Kiʼimakchajak k-óol kex yantoʼon talmiloʼob
Kiʼimakchajak k-óol kex yantoʼon talmiloʼob
«Kiʼimakchajak u yóoloʼob máaxoʼob kaxantik a wáantaj; kʼaaynakoʼob mantatsʼ yéetel kiʼ óolal tumen teech kanáantikoʼob.» (SAL. 5:11)
1, 2. 1) ¿Baʼax talmiloʼob ku muʼyajtik xan le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ? 2) ¿Baʼax uláakʼ ku muʼyajtik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?
TOʼON táan k-meyajtik Jéeobaeʼ láayliʼ k-muʼyajeʼ. Jeʼex u maasil máakoʼobeʼ, k-muʼyaj yoʼolal le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaloʼ, le baʼateltáambaloʼoboʼ, u pechʼ óoltaʼal máak, ken taalak upʼéel chak ikʼal, le óotsililoʼ, le kʼojaʼaniloʼ yéetel le kíimiloʼ. Jeʼex tu yaʼalil apóstol Pabloeʼ: «Tak bejelaʼeʼ tuláakal le baʼaloʼob u beetmaj Jajal Diosoʼ ku yáakam yéetel ku mukʼyaj jeʼel bix juntúul koʼolel táan u síijsajeʼ» (Rom. 8:22). Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ xan k-muʼyaj yoʼolal baʼax maʼ maʼalob k-beetkiʼ, maʼ xaaneʼ k-uʼuyikba jeʼex rey Davideʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «In kʼasaʼaniloʼobeʼ u pechʼmaenoʼob; lelaʼ jumpʼéel kuuch in tiaʼal maʼ tu páajtal in mukʼyajtik» (Sal. 38:4).
2 Tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ ku muʼyajtikoʼob xan chʼaʼapachtajiloʼob (Luc. 14:27). Jeʼex beetaʼabik tiʼ Jesuseʼ, k-pʼektaʼal yéetel k-chʼaʼapachtaʼal (Mat. 10:22, 23; Juan 15:20; 16:2). Le oʼolaleʼ, wa k-kʼáat beet xan le baʼaxoʼob tu beetaj Jesús tak ken kʼuchuk le túumben Luʼumoʼ, unaj k-beetik tuláakal le ku páajtaleʼ utiaʼal u chúukpajal k-óol (Mat. 7:13, 14; Luc. 13:24).
3. ¿Bix k-ojéeltik Dioseʼ u kʼáat ka yanaktoʼon kiʼimak óolal?
3 ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ maʼ tu páajtal u yantaltoʼon kiʼimak óolal bejlaʼeʼ? Maʼatech. Jéeobaeʼ u kʼáat ka yanaktoʼon kiʼimak óolal le táan k-páaʼtik u xuʼulsik tiʼ le baʼaloʼob kʼaastakoʼ yéetel u béeykuntik le baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetkoʼ. Ichil le Bibliaoʼ yaʼab utéenel ku chíikpajal bix le kiʼimak óolal yaan tiʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ (xokaʼak Isaías 65:13, 14). Jeʼex le Salmo 5:11 ku yaʼalik: «Kiʼimakchajak u yóoloʼob máaxoʼob kaxantik a wáantaj; kʼaaynakoʼob mantatsʼ yéetel kiʼ óolal tumen teech kanáantikoʼob». Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ, kex táan k-muʼyajeʼ, jeʼel u páajtal u yantaltoʼon kiʼimak óolaleʼ. Koʼoneʼex ilik bix jeʼel u yáantkoʼon le Biblia utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolal kex ka yanaktoʼon talmiloʼobeʼ.
Jéeobaeʼ utúul Dios kiʼimak u yóol
4. ¿Bix u yuʼubikuba Dios ken u yil maʼatech u tsʼáaikuba u paalaloʼob tu tséel u gobernación?
4 Tuukulnakoʼon tiʼ Jéeoba. Letiʼeʼ yaan tuláakal páajtalil tiʼ, u yuumil tuláakal baʼax yaan yéetel maʼ kʼaʼabéet mix baʼal tiʼiʼ mix ka áantaʼak tumen mix máak. Kex beyoʼ, jach yaachaj wal u yóol ka tu yilaj bix úuchik u líikʼil utúul u ángel tu contra ka tak suunaj Satanasi, yéetel ka máan kʼiineʼ, uláakʼ angeloʼob xaneʼ tu tsʼáajubaʼob tu contra. Maʼ xaan xaneʼ, jach yaachaj wal tu yóol ka tu yilaj bix úuchik u náachtal Adán yéetel Eva tiʼ, le máaxoʼob tu yáax beetaj way Luʼumeʼ, bey xan le u yilik u maas yaʼabil tiʼ u paalaloʼob Adán yéetel Evaeʼ maʼatech u tsʼáaikubaʼob tu tséel u gobernación (Rom. 3:23).
5. ¿Baʼaxoʼob beetik u muʼyaj Jéeoba?
5 Teʼ kʼiinoʼobaʼ, le baʼaxoʼob ku beetik Satanasoʼ tsʼoʼok u maas kʼastal. Taʼaytak seis mil jaʼaboʼob káajak u yilik Jéeoba u adorartaʼal yaanal diosoʼob, u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak, u núupkʼebantal máak yéetel u kíimskubaʼob (Gén. 6:5, 6, 11, 12). Tsʼoʼok xan u muʼyajtik u sen aʼalaʼal baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contraiʼ. Tsʼoʼoleʼ, yaan kʼiineʼ tak le máaxoʼob meyajtikoʼ ku beetkoʼob u muʼyaj. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «¡Bukaʼaj utéenel maʼ tu uʼuyajtʼantoʼob [Diosiʼ]; yéetel tu beetajoʼob u mukʼyaj teʼ x-tokoy luʼumoʼ! Baʼaleʼ tu túuntajoʼob u yóol tu kaʼatéen; ¡ku okʼomkíintikoʼob u yóol u kiliʼichil Israel!» (Sal. 78:40, 41). Jeʼex túun k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ jach ku yaatal tu yóol ken u yil u beetaʼal baʼax kʼaas tumen le máaxoʼob meyajtikoʼ (Jer. 3:1-10). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ ku muʼyaj ken u yil táan u muʼyaj le máaxoʼob meyajtikoʼ (Isa. 63:9, 10, NM).
6. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik Dios utiaʼal maʼ u xuʼulul u kiʼimaktal u yóol?
6 Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼatech u chaʼik u lúubul u yóol mantatsʼ yoʼolal le baʼaxoʼob ku yilik u beetaʼaloʼ. Ka líikʼ Satanás tu contra Jéeobaeʼ, letiʼeʼ tu séebaʼanil tu yaʼalaj bix ken u yutskíintil. Tsʼoʼoleʼ tu túuxtaj u Hijo utiaʼal u salvartik le máaxoʼob beetik baʼax maʼaloboʼ yéetel utiaʼal ka u béeykunt le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ. Le oʼolal maʼ pʼáat mantatsʼ lubaʼan u yóoliʼ, tumen u yojel yaan u kʼuchul u kʼiinil u kiliʼichkúuntik u kʼaabaʼ yéetel le máaxoʼob meyajtikoʼ yaan u kʼamikoʼob yaʼab utsiloʼob (Sal. 104:31). Kex tsʼoʼok u yaʼalaʼal yaʼab baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contraeʼ, letiʼeʼ láayliʼ kiʼimak u yóoleʼ (1 Tim. 1:11, NM; Sal. 16:11).
7, 8. ¿Baʼax tuukulil unaj u yantaltoʼon ken k-beet upʼéel baʼax maʼ jach maʼalobiʼ?
7 Kex toʼon maʼ tu páajtal k-utskíintik le talmiloʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ, jeʼel u páajtal k-aktáantik jeʼex u beetikoʼ. U jaajileʼ maʼ kʼaas ka lúubuk k-óol ken k-beet upʼéel baʼax maʼ jach maʼalobiʼ, baʼaleʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u lúubul k-óol mantatsʼiʼ. Tumen beetaʼanoʼon jeʼex Dioseʼ, yantoʼon u páajtalil k-tukultik tubeel baʼaxoʼob ken k-beete, lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon k-il wa le baʼax k-kʼáat beetoʼ jeʼel u taasiktoʼon utsileʼ.
8 Upʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-aktáant le talmiloʼoboʼ letiʼe k-ojéeltik yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal k-beetik utiaʼal k-utskíintkoʼoboʼ. Wa k-chʼíikil tuukul chéen tiʼ le baʼaloʼobaʼ, maas yaan u lúubul k-óol yéetel yaan u pʼáatal maʼ kiʼimak k-óol ikil k-meyajtik Jéeobaiʼ. Ken tsʼoʼokok k-beetik le ku páajtal utiaʼal k-utskíintik le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ, maas maʼalob ka k-tuʼubsoʼob yéetel ka chʼíikkoʼon tiʼ uláakʼ baʼaloʼob jeʼel u taasiktoʼon utsileʼ. Koʼoneʼex ilik jujumpʼéel baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ.
Yaan baʼaxoʼob maʼ kun páajtal k-beetik
9. ¿Baʼaxten jach maʼalob le baʼax tu beetaj Anaoʼ?
9 Tuukulnakoʼon tiʼ Ana, u maama profeta Samuel. Letiʼeʼ xáanchaj maʼ tu béeytal u yantal u paalal, lelaʼ jach tu beetaj u yaatal u yóol yéetel u yaʼalaʼal baʼal tiʼ. Yaan kʼiineʼ chéen okʼol ku beetik yéetel maʼatech u yóotik janal (1 Sam. 1:2-7). Utéenjeak bijaʼan teʼ tuʼux ku adorartaʼal Jéeobaoʼ joʼopʼ u «yokʼol yéetel yaayaj óol» ka «joʼopʼ u payalchiʼ tiʼ Yuumtsil» (1 Sam. 1:10). Ka tsʼoʼok u yaʼalik tiʼ Jéeoba jach bix u yuʼubikubaeʼ, tʼaanaj yéetel Elí, u nojchil le j-kʼiinoʼoboʼ, Elí túuneʼ tu yaʼalajtiʼ: «Xiʼiktech utsil, bey xan ka u tsʼáa tiʼ teech u [Diosil] Israel baʼax tsʼoʼok a kʼáatiktiʼ» (1 Sam. 1:17). Maʼ xaaneʼ, Anaeʼ tu tsʼáaj cuenta tsʼoʼok u beetik tuláakal le ku páajtal u beetik kaʼachoʼ. Tumen maʼ tu páajtal u beetik mix baʼal utiaʼal u yantal u paalaleʼ, tu pʼataj tuláakal tu kʼab Dios, ka «suunaj tuʼux [lukʼeʼ], ka bin janal, mix juntéen suunaj yaj óoltal» (1 Sam. 1:18).
10. ¿Baʼax tu beetaj Pablo le ka aʼalaʼabtiʼ maʼ kun luʼsbil le baʼax ku muʼyajtikoʼ?
10 Apóstol Pabloeʼ bey xan tu beetiloʼ. Letiʼeʼ yaan kaʼach upʼéel «kʼiʼix chʼiikil [tu] wíinklil», maʼ xaaneʼ, lelaʼ upʼéel kʼojaʼanil jach beet u muʼyaj (2 Cor. 12:7). Pabloeʼ tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal ka xuʼuluk u muʼyaj. Tu kʼáataj xan tiʼ Jéeoba ka áantaʼak. ¿Jaytéen tu kʼáataj? Óoxtéen. Tu tsʼook ka tu kʼáateʼ, Dioseʼ tu yaʼalajtiʼ maʼ ken u luʼs le «kʼiʼix chʼiikil [tu] wíinklil[oʼ]». Pabloeʼ tu kʼamaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ yéetel tu maas tsʼáaj u yóol u meyajt Dios (xokaʼak 2 Corintoiloʼob 12:8-10).
11. ¿Bix u yáantkoʼon le payalchiʼ ken yanaktoʼon talmiloʼoboʼ?
11 ¿U kʼáat wa túun u yaʼal chéen kunel ka k-aʼal tiʼ Jéeoba ich payalchiʼ baʼaxoʼob ku yúuchultoʼon? Maʼatech (Sal. 86:7). Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Maʼ a sen sen tuukuleʼex tu yoʼolal mix baʼal, baʼaleʼ tuláakal baʼax kʼaʼabéet teʼexeʼ aʼaleʼex mantatsʼ tiʼ Jajal Dios ich payalchiʼ, kʼáat óolneneʼex tiʼ yéetel tsʼaʼex gracias tiʼ xan». ¿Bix jeʼel u núukik Dios k-payalchiʼobeʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jajal Dios túuneʼ bíin u tsʼáateʼex u jéetsʼel óolal, lelaʼ maas nojoch tiʼ le ku páajtal u naʼatik máakoʼ; le jéetsʼel óolal bíin u kanáant a puksiʼikʼaleʼex yéetel a tuukuleʼex tiʼ Cristo Jesús» (Fili. 4:6, 7). Jeʼex k-ilkoʼ, kex maʼ u luʼsik Jéeoba le baʼax k-muʼyajtikoʼ, ku núukik k-payalchiʼ, tumen ku kanáantik k-tuukul. Le oʼolal ken tsʼoʼok k-payalchiʼeʼ, k-uʼuyikba maʼalobil yéetel k-maas naʼatik le talmiloʼob ku taasik u lúubul u yóol máakoʼ.
Unaj u kiʼimaktal k-óol ikil k-meyajtik Dios
12. ¿Baʼaxten maʼ maʼalob ka xáanak lubaʼan u yóol máakiʼ?
12 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Wa ku lúubul a wóol le ken a wilaba ich talmileʼ, ku yúuchul tumen jumpʼíit a muukʼ» (Pro. 24:10). Yéetel ku yaʼalik xaneʼ «puksiʼikʼal kʼojaʼaneʼ, [chíikaʼan] tu yich» máak (Pro. 15:13). Yaan sukuʼunoʼob ku jach lúubul u yóoloʼobeʼ ku xuʼulul u xokkoʼob le Bibliaoʼ yéetel u tuukuloʼob tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ. Tsʼoʼoleʼ ku pʼáatal chéen u takáaliliʼ baʼax ku yaʼalikoʼob ken payalchiʼinakoʼob yéetel ku joʼopʼol u náachtaloʼob tiʼ le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. U jaajileʼ jach jeʼel u taasik talmil tiʼ máak wa ku xáantal lubaʼan u yóoleʼ (Pro. 18:1, 14).
13. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolaleʼ?
13 Baʼaleʼ k-tuukul tiʼ baʼaloʼob maʼalobtakeʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolaleʼ. Rey Davideʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ utstintʼaan in beetik le baʼax a kʼáateʼ» (Sal. 40: 8). Le óolaleʼ, le ken úuchuktoʼon baʼaloʼob maʼ jach maʼalobeʼ maʼ unaj u xuʼulul k-meyajtik Diosiʼ, lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolaleʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ jach jeʼel u yantaltoʼon kiʼimak óolal wa k-xokik sáamsamal le Bibliaoʼ (Sal. 1:1, 2; Sant. 1:25). Ken k-xok le Biblia yéetel ken xiʼikoʼon teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ k-uʼuyik «le utsil tʼaan» ku beetik u kiʼimaktal k-óoloʼ (Pro. 12:25; 16:24).
14. ¿Baʼax ku yaʼalik Jéeoba ku jach beetik u kiʼimaktal k-óol?
14 Yaʼab baʼax u tsʼaamajtoʼon Dios utiaʼal ka kiʼimakchajak k-óol. Upʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ku beetik u kiʼimaktal k-óoloʼ letiʼe k-ojéeltik yaan u salvarkoʼonoʼ (Sal. 13:5). Toʼoneʼ k-ojel kex jeʼel baʼaxak ka úuchuktoʼoneʼ letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon wa ku chúukpajal k-óol meyajte (xokaʼak Eclesiastés 8:12). Le profeta Habacucoʼ tu yaʼalaj: «Bíin sen kiʼimakchajak in wóol túun tu yoʼolal Yuumtsil in toksajil. Bíin in kiʼikiʼtʼant kex maʼ u loolankil le higoʼoboʼ mix ka chʼéenek u tsʼíik yich u pakʼliloʼob le uvaʼoboʼ; kex ka pʼáatak maʼ u yantal u joochil le kooloʼoboʼ; kex ka xuʼupuk u múuchʼul le tamanoʼob mix ka minaʼan[chajak] wakaxoʼob teʼ tu kúuchiloʼoboʼ» (Hab. 3:18).
Kiʼimak u yóol le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ
15, 16. Aʼal jujumpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob maʼalobtak u tsʼaamajtoʼon Jéeoba jeʼel u beetik u kiʼimaktal k-óol le táan k-páaʼtik le túumben Luʼumoʼ.
15 Jéeobaeʼ u kʼáat ka kiʼimakchajak k-óol yéetel le baʼaxoʼob maʼalobtak u tsʼaamajtoʼon le táan k-páaʼtik u béeykuntik le baʼax u yaʼalmoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Teneʼ in wojeleʼ baʼax maʼalob ku beet wíinikeʼ, ka u kiʼimakkúunt u yóol yéetel ka u tsʼáa uts tiʼ u kuxtal kaʼalikil kuxaʼan[,] tumen wa k-janal, yéetel [k-]ukʼul, [bey xan wa k-ilik] u yutsil tuláakal [k-]meyajeʼ, leloʼ chéen tumen [Dios] tsʼáa tiʼ toʼon» (Ecl. 3:12, 13). Ichil le baʼax «uts» ku yaʼalik le tekstoaʼ táakaʼan u yáantik máak u maasil. Jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ maas ku taasik kiʼimak óolal u tsʼaʼabal wa baʼax ke u kʼaʼamal wa baʼax (Hch. 20:35). U beetik máak lelaʼ ku kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba, yéetel ku kiʼimaktal xan u yóol máak ikil u biskuba maʼalob yéetel u yatan, u paalal, u taataʼob bey xan yéetel u maasil u láakʼtsiloʼob (Pro. 3:27). Tsʼoʼoleʼ ku taasik kiʼimak óolal u bisikuba máak tubeel yéetel le sukuʼunoʼoboʼ, u yeʼesik u yutsil tiʼob, u saʼasik le baʼax maʼ maʼalob ku beetkoʼoboʼ yéetel u táakpajal máak mantatsʼ teʼ kʼaʼaytajoʼ (Gal. 6:10; Col. 3:12-14; 1 Ped. 4:8, 9).
16 Le teksto t-xokaj tu libroi Eclesiastesoʼ tʼaanaj tiʼ le baʼaxoʼob maʼalobtak yantoʼon sáamsamal, jeʼex le janal yéetel le baʼax k-ukʼikoʼ. Lelaʼ ku yáantkoʼon k-ileʼ, kex yantoʼon talmiloʼobeʼ, jeʼel u béeytal u kiʼimaktal k-óol yoʼolal le baʼaloʼob ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba sáamsamaloʼ. Tsʼoʼoleʼ ken k-il bix jaʼtsil u tʼúubul le kʼiinoʼ, bix jaʼtsil le kʼáaxoʼob yéetel u báaxal le mejen baʼalcheʼoboʼ ku beetik u kiʼimaktal k-óol. Ken tuukulnakoʼon tiʼ le baʼaloʼobaʼ, k-maas yaabiltik Jéeoba yoʼolal tuláakal le baʼaxoʼob maʼalobtak ku tsʼáaiktoʼonoʼ.
17. 1) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-ilik u xuʼulsaʼal le baʼaxoʼob beetik k-muʼyajoʼ? 2) ¿Baʼax líiʼsik k-óol teʼ kʼiinoʼobaʼ?
17 Wa k-yaabiltmaj Dios, wa k-beetik baʼax ku yaʼalik yéetel wa k-tsʼáaik k-fe tiʼ u kuxtal Jesús tu kʼubaj t-oʼolaloʼ, maʼ kun xáantal ken k-il u xuʼulsaʼal tiʼ le talmiloʼob utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolal mantatsʼoʼ (1 Juan 5:3). Le maʼ kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ, jach ku líikʼil k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ jach u yojel baʼaxoʼob k-muʼyajtik. Davideʼ bey tu yuʼubilubaoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «A yaakunajeʼ ku taasikten kiʼ óolal yéetel kiʼimak óolal. Techeʼ tsʼoʼok a wilik in okʼom óolaloʼob, a kʼaj óol in mukʼyajoʼob» (Sal. 31:7). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ u yaabiltmoʼon, le oʼolal yaan u luʼsik le baʼaxoʼob beetik k-muʼyajoʼ (Sal. 34:19).
18. ¿Baʼaxoʼob beetik u kiʼimaktal u yóol u kaajal Dios?
18 Le táan k-páaʼtik u béeykuntik le baʼax u yaʼalmaj u beetik Diosoʼ, unaj u kiʼimaktal k-óol jeʼex letiʼoʼ. Maʼ unaj k-chaʼik u lúubul k-óol ka tak xuʼuluk k-meyajtik Diosiʼ. Unaj k-ilik mantatsʼ bix jeʼel k-aktáantik le talmiloʼob ku yantaltoʼonoʼ. Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-jach chiʼichnaktaleʼ bey xan utiaʼal k-aktáantik le talmiloʼoboʼ. Kiʼimakchajak k-óol yoʼolal le baʼaxoʼob ku tsʼáaiktoʼonoʼ, le baʼaxoʼob u beetmoʼ bey xan yéetel le baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼonoʼ. Wa maʼ k-náachtal tiʼ letiʼeʼ yaan u kiʼimaktal k-óol, jeʼex u yaʼalik le Salmo 144:15, LSM: «Kiʼimak [u] yóol le kaaj u Jajal Dioseʼ letiʼe Yuumtsiloʼ».
Koʼoneʼex kʼaʼajsik le baʼaxoʼob t-kanoʼ
• ¿Bix jeʼel k-aktáantik le talmiloʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ?
• Ken yanaktoʼon talmiloʼobeʼ, ¿baʼaxten maʼalob ka kʼaʼajaktoʼon yaan baʼax maʼ tu páajtal k-beetik?
• ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal u yantaltoʼon kiʼimak óolal ikil k-meyajtik Dios kex ka yanaktoʼon talmiloʼobeʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 16]
Jéeobaeʼ ku yaatal u yóol yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetaʼal way Luʼumaʼ
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 16]
© G.M.B. Akash/Panos Pictures
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 18]
Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon baʼax kʼaʼabéet utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolal