¿Máax kun yéeyik in religión? ¿Teen wa in taataʼob?

TU LUʼUMIL Poloniaeʼ yaan máaxoʼob aʼalik tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba: «Teʼ religión síijenaʼ yéetel tiʼ bíin kíimkeniʼ». Le baʼax ku yaʼalikoʼobaʼ ku yeʼesikeʼ le paaloʼoboʼ ku seguertik u religión u taataʼob. Maʼ xaaneʼ, techeʼ yaan máax tsʼoʼok a wuʼuyik u yaʼalik bey xanoʼ. ¿Baʼax ku yúuchul ken joʼopʼok u tuukul máak beyoʼ? Ku pʼáatleʼ le religionoʼ maʼatech u meyaj utiaʼal u adorartaʼal Dios, baʼaxeʼ chéen utiaʼal u beetaʼal baʼax suukaʼan ichil le familiaoʼ. Lelaʼ, ¿jeʼel wa xan u yúuchul tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba kaʼansaʼabtiʼob tumen u taataʼob wa tumen u abueloʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

Tiʼ Timoteoeʼ maʼ úuch beyoʼ. Letiʼeʼ jach tu paalil ka kaʼansaʼabtiʼ tumen u maama yéetel u abuela le baʼax ku yaʼalik le «Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ» yéetel áantaʼab ka u kʼaj óolt Dios bey xan ka u yaabilte. Baʼaleʼ ka nojochchajeʼ kʼuch u yileʼ le baʼax kaʼansaʼabtiʼoʼ letiʼ u jaajil, jeʼex ilaʼabik tumen u maama yéetel u abuelaoʼ. Áantaʼab u creert le baʼax ku yaʼalik le «Kiliʼich Tsʼíiboʼob» yoʼolal Jesucristooʼ (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). ¿Baʼax k-kanik tiʼ lelaʼ? Kex le taatatsiloʼob ku yilik u yáantik u paalaloʼob utiaʼal u meyajtoʼob Jéeobaoʼ, u jaajileʼ letiʼe paalaloʼob unaj u chʼaʼatuklik u meyajtikoʼoboʼ (Mar. 8:34).

Utiaʼal k-creertik tiaʼanoʼon ichil le religión kʼamaʼan tumen Diosoʼ, kʼaʼabéet k-jach ilik wa ku beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Beyoʼ yaan u muʼukʼaʼantal k-fe, yaan k-meyajtik Jéeoba tumen k-yaabiltmaj yéetel yaan u chúukpajal k-óol kex jeʼel baʼalak ka úuchkeʼ (Efe. 3:17; Col. 2:6, 7).

¿Baʼax ku páaʼtaʼal tiʼ le paalaloʼoboʼ?

Albert, * utúul xiʼipal líikʼ ichil upʼéel familia meyajtik Jéeobaeʼ, ku yaʼalik: «In wojel u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ letiʼe religión kaʼansik u jaajiloʼ, baʼax talam in wilkeʼ letiʼe ka aʼalaʼakten bix unaj in kuxtaloʼ». Kux teech táankelem paal, ¿bey wa xan a wuʼuykabaoʼ? ¿Baʼaxten maʼ ta wilik a jach kʼaj óoltik bix u káat Dios ka kuxlakech? Beyoʼ maʼ kun jach talamtaltech a beetik baʼax utstutʼaan (Sal. 40:8). Alberteʼ ku yaʼalik: «Upʼéel kʼiineʼ tin chʼaʼatuklaj u káajal in beetik in payalchiʼ. Tu káajbaleʼ maʼ chéen chʼaʼabil úuchik in wilkiʼ, baʼaleʼ tin wilaj in beetik kex kin wuʼuyik maʼ in kʼáat in beet kaʼachiʼ. Jujumpʼíitileʼ tin tsʼáaj cuentaeʼ wa kin tsʼáaik in wóol in beet baʼax maʼalobeʼ, Jach yaan in kiʼimakkúuntik u yóol Dios. Leloʼ tu yáanten in kʼex jujumpʼéel baʼaloʼob kin beetik kaʼachi». Wa teech ka wilik xan a maas natsʼkaba tiʼ Jéeobaeʼ yaan u káajal a tsʼíiboltik a beetik baʼax utstutʼaan (Sal. 25:14; Sant. 4:8).

 Tuukulnen tiʼ upʼéel báaxal utstawich bix u báaxtaʼal. ¿Máasaʼ wa maʼ a wojel bix u báaxtaʼaleʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u náaksik a wóoleʼ? Baʼaleʼ ¿kux túun wa ka kanik bix u báaxtaʼal yéetel ka báaxtik yaʼab utéenel? Maʼ xaaneʼ yaan u maas utstal ta wich yéetel yaan a báaxtik jeʼel baʼalak súutukil ka yanaktecheʼ. Leloʼ bey xan u yúuchul yéetel u meyajtaʼal Jéeobaoʼ. ¿Baʼax jeʼel a beetik utiaʼal ka maas utschajak ta wicheʼ? Líiʼsaba yéetel le baʼaxoʼob ku yilaʼal teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel ilawil a táakpajliʼ. Kex táankelmecheʼ, jeʼel a líiʼsik u yóol u maasil ken u yiloʼob le baʼaxoʼob maʼalobtak ka beetikoʼ (Heb. 10:24, 25).

Lelaʼ bey xan u yúuchul yéetel le kʼaʼaytajoʼ. Le meyajaʼ unaj u beetaʼal yéetel yaabilaj, maʼ chéen tumen táan u sen aʼalaʼal tiʼ máak ka u beetiʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka tukle: «¿Baʼaxten taak in tsikbaltik tiʼ u maasil yoʼolal Jéeoba? ¿Baʼax oʼolal in yaabiltmaj Dios?». Ilawil bey utúul Dios jach yaan u yaabilajeʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Bíin a kaxteneʼex, bíin xan a nuptáanteneʼex, tumen tu jaajil u yóol a puksiʼikʼaleʼex ka beetikeʼex» (Jer. 29:13, 14). ¿Baʼax kʼaʼabéet u beetik máak utiaʼal u kaxtik Dios? Jakubeʼ ku yaʼalik: «Teneʼ kʼaʼabéetchaj in kʼexik bix in tuukul. Desde tin chichnileʼ kin bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel kin jóokʼol kʼaʼaytaj, baʼaleʼ ka seguernajeʼ chéen kin beetik tumen suukchajten. Kʼaʼabéetchaj in jach kʼaj óoltik Jéeoba yéetel in jach biskimba tu yéetel utiaʼal in meyajtik tu jaajil in wóol».

Le baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal ka utsak ta wich a jóokʼol kʼaʼaytajoʼ letiʼe ka a yéey tubeel máaxoʼob yéetel ka biskabaoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Bisaba yéetel le j-ojéelaloʼoboʼ ka yanak tiʼ teech ojéelaj; bisaba yéetel [le] maʼ naʼatoʼoboʼ beyoʼ bíin kʼasakech» (Pro. 13:20). Le oʼolaleʼ, maʼalob ka bisaba yéetel máaxoʼob jach u tsʼaamaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Jéeoba. Utúul kiik ku kʼaabaʼtik Jolaeʼ ku yaʼalik: «In biskimba yéetel uláakʼ táankelem paalal jach u tsʼaamaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Jéeobaeʼ jach tu líiʼsaj in wóol. Joʼopʼ u maas utstal tin wich in jóokʼol kʼaʼaytaj».

¿Baʼax ku páaʼtaʼal tiʼ le taatatsiloʼoboʼ?

Jolaeʼ ku yaʼalik xan: «Jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ in taata yéetel tiʼ in maama úuchik u kaʼanskoʼobten in meyajt Jéeoba». Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ, le taatatsiloʼoboʼ jach jeʼel u yáantik u paalaloʼob u chʼaʼatukloʼob baʼax ken u beetoʼobeʼ. Apóstol Pabloeʼ ku yaʼalik: «Taatatsileʼex, [...] [líiʼs a paalaleʼex] tiʼ jumpʼéel toj kuxtal yéetel tiʼ u kaʼansajil Yuumtsil» (Efe. 6:4). Le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ ku yeʼeskeʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u líiʼsik u paalaloʼob chéen jeʼex u tuklikoʼob maʼalobeʼ, baʼaxeʼ unaj u beetkoʼob jeʼex u yaʼalik Jéeobaoʼ. Maas maʼalob ka u yáantoʼob u chʼaʼatukult u maas meyajtkoʼob Jéeoba ke ka u yaʼaloʼobtiʼob ka xiʼikoʼob tu paach chéen baʼaxoʼob ku tuklikoʼob maas maʼalob.

Le taatatsiloʼoboʼ unaj u beetkoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼ le israelitaʼob úuchjeakil utiaʼal u kaʼansik u paalaloʼoboʼ: «Kaʼambes mantatsʼ tiʼ a paalal [...] jeʼel bix ichil a wotocheʼ, bey tiʼ le bejoʼ, bey xan le ken chilakech bey le ken líikʼikech» (Deu. 6:6, 7). Ewa yéetel Ryszardeʼ yaan óoxtúul u paaloʼob, letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Toʼoneʼ yaʼab k-tsikbaltik kaʼach ichil k-otoch le jejeláas bix jeʼel u maas meyajtaʼal Jéeobaoʼ». ¿Baʼax utsiloʼob tu kʼamoʼob úuchik u beetkoʼob beyoʼ? Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Desde tu mejentakil k-paalaleʼ tu kʼáatoʼob wa jeʼel u páajtal u táakbesaʼaloʼob tu muchʼtáambalil Kaambalil utiaʼal Kaʼansajeʼ, ka tsʼoʼokeʼ káaj u jóoʼloʼob kʼaʼaytaj, yéetel ka máan kʼiineʼ tu chʼaʼatuklaj  u yokjaʼob. Ka tsʼoʼokeʼ yaan tiʼ letiʼobeʼ binoʼob meyaj Betel yéetel yaan tu beetaj u precursoriloʼobiʼ».

Le baʼax ku beetik le taatatsiloʼoboʼ jach jeʼel u yáantik u paalaloʼobeʼ. Ryszardeʼ ku yaʼalik: «Teen yéetel in watneʼ, t-chʼaʼatuklaj k-beetik baʼax maʼalob tuláakal súutukil, le ken xiʼikoʼon teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ bey xan ken yanakoʼon ichil k-otoch». Le oʼolaleʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼalob ka u tukloʼob: «¿Baʼax ku yilik in paalal in beetik? ¿Ku yilkoʼob wa jach in yaabiltma Jéeoba? ¿Ku tsʼáaikoʼob wa cuenta in yaabiltmaj Jéeoba yoʼolal bix in payalchiʼ yéetel yoʼolal bix in tsʼáaik in wóol in xok le Biblia sáamsamaloʼ? ¿Ku tsʼáaikoʼob wa cuenta in yaabiltmaj Jéeoba yoʼolal bix in wilik le kʼaʼaytajoʼ, le náaysaj óolal kin yéeykoʼ, bix in wilik le taakʼinoʼ yéetel yoʼolal baʼaxoʼob kin waʼalik yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ?» (Luc. 6:40). Kʼaʼajakteʼexeʼ sáamsamal ku yilaʼal tumen a paalaleʼex baʼax ka beetkeʼex, letiʼobeʼ jach ku tsʼáaikoʼob cuenta wa yaanal baʼax ka beetikeʼex tiʼ le ka waʼalikeʼexoʼ.

Uláakʼ baʼax jach ku yáantaj utiaʼal u líiʼsaʼal tubeel le paalaloʼoboʼ letiʼe u tsoʼolol u nuʼuk tiʼoboʼ. Kex cada utúul yaanal bix unaj u tsoʼolol u nuʼuktiʼeʼ, kʼaʼabéet u beetaʼal le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Utsil kaʼambes le chan paal bejelaʼeʼ» (Pro. 22:6). Lelaʼ bey beetaʼabik tumen Ewa yéetel Ryszard, letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «T-jóoʼsaj u súutukil utiaʼal k-xokik le Biblia yéetel cada utúul tiʼ k-paalaloʼ». U jaajileʼ cada utúul sukuʼun yéetel u yatan unaj u chʼaʼatuklikoʼob bix ken u yáantil u paalaloʼob, le baʼax maas kʼaʼabéetoʼ ka u yáantoʼob cada utúul jeʼel bix unajeʼ. Le taatatsiloʼoboʼ unaj u kanikoʼob bix jeʼel u nuʼuktik tubeel u paalaloʼobeʼ. Jeʼex ken joʼopʼok u yáantik u paalaloʼob u yiloʼob maʼ maʼalob upʼéel wa baʼax paaxileʼ, unaj u yeʼeskoʼobtiʼob yéetel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

Maʼ xaaneʼ techeʼ ka wilik bey jach maʼalob baʼax ku beetik a paalaleʼ, tumen a wojel a kaʼansmoʼob tu beel. Kex beyoʼ unaj a wilik wa ku kʼuchul tu puksiʼikʼaloʼob le baʼax ka kaʼansiktiʼoboʼ. Maʼ u tuʼubultech le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Mukul tuukuleʼ bey taamkach jaʼeʼ, baʼaleʼ máax yaan u naʼateʼ u yojel bix u kaxtaʼal» (Pro. 20:5). Jach ilawil baʼax ku beetik a paalal; ken a wil tsʼoʼok u káajal u tuklik u beetikoʼob baʼax maʼ maʼalobeʼ ilawil a séeb áantkoʼob. Maʼ tsʼíikitkoʼob, baʼaxeʼ aʼaltiʼob chiʼichnakech yoʼolal baʼax ku beetkoʼob yéetel kanáant bix ken a kʼáatchiʼitoʼob. Kanáant xan maʼ u píitmáan a kʼáatchiʼitkoʼob. Wa ku yilkoʼob jach tu jaajil a kʼáat u yutsiloʼobeʼ, maas jeʼel u beetkoʼob le baʼax ka waʼaliktiʼoboʼ, beyoʼ maas maʼ talam jeʼel a wáantkoʼobeʼ.

 ¿Baʼax ku páaʼtaʼal tiʼ le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?

Le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ jeʼel xan u páajtal u yáantkoʼob le táankelem paalal utiaʼal ka seguernak u beetkoʼob baʼax utstutʼaan Diosoʼ. Kex letiʼe taatatsiloʼob unaj u kaʼansik u paaloʼoboʼ, u maasil sukuʼunoʼob, jeʼex le ancianoʼoboʼ, jach nojoch áantaj jeʼel u tsʼáaikoʼobeʼ. Jeʼex le paalaloʼob chéen u taata wa u maama líiʼskoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ maas jach unaj u yáantaʼaloʼob.

¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik le ancianoʼob utiaʼal u yáantkoʼob le táankelem paalal u yaabiltoʼob Jéeoba yéetel ka u yiloʼob ku chʼaʼabloʼob en cuentailoʼ? Mariusz, utúul anciano ku meyaj tu luʼumil Poloniaeʼ, ku yaʼalik: «Jach kʼaʼabéet k-tsikbal yéetel le táankelem paalaloʼoboʼ. Maʼ chéen ken yanak talamil tiʼob unaj k-tʼaan yéeteloʼobiʼ, baʼaxeʼ tiʼ tuláakal súutukil. Jeʼel u páajtal k-tsikbal tu yéeteloʼob ken jóoʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ wa ken tsʼoʼokok le muchʼtáambaloʼoboʼ, wa maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-invitarkoʼob u yukʼoʼob upʼéel refresco t-otocheʼ». Maʼalob ka k-kʼáattiʼob baʼax ku tuklikoʼob yoʼolal le múuchʼuliloʼ. Wa k-tsikbal tu yéeteloʼobeʼ jeʼel k-áantkoʼob utiaʼal ka u maas bisubaʼob yéetel le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, bey xan utiaʼal ka u yuʼuboʼob ku chʼaʼabloʼob en cuentai.

Wa ancianoecheʼ, ¿táan wa a wilik a kʼaj óoltik tuláakal le táankelem paalal yaan ta múuchʼuliloʼ? Albert, le máax t-chʼaʼachiʼitaj tu káajbaleʼ, bejlaʼeʼ anciano, baʼaleʼ tu táankelmileʼ yaʼab talamiloʼob tu aktáantaj. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Utéenjeakileʼ xíimbaltaʼaben tumen le ancianoʼob utiaʼal u líiʼskoʼob in wóoloʼ yéetel utiaʼal u tsolkoʼobten u nuʼuk». Uláakʼ bix jeʼel k-áantik le táankelem paalaloʼoboʼ letiʼe ka payalchiʼinakoʼon tu yoʼolaloʼoboʼ (2 Tim. 1:3).

Unaj u táakbesaʼal le táankelem paalaloʼob teʼ meyajoʼob ku beetaʼal ichil le múuchʼuliloʼ. Wa maʼeʼ maas séeb jeʼel u joʼopʼol u binoʼob tu paach le baʼaxoʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaabaʼ. Le oʼolaleʼ, utiaʼal ka maas kʼaj óoltoʼobeʼ maʼalob ka invitartoʼob utiaʼal ka jóoʼkoʼob kʼaʼaytaj ta wéetel. Ilawil a máansik tiempo yéeteloʼob, yéetel beet u yuʼubikubaʼob maʼalobil yéetel ka yanak kiʼimak óolal tiʼob. Jolaeʼ ku yaʼalik: «Utúul precursoraeʼ tu natsʼuba tin wiknaleʼ ka joʼopʼ u yáantken. Le yáax ka jóokʼen kʼaʼaytaj tumen tin wuʼuyaj in kʼáat in beetoʼ, yéetel letiʼ jóokʼen».

Teech unaj a chʼaʼatukultik baʼax ken a beete

Táankelem yéetel x-lóoʼbayan paal, ¿baʼax tsʼoʼok a chʼaʼatuklik a beetik? Wa maʼ okjaʼanakecheʼ, ¿tsʼoʼok wa a chʼaʼatuklik a beetik? Kʼaʼajaktecheʼ a yaabilaj tiʼ Jéeoba unaj u péekskech utiaʼal ka okjaʼanakech, maʼ chéen tumen táan u yaʼalaʼaltech ka a beetiʼ mix chéen tumen okjaʼanajaʼan a láakʼtsiloʼobiʼ.

Techeʼ jeʼel a kʼuchul a jach bisaba yéetel Jéeobaeʼ, yéetel jeʼel a kʼuchul a jach yaabilt le baʼaxoʼob ku kaʼansikoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Maʼ u péek a wóol tumen teneʼ a [Diosen]». Wa maʼ a náachtal tiʼ Jéeobaeʼ letiʼeʼ maʼ ken u pʼatech. Kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Teen áantikech, teen latʼabkʼabtikech yéetel in kʼab yaan páajtalil tiʼ» (Isa. 41:10).

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

Ilawil a naʼatik jach baʼax yaan tu puksiʼikʼal a paalal

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

A yaabilaj tiʼ Jéeoba unaj u péekskech utiaʼal ka okjaʼanakech