Koʼoneʼex chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ

«Tu túuxtajtoʼon ka k-tsʼáa u yojéelt le kaajoʼ yéetel ka k-chúukaʼan jaajkúunttiʼob.» (HCH. 10:42, NM.)

1. ¿Baʼax meyajil tu yaʼalaj Pedro tsʼaʼab tiʼ le apostoloʼoboʼ?

TEʼ YÁAX siglooʼ Cornelio, u nojchil u soldadoiloʼob Romaeʼ, tu muchʼkíintaj u amigoʼob yéetel u láakʼtsiloʼob utiaʼal ka u yuʼuboʼob le baʼax ken u yaʼal le apóstol Pedrooʼ. Le apóstol Pedrooʼ tu yaʼalajtiʼobeʼ, tiʼ le apostoloʼoboʼ tsʼoʼok u túuxtaʼaloʼob teʼ kaaj u kʼaʼaytoʼob Cristo yéetel ka u chúukaʼan beetoʼob. Le baʼax tu yaʼalaj Pedroaʼ tu taasaj yaʼab utsiloʼob, tumen Cornelio yéetel le máaxoʼob muchʼukbaloʼob tu yéeteloʼ tu kʼamoʼob kiliʼich muukʼ, okjaʼanajoʼob yéetel anchajtiʼob u páajtalil u binoʼob gobernar yéetel Cristo. ¿Máasaʼ yaʼab utsiloʼob tu taasaj le kʼaʼaytaj tu beetaj Pedrooʼ? (Hch. 10:22, 34-48.)

2. ¿Tiʼ máax uláakʼ aʼalaʼab ka u kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ, yéetel bix k-ojéeltik leloʼ?

² Óoliʼ kaʼapʼéel jaʼaboʼob táanil tiʼ lelaʼ, Saulo tiʼ Tarso, utúul máak jach u pʼekmaj le disipuloʼoboʼ, úuchtiʼ upʼéel baʼal tu beetaj u kʼexik u kuxtal. Le táan kaʼach u bin Damascoeʼ tʼaʼan tumen Jesús yéetel aʼalaʼabtiʼ: «Ooken teʼ kaajoʼ. Tiʼ kun bin aʼalbiltech baʼax unaj a beetik[iʼ]». Tsʼoʼoleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ Ananías baʼax ken u beet Saulo: «Le máakoʼ in yéeymaj utiaʼal ka u tsikbalt in kʼaabaʼ tiʼ u kajnáaliloʼob yaanal luʼumoʼob, tiʼ [reyoʼob], tiʼ le israeliloʼob xanoʼ» (xokaʼak Beetaʼanoʼob [Hechos] 9:3-6, 13-20). Le ka kʼuch tu yiknal Sauloeʼ, Ananías tu yaʼalajtiʼ: «U Jajal Dios a taataʼobeʼ úuch u yéeyech utiaʼal a kʼaj óoltik u yóolaj, yéetel utiaʼal a wilik le máax Tojoʼ yéetel utiaʼal a wuʼuyik le tʼaan ku jóokʼol tu chiʼoʼ. Tumen teech kan tʼaan tu yoʼolal letiʼ tu táan tuláakal máakoʼob» (Hch. 22:12-16). ¿Bix úuchik u tsʼoʼokbesik Saulo wa Pablo le meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ?

Pabloeʼ tu chúukaʼan kʼaʼaytaj le maʼalob péektsiloʼ

3. 1) ¿Baʼax tsoltʼaanil ken k-il teʼ xookaʼ? 2) ¿Baʼax tu beetaj u ancianoiloʼob Éfeso le ka túuxtaʼab tʼambiloʼob tumen Pablo, yéetel baʼax k-kanik tiʼ letiʼob?

³ Kex tumen jeʼel k-kanik yaʼab baʼaloʼob tiʼ le baʼax tu beetaj Pablo desde le ka tʼaʼan tumen Jesusoʼ, beoraaʼ chéen yaan k-tʼaan tiʼ le tsoltʼaan tu beetaj teʼ jaʼab 56 ku chíikpajal tu libroi Beetaʼanoʼob capítulo 20. Lelaʼ úuch le taʼaytak u tsʼoʼoksik le u yóoxpʼéel viajei u kʼaʼaytajoʼ. Le ka kʼuch tu kaajil Mileto, yaan tu jáal u kʼáaʼnáabil Egeoeʼ, tu túuxtaj tʼambil le ancianoʼob yanoʼob Efesooʼ. ¡Chéen tukult bix wal tu yuʼubiluba le ancianoʼob le ka tu yuʼuboʼob u kʼáat tʼaan Pablo tu yéeteloʼoboʼ! (Ket yéetel Proverbios 10:28.) Baʼaleʼ utiaʼal u kʼuchloʼob tuʼux yaan Pabloeʼ unaj u viajaroʼob  óoliʼ 50 kilómetros tiʼ bejoʼob maʼ patloʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ, utiaʼal u béeytal u binoʼobeʼ unaj kaʼach u kʼalik u negocioʼob wa u kʼáatkoʼob permiso tiʼ u patronoʼob. Bejlaʼeʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ bey xan u beetkoʼob utiaʼal u páajtal u binoʼob tiʼ tuláakal u kʼiiniloʼob le asamblea tiʼ distritooʼ.

4. U libroi Beetaʼanoʼobeʼ, ¿baʼax ku yaʼalik tu beetaj Pablo le táan u páaʼtik kaʼach u ancianoiloʼob Efesooʼ?

⁴ ¿Baʼax tu beetaj Pablo tu kaajil Mileto le óoxpʼéel wa kampʼéel kʼiinoʼob táan u páaʼtik le ancianoʼoboʼ? Wa teech táan a páaʼtajeʼ, ¿baʼax jeʼel a beetik kaʼacheʼ? (ket yéetel Beetaʼanoʼob 17:16, 17). Le baʼax tu yaʼalaj Pablo tiʼ le ancianoʼoboʼ ku yeʼesik baʼax tu beetaj le táan kaʼach u páaʼtikoʼoboʼ. Letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ le sen kʼaʼaytaj tsʼoʼok kaʼach u beetik tiʼ jejeláas luʼumiloʼoboʼ, maases le tu beetaj Éfeso tuʼux u taal le ancianoʼoboʼ (xokaʼak Beetaʼanoʼob 20:18-21). Pabloeʼ tu kʼaʼajsajtiʼob lelaʼ: «Teʼexeʼ a wojeleʼex bix in kuxtal ichileʼex káajik tu yáax kʼiin ka kʼuchen way Asiaeʼ [tin chúukaʼan kʼaʼaytaj le maʼalob péektsiloʼ, NM]». Jach beyoʼ, le ka kʼuch Pablo teʼ kaajoʼob yaan Asiaoʼ tu jach tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj jeʼex aʼalaʼabiktiʼ tumen Jesusoʼ. Koʼox ilik bix úuchik u beetik le tiaʼan kaʼach Efesooʼ, maʼ xaaneʼ tu jaʼabiloʼob 52 yéetel 55 teʼ yáax siglooʼ. Yáaxeʼ koʼox ilik bix kʼaʼaytajnaj tiʼ le judíoʼob teʼ sinagogaʼoboʼ Lucaseʼ tu yaʼaleʼ Pabloeʼ tu máansaj tsoltʼaanoʼob «teʼ sinagogaoʼ» yéetel tu yeʼesaj jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ. Tumen jujuntúul judíoʼob «maʼ tu yóoltajoʼob u yoksaj óoltoʼob[eʼ]», Pabloeʼ bin u kaxt uláakʼ máakoʼob jeʼel u kʼamkoʼob le maʼalob péektsiloʼ. Bey úuchik u kʼaʼaytaj tiʼ le judíoʼoboʼ yéetel tiʼ le griegoʼoboʼ (Hch. 19:1, 8, 9).

5, 6. ¿Baʼaxten k-aʼalik le máaxoʼob tu xíimbaltaj Pablo tu yotochoʼoboʼ maʼatech u meyajkoʼob Dios?

