¿Táan wa a xíimbal teʼ bej maas maʼaloboʼ?

APÓSTOL Juaneʼ tu yaʼalaj: «Dioseʼ yaakunaj». Le tʼaanoʼobaʼ ku chíikbesik le u maas jatsʼuts modos Diosoʼ (1 Juan 4:8). Yoʼolal le yaabilaj ku yeʼesik Jéeoba tiʼ wíinikoʼ, jeʼel u páajtal k-natsʼikba tiʼeʼ yéetel k-beetikba u amigoʼon. ¿Yaan wa uláakʼ bix u yáantkoʼon le yaabilaj k-eʼesiktiʼoʼ? Tsʼoʼok u yilaʼaleʼ le baʼaxoʼob yéetel máaxoʼob k-yaabiltkoʼ ku péekskoʼon k-beet baʼax maʼalob wa baʼax kʼaas. Baʼaleʼ le máaxoʼob yaabiltmiloʼon xanoʼ jeʼel u péekskoʼon k-beet baʼax maʼalob wa baʼax kʼaaseʼ. Toʼoneʼ jeʼel u páajtal k-eʼesik yaabilajeʼ tumen beetaʼanoʼon jeʼex Dioseʼ (Gén. 1:27). Le oʼolal apóstol Juaneʼ tu yaʼaleʼ toʼoneʼ k-yaabiltmaj Dios «tumen letiʼeʼ tu yaabiltajoʼon táanil» (1 Juan 4:19).

Kampʼéel tʼaanoʼob u kʼáat u yaʼal yaabilaj

Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le yaabilajoʼ «jumpʼéel bej maas maʼalob» (1 Cor. 12:31, TN, Versión Popular). ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Pablo bey tiʼ le yaabilajoʼ? ¿Tiʼ baʼax yaabilajil táan kaʼach u tʼaan? Utiaʼal k-ilkeʼ koʼox maas xakʼaltik le tʼaan yaabilajoʼ.

Le griegoʼob úuchjeakiloʼ ku meyajtiʼob kampʼéel tʼaanoʼob utiaʼal u tʼaanoʼob tiʼ le yaabilajoʼ: storgué, éros, filía yéetel agápe. Le tʼaan agapeoʼ letiʼe ku meyaj utiaʼal u yaʼalaʼal «Dioseʼ yaakunaj». * William Barclay, utúul profesoreʼ, tu yaʼalaj tu libro Palabras griegas del Nuevo Testamento: «Agape[iʼ] yaan baʼax u yil yéetel u tuukul máak. Maʼ chéen upʼéel yaabilaj ku jáan síijil tu puksiʼikʼal máakiʼ, baʼaxeʼ upʼéel yaabilaj ku chʼaʼatuklik máak u yeʼesik ichil u kuxtal. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ, le yaabilaj agape[oʼ] letiʼ máak chʼaʼatuklik bix ken u yeʼesil». Jeʼex túun k-ilkoʼ agapeiʼ upʼéel yaabilaj chʼaʼatuklaʼan u yeʼesaʼal yoʼolal baʼax ku tukultaʼal maʼalob, baʼaleʼ u puksiʼikʼal máak péeksik u yeʼesej. Kex beyoʼ, maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ maʼ tuláakal bix u yeʼesaʼal yaabilaj maʼalobiʼ. Le oʼolal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ unaj u yeʼeskoʼob yaabilaj jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Wa k-ketik le jach baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan agápe yéetel uláakʼ óoxpʼéel tʼaan ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ le yaabilajoʼ, yaan k-maas k-naʼatik baʼax clasei yaabilaj unaj k-eʼesik ichil k-kuxtal.

Le yaabilaj ku yeʼesaʼal ichil le familiaoʼ

¿Máasaʼ jach jatsʼuts u yantal máak ichil upʼéel familia tuʼux ku yeʼesaʼal yaabilaj? Le tʼaan griego  storgueoʼ ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ le yaabilaj ku yeʼesaʼal tumen máaxoʼob yanoʼob ichil upʼéel familiaoʼ. Toʼon k-meyajtik Dioseʼ k-ilik yaabiltik k-láakʼtsiloʼob, baʼaleʼ jeʼex tu yaʼalil apóstol Pabloeʼ tu tsʼook kʼiinoʼobeʼ le máakoʼoboʼ «maʼ túun yantal u yaakunajoʼob» (2 Tim. 3:1, 3).

Jeʼex tu yaʼaliloʼ, bejlaʼeʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼatech u yeʼesaʼal yaabilaj ichil le familiaoʼ. ¿Baʼaxten yaʼab koʼoleloʼob ku abortaroʼob? ¿Baʼaxten óoliʼ mix máak ku yeʼesik yaabilaj tiʼ u láakʼtsiloʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ? ¿Baʼaxten yaʼab máaxoʼob ku divorciarkubaʼob? Tumen tsʼoʼok u pʼáatal maʼatech u yeʼesaʼal yaabilaj.

Le yaabilaj ku yeʼesaʼal ichil upʼéel familiaoʼ tu puksiʼikʼal máak ku síijil, baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «minaʼan uláakʼ baʼal ku tuus yéetel sen [kʼasaʼan] jeʼel bix u puksiʼikʼal wíinikeʼ» (Jer. 17:9). Le ka tʼaanaj apóstol Pablo tiʼ le yaabilaj kʼaʼabéet u yeʼesik le íichamtsil tiʼ u yatanoʼ, meyajnajtiʼ le tʼaan agapeoʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ letiʼe yaabilaj ku yeʼesik Cristo tiʼ le múuchʼuliloʼ (Efe. 5:28, 29). Lelaʼ letiʼe yaabilaj ku yaʼalik Jéeoba unaj u yeʼesaʼal ichil le familiaoʼ.

Le yaabilaj jeʼelaʼ letiʼ áantik le taatatsiloʼob utiaʼal maʼ u chéen ilkoʼob baʼax maʼ maʼalob ku beetik u paalaloʼoboʼ. Ku yáantkoʼob xan utiaʼal ka u beetoʼob baʼaxoʼob maʼalobtak yéetel ka u tsolkoʼob u nuʼuktiʼob ken kʼaʼabéetchajak (Efe. 6:1-4). Tsʼoʼoleʼ ku yáantkoʼon k-il u kʼaʼananil k-kanáantik k-taataʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ.

Le yaabilaj ku yuʼubik le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ yéetel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ

Le yaabilaj ku yuʼubik utúul máax tsʼokaʼan u beel tiʼ u núupoʼ upʼéel siibal tiʼ Dios u taal (Pro. 5:15-17). Kex beyoʼ le máaxoʼob tsʼíib le Bibliaoʼ maʼ meyajnaj tiʼob le tʼaan griego éros le ka tʼaanajoʼob tiʼ le yaabilaj jeʼelaʼ. ¿Baʼaxten? Úuchjeakileʼ jóoʼsaʼab tiʼ U Pʼíich Tulumil Kanan baʼax oʼolal ku tuklaʼal: «Teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼ xaaneʼ tuláakal máak beetik le baʼax tu beetaj le úuchben griegoʼoboʼ. [Letiʼobeʼ] ku adorarkoʼob kaʼach Eros bey utúul dioseʼ, ku chintaloʼob tu táan yéetel ku kʼubkoʼob siibaloʼob tiʼ. [...] Baʼaleʼ lelaʼ tu beetaj u jach kʼastal baʼax ku beetkoʼob yéetel u binoʼob tu paach u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob. Maʼ xaaneʼ le oʼolal maʼ meyajnaj Eros tiʼ le máaxoʼob tsʼíibt le Bibliaoʼ». Utiaʼal maʼ u yilik máak chéen u jaʼtsil máax utstuyich utiaʼal ka u biskuba tu yéeteleʼ, kʼaʼabéet u yeʼesik le yaabilaj agápe ku taal tiʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-tukle: «¿Le yaabilaj kin weʼesik tiʼ in núupoʼ nuʼuktaʼan wa tumen le yaabilaj agapeoʼ?».

Tu kʼiinil jach táankelem wa x-lóoʼbayan máakeʼ u kʼiiniloʼob jach nojoch u tsʼíibolalil u nupikuba utúul xiib yéetel utúul koʼolel, le oʼolal unaj u beetik máak le baʼax ku yaʼalik le Biblia utiaʼal  maʼ u beetik baʼax kʼaasoʼ (1 Cor. 7:36; Col. 3:5). Le tsʼoʼokol beeloʼ upʼéel siibal ku taal tiʼ Jéeoba; le máaxoʼob meyajtikoʼ bey u yilkoʼoboʼ. Ka tʼaanaj tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ tu yaʼalaj: «Mix máak unaj u jatsik le baʼax nupaʼan tumen Jajal Dioseʼ» (Mat. 19:6). Le oʼolal le tsʼoʼokol beeloʼ maʼ chéen unaj u xáantal tu kʼiinil táankelem máakiʼ, baʼaxeʼ tuláakal u kʼiinil u kuxtal. Wa ku yantal talamiloʼobeʼ, maʼatech k-ilik bix jeʼel k-pʼatikba yéetel k-núupeʼ, baʼaxeʼ k-ilik k-eʼesik jatsʼuts modos utiaʼal k-utskíintik. Lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolaleʼ (Efe. 5:33; Heb. 13:4).

Le yaabilaj ku yeʼesik máak tiʼ u amigoʼoboʼ

¿Máasaʼ jach nak óol wa minaʼan u amigoʼob máak? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yaan [amigoʼobeʼ maas] uts u bisikubaʼob [ke] tiʼ juntúul sukuʼun» (Pro. 18:24). Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-bisba yéetel máaxoʼob utstakoʼob. Lelaʼ bey u yeʼesik le bix úuchik u biskuba David yéetel Jonatán úuchjeakiloʼ (1 Sam. 18:1). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ apóstol Juaneʼ «jach yaabiltaʼan» tumen Jesús (Juan 20:2). Le tʼaan griego filíaoʼ ku suʼutul amigo. Kex k-jach bisikba yéetel jujuntúul sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, 2 Pedro 1:7 ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet k-eʼesik «sukuʼuntsil yaakunaj» (ich griegoeʼ, upʼéel tʼaan ku taal tiʼ fílos [yaabilaj] yéetel adelfós [sukuʼun]), baʼaleʼ ichil le yaabilaj jeʼelaʼ unaj k-eʼesik xan le yaabilaj agapeoʼ. Wa k-kʼáat bisba tubeel yéetel k-sukuʼunoʼobeʼ, kʼaʼabéet k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-il wa le yaabilaj k-eʼesik tiʼ k-amigoʼoboʼ bey jeʼex le ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

Wa k-chaʼik u nuʼuktikoʼon le Bibliaoʼ, maʼ ken k-tratar maʼalobil chéen k-amigoʼob ka tak k-beet bey maʼ táan k-ilik le baʼaloʼob kʼaastak ku beetkoʼoboʼ, baʼaleʼ ka tʼaanakoʼon tu contra tuláakal baʼax ku beetik u maasil. Maʼ ken k-tʼaan maʼalob tu yoʼolal mix máak chéen utiaʼal u amigotkoʼonoʼob. Tsʼoʼoleʼ yaan k-kanáantik maʼ k-bisikba yéetel «le kʼaakʼas éet [xíimbaloʼob] ku kʼaskúuntikoʼob le maʼalob kuxtaloʼ» (1 Cor. 15:33).

Le yaabilajoʼ ku yáantaj utiaʼal u biskuba máak tubeel

Le yaabilaj áantik le cristianoʼob utiaʼal ka u bisubaʼob tubeeloʼ jach yaan u muukʼ. Apóstol Pabloeʼ tu tsʼíibtaj: «Yanakteʼex yaakunaj [agápe] x-maʼ kaʼapʼéel ichil ta baatsileʼex. [...] Unaj a yaabiltikabaʼex ta baatsileʼex yéetel u yaakunajil sukuʼuntsiloʼob» (Rom. 12:9, 10). Jach beyoʼ, le yaabilaj yaan ichil le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ upʼéel yaabilaj «x-maʼ kaʼapʼéel ichil». Maʼ chéen u puksiʼikʼal máak péeksik u yeʼesiʼ, baʼaxeʼ letiʼe baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Baʼaleʼ teʼ versiculoaʼ meyajnaj tiʼ Pablo le tʼaan filadelfíaoʼ, ich mayaeʼ ku suʼutul «unaj a yaabiltikabaʼex ta baatsileʼex», yéetel filóstorgos, upʼéel tʼaan ku taal tiʼ fílos yéetel storgué, leloʼobaʼ ku suʼutloʼob «u yaakunajil sukuʼuntsiloʼob». Jeʼex u yaʼalik utúul máak xokik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, le ka tu yaʼalaj Pablo «unaj a yaabiltikabaʼex ta baatsileʼex[oʼ]», ku yeʼesikeʼ unaj k-eʼesik «jatsʼuts yaabilaj, utsil, chʼaʼa óotsilil yéetel k-meyajtik u maasil». Le ken eʼesaʼak le jatsʼuts modosoʼob u múuchʼ yéetel le yaabilaj agapeoʼ, ku jach maʼalob biskuba le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ (1 Tes. 4:9, 10). Le tʼaan filóstorgos ku suʼutul «yaabiltabaʼex ta baatsileʼex[oʼ]», chéen utéen ku chíikpajal ichil le Bibliaoʼ, letiʼe ken tʼaanak tiʼ bix u biskuba le máaxoʼob yanoʼob ichil upʼéel familiaoʼ. *

Le baʼax péeksik le máaxoʼob meyajtik Dios u bisubaʼob tubeeloʼ letiʼe yaabilaj ku yeʼesik máak ichil u familiaoʼ, le yaabilaj ku yuʼubik yoʼolal u amigoʼoboʼ yéetel le yaabilaj nuʼuktaʼan tumen le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼ chéen ku muchʼkubaʼob utiaʼal ka u máansoʼob upʼéel maʼalob súutukiliʼ, baʼaxeʼ ku muchʼkubaʼob bey upʼéel familia utiaʼal u adorartkoʼob Jéeoba. Tiʼ le ku muchʼkubaʼoboʼ k-aʼaliktiʼob sukuʼunoʼob, tumen k-ilkoʼob bey k-láakʼtsiloʼobeʼ. Tsʼoʼoleʼ k-amigoʼob xan, le oʼolal k-ilik bisikba tu yéeteloʼob jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Bey túunoʼ, maʼ u xuʼulul k-eʼesik le yaabilaj chíikbesik máaxoʼob tsaypachtik Cristooʼ, lelaʼ letiʼ kun áantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba tubeel (Juan 13:35).

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 12]

¿Bix jeʼel a wáantaj utiaʼal u maas eʼesaʼal yaabilaj teʼ múuchʼuliloʼ?