¿Baʼaxten unaj u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal?

«[Jéeoba,] pʼis óolten jeʼel bix u tojil in kuxtaleʼ.» (SAL. 7:8, LSM.)

1, 2. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik u chíikpajal wa yaan upʼéel toj kuxtal tiʼ máakeʼ?

KOʼOX aʼalikeʼ utúul táankelem xiʼipaleʼ táan u kaxtaʼal baʼateʼel tiʼ tumen u yéet xookoʼob. ¿Yaan wa u pochʼikoʼob yéetel u baʼateʼel tu yéeteloʼob? Wa ¿maʼ ken u beet u cuentailoʼob? Utúul íichamtsil chéen tu juunal yaan tu yotocheʼ táan u kaxtik wa baʼax ich Internet. Baʼaleʼ chéen ka jáan chíikpaj upʼéel tuʼux jeʼel u páajtal u chaʼantik chaknuulileʼ. ¿Yaan wa u chaʼantik wa maʼ? Utúul kiikeʼ táan u tsikbal yéetel uláakʼ kiikoʼob. Baʼaleʼ utúul tiʼ letiʼobeʼ ku joʼopʼol u tʼaan kʼaas tu contra uláakʼ kiik. ¿Baʼax túun ken u beet le kiikaʼ? ¿Yaan wa xan u tʼaan kʼaas tiʼ le kiikoʼ, wa yaan u yilik ka tsikbalnakoʼob tiʼ yaanal baʼal?

² Le óoxtúul sukuʼunoʼobaʼ kex maʼ upʼéeliliʼ baʼax ku yúuchultiʼobeʼ unaj u yilkoʼob ka yanaktiʼob upʼéel toj kuxtal. ¿Mantatsʼ wa k-chʼaʼik en cuenta kʼaʼanan u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal ken k-aktáant u chiʼichnakiloʼob le kuxtalaʼ? U jaajileʼ maʼ kʼaas u chiʼichnaktal máak yoʼolal u toj óolal, yoʼolal bix ken u vestirtiluba, tuʼux kun meyaj, máax yéetel ken u bisuba bey xan yéetel máax kun tsʼoʼokol u beel. Baʼaleʼ maas unaj k-kaxtik ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal, tumen letiʼe baʼax maas kʼaʼanan u yilik Jéeobaoʼ (Sal. 139:23, 24).

3. 1) ¿Baʼax u kʼáat Jéeoba ka u beet cada utúul tiʼ toʼon? 2) ¿Baʼaxoʼob ken k-il teʼ xookaʼ?

³ U jaajileʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon «tuláakal maʼalob yéetel utsil chúukaʼan siibal» (Sant. 1:17). Letiʼeʼ u tsʼaamajtoʼon upʼéel maʼalob wíinklil, ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sen kʼojaʼantal yéetel ku tsʼáaiktoʼon naʼatil utiaʼal k-beetik jejeláas baʼaloʼob (1 Cor. 4:7). Baʼaleʼ maʼatech u obligartik mix máak utiaʼal ka yanak upʼéel toj kuxtal tiʼ; baʼaxeʼ u kʼáateʼ cada utúul tiʼ toʼon ka u chʼaʼatukult wa yaan u beetik wa maʼ (Deu. 30:19). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax táakaʼan ichil u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtal yéetel yaan xan k-ilik óoxpʼéel baʼax oʼolal unaj u yantaltoʼon.

¿Baʼax le toj kuxtaloʼ?

4. ¿Baʼax táakaʼan ichil u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtal, yéetel baʼax k-kanik tiʼ bix le baʼalcheʼob unaj u kʼuʼubul kaʼach tiʼ Jéeobaoʼ?

⁴ Yaʼab máakoʼobeʼ maʼ u yojloʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtaliʼ. Jujuntúul politicoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob yantiʼob upʼéel toj kuxtal, tumen maʼ bin tu yookoloʼob mixtech u tuusoʼob. Baʼaleʼ, le maʼ u yookol yéetel le maʼ u tuus máakoʼ chéen jujumpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob táakaʼan ichil le toj kuxtaloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máax yaan upʼéel toj kuxtal tiʼoʼ mantatsʼ ku yilik u beetik baʼax maʼalob. Le tʼaanoʼob ich hebreo yaan baʼax u yiloʼob yéetel le tʼaan «toj kuxtaloʼ», chʼaʼabaʼanoʼob tiʼ upʼéel tʼaan u kʼáat u yaʼal «chúukaʼan», «maʼ meyajnakiʼ», «minaʼan mix baʼal kʼaas tiʼ wa maʼ kʼaschajaʼaniʼ». Yéetel upʼéel tiʼ le tʼaanoʼobaʼ ku meyaj utiaʼal u yaʼalaʼal bix le baʼalcheʼob unaj kaʼach u kʼuʼubul tiʼ Jéeobaoʼ. Utiaʼal ka u kʼameʼ maʼ unaj u yantal mix baʼal kʼaas tiʼ le baʼalcheʼoboʼ, unaj toj yóoloʼob (xokaʼak Levítico 22:19, 20). Le oʼolal Jéeobaeʼ tu jach kʼeyaj le israelitaʼob tu kʼuboʼob baʼalcheʼob móochoʼob, chʼóopoʼob yéetel kʼojaʼanoʼoboʼ (Mal. 1:6-8).

5, 6. 1) ¿Baʼaxoʼob eʼesik k-kʼáat ka tsʼaʼabaktoʼon chúukaʼan yéetel maʼalob yanil le baʼax k-manikoʼ? 2) ¿Baʼaxten kex kʼeban wíinikoʼoneʼ jeʼel u páajtal u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ?

⁵ U jaajileʼ, ken k-man upʼéel wa baʼaxeʼ k-kʼáat ka tsʼaʼabaktoʼon chúukaʼan wa maʼalob yanil. Koʼox aʼalikeʼ, utúul máak utstutʼaan u yantaltiʼ úuchben libroʼobeʼ ku yilik tiʼ upʼéel librería upʼéel libro úuch joʼopʼok u kaxtik. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u beetik wa ka u tsʼáa cuenta maʼ chúukaʼan le librooʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u chʼaʼatuklik maʼ u manikeʼ. Koʼox tuukul xan tiʼ utúul koʼolel táan u máan u mol caracoloʼob teʼ jáal jaʼoʼ. Tumen yaʼaboʼob yéetel jach  jatsʼutstakoʼobeʼ láalaj hora ku waʼatal u yiloʼob. ¿Máakalmáak a tuklik ken u chʼaʼiʼ? ¿Máasaʼ letiʼe maʼalob yaniloʼoboʼ? Dioseʼ bey xan u beetkoʼ, letiʼeʼ ku yéeyik le máaxoʼob toj u kuxtaloʼob wa chúukaʼanoʼoboʼ (2 Cró. 16:9).

⁶ Maʼ xaaneʼ, toʼoneʼ k-tuklik maʼ tu páajtal u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal tumen kʼeban wíinikoʼon. Le oʼolal yaan kʼiineʼ k-tuklik beyoʼon upʼéel libro maʼ chúukaʼaneʼ wa beyoʼon upʼéel caracol kaachleʼ. Wa tsʼoʼok a wuʼuykaba beyoʼ, maʼ u tuʼubultecheʼ Jéeobaeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon ka k-beet baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-beetkiʼ (Sal. 103:14; Sant. 3:2). * Baʼaxeʼ u kʼáat ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal. Baʼaleʼ ¿baʼaxten k-aʼalik Jéeobaeʼ u kʼáat ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal kex kʼeban wíinkoʼon? Utiaʼal k-naʼatikeʼ tuukulnakoʼon tiʼ utúul xiʼipal taʼaytak u tsʼoʼokol u beel. Letiʼeʼ maʼ ken u tukult wa u yataneʼ tuláakal baʼax ken u beeteʼ jach tubeel. Baʼaleʼ, ku páaʼtik ka eʼesaʼak chúukaʼan yaabilaj tiʼ yéetel maʼ u tuʼusul yéetel yaanal máak. Bey xan u beetik Jéeobaoʼ, letiʼeʼ ku kʼáatik ka adorartaʼak chéen letiʼ (Éxo. 20:5, NM). Kex tumen u yojel kʼeban u wíinkoʼoneʼ, ku páaʼtik ka k-eʼes chúukaʼan yaabilaj tiʼ yéetel ka k-adorart chéen letiʼ.