⁵ Ka máan kʼiineʼ, jujuntúul tiʼ le máaxoʼob tu kʼamoʼob le maʼalob péektsiloʼ kʼuch u beetubaʼob ancianoʼob, yéetel letiʼe máaxoʼob tʼaʼanoʼob tumen Pablo utiaʼal ka xiʼikoʼob Miletooʼ. Pabloeʼ tu yaʼalajtiʼob bix úuchik u kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ: «Maʼ jáaw in [kʼaʼaytikteʼex] le baʼaloʼob utiaʼal a wutsileʼexoʼ, táan in kaʼansikeʼex tu táan máakoʼob yéetel ta wotocheʼex». Jujuntúul máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ Pabloeʼ chéen letiʼe sukuʼunoʼob ku bin u xíimbalt kaʼach utiaʼal u líiʼsik u yóoloʼoboʼ. Baʼaleʼ le tʼaan «táan in kaʼansikeʼex tu táan máakoʼob yéetel ta wotocheʼex[oʼ]» maases táan u tʼaan tiʼ u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tiʼ le máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Diosoʼ. Lelaʼ k-aʼalik beyoʼ tumen letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tiʼ le judíoʼoboʼ bey xan tiʼ le maʼ judíoʼoboʼ [tin chúukaʼan kʼaʼaytaj le maʼalob péektsiloʼ, NM] [yéetel] tsʼoʼok in waʼaliktiʼob unaj u kʼexikoʼob u tuukuloʼob tu táan Jajal Dios yéetel u yoksaj óoltikoʼob Yuumtsil Jesucristo». Tumen kʼaʼabéet kaʼach u kʼexik u tuukuloʼob yéetel u tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Jesuseʼ, ku yeʼesikeʼ le máakoʼobaʼ maʼ táan kaʼach u meyajtkoʼob Diosiʼ (Hch. 20:20, 21).

⁶ Tiʼ upʼéel libro ku tʼaan tiʼ le baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ, utúul máak jach ku xakʼaltik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ tu yaʼalaj yoʼolal Beetaʼanoʼob 20:20: «Pabloeʼ tsʼoʼok kaʼach u máan óoxpʼéel jaʼaboʼob yanak Éfeso. Tsʼoʼok  kaʼach u xíimbaltik tuláakal le najoʼoboʼ, wa tsʼoʼok u kʼaʼaytaj tiʼ tuláakal le máakoʼoboʼ (versículo 26). * Teʼ tekstoaʼ tiʼ ku yaʼalaʼal unaj u kʼaʼaytaj máak joonaj joonailiʼ yéetel teʼ tuʼux muchʼukbal le máakoʼoboʼ». Kex wa tu xíimbaltaj tuláakal le najoʼob wa maʼeʼ, Pabloeʼ u kʼáat kaʼach ka kʼaʼajsaʼak tumen le ancianoʼob le kʼaʼaytaj tu beetoʼ yéetel le utsiloʼob tu taasaj úuchik u beetik lelaʼ. Lucaseʼ tu yaʼalaj: «Tuláakal le máaxoʼob kajaʼanoʼob Asiaoʼ tu yuʼubajoʼob u maʼalob péektsil Jesús, le judíoʼoboʼ bey xan le maʼ judíoʼoboʼ» (Hch. 19:10). ¿Tuláakal wa u máakiloʼob le kaajoʼob yanoʼob Asia tu chʼenxikintoʼob le maʼalob péektsiloʼ? Le baʼax úuchaʼ, ¿baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ?

7. ¿Bix úuchik u yojéelkoʼob uláakʼ máakoʼob le baʼax tu kʼaʼaytaj Pablooʼ?

⁷ Yaʼab máakoʼobeʼ tu kʼamoʼob le kʼaʼaytaj tu beetaj Pablo joonaj joonailoʼ bey xan teʼ tuʼux ku muchʼikuba le máakoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ yaʼab tiʼ le máakoʼobaʼ binoʼob kajtal táanxel kaajoʼob yoʼolal u negocioʼob, utiaʼal u xíimbalkoʼob u láakʼtsiloʼob wa chéen tumen utstuyichoʼob u kajtaloʼob tiʼ mejen kaajoʼob, jeʼex u beetik yaʼab máakoʼob bejlaʼeʼ. Tsʼoʼoleʼ, uláakʼoʼobeʼ ku binoʼob kaʼach Éfeso meyaj wa yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob. Maʼ xaaneʼ teʼeloʼ tiʼ tu kʼaj óoltoʼob Pabloiʼ wa tiʼ tu yuʼuboʼob u kʼaʼaytajiʼ. ¿Baʼax túun tu beetoʼob ka suunajoʼob tu yotochoʼob? Le máaxoʼob tu kʼamoʼob le maʼalob péektsiloʼ tu kʼaʼaytoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob, yéetel le máaxoʼob maʼ tu kʼamoʼoboʼ maʼ xaaneʼ tu tsikbaltoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax tu yuʼuboʼoboʼ. Beyoʼ u láakʼtsiloʼob, u vecinoʼob yéetel le máaxoʼob ku maanoʼoboʼ jeʼel u páajtal kaʼach u kʼamikoʼob le maʼalob péektsiloʼ (ket yéetel Marcos 5:14). Le baʼax úuchaʼ, ¿baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal le utsiloʼob jeʼel u taasik le u kʼubik u yóol máak kʼaʼaytajoʼ?

8. Maʼ xaaneʼ, ¿bix kʼuch ojéeltbil le maʼalob péektsil teʼ kaajoʼob yanoʼob Asiaoʼ?

⁸ Yoʼolal le kʼaʼaytaj tu beetaj tu kaajil Efesooʼ, Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Jeʼekʼabten jumpʼéel kóokoch joolnaj utiaʼal u meeyjul Yuumtsil» (1 Cor. 16:8, 9). ¿Bix úuchik u jeʼepajal upʼéel kóokoch joolnaj tiʼ Pablo? Tumen le kʼaʼaytaj tu beetaj Efesooʼ tu tsʼáaj u páajtalil u kʼaj óoltaʼal Jéeoba tumen uláakʼ máakoʼob. Koʼox ilik baʼax úuch tu kaajiloʼob Colosas, Hierápolis yéetel Laodicea. ¿Bix ojéeltaʼabik le maʼalob péektsil tu kʼaʼaytaj Pablo wa mix utéen bin teʼ kaajoʼobaʼ? Maʼ xaaneʼ yéetel u yáantaj Epafras, máax kajaʼan kaʼach tiʼ upʼéel tiʼ le kaajoʼobaʼ (Col. 2:1; 4:12, 13). Kex maʼatech u yaʼalaʼal teʼ Bibliaoʼ, maʼ xaaneʼ Epafraseʼ tu beetuba  utúul disipulo le ka tu yuʼubaj u kʼaʼaytaj Pablo le tiaʼan kaʼach Efesooʼ. Ka máan kʼiineʼ, maʼ xaaneʼ túuxtaʼab Epafras kʼaʼaytaj tiʼ u yéet luʼumiloʼob tumen Pablo (Col. 1:7). Maʼ xaan xaneʼ le kʼaʼaytaj tu beetaj Pablo le tiaʼan kaʼach Efesooʼ kʼuch ojéelbil tiʼ kaajoʼob jeʼex Filadelfia, Sardis yéetel Tiatira.

9. 1) ¿Baʼax jach u kʼáat u beet kaʼach Pablo? 2) ¿Máakalmáak u tekstoi le jaʼab 2009?

⁹ Le oʼolaleʼ u ancianoiloʼob Efesoeʼ jeʼel kaʼach u yaʼalkoʼob jaaj le ka tu yaʼalaj Pablo maʼ tu táan óoltik kaʼach u kuxtal, yéetel utiaʼal letiʼeʼ minaʼan u tojol tumen u kʼáat kaʼach u tsʼoʼokbes le meyaj tsʼaʼabtiʼ tumen Cristooʼ; tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj yaan u chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. Teʼ versiculoaʼ tiʼ jóoʼsaʼab u tekstoi le jaʼab  2009: Koʼoneʼex chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ (Hch. 20:24, NM).

Bejlaʼeʼ k-chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ

10. ¿Bix k-ojéeltik tak toʼon unaj k-chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ?

¹⁰ U chúukaʼan kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ, maʼ chéen tiʼ le apostoloʼob aʼalaʼab ka u beetoʼoboʼ. Le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaleʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ quinientos disipuloʼob muchʼukbaloʼob Galilea: «Xeeneʼex túun tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka a beeteʼexoʼob j-kaambaloʼob; yéetel tsʼaʼex u yokjaʼob tu kʼaabaʼ le Taataoʼ, le Paaloʼ yéetel le Kiliʼich [muukʼoʼ], yéetel kaʼanseʼexoʼob u tsʼoʼokbesoʼob tuláakal baʼax in waʼalmaj tiʼ teʼex». Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ unaj xan u tsʼoʼokbesaʼal tumen le máaxoʼob meyajtik Dios bejlaʼoʼ, tumen letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Ojéelteʼexeʼ teneʼ tiʼ yanen ta wéeteleʼex tuláakal kʼiinoʼob tak tu xuul yóokʼol kaab» (Mat. 28:19, 20).

11. ¿Baʼax oʼolal jach kʼaj óolaʼan u j-jaajkunajoʼob Jéeoba?

¹¹ Toʼoneʼ mantatsʼ k-ilik tsʼoʼokbesik yéetel kiʼimak óolal le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ yéetel k-ilik chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. Lelaʼ k-beetik joonaj joonai jeʼex tu yaʼalil Pablo tiʼ u ancianoiloʼob Efesooʼ. Teʼ libro tu jóoʼsaj David Stewart, tu jaʼabil 2007, yoʼolal le kʼaʼaytaj ku beetaʼaloʼ tu yaʼalaj: «Ichil le baʼax ku kaʼansaʼal tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ táakaʼan le u yaʼalaʼaltiʼob u kʼaʼananil u kʼaʼaytajoʼob, maʼ chéen ka máanak u tsoloʼob wa baʼax tu táan yaʼab máakoʼobiʼ. Yaʼab u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ jach utstutʼaan u kʼaʼaytikoʼob le maʼalob péektsil tiʼ tuláakal máakoʼ». Le máakaʼ tu yaʼalaj xan: «Tu jaʼabil 1999 tin beetaj upʼéel censo tiʼ kaʼapʼéel noj kaajoʼob yanoʼob tu chikʼinil Europa. Chéen kaʼatúul wa kantúul tiʼ cada cien máakoʼobeʼ tu yaʼaloʼob tsʼoʼok u xíimbaltaʼaloʼob tumen utúul tiʼ le máakoʼob yanoʼob tiʼ le religión ku kʼaabaʼtik los Santos de los Últimos Días wa le “mormonoʼoboʼ ”. Baʼaleʼ, setenta tiʼ cada cien máakoʼobeʼ tu yaʼaloʼob tsʼoʼok u xíimbaltaʼaloʼob tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba, yéetel yaʼab tiʼ letiʼobeʼ maʼ chéen utéeniʼ».

12. 1) ¿Baʼaxten mantatsʼ táan k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil tiʼ le máakoʼoboʼ? 2) Tsikbalt wa yaan máax a kʼaj óol tu kʼexaj u tuukul yéetel tu kʼamaj le maʼalob péektsiloʼ.

¹² Bey xan jeʼel u yaʼalik le máakoʼob yanoʼob teʼ tuʼux k-kʼaʼaytajoʼ. Yéetel toʼoneʼ tsʼoʼok k-táakpajal xan tiʼ le nojoch meyajaʼ. Ken jóoʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ yéetel jejeláas máakoʼob k-tʼaan. Yanoʼobeʼ kex yaʼab utéenel tsʼoʼok k-xíimbaltkoʼobeʼ maʼ u kʼáat u yuʼuboʼoniʼ. Uláakʼoʼobeʼ tsʼoʼok u yóotikoʼob tsikbal u chan súutuk t-éetel bey xan k-xokiktiʼob upʼéel teksto tiʼ le Bibliaoʼ. Yaan xaneʼ tsʼoʼok u yóotikoʼob ka maas tsikbalnakoʼon tu yéeteloʼob yéetel tsʼoʼok u kʼamikoʼob le maʼalob péektsiloʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax tsʼoʼok k-ilik u yúuchul ikil k-chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. U jaajileʼ, yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼob bejlaʼeʼ, maʼ u kʼáat kaʼach u yojéeltoʼob mix baʼal tiʼ Diosiʼ. Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ yaan upʼéel talamil tu aktáantoʼob wa utúul tiʼ u láakʼtsiloʼob, le oʼolal tu kʼamoʼob le maʼalob péektsiloʼ. Kex maʼ yaʼab máakoʼob kʼamik le maʼalob péektsiloʼ, maʼ unaj u xuʼulul a kʼaʼaytajiʼ. Kʼaʼajaktecheʼ maʼ tuláakal máak ken u yóot u kʼam le maʼalob  péektsiloʼ. Dioseʼ maʼ u kʼáat ka xuʼuluk k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil yéetel kiʼimak óolaloʼ.

Maʼ k-ojel tuʼux kun jóokʼol le baʼax t-pakʼoʼ

13. Kex maʼ t-tsʼáaik cuentaeʼ, ¿baʼax utsiloʼob jeʼel u taasik le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ?

¹³ Kex tumen Pablo tu yáantaj yaʼab máakoʼob utiaʼal ka u beetubaʼob disipuloʼob tiʼ Jesuseʼ, uláakʼoʼobeʼ tu beetubaʼob disipuloʼob chéen yoʼolal u tsikbalil u kʼaʼaytaj Pablo. Teʼ kʼiinoʼobaʼ bey xan u yúuchloʼ. Tuláakloʼoneʼ k-tsʼáaik k-óol kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ yéetel k-ilik k-áantik uláakʼ máakoʼob. K-kʼaʼaytaj xan tiʼ k-láakʼtsiloʼob, k-vecinoʼob, k-éet meyajoʼob yéetel k-éet xookoʼob. ¿Tu séebaʼanil wa k-ilik le utsiloʼob ku taasik le meyaj k-beetkoʼ? Maʼatech, yaan kʼiineʼ ku chan xáantal ken kʼuchuk tu puksiʼikʼal le máakoʼ tak ken káajak u beetik le baʼax ku kankoʼ. Yéetel kex maʼ tu joʼopʼol u meyajtkoʼob Dioseʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u tsikbaltkoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax t-tsikbaltaj tiʼoboʼ, tiʼ baʼax k-creertik wa tiʼ bix k-kuxtal. Jach beyoʼ, kex maʼ t-tsʼáaik cuentaeʼ le semilla t-pakʼoʼ jeʼel u jóokʼol tu puksiʼikʼal yaanal máakeʼ.

14, 15. ¿Baʼax utsil tu taasaj le úuchik u kʼaʼaytaj utúul sukuʼun tiʼ utúul u yéet meyaj?

¹⁴ Tuukulnakoʼon tiʼ baʼax úuch tiʼ Ryan yéetel Mandi, utúul sukuʼun yéetel u yatan kajaʼanoʼob Florida (Estados Unidos). * Ryaneʼ ku kʼaʼaytaj kaʼach tiʼ utúul u yéet meyaj tiʼ u taal tu luʼumil Indiaiʼ. Le máakoʼ tu yaʼaleʼ jach maʼalob u yilik bix u vestirkuba yéetel bix u tʼaan Ryan. Jujumpʼéel tiʼ le baʼax tu tsikbaltoʼoboʼ letiʼe yaan yil yéetel u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ bey xan tiʼ baʼax ku yúuchul tiʼ máak ken kíimik. Tiʼ upʼéel u kʼiinil eneroeʼ, le máakaʼ tu kʼáataj tiʼ Jenny, u yatan, wa yaan baʼax u yojel yoʼolal u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Letiʼeʼ tu yaʼalaj chéen u yojel ku kʼaʼaytajoʼob joonaj joonai, le oʼolal Jennyeʼ joʼopʼ u kaxtik baʼax ku yaʼalik Internet yoʼolal u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Teʼ Internetoʼ tu kaxtaj le dirección www.watchtower.org yéetel teʼeloʼ máan jujumpʼéel mesoʼob táan u xokik le Bibliaoʼ yéetel uláakʼ jóoʼsaʼaniloʼob utschaj tu yich.

¹⁵ Maʼ sen úuch tiʼ leloʼ Jennyeʼ tu kʼaj óoltaj Mandi, tumen tu kaʼatúulal ku meyajoʼob bey enfermeraʼobeʼ; Mandi túuneʼ tu núukaj le kʼáatchiʼob yaan kaʼach tiʼ Jennyoʼ. Ka máan kʼiineʼ kaʼa tsikbalnajoʼob tiʼ jejeláas baʼaloʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel Jennyeʼ tu yóotaj ka tsʼaʼabak xook tiʼ. Tu séebaʼanil ka joʼopʼ u bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Tu mesil octubreiʼ káaj u kʼaʼaytaj yéetel tu mesil febreroeʼ okjaʼanajiʼ. Jennyeʼ tu yaʼalaj: «Bejlaʼa in kʼaj óol Jéeobaeʼ jach kiʼimak in wóol yéetel yaan u beelal in kuxtal».

16. Le baʼax tu beetaj Ryanoʼ, ¿baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal le utsiloʼob ku taasik le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ?

¹⁶ Ryaneʼ mix utéen tu tuklaj wa le baʼax tu tsikbaltaj tiʼ u yéet meyajoʼ yaan kaʼach u beetik u kʼaj óoltaʼal Jéeoba tumen yaanal máak. Jeʼex k-ilkoʼ, Ryaneʼ tu yilaj le utsiloʼob ku taasik u chúukaʼan kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ maʼ bey kun úuchul t-éeteliʼ. Maʼ xaaneʼ k-tsikbal yéetel k-éet meyajoʼob, k-éet xookoʼob wa yéetel uláakʼ máakoʼob, baʼaleʼ kex maʼ k-ojéeltkeʼ le baʼax k-kʼaʼaytikoʼ jeʼel u kʼuchul tu puksiʼikʼal yaanal máakeʼ. Jeʼex Pablo mix utéen tu yojéeltaj baʼax utsiloʼob tu taasaj le úuchik u kʼaʼaytajoʼ, toʼon xaneʼ maʼ xaaneʼ maʼ ken k-ojéelt le utsiloʼob ku taasik le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ (xokaʼak Beetaʼanoʼob 23:11; 28:23). Le oʼolaleʼ, ¿máasaʼ maʼ unaj u xuʼulul k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ?

17. ¿Baʼax tsʼoʼok a chʼaʼatuklik a beet teʼ jaʼab 2009?

¹⁷ Teʼ jaʼab 2009 maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil joonaj joonailoʼ yéetel uláakʼ tuʼuxoʼoboʼ. Beyoʼ, jeʼex Pabloeʼ yaan k-aʼalik maʼatech k-táan óoltik k-kuxtal yéetel bey minaʼan u tojoleʼ, tumen k-kʼáat k-tsʼoʼokbes le meyaj tsʼaʼabtoʼon tumen Cristooʼ yéetel k-kʼáat chúukaʼan kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?

• Pedro, Pablo yéetel uláakʼ disipuloʼobeʼ, ¿bix úuchik u chúukaʼan k-kʼaʼaytikoʼob le maʼalob péektsiloʼ?

• Kex maʼ k-tsʼáaik cuentaeʼ, ¿baʼax utsiloʼob jeʼel u taasik le kʼaʼaytaj k-beetkoʼ?

• ¿Máakalmáak u tekstoi le jaʼab 2009, yéetel baʼaxten ka tuklik maʼalob utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytaj?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 19]

U tekstoi le jaʼab 2009: Koʼoneʼex chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ (Hechos 20:24).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 17]

U ancianoiloʼob Efesoeʼ u yojloʼobeʼ Pabloeʼ suuk kaʼach u kʼaʼaytaj joonaj joonai

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 18]

¿Baʼax utsiloʼob jeʼel u taasik wa k-chúukaʼan kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ?