U yaabilaj Cristoeʼ ku péekskoʼon k-eʼes yaabilaj

«[Jesuseʼ] tu yaabiltaj le máaxoʼob utiaʼaloʼob yanoʼob way yóokʼol kaabaʼ, tu yaabiltajoʼob tak tu xuul.» (JUAN 13:1)

1, 2. 1) ¿Baʼaxten k-aʼalik jach nojoch le yaabilaj tu yeʼesaj Jesusoʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

JESUSEʼ letiʼe máax jach eʼes bix unaj u yeʼesaʼal yaabilajoʼ. Yoʼolal le baʼaxoʼob tu beetaj, tu yaʼalaj yéetel tu kaʼansajoʼ, bey xan yoʼolal le u kuxtal tu kʼubaj t-oʼolaloʼ tu yeʼesaj bukaʼaj nojchil u yaabilaj. Tuláakal u kʼiinil u kuxtal way Luʼumeʼ tu yeʼesaj u yaabilaj tiʼ tuláakal máak, baʼaleʼ maases tiʼ u disipuloʼob.

² Toʼoneʼ unaj k-ilik k-eʼesik yaabilaj tiʼ k-sukuʼunoʼob bey xan tiʼ u maasil, jeʼex tu beetil Jesuseʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix jeʼel u yeʼesaʼal yaabilaj tumen le ancianoʼob ken beetaʼak tumen utúul sukuʼun upʼéel baʼax maʼ maʼalobiʼ wa ken lúubuk tiʼ upʼéel nojoch kʼeban. Yaan k-ilik xan bix jeʼel k-áantik yéetel yaabilaj le sukuʼunoʼob ku máanskoʼob upʼéel talamil, upʼéel talam kʼojaʼanil bey xan ken úuchuk wa baʼax loobil tiʼob, jeʼex le ken máanak le chak ikʼaloʼ.

3. Kex maʼ maʼalob baʼax tu beetaj Pedroeʼ, ¿bix úuchik u tratartaʼal tumen Jesús?

³ Le áakʼab táanil tiʼ u kíimsaʼal Jesusoʼ, apóstol Pedroeʼ óoxtéen tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óoliʼ (Mar. 14:66-72). Baʼaleʼ Jesuseʼ u yaʼalmiliʼ yaan u arrepentir Pedroeʼ. Ka arrepentirnaj túuneʼ, Jesuseʼ tu perdonartaj, yéetel ka máan kʼiineʼ tu tsʼáaj nukuch meyajoʼob u beete (Luc. 22:32; Hch. 2:14; 8:14-17; 10:44, 45). ¿Baʼax k-kanik tiʼ lelaʼ? ¿Baʼax k-kanik tiʼ bix úuchik u tratartik Jesús le máaxoʼob beet baʼax maʼ maʼaloboʼ?

Ken lúubuk wa máax tiʼ upʼéel kʼebaneʼ unaj k-eʼesik yaabilaj jeʼex Jesuseʼ

4. ¿Baʼaxten yaan kʼiineʼ ku talamtal k-eʼesik yaabilaj jeʼex úuchik u beetik Jesuseʼ?

⁴ U jaajileʼ jejeláas bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj jeʼex tu beetil Jesuseʼ, baʼaleʼ le ken beetaʼak upʼéel baʼax maʼ maʼalob wa ken lúubuk tiʼ upʼéel nojoch kʼeban utúul sukuʼun wa utúul k-láakʼtsilileʼ ku talamtaltoʼon k-eʼesik yaabilaj. Baʼaleʼ jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ, bey u bin u kʼastal bix u tuukul máak. Le máaxoʼob meyajtik Dios, kex táankelmoʼob wa nukuch máakoʼobeʼ, jeʼel u joʼopʼol u tuukuloʼob jeʼex le máaxoʼob maʼatech u beetkoʼob baʼax maʼaloboʼ, lelaʼ jeʼel u beetik u taaktal u xulik u xíimbaloʼob tu bejil le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Teʼ yáax siglooʼ yaan sukuʼunoʼob jóoʼsaʼaboʼob ichil le múuchʼuliloʼ, yanoʼob xaneʼ tsolaʼab u nuʼuktiʼob. Lelaʼ bey xan u yúuchul bejlaʼeʼ (1 Cor. 5:11-13; 1 Tim. 5:20). Baʼaleʼ wa le ancianoʼob ku yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ le máax tsʼoʼok u kʼebantaloʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u yáantkoʼob u kʼex u tuukuleʼ.