7, 8. 1) ¿Baʼaxten k-aʼalik Jesuseʼ tu yeʼesaj bix unaj u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtaleʼ? 2) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtal jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ?

⁷ Maʼ xaaneʼ kʼajaʼantoʼon baʼax núukil tu tsʼáa Jesús le ka kʼáataʼabtiʼ máakalmáak le aʼalmajtʼaan maas nojchoʼ (xokaʼak Marcos 12:28-30). Letiʼeʼ maʼ chéen tu yaʼalaj máakalmáakiʼ, baʼaxeʼ tu yilaj u tsʼoʼokbesik jach tubeel. Jesuseʼ tu jach yaabiltaj Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼal, u kuxtal, u tuukul yéetel u muukʼ. Yéetel le bix kuxlajikoʼ tu yeʼesaj maʼ chéen unaj u yaʼalik máak yaan upʼéel toj kuxtal tiʼiʼ, baʼaxeʼ unaj u yeʼesik yéetel baʼax ku beetik. Tsʼoʼoleʼ lelaʼ unaj u beetik máak wa jach tu jaajil u yaabilmaj Dios. Le oʼolaleʼ, wa k-kʼáat ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ, unaj k-beetik jeʼex Jesuseʼ (1 Ped. 2:21).

⁸ Jeʼex tsʼoʼok ilkoʼ u yantal upʼéel toj kuxtal tiʼ máak jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, u kʼáat u yaʼal k-adorartik chéen Jéeoba yéetel k-tsʼoʼokbesik tuláakal baʼax ku yaʼalik. Le máaxoʼob toj u kuxtaloʼoboʼ ku yilik u beetkoʼob tuláakal baʼal jeʼex u kʼáat Diosoʼ yéetel ku tsʼáaikoʼob táanil ichil u kuxtaloʼob le baʼaxoʼob kʼaʼanan u yilaʼal tumen letiʼoʼ. Beoraaʼ koʼox ilik óoxpʼéel baʼax oʼolal unaj k-bisik upʼéel toj kuxtal.

9. ¿Bix k-eʼesik chéen Jéeoba unaj u gobernar?

⁹ Kex maʼ u yantal upʼéel toj kuxtal tiʼ máakeʼ, chéen tiʼ Jéeoba yaan u derechoi u gobernar. Jeʼel baʼaxak ka u beet wa ka u yaʼal le angeloʼob yéetel le wíinikoʼoboʼ, chéen tiʼ Jéeoba yaan tuláakal páajtalil utiaʼal u gobernar, yéetel leloʼ mix bikʼin kun jelpajal. Kex beyoʼ, teʼ kaʼan bey xan way Luʼumeʼ tsʼoʼok u yaʼalaʼal baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contra u kʼaabaʼ yéetel u gobernacioniʼ. Le oʼolal unaj u yeʼesaʼal chéen letiʼ yaan u derechoi u gobernar, tsʼoʼoleʼ lelaʼ ku beetik yéetel yaabilaj bey xan yéetel tojil. Toʼoneʼ, jach jatsʼuts k-ilik k-eʼesik tiʼ le máakoʼob chéen Jéeoba unaj u gobernaroʼ. Baʼaleʼ, ¿bix jeʼel k-eʼesik táan k-tsʼáaikba tu tséel u gobernación Jéeoba yéetel k-kʼáat ka u gobernartoʼoneʼ? Letiʼe ken yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal yéetel ken k-adorart chéen letiʼoʼ.

10. ¿Baʼax ku yaʼalik Satanás tu contra wíinik, yéetel bix ken a weʼes chéen táan u tuus Satanás?

¹⁰ ¿Bix u yeʼesik chéen Jéeoba unaj u gobernar le u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtaloʼ? Satanaseʼ ku yaʼalik mix utúul wíinik ken u yóot u yeʼes chéen Jéeoba unaj u gobernar, yéetel mix máak jeʼel u meyajtik Dios yoʼolal yaabilajeʼ. Tu táan yaʼabkach angeloʼobeʼ Satanaseʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Wíinikeʼ, jeʼel u kʼubik tuláakal baʼax utiaʼal, tu yoʼolal maʼ u kíimsaʼal» (Job 2:4). Wa k-tsʼáaik cuentaeʼ, le Kʼaasilbaʼaloʼ maʼ chéen tʼaanaj yoʼolal Jobiʼ, baʼaxeʼ tʼaanaj xan tiʼ tuláakal le wíinikoʼoboʼ. Le oʼolal teʼ Bibliaoʼ ku kʼaabaʼintaʼal «u j-takpool k-sukuʼunoʼob» (Apo. 12:10). Utiaʼal u pʼaʼastik Jéeobaeʼ, Satanaseʼ ku yaʼalikeʼ mix utúul tiʼ toʼon kun chúukpajal  u yóol meyajt tak tu xuul. Jach beyoʼ, Satanaseʼ ku yaʼalikeʼ toʼoneʼ yaan u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba wa ka tsʼaʼabkoʼon tu táan kíimil. ¿Bix a wuʼuykaba yoʼolal le baʼaxoʼob ku yaʼalik Satanasaʼ? ¿Maʼ wa a kʼáat a weʼes chéen táan u tuusiʼ? Lelaʼ jeʼel u páajtal a beetik wa ku yantaltech upʼéel toj kuxtal yéetel wa ku chúukpajal a wóol a meyajt Jéeobaeʼ.

11, 12. 1) ¿Baʼaxoʼob eʼesik k-kʼáat tsʼáaba yáanal u gobernación Jéeoba? 2) Wa yantoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ, ¿baʼax nojoch baʼal jeʼel u páajtal k-beetkeʼ?

¹¹ Le oʼolal jach kʼaʼabéet k-chʼaʼatuklik baʼax táan k-beetik ichil k-kuxtal. Beoraaʼ koʼox tʼaan tiʼ le óoxtúul sukuʼunoʼob t-chʼaʼachiʼitaj tu káajbaloʼ. Utúul máax yantiʼ upʼéel toj kuxtaleʼ, ¿baʼax jeʼel u beetik wa ka yanaktiʼ upʼéel talamil beyaʼ? Le táankelem xiʼipaloʼ kex tumen taakchaj u ketik le baʼax ku beetaʼaltiʼoʼ, maʼ tu beetaj u cuentailiʼ, tumen ku kʼaʼajsik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «In yaabilaj sukuʼuneʼex, maʼ a sutikeʼex le loob ku beetaʼalteʼexoʼ, baʼaleʼ pʼateʼex u boʼolil tu kʼab Jajal Dios; tumen le Kiliʼich Tsʼíiboʼ ku yaʼalik: Teen unaj in jaatsʼ, teen kin boʼol, ku yaʼalik Yuumtsil» (Rom. 12:19). Le íichamtsil yaan baʼax ku kaxtik teʼ Internetoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u joʼopʼol u chaʼantik chaknuulileʼ, baʼaleʼ ku kʼaʼajaltiʼeʼ Jobeʼ tu chʼaʼatuklaj maʼ u tsʼíiboltik utúul koʼolel maʼ u yataniʼ (Job 31:1, NM). Le oʼolal letiʼ xaneʼ tu chʼaʼatuklaj maʼ u chaʼantik chaknuulil yéetel tu tupaj le Internetoʼ. Le kiik yaan ichil u múuchʼ kiikoʼob tuʼux ku joʼopʼol u yúuchul tʼaan kʼaas tu contra uláakʼ kiikeʼ ku kʼaʼajaltiʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Jujuntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u lúubul utsil tu táan uláakʼ tiʼ jeʼel baʼalak utiaʼal u yutsil uláakʼeʼ yéetel utiaʼal u chʼíijil tiʼ u yoksaj óolal» (Rom. 15:2). Le kiikaʼ u yojel maʼ maʼalob u yilik Jéeoba u tʼaan máak tu contra uláakʼiʼ, tumen chéen ku taasik talamil yéetel ku pʼatik kʼaasil le kiik tiʼ máax táan u yaʼalaʼal baʼaloʼ. Le oʼolal le kiikaʼ ku yilik ka úuchuk tʼaan tiʼ yaanal baʼal.

¹² Le baʼax tu chʼaʼatuklaj u beetik cada utúul tiʼ le sukuʼunoʼobaʼ, tu yeʼesaj u kʼáatoʼob yantal yáanal u gobernación Jéeoba yéetel u kʼáatoʼob lúubul utsil tiʼ. Kux túun teech, ¿ka chʼaʼik wa en  cuentai baʼax utstutʼaan Jéeoba ken a chʼaʼatukult a beetik wa baʼax? Wa beyoʼ táan a beetik le baʼax ku yaʼaliktoʼon Jéeoba tu libroi Proverbios 27:11: «In xibil paal, yanak a wojéelajil utiaʼal a beetik u kiʼimaktal in wóol; beyoʼ bíin yanak baʼax in waʼal tiʼ máaxoʼob u kʼáatoʼob u pajoʼob in subtal». ¿Máasaʼ nojoch baʼal k-ilik k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba? ¿Máasaʼ maʼ chéen kunel u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtal yéetel u meyajtik chéen Diosiʼ?

13. Job yéetel Davideʼ, ¿bix tu yeʼesoʼob Jéeobaeʼ ku chʼaʼik en cuenta le toj kuxtaloʼ?

¹³ Jeʼex k-ilkoʼ, ken yanaktoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ k-eʼesik chéen Jéeoba unaj u gobernar. Uláakʼ baʼax oʼolal unaj k-ilik ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ letiʼe k-ojéeltik ken u pʼis óoltoʼon Jéeobaeʼ yaan u chʼaʼik en cuenta bix táan k-kuxtal. Jobeʼ bey u yojlil kaʼachoʼ (xokaʼak Job 31:6). Letiʼeʼ u yojleʼ Jéeobaeʼ ku pʼisik máak tiʼ «upʼéel maʼalob x-chʼuyub pʼiis», lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ku yilik wa yantoʼon upʼéel toj kuxtal. Le rey David xanoʼ tu yaʼalaj: «Yuumtsil, teech pʼis óoltik le nukuch kaajoʼoboʼ; pʼis óolten jeʼel bix baʼaxoʼob kin beetikeʼ, pʼis óolten jeʼel bix u tojil in kuxtaleʼ. Jajal Dios, teech ka beetik le baʼax tojeʼ, teech ka xakʼaltik le tuukuloʼob yéetel xan le naʼatiloʼob jach taamoʼoboʼ» (Sal. 7:8, 9, LSM). Dioseʼ ku páajtal u yilik jach baʼax yaan tu taamil k-puksiʼikʼal. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ, jeʼex tu yaʼalil Davideʼ ken u pʼis óoltoʼon Dioseʼ yaan u yilik wa anchajtoʼon upʼéel toj kuxtal.

14. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-tuklik tumen kʼeban wíinkoʼoneʼ maʼ tu páajtal u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal?

¹⁴ Koʼox tuklikeʼ Jéeobaeʼ táan u xakʼaltik u puksiʼikʼal tuláakal le wíinikoʼoboʼ (1 Cró. 28:9). ¿Máasaʼ yaan u yilik chéen tiʼ jaytúul yaan upʼéel toj kuxtal? Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ kex kʼeban wíinkoʼoneʼ jeʼel xan u páajtal u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ. Jeʼex David yéetel Jobeʼ, wa k-tsʼáaik k-óol meyajteʼ Jéeobaeʼ yaan u kʼamkoʼon bey máaxoʼob toj u kuxtaloʼob kex tumen yaan jujumpʼéel baʼaloʼob maʼ maʼalobtak k-beetkiʼ. Lelaʼ beyoʼ, tumen kex utúul máak minaʼan u kʼebaneʼ leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u yantaltiʼ upʼéel toj kuxtaliʼ. Teʼ yóokʼol kaabaʼ chéen óoxtúul máakoʼob tsʼoʼok u yantal minaʼan u kʼebanoʼob, kaʼatúul tiʼ letiʼobeʼ Adán yéetel Eva, letiʼobeʼ maʼ toj kuxlajoʼobiʼ. Baʼaleʼ u millonesi máakoʼobeʼ, kex kʼeban wíinikoʼobeʼ tsʼoʼok u chúukpajal u yóol u meyajtoʼob Jéeoba. Yéetel techeʼ bey xan jeʼel u páajtal a beetkoʼ.

15. ¿Bix tu yeʼesil David kʼaʼabéet u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal utiaʼal ka béeychajak le baʼax táan páaʼtikoʼ?

