¿Baʼaxten unaj k-kʼáatik áantaj yéetel bix unaj k-beetik?

TÁANIL tiʼ u beetik le Luʼumaʼ, Jéeobaeʼ tu beetaj u yáax Hijo utiaʼal áantik u beet u maasil baʼaloʼoboʼ (Pro. 8:22, 23, 30; Juan 1:3). Le ka beetaʼab le yáax wíinikoʼob tumen Diosoʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Chupeʼex le yóokʼol kaaboʼ, méekʼtanteʼex xan» (Gén. 1:28). Jeʼex túun k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ tu kʼubéentaj tiʼ le wíinikoʼob ka u sutoʼob paraísoi tuláakal le Luʼumaʼ. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ, Jéeoba yéetel u kaajaleʼ utstutʼaan u tsʼáaikoʼob meyaj u beet u maasil.

¿Baʼax táakaʼan ichil lelaʼ? ¿Baʼaxten le ancianoʼoboʼ unaj u kʼáatkoʼob ka áantaʼakoʼob utiaʼal u beetik u meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ? ¿Bix unaj u beetkoʼob?

¿Baʼax táakaʼan ichil u kʼáataʼal áantaj?

Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ ken u kʼáat máak áantajeʼ ku «tsʼáaik páajtalil tiʼ wa máax utiaʼal u beetik wa baʼax meyajil tu kʼaabaʼ» (Diccionario de uso del español, de María Moliner). Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ, utiaʼal u páajtal u beetik máak wa baʼax meyajileʼ kʼaʼabéet u kʼáatik áantaj yéetel u tsʼáaik u páajtalil utiaʼal ka beetaʼak.

Le sukuʼunoʼob ku tsʼaʼabal meyaj u beetoʼob teʼ múuchʼuliloʼ unaj u yilik u beetkoʼob tubeel, u tsʼáaikoʼob ojéeltbil bix u bin le meyajoʼ yéetel u kʼáatkoʼob tiʼ le máax tsʼáatiʼob bix unaj u beetkoʼoboʼ. Kex beyoʼ, le máax tsʼáaik meyaj beetbiloʼ letiʼ kun kʼubik cuenta tu yoʼolal, le oʼolal unaj  u yilik wa táan u beetaʼal yéetel unaj u yáantaj wa ku kʼaʼabéettal. Baʼaleʼ, maʼ xaaneʼ yaan máaxeʼ jeʼel u tuklikeʼ: «¿Baʼaxten unaj u kʼáatik máak áantaj wa jeʼel u páajtal u beetik chéen tu juunaleʼ?».

Baʼax oʼolal unaj u kʼáatik máak ka áantaʼak

Tuukulnakoʼon tiʼ le ka tu beetaj Jéeoba u yáax Paal yéetel ka tu tsʼáa u páajtalil tiʼ utiaʼal u múul beetikoʼob u maasil baʼaloʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tu yoʼolal [Jesuseʼ,] Jajal Dioseʼ tu beetaj tuláakal baʼax yaan teʼ kaʼanoʼ yéetel teʼ luʼumoʼ, le baʼaloʼob maʼ tu yilaʼaloʼoboʼ bey xan le baʼaloʼob ku yilaʼaloʼoboʼ» (Col. 1:16). Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal kaʼach u beetik tuláakal baʼal chéen tu juunaleʼ, baʼaleʼ tu tsʼáaj u páajtalil tiʼ u Hijo u yuʼubik le kiʼimak óolal ku taasik u beetaʼal upʼéel meyajoʼ (Pro. 8:31). Lelaʼ tu yáantaj Jesús u maas kʼaj óolt u modos Dios. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ, teʼ kʼiinoʼob ka kaʼansaʼab Jesús tumen u Taataoʼ.

Ka taal Jesucristo way Luʼumeʼ tu tsʼáaj xan meyaj u beet u disipuloʼob. Baʼaleʼ jujumpʼíitil úuchik u kaʼansik u disipuloʼob. Yáaxeʼ tu túuxtaj le doce apostoloʼob kʼaʼaytajoʼ, ka tsʼoʼokeʼ ka tu túuxtaj uláakʼ 70 utúulul (Luc. 9:1-6; 10:1-7). Bey túunoʼ ken kʼuchuk yiknal le máakoʼoboʼ ku maas áantkoʼob u kʼaj óoltoʼob le baʼax tsʼoʼok u yáax uʼuyikoʼoboʼ. Le ka suunaj teʼ kaʼanoʼ Jesuseʼ, tu pʼataj upʼéel nojoch meyaj u beet u disipuloʼob: u kʼaʼaytikoʼob le maʼalob péektsil tuláakal yóokʼol kaaboʼ (Mat. 24:45-47; Hch. 1:8).

Jeʼex tu beetil Jesuseʼ le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ tu kaʼansoʼob uláakʼ máakoʼob utiaʼal ka áantaʼakoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteo: «Le baʼax tsʼoʼok a wuʼuyik in waʼalik tu táan yaʼabkach j-jaajkunajoʼoboʼ, kʼubéent tiʼ máakoʼob ku páajtal a kʼubik a alab óolal tiʼob, máaxoʼob ku páajtal xan u kaʼansikoʼob tiʼ uláakʼoʼob» (2 Tim. 2:2). Jeʼex túun k-ilkoʼ, le máaxoʼob úuch káajak u meyajtkoʼob Diosoʼ unaj u kaʼanskoʼob u maasil, beyoʼ ken tsʼoʼokokeʼ jeʼel xan u páajtal u kaʼanskoʼob uláakʼoʼobeʼ.

Le ancianoʼob ku kʼáatkoʼob ka áantaʼakoʼob u beet u meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, ku tsʼáaikoʼob tiʼ u maasil u páajtalil u yuʼubkoʼob le kiʼimak óolal ku taasik u yúuchul kaʼansaj yéetel u beetaʼal uláakʼ meyajoʼ. Chéen tu juunal máakeʼ yaʼab baʼaloʼob maʼ tu páajtal u beetik, le oʼolal le ancianoʼoboʼ unaj u kʼáatkoʼob ka áantaʼakoʼob tumen uláakʼ sukuʼunoʼob tiʼ le meyajoʼob tsʼaʼantiʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le ojéelajoʼ tiʼ yaan yéetel le kabal óoloʼoboʼ» (Pro. 11:2). Wa kabal u yóol máakeʼ yaan u tsʼáaik cuenta yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal u beetik. Le máax ku yilik u beetik tuláakal baʼal chéen tu juunaleʼ, jeʼel u sen kaʼanaleʼ yéetel jeʼel u pʼáatal minaʼan tiempo tiʼ utiaʼal u máansik yéetel u familiaeʼ. Le oʼolal maʼalob ka u kʼáat áantaj. Jeʼex le u coordinadoril le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u kʼáatik tiʼ uláakʼ ancianoʼob ka u xakʼaltoʼob u juʼuniloʼob u taakʼinil le múuchʼuliloʼ. Beyoʼ le uláakʼ ancianoʼoboʼ yaan u yilkoʼob bajux yaan teʼ múuchʼuliloʼ.

U jaajileʼ u tsʼaʼabal tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob u beetoʼob wa baʼax meyajileʼ ku yáantaj utiaʼal u kanik u beetoʼob tubeel, baʼaleʼ ku yáantik xan le máax kʼubéentik le meyajoʼ utiaʼal ka u yil baʼax meyajiloʼob jeʼel u páajtal u beetik utúul sukuʼuneʼ. Ken tsʼaʼabak tumen le ancianoʼob ka beetaʼak uláakʼ meyajoʼob tumen le siervo ministerialoʼoboʼ ku meyaj utiaʼal «u yilaʼal wa maʼaloboʼob utiaʼal le meyajoʼ» (1 Tim. 3:10).

Le ancianoʼob xanoʼ, ken u tsʼaʼob tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob u beetoʼob wa baʼax meyajileʼ ku yeʼeskoʼob ku confiaroʼob tiʼ letiʼob. Pabloeʼ tu kaʼansaj Timoteo le ka tu bisaj kʼaʼaytaj tu yéeteloʼ. Letiʼ yéetel Timoteoeʼ tu bisubaʼob jach maʼalob, le oʼolal tu yilaj Timoteo bey u hijoeʼ (1 Tim. 1:2).  Jéeoba xan yéetel Jesuseʼ bey úuchik u bisikubaʼob le táan u múul beetkoʼob tuláakal baʼaloʼ. Le ancianoʼob xanoʼ jeʼel u kʼaj óoltkoʼob maʼalob uláakʼ sukuʼunoʼob le ken u tsʼáatiʼob meyaj u beetoʼobeʼ.

¿Baʼaxten yanoʼobeʼ maʼatech u kʼáatkoʼob ka áantaʼakoʼob?

Yaan ancianoʼobeʼ, kex u yojloʼob le utsiloʼob ku taasik u chaʼik u yáantaʼaloʼob tiʼ u meyajoʼobeʼ, maʼatech u kʼáatkoʼob tumen ku tuklikoʼobeʼ jeʼel u peʼerkoʼob le páajtalil tsʼaʼantiʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼob chéen letiʼob unaj u beetkoʼob tuláakal le meyajoʼ. Baʼaleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ Jesuseʼ, táanil tiʼ u bin kaʼaneʼ tu kaʼansaj u disipuloʼob u kʼaʼaytoʼob le maʼalob péektsiloʼ, kex u yojel maas nojoch le meyaj ken u beetoʼoboʼ (Mat. 28:19, 20; Juan 14:12).

Maʼ xaaneʼ utúul ancianoeʼ tu tsʼáaj upʼéel meyaj beetbil tumen utúul sukuʼun, baʼaleʼ maʼ beetaʼab tubeeliʼ, le oʼolal ku tuklik letiʼ unaj u beetik utiaʼal ka jóokʼok maʼalobil yéetel ka séeb tsʼoʼokok. Baʼaleʼ, koʼox ilik bix u tuukul kaʼach Pablo. Letiʼeʼ u yojleʼ maʼalob ka u kʼáat máak ka áantaʼak, baʼaleʼ u yojel xaneʼ le máaxoʼob kun áantikoʼ yaan horaeʼ maʼ ken u beetoʼob le meyaj jeʼex u kʼáat letiʼoʼ. Jeʼex le ka yáax bin kʼaʼaytaj tiʼ yaʼab kaajoʼobeʼ, tu kaʼansaj Marcos utiaʼal áantik, baʼaleʼ le ka tu yilaj tsʼoʼok suut tu yotocheʼ, maʼ xaaneʼ lúub u yóol (Hch. 13:13; 15:37, 38). Baʼaleʼ, leloʼ maʼ tu beetaj u tuklik maʼ ken u kaʼans uláakʼoʼobiʼ. Jeʼex tsʼoʼok k-aʼalikoʼ tu bisaj Timoteo kʼaʼaytaj tu yéetel, baʼaleʼ le ka tu yilaj jeʼel u páajtal u beetik u maasil meyajoʼobeʼ, tu pʼataj Éfeso yéetel tu yaʼalajtiʼ ka u tsʼáa jujuntúul sukuʼunoʼob u beet u ancianoiloʼob yéetel u siervo ministerialoʼob (1 Tim. 1:3; 3:1-10, 12, 13; 5:22).

Bejlaʼa xaneʼ le ancianoʼoboʼ maʼ unaj u xuʼulul u kaʼansikoʼob le sukuʼunoʼob chéen tumen utúul tiʼ letiʼobeʼ maʼ tu beetaj tubeel le meyaj tsʼaʼab u beetoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ jach maʼalob ka kaʼansaʼak u maasil u beet uláakʼ meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax unaj u chʼaʼabal en cuentai táanil tiʼ u tsʼaʼabal upʼéel meyaj tiʼ utúul sukuʼun?

Baʼax unaj u chʼaʼabal en cuentai

Táanil tiʼ u tsʼaʼabal upʼéel meyaj u beet utúul sukuʼuneʼ, unaj u yilaʼal wa jeʼel u páajtal u beetkeʼ. Teʼ yáax siglooʼ le apostoloʼoboʼ tu yéeyoʼob «siete xiiboʼob [...] ku yúuchul tʼaan maʼalob tu yoʼolaloʼob, yaan u naʼatoʼob yéetel chuup u kuxtaloʼob yéetel [kiliʼich muukʼ]» utiaʼal u tʼoxkoʼob baʼal jaantbil tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Jerusalenoʼ (Hch. 6:3). Le oʼolaleʼ wa ka tsʼáaik upʼéel meyaj u beet utúul sukuʼun maʼ suuk u tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼeʼ, maʼ xaaneʼ maʼ ken u beete. Le beetikeʼ ken káajakeʼ maʼalob ka a tsʼáa u beet baʼaxoʼob maʼ sen nuuktakiʼ, wa ka wilik ku beetik tubeeleʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a tsʼáaik uláakʼ meyajoʼob maas nuuktak tiʼeʼ.

Baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼaxoʼob unaj u chʼaʼabal en cuentai. Cada utúul sukuʼuneʼ yaanal bix u modos yéetel yaanal baʼax jeʼel u páajtal u beetkeʼ. Maʼ xaaneʼ utúul sukuʼun jach jatsʼuts u modoseʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaltiʼ ka u beet u acomodadorileʼ, baʼaleʼ uláakʼeʼ yoʼolal bix u kanáantik u beetik u meyajeʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u yaʼalaʼaltiʼ ka u yáant u secretarioi le múuchʼuliloʼ. Wa utúul kiik jach u yojel u adornart ichil u yotocheʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel yaʼalaʼaltiʼ ka u adornart le tuʼux kun beetbil u Kʼaʼajsajil kíimik Cristooʼ.

Baʼaleʼ le máax tsʼáaik utúul sukuʼun u beet upʼéel meyajeʼ kʼaʼabéet u yaʼaliktiʼ bix unaj u beetik. Juan Bautistaeʼ táanil tiʼ u túuxtik jujuntúul  máakoʼob tu yiknal Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob baʼax taak u yojéeltik yéetel bix unaj u kʼáatkoʼobtiʼ (Luc. 7:18-20). Ka tu yaʼalaj xan Jesús tiʼ u disipuloʼob ka u moloʼob u yalab le janal ka tsʼoʼok u tséentik le yaʼabach máakoʼobeʼ, tu chaʼaj u beetkoʼob le bix ku tuklikoʼob maas maʼalobeʼ (Juan 6:12, 13). Utiaʼal u jóokʼol maʼalobil upʼéel meyajeʼ unaj u chʼaʼabal en cuentai tiʼ máax ku tsʼaʼabal u beete. Tsʼoʼoleʼ le máax tsʼáaik le meyaj yéetel le máax kun beetikoʼ unaj u tsikbalkoʼob baʼax ku páaʼtaʼal yéetel le meyajoʼ, yéetel cada wa baʼax kʼiineʼ unaj u tsikbalkoʼob bix u bin. Unaj xan u tsikbaltkoʼob baʼax jeʼel u páajtal u beetik chéen tu juunal le sukuʼun kun áantajoʼ. Wa yaan u yaʼalikoʼob baʼax kʼiin ken tsʼoʼokok le meyajoʼ, maʼ xaaneʼ le máax kun beetkoʼ jeʼel u yaʼalik wa jeʼel u páajtal u beetkeʼ, beyoʼ maʼ chéen kun aʼalbiltiʼ baʼax kʼiin unaj u tsʼoʼoksikiʼ.

Le sukuʼun ku tsʼaʼabaltiʼ u beet wa baʼax meyajiloʼ, unaj u tsʼaʼabal xan tiʼ u tojol wa u nuʼukul u beetik. Tsʼoʼoleʼ maʼalob xan ka tsʼaʼabak u yojéelt u maasil tsʼoʼok u tsʼaʼabal tiʼ wa máax sukuʼunil u beet upʼéel meyaj. Jeʼex Jesuseʼ tu táan u maasil u disipuloʼob tu tsʼáaj tiʼ Pedro «u llaveiloʼob u [reinoi] kaʼan» (Mat. 16:13-19). Yaan kʼiin xaneʼ maʼalob ka tsʼaʼabak u yojéelt le múuchʼulil tsʼoʼok u tsʼaʼabal wa baʼax meyajil u beet utúul sukuʼunoʼ.

Le anciano xan tsʼáaik wa baʼax meyajil u beet utúul sukuʼunoʼ unaj u yeʼes naʼatil. Wa maʼatech u chaʼik tiʼ le sukuʼun u yilik bix unaj u beetik le meyajoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u beetik u tuklik maʼ u yojel u beeteʼ. Kex yaan kʼiin maʼ ken u kan u beet tubeel le meyajoʼ, wa ku chaʼabal u yilik bix jeʼel u beetik chéen tu juunaleʼ, maʼ xaaneʼ jujumpʼíitileʼ jeʼel u kanik u beet tubeeleʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ kun beetbil u cuentai le meyaj tsʼaʼantiʼoʼ. Jeʼex Jéeobaeʼ, kex tu tsʼáaj u páajtalil tiʼ u Hijo u beetik le meyajoʼoboʼ, letiʼeʼ seguernaj u yilik bix u bin u beetik. Utéenjeakileʼ tu yaʼalajtiʼ: «Koʼox beetik wíinik [...] jeʼel bixoʼoneʼ» (Gén. 1:26). Bey túunoʼ, yéetel baʼaxoʼob ka beetik yéetel ka waʼalikeʼ, eʼes kiʼimak a wóol yéetel le meyaj ku beetik le sukuʼunoʼ. Uláakʼ bix xan jeʼel a wáantikeʼ letiʼe ka kʼáattiʼ bix u bin le meyajoʼ. Wa maʼ maʼalob bix u beetik le meyajoʼ, áant utiaʼal ka u beet tubeel. Maʼ u tuʼubultecheʼ teech ka kʼubik cuenta yoʼolal le meyaj a kʼubéentmaj ka beetaʼakoʼ (Luc. 12:48).

Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u jóoʼskoʼob u yutsil u tsʼaʼabal u beetoʼob wa baʼax meyajil teʼ múuchʼuliloʼ, yéetel lelaʼ upʼéel bix u yeʼesik le ancianoʼob u kʼáat u yáantoʼob u maasiloʼ. U jaajileʼ tuláakal le ancianoʼob unaj u naʼatkoʼob kʼaʼabéet u tsʼáaikoʼob wa baʼax meyajil u beet le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yéetel unaj u yilkoʼob bix maas maʼalob ka u beetoʼob, beyoʼ ku beetkoʼob jeʼex Jéeobaeʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 29]

KEN K-KʼÁAT ÁANTAJEʼ,

• k-tsʼáaik tuʼux u yantal kiʼimak óolal tiʼ u maasil

• maas yaʼab meyaj ku beetpajal

• k-eʼesik yantoʼon naʼat yéetel kabal k-óol

• k-kaʼansik u maasil u beetoʼob le meyajoʼ

• k-eʼesik confiar tiʼ u maasil

BAʼAX UNAJ U CHʼAʼABAL EN CUENTAI

• Ilawil máax jeʼel u páajtal u beetik le meyajoʼ

• Tsoltiʼ tubeel bix unaj u beetik

• Aʼaltiʼ baʼax ku páaʼtaʼal yéetel le meyaj ken u beetoʼ

• Ilawil ka yanak tuláakal baʼax kun kʼaʼabéettal tiʼ

• Ilawil bix u bin le meyajoʼ yéetel líiʼs u yóol

• Maʼ u tuʼubultecheʼ teech ka kʼubik cuenta yoʼolal le meyajoʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]

Ken tsʼaʼabak upʼéel meyaj beetbileʼ unaj xan u yilaʼal bix u bin u beetaʼal