5. ¿Bix jeʼel u yeʼesik yaabilaj le ancianoʼob ken u yáantoʼob utúul máax tsʼoʼok u lúubul tiʼ upʼéel kʼebaneʼ?

⁵ Jeʼex Jesuseʼ, le ancianoʼoboʼ unaj u yilkoʼob ka beetaʼak baʼax utstutʼaan Dios tuláakal súutukil. Baʼaleʼ, maʼ unaj u séeb pʼuʼujloʼobiʼ, unaj u yeʼeskoʼob utsil yéetel yaabilaj jeʼex u beetik Jéeobaeʼ. Wa utúul sukuʼun ku lúubul tiʼ upʼéel kʼeban, baʼaleʼ «kʼiilil u puksiʼikʼal» yéetel ku yuʼubik «minaʼan u alab óolal» yéetel tsʼoʼok u arrepentireʼ, le ancianoʼoboʼ unaj u beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Unaj a wáantikeʼex utiaʼal ka líikʼik. Baʼaleʼ unaj a beetikeʼex yéetel kabal óolal» (Sal. 34:18; Gal. 6:1). Baʼaleʼ ¿kux túun wa le máax lúub tiʼ upʼéel kʼeban maʼ u kʼáat u yuʼub tʼaan yéetel maʼ u kʼáat arrepentiroʼ?

6. ¿Baʼax maʼ unaj u beetik le ancianoʼob ken u yáantoʼob utúul máax tsʼoʼok u lúubul tiʼ upʼéel kʼebanoʼ, yéetel baʼaxten?

⁶ Wa utúul máax ku lúubul tiʼ upʼéel kʼeban  maʼatech u kʼamik le áantaj ku tsʼaʼabaltiʼ wa ku yaʼalik maʼ tiʼ letiʼ yanchaj u culpai le baʼax úuchoʼ, maʼ xaaneʼ le ancianoʼob yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ jeʼel u kʼuuxiloʼob tu yoʼolaleʼ. Tumen u yojloʼob jach maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ yéetel táan u yilkoʼob maʼ u kʼáat arrepentireʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u joʼopʼol u yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu contraeʼ. Baʼaleʼ, u pʼuʼujul máakeʼ maʼatech u taasik utsil yéetel ku yeʼesik maʼatech «u tuukul» máak jeʼex Cristoeʼ (1 Cor. 2:16; xokaʼak Santiago 1:19, 20). Tak Jesuseʼ tu yaʼalaj maʼ maʼalob baʼax ku beetik jujuntúul máakoʼobiʼ, baʼaleʼ maʼ tu beetaj chéen tumen pʼujaʼaniʼ yéetel maʼ tu beetaj chéen utiaʼal u beetik u yaatal u yóol wa máaxiʼ (1 Ped. 2:23). Baʼaxeʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob ku lúubloʼob tiʼ kʼebanoʼ jeʼel u páajtal u arrepentiroʼobeʼ yéetel jeʼel u kaʼa kʼaʼamloʼob tumen Jéeobaeʼ. Tsʼoʼoleʼ Jesuseʼ taal way Luʼum utiaʼal u tsʼáaik u kuxtal utiaʼal u salvartik «le j-kʼebanoʼoboʼ» (1 Tim. 1:15).

7, 8. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubsik le ancianoʼob ku táakpajloʼob ichil upʼéel comité judicialoʼ?

⁷ Wa yantoʼon u tuukul Cristoeʼ, ¿bix unaj k-tratartik le máaxoʼob tsʼoʼok u jóoʼsaʼaloʼob ichil le múuchʼuliloʼ? Unaj u kʼaʼajaltoʼoneʼ ken jóoʼsaʼak utúul máax ku lúubul tiʼ upʼéel kʼebaneʼ ku beetaʼal utiaʼal u kanáantaʼal le múuchʼuliloʼ yéetel utiaʼal u yáantaʼal ka arrepentirnak (2 Cor. 2:6-8). U jaajileʼ ku yaatal t-óol ken k-uʼuy tsʼoʼok u jóoʼsaʼal ichil le múuchʼulil utúul máax maʼ arrepentirnajoʼ, baʼaleʼ ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik yaʼabeʼ ku kaʼa suutoʼob ichil u kaajal Jéeoba. Wa le ancianoʼob ku yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ le máax ku lúubul tiʼ upʼéel kʼebanoʼ, maʼ xaaneʼ le kun áantik utiaʼal ka suunak u kaʼa meyajt Jéeoba. Maʼ xaaneʼ maʼ kun kʼaʼajaltiʼ tuláakal le tekstoʼob xoʼok u yuʼuboʼ, baʼaleʼ baʼax maʼ ken u tuʼubseʼ letiʼe bix úuchik u tratartaʼaloʼ yéetel le yaabilaj eʼesaʼabtiʼoʼ.

⁸ Le ancianoʼoboʼ mantatsʼ kʼaʼabéet u yeʼeskoʼob le modos ku taal tiʼ le kiliʼich muukʼoʼ, baʼaleʼ maases unaj u yeʼeskoʼob le yaabilajoʼ (Gal. 5:22, 23). Maʼ unaj u jáan jóoʼskoʼob ichil le múuchʼulil utúul máax tsʼoʼok u lúubul tiʼ upʼéel kʼebanoʼ. Baʼaxeʼ unaj u yáantikoʼob utiaʼal ka u kʼex u tuukul. Beyoʼ ken arrepentirnak, jeʼex tsʼoʼok u beetik yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, yaan u tsʼáaik u nib  óolalil tiʼ Jéeoba bey xan tiʼ le ancianoʼob yoʼolal le áantaj tsʼaʼabtiʼoʼ (Efe. 4:8, 11, 12).

Unaj k-eʼesik yaabilaj teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ

9. Aʼal upʼéel bix úuchik u yeʼesik u yaabilaj Jesús tiʼ u disipuloʼob.

⁹ Tu Evangelioi Lucaseʼ k-ilik upʼéel tiʼ le bix úuchik u yeʼesik yaabilaj Jesusoʼ. Letiʼeʼ u yojel yaan u baʼpachtaʼal u kaajil Jerusalén tumen u soldadoiloʼob Roma utiaʼal ka u xuʼulsoʼob tiʼ, yéetel u yojel teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ kun páajtal u jóokʼol mix máakiʼ. Le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Ken a wileʼex bakʼpachtaʼan u kaajil Jerusalén tumen soldadoʼobeʼ, ojéelteʼex tsʼoʼok u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal». ¿Baʼax unaj u beetkoʼob ken u yiloʼob baʼpachtaʼan? Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob: «Le máaxoʼob yanoʼob Judeaoʼ púutsʼkoʼob teʼ puʼukoʼoboʼ, le yanoʼob ichil u kaajil Jerusalenoʼ jóokʼokoʼobiʼ, le yanoʼob xan kʼáaxoʼ maʼ unaj u suutoʼob teʼ kaajoʼ. Tumen leloʼoboʼ u kʼiiniloʼob yaayaj óolal, utiaʼal ka tsʼoʼokbesaʼak tuláakal le baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ» (Luc. 21:20-22). U soldadoiloʼob Romaeʼ tu baʼpachtoʼob Jerusalén tu jaʼabil 66 tiʼ le yáax siglooʼ, baʼaleʼ maʼ xáanchaj ka lukʼoʼobiʼ, le disipuloʼob túunoʼ tu beetoʼob le baʼax aʼalaʼab tumen Jesusoʼ.

10, 11. ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax tu beetaj le yáax cristianoʼob utiaʼal ka k-il baʼax unaj k-beetik ken káajak le nojoch muʼyajiloʼ?

¹⁰ Le táan u púutsʼul le yáax cristianoʼob tu kaajil Jerusalenoʼ, tu yeʼesoʼob yaabilaj tu baatsiloʼob, jeʼex eʼesaʼabik yaabilaj tiʼob tumen Cristoeʼ. Letiʼobeʼ tu paklan áantubaʼob yéetel baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob. Baʼaleʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ yaan uláakʼ bix kun béeytal maʼ kun xáantal. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Bíin yanak táaj yaʼab mukʼyaj jeʼel bix mix juntéen yanak káajik yóokʼol kaab[eʼ], mix bíin yanak uláakʼ ku tsʼoʼokol le jeʼeloʼ» (Mat. 24:17, 18, 21). Táanil tiʼ u káajal le nojoch muʼyajaʼ yéetel tu kʼiiniloʼob táan u yúuchleʼ, maʼ xaaneʼ yaan k-ilik yaʼab talamiloʼob yéetel yaan u pʼáatal minaʼan baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon. Baʼaleʼ wa k-eʼesik yaabilaj jeʼex tu beetil Cristoeʼ le kun áantkoʼon k-aktáante.

¹¹ Ken káajak le muʼyajiloʼobaʼ unaj k-eʼesik yaabilaj jeʼex tu beetil Jesús utiaʼal k-paklan kanáantikbaoʼ. Pabloeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Jujuntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u lúubul utsil tu táan uláakʼ tiʼ jeʼel baʼalak utiaʼal u yutsil uláakʼeʼ yéetel utiaʼal u chʼíijil tiʼ u yoksaj óolal. Tumen mix Cristo lúub utsil chéen tu táan letiʼ [...]. Jajal Dios máax ku tsʼáaik chúukaʼan óolal yéetel kiʼimak óolaleʼ, u yáanteʼex utiaʼal ka kuxlakeʼex maʼalob ta baatsileʼex,  jeʼel bix u kaʼansik Cristo Jesusoʼ» (Rom. 15:2, 3, 5).

12. ¿Baʼax yaabilajil kʼaʼabéet k-eʼesik, yéetel baʼaxten?

¹² Pedro, utúul tiʼ le máaxoʼob eʼesaʼab yaabilaj tiʼ tumen Jesusoʼ, tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob ka u beetoʼob baʼax ku yaʼalik «u maʼalob péektsilil le jaajoʼ» yéetel ka u yaabiltubaʼob «yéetel x-maʼ kaʼapʼéel ichil». Letiʼobeʼ unaj u paklan yaabiltkubaʼob «yéetel tuláakal [u] puksiʼikʼal[oʼob]» (1 Ped. 1:22). Teʼ kʼiinoʼobaʼ maas jach unaj k-eʼesik yaabilaj t-baatsil, tumen táan u maas yaʼabtal le talamiloʼob k-aktáantikoʼ. Maʼ tu páajtal k-kʼubik k-óol tiʼ mix baʼal yaan way yóokʼol kaabeʼ, lelaʼ bey u yeʼesik le óotsilil ku yilaʼal tuláakal tuʼux bejlaʼaʼ (xokaʼak 1 Juan 2:15-17). Le xuʼulsajiloʼ jach natsʼaʼan u kʼiinil, le oʼolaleʼ unaj k-maas natsʼikba tiʼ Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet xan k-natsʼikba tiʼ k-sukuʼunoʼob yéetel k-maas bisikba yéeteloʼob. Pabloeʼ ku yaʼalik: «Unaj a yaabiltikabaʼex ta baatsileʼex yéetel u yaakunajil sukuʼuntsiloʼob, ka a táanilkunteʼex uláakʼoʼob yéetel ka a [tsikabaʼex] ta baatsileʼex» (Rom. 12:10). Pedro xaneʼ ku yeʼesik u kʼaʼananil u beetik máak beyoʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Yanak yaakunaj ichileʼex, tumen le yaakunajoʼ ku saʼatsik yaʼabkach kʼebanoʼob» (1 Ped. 4:8).

13-15. ¿Bix tsʼoʼok u yeʼesaʼal yaabilaj tumen le sukuʼunoʼob ken máanak upʼéel chak ikʼaloʼ?

¹³ U j-jaajkunajoʼob Jéeoba tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ kʼaj óolaʼanoʼob yoʼolal bix u yeʼesik u yaabilajoʼob tiʼ u maasil. Jeʼex tu jaʼabil 2005, yaʼab tiʼ letiʼobeʼ áantajnajoʼob le ka tsʼoʼok u máan le chak ikʼaloʼob tu beetoʼob loob tiʼ yaʼab kaajoʼob yanoʼob tu noojol Estados Unidosoʼ. Maas tiʼ veinte mil u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ binoʼob áantajiʼ, beyoʼ tu yeʼeskoʼob yaabilaj jeʼex beetaʼabik tumen Jesuseʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tu pʼataj u yotochoʼob yéetel jóoʼkʼoʼob tuʼux ku meyajoʼob utiaʼal u bin u yáantoʼob le sukuʼunoʼoboʼ.

¹⁴ Upʼéel chak ikʼaleʼ tu beetaj u chukik táankuch kʼan (10 metros) u kaʼanlil u olasi le jaʼoʼ, yéetel u jaʼi le kʼáaʼnáaboʼ tu beetaj u náachtal u búulul tak 20 leguas (80 kilómetros). Yaʼab najoʼob tu juʼujutaj. Le oʼolaleʼ yaʼab sukuʼunoʼob tiʼ jejeláas luʼumiloʼobeʼ binoʼob yéetel u nuʼukul u meyajoʼob utiaʼal u jel líiʼskoʼob le najoʼoboʼ. Kaʼatúul kiikoʼob kimen u yíichamoʼob kajaʼanoʼob kex 750 leguas (3,000 kilómetros) teʼ tuʼux máan le chak ikʼaloʼ, tu butʼaj u nuʼukuloʼob tiʼ upʼéel camionetaeʼ ka binoʼob áantajiʼ. Utúul tiʼ letiʼobeʼ tiʼ pʼáat u beet u precursorailiʼ yéetel láayliʼ tiʼ ku meyaj ichil le sukuʼunoʼob ku yáantajoʼob ken úuchuk upʼéel loobiloʼ.

¹⁵ Tsʼoʼok u líiʼskoʼob yéetel u yutskíintkoʼob maas tiʼ cinco mil seiscientos u yotoch le sukuʼunoʼob yéetel uláakʼ máakoʼob teʼ kúuchil jeʼeloʼ. ¿Bix u yuʼubikuba le sukuʼunoʼob yoʼolal le áantaj tsʼoʼok u kʼamkoʼoboʼ? Utúul kiik juʼujutaʼab u yotocheʼ máan kajtal tiʼ upʼéel naj de remolque, baʼaleʼ jach laab u yóokʼol yéetel maʼatech u meyaj u estufai. Le sukuʼunoʼoboʼ tu beetoʼob u jeel u yotoch, le ka tu kʼuboʼobtiʼeʼ le kiikoʼ jach kiʼimakchaj u yóoleʼ ka joʼopʼ tak u yokʼol. Letiʼeʼ  jach ku tsʼáaik u nib óolalil tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ le sukuʼunoʼob úuchik u beetaʼal u yotochoʼ. Yaan tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ pʼáatoʼob teʼ tuʼux u kʼubéentmubaʼob kex tsʼoʼok u jaʼab utskíintaʼak u yotochoʼoboʼ. ¿Baʼaxten maʼ jáan máanoʼob tu yotochoʼobiʼ? Utiaʼal u yantal tuʼux u pʼáatal le sukuʼunoʼob ku meyajoʼob utiaʼal u jel líiʼsaʼal u maasil najoʼoboʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ, le sukuʼunoʼobaʼ ku yeʼeskoʼob yaabilaj jeʼex tu beetil Cristoeʼ.

Unaj k-eʼesik yaabilaj tiʼ le kʼojaʼanoʼob jeʼex tu beetil Jesusoʼ

16, 17. ¿Bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob kʼojaʼanoʼob, jeʼex tu beetil Jesusoʼ?

¹⁶ Kex maʼ yaʼab tiʼ toʼon tsʼoʼok k-muʼyaj yoʼolal upʼéel chak ikʼaleʼ, tuláakloʼon tsʼoʼok muʼyajtik upʼéel kʼojaʼanil wa tsʼoʼok u kʼojaʼantal utúul k-láakʼtsilil. Le yaabilaj tu yeʼesaj Jesús tiʼ le kʼojaʼanoʼoboʼ jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Yoʼolal u yaabilajeʼ, letiʼeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le máaxoʼob ku muʼyajoʼob taasaʼab tu yiknaloʼ ka tu tsʼakaj «tuláakal le kʼojaʼanoʼoboʼ» (Mat. 8:16; 14:14).

¹⁷ Toʼon bejlaʼeʼ maʼ tu páajtal k-tsʼakik le kʼojaʼanoʼob jeʼex tu beetil Jesusoʼ, baʼaleʼ jeʼel u páajtal k-eʼesik yaabilaj tiʼobeʼ. Jeʼex le ancianoʼoboʼ ku yeʼeskoʼob yaabilaj ken u yiloʼob ka áantaʼak le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob kʼojaʼanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, ku beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik Mateo 25:39, 40 (xokaʼak). *

18. ¿Bix úuchik u yeʼesik yaabilaj kaʼatúul kiikoʼob, yéetel baʼax utsil tu taasaj úuchik u beetkoʼob?

