʼux ku páajtal in taʼakbesikimba, in [escudo], teech le páajtalil ku tokikenoʼ, in [maas] kaʼanal kúuchil utiaʼal in balikimba» (Sal. 18:2). ¿Máasaʼ jach ku  kiʼimakkúuntik k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku páajtal u tokik le máaxoʼob meyajtikoʼ? (Sal. 35:10.)

Tu kanáantaj le ka kʼojaʼanchajoʼ

10, 11. Maʼ xaaneʼ, ¿baʼax kʼiin ka tu máansaj David le kʼojaʼanil ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ Salmo 41, yéetel bix k-ojéeltik?

¹⁰ Le Salmo 41, ku yaʼalikeʼ utéenjeakileʼ le rey Davidoʼ jach kʼojaʼanchaji yéetel chan xáanchaj chʼuyukbal tu kʼaan. Tumen jach tʼuubul u kʼojaʼaniloʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼ tu tukloʼob kaʼach maʼ kun utstal (versículo 7 yéetel 8). ¿Baʼax kʼiin ka tu máansaj le talamilaʼ? Yoʼolal le baʼax ku yaʼalik le salmooʼ, maʼ xaaneʼ teʼ talam kʼiinoʼob tuʼux taakchaj kaʼach u luʼsaʼal u beet u reyil tumen Absalón, u hijooʼ (2 Sam. 15:6, 13, 14).

¹¹ Teʼ salmoaʼ, Davideʼ tu yaʼaleʼ le máax yéetel jach ku biskuba bey xan ku janal tu yéeteloʼ tu tsʼáajuba tu contra (versículo 9). Lelaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon Ahitofel, utúul u amigo kaʼachi, baʼaleʼ tu traicionartaj yéetel joʼopʼ u yáantik Absalón (2 Sam. 15:31; 16:15). Chéen tukult bix tu yuʼubiluba David le chʼuyukbal tu kʼaan yéetel minaʼan u muukʼoʼ, tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼ chéen táan u páaʼtikoʼob u kíimil utiaʼal ka u béeykuntoʼob le baʼax u kʼáatoʼoboʼ (versículo 5).

12, 13. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj David yoʼolal le áantaj ku tsʼáaik Jéeoba tiʼ le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ? 2) ¿Bix áantaʼabik David tumen Dios?

¹² Davideʼ mix utéen jáaw u creertik wa yaan kaʼach u toʼokol tumen Diosiʼ. U yojleʼ Jéeobaeʼ ku yáantik le máaxoʼob meyajtik ken kʼojaʼanchajkoʼoboʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yaan u toʼokol tumen Yuumtsil ichil le kʼaakʼas kʼiinoʼoboʼ. Yuumtsil [Jéeoba] ku tsʼáaik muukʼ tiʼ tu kʼiinil chʼuyukbal tu kʼaan táan u mukʼyaj» (Sal. 41:1, 3). Le ka tu yaʼalaj David le tʼaanoʼobaʼ tu tsʼáaj naʼatbileʼ jach u yojel yaan u yáantaʼal tumen Jéeoba. Baʼaleʼ ¿bix kun áantbil kaʼachi?

¹³ Kex u yojel kaʼach maʼ kun tsʼakbil tumen Jéeobaeʼ, Davideʼ jach u yojel maʼ kun xúumpʼatbil yéetel yaan u tsʼaʼabal muukʼ tiʼ tuláakal le kʼiinoʼob kʼojaʼanoʼ. U jaajileʼ Davideʼ jach kʼaʼabéet u yáantaʼal kaʼach, tumen tak le máaxoʼob pʼekmiloʼ ku yaʼalikoʼob jach upʼíit kʼiinoʼob pʼaatal tiʼ (versículo 5 yéetel 6). Maʼ xaaneʼ Jéeobaeʼ tu beetaj maʼ u sen chʼíikil u tukult le talamiloʼob yantiʼoʼ. Davideʼ tu yaʼalaj: «Yoʼolal ta kanáantajeneʼ mix baʼal kʼaas anji tin kuxtal» (versículo 12). Kex kʼojaʼan yéetel kex pʼektaʼan kaʼacheʼ, baʼax líiʼs u yóol Davideʼ letiʼe u kʼaʼajsik jach maʼalob yanil tu táan Diosoʼ. Ka máan kʼiineʼ Davideʼ utschaji. ¿Máasaʼ jach ku líiʼsik k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku yáantik le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ? (2 Cor. 1:3.)

Tu tsʼáaj le baʼaxoʼob kʼaʼabéetchajtiʼoʼ

14, 15. ¿Baʼax úuch tiʼ David yéetel u soldadoʼob, yéetel bix áantaʼabikoʼob?

¹⁴ Tumen letiʼ kaʼach u reyil Israeleʼ, Davideʼ yaan u páajtalil u jaantik kiʼikiʼ janaloʼob yéetel u yukʼik maʼalob ukʼuloʼob. Tsʼoʼoleʼ jeʼel tak u invitartik uláakʼ máakoʼob janal tu yéeteleʼ (2 Sam. 9:10). Baʼaleʼ tu máansaj xan óotsilil. Koʼox ilik upʼéel baʼax úuchtiʼ. Le ka tu tsʼáajuba Absalón tu contraoʼ, David yéetel u soldadoʼoboʼ lukʼoʼob tu kaajil Jerusalén ka binoʼob Galaad, u xóotʼ luʼum yaan tu lakʼinil u áalkab jaʼil Jordán (2 Sam. 17:22, 24). Tumen táan kaʼach u púutsʼloʼobeʼ pʼáat minaʼantiʼob janal, ukʼul yéetel upʼéel kúuchil utiaʼal u jeʼeleloʼob. Baʼaleʼ ¿bix túun jeʼel u yantaltiʼob kaʼach le baʼaloʼob kʼaʼabéettiʼob wa óoliʼ mix máak kajaʼan teʼ tuʼux binoʼoboʼ?

¹⁵ Le ka kʼuch túun David yéetel u soldadoʼob tu kaajil Mahanimeʼ (Mahanaim), kʼaʼamoʼob tumen Sobí, Makir yéetel Barzilai. Le óoxtúul máakoʼobaʼ maʼ tu chʼaʼajoʼob saajkil u yáantoʼob David, le rey yéeyaʼan tumen Diosoʼ. Le baʼax tu beetoʼobaʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ tumen wa ka kʼuchuk u beet u reyil Absaloneʼ jeʼel u kíimsik kaʼach  le máaxoʼob áant u taataoʼ. Le ka tu yiloʼob le talamil ku aktáantik David yéetel u soldadoʼobeʼ, le óoxtúul máakoʼobaʼ tu tsʼáajoʼob tuláakal baʼax kʼaʼabéettiʼob jeʼex trigo, cebada, u jejeláasil kʼéelbil janalbeʼen neekʼoʼob, habaʼob, lentejaʼob, kaab, mantequilla yéetel tamanoʼob bey xan tuʼux u jeʼelskubaʼob (xokaʼak 2 Samuel 17:27-29). Davideʼ jach upuliʼ maʼ tu tuʼubsaj le nojoch áantaj tsʼaʼabtiʼaʼ.

16. ¿Máax jach tu jaajil tsʼáa le baʼaxoʼob kʼaʼabéet kaʼach tiʼ David yéetel u soldadoʼoboʼ?

¹⁶ Baʼaleʼ ¿máax jach tu jaajil tsʼáa le baʼaxoʼob kʼaʼabéet kaʼach tiʼ David yéetel u soldadoʼoboʼ? Davideʼ u yojel kaʼach Dioseʼ ku kanáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ. U yojleʼ Jéeobaeʼ jeʼel u péeksik uláakʼ máaxoʼob meyajtik utiaʼal ka u yáant utúul israelita táan u máansik talamiloʼobeʼ. Le beetikeʼ le baʼax tu beetaj le óoxtúul máakoʼobaʼ upʼéel bix tu yeʼesil Jéeoba jach u yaabiltmaj David. Yoʼolal le baʼax úuchtiʼaʼ, ka máan kʼiineʼ tu yaʼalaj: «Tin máansaj in táankelemil, bejelaʼeʼ tsʼoʼok in nuxibtal; baʼaleʼ mix juntéen tin wilaj xúumpʼattaʼan le utsil máakoʼ mix tin wilaj u kʼáat [máatan] u paalaloʼobiʼ» (Sal. 37:25). ¿Máasaʼ jach ku líiʼsik k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku tsʼáaik tuláakal le baʼax kʼaʼabéet tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ? (Pro. 10:3.)

«Yuumtsileʼ u yojel u tok [máak] tiʼ le mukʼyajoʼoboʼ»

17. Desde úuchil tak bejlaʼeʼ, ¿baʼax tsʼoʼok u yilaʼal?

¹⁷ Davideʼ chéen utúul tiʼ le máaxoʼob áantaʼaboʼob yéetel toʼokoʼob tumen Jéeoba úuchjeakiloʼ. Yéetel tak bejlaʼeʼ jach tsʼoʼok u yilaʼal bix u béeytal le baʼax tu yaʼalaj apóstol Pedroaʼ: «Yuumtsileʼ u yojel u tok tiʼ le mukʼyajoʼoboʼ le máaxoʼob u kʼubmajoʼob u kuxtaloʼob tiʼ letiʼoʼ» (2 Ped. 2:9). Koʼox ilik kaʼapʼéel baʼal uchaʼanoʼob bey u yeʼesikoʼ.

18. ¿Bix tu tokil Jéeoba u kaajal tu kʼiiniloʼob Ezequías?

¹⁸ Le ka bin le asirioʼob baʼateʼel tu contra Judá yéetel Jerusalenoʼ, le rey Ezequíasoʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Yuumtsil [k-Dios], bejelaʼeʼ tokoʼon [...] yoʼolal u yojéeltaʼal tumen tuláakal u múuchʼ kaajiloʼob yóokʼol kaab, teech Yuumtsil, chéen teech [Diosech]» (Isa. 37:20). Le baʼax beetik u chiʼichnaktal kaʼach Ezequíasoʼ letiʼe subtsilil jeʼel u taasik tiʼ u kʼaabaʼ Dios wa ka xuʼulsaʼak tiʼ Jerusalenoʼ. Jéeobaeʼ tu yuʼubaj u payalchiʼ Ezequías yéetel tu túuxtaj utúul ángel utiaʼal u xuʼulsik tiʼ 185,000 asirioʼob chéen tiʼ upʼéel áakʼaboʼ. Bey túun úuchik u tokik Jéeoba u kaajaloʼ (Isa. 37:32, 36).

19. ¿Baʼaxten tu salvartuba u disipuloʼob Jesús teʼ yáax siglooʼ?

 ¹⁹ Táanil tiʼ u kíimileʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj upʼéel profecía yaan yil yéetel u kuxtal le disipuloʼob yanoʼob kaʼach Judeaoʼ (xokaʼak Lucas 21:20-22). Baʼaleʼ máan yaʼab jaʼaboʼob tak ka úuch le baʼax tu yaʼaloʼ. Tu jaʼabil 66 teʼ yáax siglooʼ u soldadoiloʼob Romaeʼ tu baʼpachtoʼob Jerusalén utiaʼal u xuʼulskoʼob tiʼ le máaxoʼob u tsʼaamubaʼob tu contra le gobiernooʼ. Le soldadoʼob nuʼuktaʼanoʼob tumen Cestio Galooʼ tu jutoʼob jun jaats tiʼ u baʼpakʼiloʼob le templooʼ, baʼaleʼ chéen ka jáan lukʼoʼob Jerusalén. Le disipuloʼoboʼ tu tsʼáajoʼob cuenta jeʼel u páajtal u salvarkubaʼob tiʼ le xuʼulsajil u yaʼalmaj Jesusoʼ, le beetik binoʼob teʼ witsoʼoboʼ. Le romanoʼoboʼ suunajoʼob tu jaʼabil 70 ka túun tu xuʼulsoʼob tiʼ Jerusalén. Le máaxoʼob uʼuy le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ tu jechoʼob le baʼax úuchaʼ (Luc. 19:41-44).

20. ¿Baʼax eʼesiktoʼon jach yaan k-kanáantaʼal yéetel yaan k-toʼokol tumen Jéeoba?

²⁰ K-xakʼaltik le bix tu yáantil Jéeoba le máaxoʼob meyajt úuchjeakiloʼ, ku maas muʼukʼaʼankúuntik k-fe yéetel ku yáantkoʼon k-maas kʼub óol tiʼ. Jeʼel baʼaxak talamil ka k-aktáant bejlaʼa wa teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼ, jach k-ojel yaan k-áantaʼal yéetel yaan k-toʼokol tumen Jéeoba. Baʼaleʼ ¿bix u yáantkoʼon yéetel bix u tokkoʼon Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ? ¿Baʼax úuch yéetel le sukuʼunoʼob t-chʼaʼachiʼitaj tu káajbaloʼ? Le kʼáatchiʼobaʼ yaan k-núukik teʼ tuláakʼ xookoʼ.

¿Kʼajaʼan wa tech?

• ¿Baʼax ku yeʼesiktoʼon le baʼax ku yaʼalik le Salmo 70?

• ¿Bix áantaʼabik David tumen Jéeoba le ka kʼojaʼanchajoʼ?

• ¿Baʼax tsikbaliloʼob eʼesik Jéeobaeʼ ku tokik le máaxoʼob meyajtik tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

Jéeobaeʼ tu núukaj u payalchiʼ Ezequías