¹⁵ Tumen Jéeoba yaan u chʼaʼik en cuenta bix táan k-kuxtal utiaʼal u pʼis óoltkoʼoneʼ, unaj u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal, tumen beyoʼ yaan u tsʼáaiktoʼon le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Davideʼ jach u yojel kaʼach lelaʼ (xokaʼak Salmo 41:12). Letiʼeʼ u yojel kaʼach yaan u lúubul utsil tiʼ Jéeoba utiaʼal kʼiinoʼob minaʼan u xuul. Jeʼex le máaxoʼob meyajtik Jéeoba bejlaʼeʼ, Davideʼ u kʼáat kaʼach kuxtal minaʼan u xuul utiaʼal u meyajtik Jéeoba yéetel utiaʼal u natsʼkuba tiʼ. U yojel wa ku yantaltiʼ upʼéel toj kuxtaleʼ yaan u béeychajal le baʼax ku páaʼtikoʼ. Wa k-kuxtal jeʼex Davideʼ, yaan k-kʼamik u yáantaj Jéeoba, u nuʼuktaj yéetel u yutsil.

16, 17. 1) ¿Baʼaxten tsʼoʼok a chʼaʼatuklik u yantaltech upʼéel toj kuxtal? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼob kun núukbil tuláakʼ xookoʼ?

¹⁶ Bejlaʼa xaneʼ le k-ojéeltik yaan upʼéel baʼal jach maʼalob táan k-páaʼtikeʼ ku taasiktoʼon kiʼimak óolal. Jeʼel xan u yáankoʼon utiaʼal k-aktáantik le talmiloʼoboʼ yéetel jeʼel u kanáantik k-tuukuleʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ le Bibliaoʼ ku ketik le esperanza yéetel u chichich pʼóok wa u casco utúul soldadooʼ (1 Tes. 5:8). Jeʼex le casco ku kanáantik kaʼach u pool le soldadooʼ, le baʼaxoʼob k-páaʼtikoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tuklik tumen kʼeban wíinkoʼoneʼ  maʼ tu páajtal u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal. Tsʼoʼoleʼ wa mix baʼal maʼalob táan k-páaʼtikeʼ le kuxtaloʼ minaʼan u beelal. Le oʼolaleʼ jach maʼalob ka k-il wa yantoʼon upʼéel toj kuxtal yéetel wa jach tu jaajil k-creertik yaan u béeytal le baʼax táan k-páaʼtikoʼ. Jach upuliʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ wa yantoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ k-eʼesik chéen Jéeoba unaj u gobernar yéetel leloʼ ku yáankoʼon xan utiaʼal maʼ u xuʼulul k-páaʼtik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Le oʼolaleʼ mantatsʼ unaj k-ilik ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal yéetel k-ilik adorartik chéen Jéeoba.

¹⁷ Tumen jach kʼaʼanan u yantal tiʼ máak upʼéel toj kuxtaleʼ, teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan u xakʼaltaʼal le kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik utiaʼal ka yanaktoʼon upʼéel toj kuxtal? ¿Bix jeʼel u yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal yéetel maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba le ken aktáant talamiloʼobeʼ? ¿Jeʼel wa u kʼaʼamal le máaxoʼob tsʼoʼok u xuʼulul u yantaltiʼob upʼéel toj kuxtaloʼ?

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?

• ¿Baʼax le toj kuxtaloʼ?

• U yantaltoʼon upʼéel toj kuxtaleʼ, ¿bix u yeʼesik chéen Jéeoba unaj u gobernar?

• ¿Baʼaxten jach kʼaʼanan k-toj kuxtal utiaʼal ka yanaktoʼon le kuxtal minaʼan u xuuloʼ?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

1. U yantaltoʼon upʼéel toj kuxtal yéetel u yeʼesaʼal chéen Jéeoba unaj u gobernar

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 5]

Sáamsamal ku kʼaʼabéettal k-eʼesik wa yantoʼon upʼéel toj kuxtal

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

2. Ken u pʼis óoltoʼoneʼ Jéeobaeʼ yaan u chʼaʼik en cuenta le toj kuxtal yantoʼonoʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

3. Le toj kuxtaloʼ jach kʼaʼanan utiaʼal ka yanaktoʼon le kuxtal minaʼan u xuuloʼ