¹⁸ Baʼaleʼ kex maʼ ancianoʼoneʼ jeʼel u páajtal k-áantik u maasileʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ bix áantaʼabik Charlene, utúul kiik yaan 44 jaʼaboʼob tiʼ. Le kiikaʼ yaan cáncer tiʼ, le doctoroʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ chéen diez kʼiinoʼob ku bineltik u kíimil. Ka ilaʼab tumen Sharon yéetel Nicolette jach ku kaʼanal u yíicham u kanáanteʼ, tu yaʼaloʼob jeʼel u bin yáantoʼob u kanáant de kʼiin yéetel de áakʼabeʼ. Baʼaleʼ le diez kʼiinoʼob aʼalaʼab tumen le doctoroʼ tu chukaj seis semanaʼob. Kex beyoʼ, letiʼobeʼ chúukpaj u yóol u kanáantoʼob yéetel yaabilaj. Sharoneʼ ku yaʼalik: «Jach tu beetaj u yaatal k-óol k-ojéeltik maʼ kun utstal Charlene, baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu tsʼáajtoʼon u muukʼil utiaʼal u seguer k-áantik. Lelaʼ tu yáantoʼon utiaʼal k-maas natsʼikba tiʼ letiʼ yéetel utiaʼal u seguer k-maas bisikba tubeel». U yíichameʼ ku yaʼalik: «Mix bikʼin kun tuʼubulten le yaabilaj tu yeʼesaj le kaʼatúul kiikoʼobaʼ. Le bix úuchik u chúukpajal u yóol u kanáantoʼob in watnoʼ jach tu líiʼsaj in wóol yéetel tu yáantenoʼob utiaʼal in aktáantik le talamiloʼ. Maʼ kun xuʼulul in tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼob. Le yaabilaj tu yeʼesoʼoboʼ tu muʼukʼaʼankúuntaj in fe tiʼ Jéeoba yéetel tu yáanten in maas yaabilt le sukuʼunoʼoboʼ».

19, 20. 1) ¿Baʼax modosiloʼob tsʼoʼok k-kanik tiʼ Cristo teʼ óoxpʼéel xookoʼobaʼ? 2) ¿Baʼax tsʼoʼok a chʼaʼatuklik a beetik?

¹⁹ Teʼ óoxpʼéel xookoʼobaʼ tsʼoʼok k-ilik cinco jatsʼuts modos tu yeʼesaj Jesús, bey xan le jejeláas bix jeʼel k-beetik jeʼex tu beetiloʼ. T-kaneʼ kʼaʼabéet k-kanáantik maʼ k-jáan kʼuuxil yéetel kʼaʼabéet k-eʼesik kabal óolal (Mat. 11:29). Unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-eʼesik k-utsil, kex kʼebanoʼon. Yéetel kʼaʼabéet k-uʼuyik u tʼaan Jéeoba kex ka k-aktáant talamiloʼob.

²⁰ Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet k-yaabiltik k-sukuʼunoʼob «tak tu xuul», jeʼex tu beetil Cristoeʼ. Le jatsʼuts modosaʼ letiʼ chíikbesik jach máax u jaajil cristianoʼob (Juan 13:1, 34, 35). Bey túunoʼ, unaj k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Maʼ u jáawal a yaabiltkabaʼex ta baatsileʼex jeʼel bix sukuʼunoʼobeʼ», yéetel unaj k-chʼaʼatuklik k-kuxtal utiaʼal k-nojbeʼenkúuntik Dios yéetel utiaʼal k-áantik u maasil (Heb. 13:1). Wa k-ilik beetik beyoʼ, Jéeobaeʼ yaan u beetik u bintoʼon utsil.

[Tsolajiloʼob]

¿Jeʼel wa u páajtal a tsolkeʼ?

• ¿Bix jeʼel u yeʼesik yaabilaj le ancianoʼob tiʼ utúul máax tsʼoʼok u lúubul tiʼ upʼéel kʼebanoʼ?

• ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-eʼesik yaabilaj teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ?

• ¿Bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj tiʼ le kʼojaʼanoʼoboʼ?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 17]

Le ancianoʼoboʼ u kʼáatoʼob ka suunak yiknal Jéeoba le máaxoʼob tsʼoʼok u lúuʼloʼob tiʼ upʼéel kʼebanoʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 18]

¿Bix úuchik u yeʼesik yaabilaj le yáax cristianoʼob le ka jóokʼoʼob tu kaajil Jerusalenoʼ?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 19]

U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ ku yilaʼal jach ku yeʼeskoʼob yaabilaj yoʼolal le bix u paklan áantikubaʼoboʼ