¿Utstatʼaan wa ka kaʼa tsʼaʼabaktech meyaj a beet teʼ múuchʼuliloʼ?

¿YÁAX tsʼaʼan wa tech wa baʼax meyajil a beet teʼ múuchʼulil baʼaleʼ luʼsaʼabtech? Maʼ xaaneʼ tsʼaʼabech a beet a ancianoi, a siervo ministeriali wa ta beetaj a precursori; maʼ xaaneʼ jach tu taasajtech kiʼimak óolal a beetik le meyajoʼobaʼ.

Tumen tsʼoʼok u yantal a jaʼabil, kʼojaʼanchajech wa kʼaʼabéetchaj a kanáantik utúul a láakʼtsileʼ, maʼ xaaneʼ ta waʼalaj maʼ tu páajtal a beetik le meyaj tsʼaʼantech kaʼachoʼ. Wa bey úuchikoʼ, maʼ unaj a tuklik wa mix bikʼin jeʼel u kaʼa tsʼaʼabaltech a beeteʼ (1 Tim. 5:8). Teʼ yáax siglooʼ Felipeiʼ xáanchaj táan kaʼach u beetik u misioneroi, baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ pʼáat kajtal tu kaajil Cesarea, teʼeloʼ tiʼ tu líiʼsaj u paalaliʼ (Hch. 21:8, 9). Ka chʼíij xan David, u reyil u yúuchben kaajil Israeleʼ, tu yuʼubaj maʼ tu páajtal u seguer u beetik le meyaj tsʼaʼantiʼoʼ, ka tu yaʼalaj ka tsʼaʼabak Salomón, u hijo, gobernar tu jeel (1 Rey. 1:1, 32-35). Kex beyoʼ, Jéeobaeʼ maʼ xuʼul u yaabiltik Felipeiʼ mix David. Tak toʼon bejlaʼeʼ k-kʼaʼajsik yéetel yaabilaj le kaʼatúul úuchben máakoʼobaʼ.

Maʼ xaan xaneʼ, yoʼolal wa baʼax maʼ maʼalob ta beetaj wa yoʼolal wa baʼax talmil yanchaj ichil a familiaeʼ, u ancianoiloʼob a múuchʼulileʼ tu yaʼaloʼobtech maʼ tu páajtal u seguer a beetik le meyaj tsʼaʼantechoʼ (1 Tim. 3:2, 4, 10, 12). Maʼ xaaneʼ techeʼ maʼ maʼalob úuchik a wilik le baʼax tu beetoʼoboʼ, le oʼolal maʼ xaaneʼ láayliʼ yaachajaʼan a wóol tu yoʼolaleʼ.

Jeʼel u páajtal u kaʼa tsʼaʼabaltech a beet le meyajoʼ

¿Jeʼel wa u páajtal u kaʼa tsʼaʼabaltech a beet le meyaj tsʼaʼantech kaʼachoʼ? Jeʼeleʼ. Baʼaleʼ wa a kʼáat ka tsʼaʼabaktech tu kaʼatéeneʼ unaj a wilik a beetik tuláakal le baʼax ku kʼáataʼaloʼ (1 Tim. 3:1). ¿Baʼax unaj u péekskech a chukpachte? Letiʼe baʼax yáax péeksech a kʼubaba a meyajt Diosoʼ: a yaabilaj tiʼ letiʼ yéetel a yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Wa letiʼe yaabilaj péekskechoʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktech tu kaʼatéeneʼ, tumen yaʼab baʼaloʼob ta kanaj a beet le ka yáax tsʼaʼabtechoʼ yéetel yaʼab uláakʼ baʼaloʼob tsʼoʼok a kanik desde luʼsaʼaktech.

Kʼaʼajs le baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼob le ka tsʼoʼok u castigarkoʼoboʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Teen Yuumtsil. Maʼ kʼexpajakeniʼ. Le t-oʼolal maʼ xuʼulsaʼakeʼexiʼ u chʼiʼibaleʼex Jacob» (Mal. 3:6). Jéeobaeʼ maʼ xuʼul u yaabiltik le israelitaʼoboʼ yéetel tu yaʼalajtiʼobeʼ yaan u seguer u kʼamikoʼob. Letiʼeʼ láayliʼ xan bey u tuukul ta woʼolaloʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u páajtal a beetik bejlaʼeʼ? Kʼaʼajaktecheʼ maʼatech u tsʼaʼabaltoʼon k-beet upʼéel meyaj chéen tumen k-jach ojel k-beete, baʼaxeʼ tumen jach maʼalob bix k-bisikba yéetel Jéeoba. Le oʼolaleʼ, bejlaʼa maʼ yaʼab meyaj tsʼaʼantech a beet teʼ múuchʼuliloʼ, ilawil a maas muʼukʼaʼankúuntik a fe tiʼ letiʼ.

Utiaʼal u muʼukʼaʼantal a fejeʼ ilawil a maas natsʼkaba tiʼ Jéeoba (Sal. 105:4; 1 Cor. 16:13). Upʼéel baʼax jeʼel u yáantkecheʼ letiʼe ka payalchiʼinakech tu jaajil a wóoloʼ. Ken payalchiʼinakecheʼ aʼal tiʼ Jéeoba baʼax uchaʼantech, bix a wuʼuyikaba yéetel kʼáat u kiliʼich muukʼ. Wa ka beetkeʼ yaan a wuʼuyik maas naatsʼ yanilech tiʼ letiʼ yéetel yaan a maas tsʼáaik a wóol a meyajte (Sal. 62:8; Fili. 4:6, 13). Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkecheʼ letiʼe a xokik le Bibliaoʼ. Bejlaʼa maʼ yaʼab meyaj tsʼaʼantech a beeteʼ, ilawil a maas jóoʼsik tiempo utiaʼal a xook ta juunal wa ich familiai. Wa talam kaʼach a wilik a jóoʼsik u súutukil utiaʼal a xook yéetel a payalchiʼeʼ, ilawil a beetik bejlaʼeʼ.

Techeʼ láayliʼ u j-jaajkunajech Jéeobaeʼ, tumen láayliʼ ka tʼaan tu kʼaabaʼeʼ (Isa. 43:10-12).  Le maas nojoch meyaj jeʼel u tsʼaʼabaltoʼonoʼ letiʼe k-éet meyaj yéetel Diosoʼ (1 Cor. 3:9). K-maas táakpajal teʼ kʼaʼaytajoʼ upʼéel bix jeʼel k-maas muʼukʼaʼankúuntik k-fe bey xan u fe le máax yéetel k-jóoʼloʼ.

Bix jeʼel u xuʼulul yaachajaʼanil k-óoleʼ

Maʼ xaaneʼ, le úuchik u luʼsaʼaltech le meyaj ka beetik kaʼachoʼ tu beetaj u yaatal a wóol wa a suʼlaktal. Maʼ xaaneʼ ku beetik a waʼalik maʼ kʼaas le baʼax ta beetoʼ. Uláakʼ baʼax jeʼel u beetik u yaatal a wóoleʼ letiʼe a tuklik maʼ maʼalob baʼax tu beetaj le ancianoʼob aʼaltech maʼ tu páajtal u seguer a beetik le meyaj tsʼaʼantechoʼ. Baʼaleʼ wa ku seguer a tuukul beyaʼ maʼ kun béeytal a tsʼáaik a wóol utiaʼal ka kaʼa tsʼaʼabaktech, yéetel maʼ ken a kanáantaba utiaʼal maʼ a kaʼa lúubul tiʼ le baʼax beet u luʼsaʼaltechoʼ. Koʼox ilik baʼaxoʼob úuch tiʼ Job, Manasés yéetel José, leloʼobaʼ jeʼel u yáantkoʼon k-luʼs t-tuukul le baʼaxoʼob beetik u yaatal k-óoloʼ.

Job kaʼacheʼ letiʼ ku tʼaan tu kʼaabaʼ uláakʼ máakoʼob tu táan Jéeoba, yéetel ku beetik u juesil tu kaajal (Job 1:5; 29:7-17, 21-25). Baʼaleʼ chéen upʼéel kʼiineʼ tu peʼertaj tuláakal baʼaxoʼob yantiʼ, kʼojaʼanchaji yéetel kíim u paalal; tsʼoʼoleʼ joʼopʼ u yaʼalaʼal yaan baʼax maʼ maʼalob tu beetiʼ. Tu yaʼalaj: «Bejelaʼeʼ le táankelmoʼoboʼ ku cheʼejtikenoʼob» (Job 30:1).

Jobeʼ joʼopʼ u yaʼalik mix baʼal kʼaas u beetmaj tu táan Dios (Job 13:15). Baʼaleʼ ka tsʼoʼokeʼ tu pʼataj tuláakal tu kʼaab Dios, leloʼ tu taasaj utsil tiʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj cuenta kʼaʼabéet u yáantaʼal yoʼolal le bix úuchik u tuukul le ka tu aktáantaj talamiloʼoboʼ (Job 40:6-8; 42:3, 6). Yoʼolal le kabal óolal tu yeʼesajoʼ, tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeoba u kaʼatéen tiʼ le bukaʼaj tu peʼertoʼ (Job 42:10-13).

Maʼ xaaneʼ, tumen lúubech tiʼ upʼéel kʼebaneʼ luʼsaʼabtech le meyaj tsʼaʼantech kaʼach teʼ múuchʼuliloʼ. Maʼ xaan xaneʼ ka tuklik wa jeʼel u perdonarkech Jéeoba bey xan le sukuʼunoʼoboʼ yéetel wa jeʼel u tuʼubskoʼob le baʼax ta beetoʼ. Kʼaʼajaktech baʼax tu beetaj Manasés, utúul tiʼ u reyiloʼob Judá. Letiʼeʼ tu beetaj baʼax kʼaas «tu táan Yuumtsil, ka tu beetaj u sen pʼuʼujul» (2 Rey. 21:6). Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ka kíimeʼ Dioseʼ tu yaʼaleʼ letiʼeʼ utúul rey chúukpaj u yóol u meyajte. ¿Baʼaxten?

Tumen Manaseseʼ tu kʼamaj le castigo tsʼaʼabtiʼoʼ. Letiʼeʼ tu beetaj baʼaxoʼob maʼ utstutʼaan Jéeobaiʼ, le oʼolal chaʼab u bisaʼal tumen le asirioʼoboʼ, kʼaxaʼab yéetel cadenaeʼ ka bisaʼab tu náanach kaajil Babilonia. Baʼaleʼ le tiaʼanoʼ, Manaseseʼ «tu chʼaʼachiʼitaj u kʼaabaʼ Yuumtsil [...], ka tu tʼonkíintaj u yóol tu táan u [Dios] u máanjaʼan chʼiʼibaloʼob. Le ka payalchiʼinajeʼ, uʼuyaʼab u kʼáat óol tumen [Dios]». Jeʼex túun k-ilkoʼ le reyaʼ arrepentirnaji yéetel tu xulaj u beetik baʼaloʼob kʼaastak, le oʼolal perdonartaʼabi (2 Cró. 33:12, 13).

Ken luʼsaʼak le meyajoʼob tsʼaʼan u beet máakoʼ, u suukaʼanileʼ jujumpʼéelil u kaʼa tsʼaʼabal tiʼ máak. Wa ka wilik a beetik tubeel tuláakal le meyaj ku tsʼaʼabaltechoʼ, jujumpʼíitileʼ yaan u tsʼaʼabaltech u maasil. U jaajileʼ leloʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ, tumen yaan talamiloʼob ken a aktáante. Baʼaleʼ wa maʼ u xuʼulul a tsʼáaik a wóol a beeteʼ, ken máanak kʼiineʼ yaan u bintech utsil.

Beoraaʼ tuukulnakoʼon tiʼ baʼax úuch tiʼ José, u hijo Jacob. Diecisiete jaʼaboʼob yantiʼ ka konaʼab tumen u sukuʼunoʼob (Gén. 37:2, 26-28). Letiʼeʼ  maʼ tu tuklaj wa bey kun tratartbil tumen u sukuʼunoʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ xuʼul u meyajtik Diosiʼ, le oʼolal yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, tsʼaʼab tumen u tsʼuulil u kanáant u yotoch (Gén. 39:2). Ka máan kʼiineʼ Joseiʼ kʼalaʼab cárcel; kex beyoʼ chúukpaj u yóol u meyajt Jéeoba, le oʼolal maʼ xuʼul u yáantaʼaliʼ. Le beetik tsʼaʼab jejeláas meyaj u beet teʼ tuʼux kʼalaʼanoʼ (Gén. 39:21-23).

Joseiʼ maʼ u yojel kaʼach wa yaan baʼax oʼolal ku muʼyajiʼ. Letiʼeʼ tu yilaj u meyajtik Dios u maas maʼalobil ku páajtal. Le oʼolal tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeoba u páajtalil u salvartik le kaaj tuʼux kun taal le Chʼiʼibal aʼalaʼanoʼ (Gén. 3:15; 45:5-8). Kex maʼ kun tsʼaabiltoʼon upʼéel jach nojoch meyaj jeʼex le tsʼaʼab tiʼ Joseoʼ, le baʼax úuchtiʼoʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ jach yaan baʼax u yil Jéeoba tiʼ le meyajoʼob ku tsʼaʼabaltoʼonoʼ. Le oʼolal unaj k-beetik jeʼex tu beetil Joseiʼ yéetel unaj k-óotik k-beet jeʼel baʼalak meyajil ka tsʼaʼabaktoʼon tumen Dioseʼ.

Kaambalnen tiʼ le talamiloʼob ka aktáantikoʼ

Job, Manasés yéetel Joseiʼ jach muʼyajnajoʼob. Baʼaleʼ tu yóoxtúulaloʼobeʼ maʼ tu náachkuntubaʼob tiʼ Dios yoʼolal le baʼaxoʼob úuchtiʼoboʼ, baʼaxeʼ tu yilaj u jóoʼskoʼob u yutsil. Kux túun teech, ¿yaan wa baʼax jeʼel a kanik tiʼ le talamil ka aktáantikoʼ?

Ilawil a naʼatik wa yaan baʼax u kʼáat u kaʼanstech Jéeoba. Le táan u muʼyaj Joboʼ joʼopʼ u tuukul chéen tu yoʼolal, ka tak tu tuʼubsaj le baʼax maas kʼaʼananoʼ. Kex beyoʼ, yoʼolal le áantaj tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeoba yéetel yaabilajoʼ tu yutskíintaj bix u tuukul, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Táan kaʼach in waʼalik baʼaxoʼob maʼ tu páajtal in naʼatik» (Job 42:3). Le oʼolaleʼ, wa yaachajaʼan a wóol úuchik u luʼsaʼaltech le meyaj ka beetik kaʼachoʼ, maʼ u maastal a tuukul «tiʼ le unaj [a] tukultikoʼ», baʼaxeʼ «unaj [a] tuukul yéetel kabal óolal» (Rom. 12:3). Kex maʼ ta jach naʼatkeʼ, maʼ xaaneʼ Jéeobaeʼ táan u yáantkech a maas maʼalobkíint baʼaxoʼob ka beetik.

Kʼam le áantaj ku tsʼaʼabaltechoʼ. Maʼ xaaneʼ ka káajeʼ Manaseseʼ tu tuklaj maʼ u náajalmaj le nojoch castigo tsʼaʼabtiʼoʼ. Kex beyoʼ tu kʼamaj, arrepentirnaji yéetel tu pʼataj u beetik baʼax kʼaas. Jeʼel baʼaxak ka tukultik úuchik u luʼsaʼaltech le meyaj ka beetik kaʼach teʼ múuchʼuliloʼ, eʼes kabal óolal «tu táan Yuumtsil, letiʼ túuneʼ bíin u kaʼanalkúuns[sech]» (Sant. 4:10; 1 Ped. 5:6).

Chúukpajak a wóol yéetel yanaktech upʼéel maʼalob tuukul. Yoʼolal le baʼaxoʼob tu muʼyajtoʼ, Joseiʼ jeʼel kaʼach u pʼektik u sukuʼunoʼobeʼ yéetel jeʼel u taaktal u sutik u jeel tiʼobeʼ. Baʼaleʼ maʼ tu beetiʼ, baʼaxeʼ tu yeʼesaj naʼatil yéetel chʼaʼa óotsilil (Gén. 50:15-21). Wa ka wuʼuyik jach lubaʼan a wóoleʼ, yanaktech chúukaʼan óolal, eʼes yantech upʼéel maʼalob tuukul yéetel chaʼa a kaʼansaʼal tumen Jéeoba.

¿Tsʼaʼanech wa kaʼach a beet a ancianoi wa a siervo ministeriali teʼ múuchʼuliloʼ? Wa beyoʼ, óot ka tsʼaʼabaktech uláakʼ meyajoʼob tumen Jéeoba. Muʼukʼaʼankúunt a fe, luʼs ta tuukul le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtakoʼ yéetel eʼes kabal óolal. Óot a beet jeʼel baʼalak meyajil ka tsʼaʼabaktech a beeteʼ. Jéeobaeʼ maʼatech u pʼáatal maʼ u tsʼáaik baʼax u kʼáat «le máaxoʼob ku kuxtaloʼob x-maʼ siʼipil[oʼ], maʼ xan táan u pʼáatal maʼ u tsʼáaik maʼalob baʼal tiʼob» (Sal. 84:11).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

Payalchiʼinen utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak a fe

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]

U táakpajal máak teʼ kʼaʼaytajoʼ ku yáantaj utiaʼal u maas muʼukʼaʼantal u fe

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 32]

Óot ka tsʼaʼabaktech u maasil meyaj tumen Jéeoba