¿K-chaʼik wa u kʼáatchiʼitkoʼon Jéeoba?

TEʼ Bibliaoʼ ku chíikpajal yaʼab kʼáatchiʼob ku kʼuchul tak tu maas taamil u puksiʼikʼal máak. Jéeobaeʼ jach ku meyajtiʼ utiaʼal u kaʼansik le baʼaloʼob jach kʼaʼabéetoʼ. Jeʼex le ka tu yaʼalaj tiʼ Caín maʼ maʼalob ka tsʼíikilnakeʼ tu beetaj kʼáatchiʼob tiʼ (Gén. 4:6, 7, NM). Yaan kʼiineʼ chéen yéetel upʼéel wa kaʼapʼéel kʼáatchiʼeʼ ku péeksik máak u beet le baʼax ku yaʼalikoʼ. Jeʼex utéenjeakileʼ tu kʼáataj: «¿Máax bíin in túuxte? ¿Máax bíin u beetuba k-bisaj tʼaan?», profeta Isaíaseʼ tu séebaʼanileʼ tu núukaj: «Jeʼelenaʼ, [túuxteniʼ]» (Isa. 6:8).

Jesuseʼ bey xan tu beetiloʼ. Teʼ Evangelioʼoboʼ ku chíikpajal maas tiʼ doscientos ochenta tiʼ le kʼáatchiʼob tu beetoʼ. Kex yaan kʼiin ku meyajtiʼ utiaʼal u makik u chiʼ le máaxoʼob aʼalik baʼaloʼoboʼ, u suukaʼanileʼ ku beetik utiaʼal u kʼuchul tu puksiʼikʼal le máakoʼoboʼ yéetel utiaʼal ka u tukultoʼob bix táan u meyajtkoʼob Dios (Mat. 22:41-46; Juan 14:9, 10). Apóstol Pablo xaneʼ meyajnajtiʼ yaʼab kʼáatchiʼob ichil le catorce cartaʼob tu tsʼíibtaj ichil le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ, lelaʼ áantajnaj utiaʼal u creertaʼal le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ (Rom. 10:13-15). Tiʼ le carta tu tsʼíibtaj tiʼ le romailoʼoboʼ yaʼab kʼáatchiʼob meyajnajtiʼ. Yoʼolal lelaʼ béeychaj u yáantik yaʼab máakoʼob utiaʼal ka u yiloʼob «¡bukaʼaj taamil u ayikʼalil Jajal Dios, yéetel u kʼaj óolalil bey xan u naʼat!» (Rom. 11:33).

Yaan kʼáatchiʼobeʼ ku beetaʼal utiaʼal ka núukaʼak, baʼaleʼ yaneeʼ ku beetaʼal utiaʼal u tuukul máak. Teʼ Evangelioʼoboʼ yaʼab kʼáatchiʼob beetaʼan beyoʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u disipuloʼoboʼ: «Kanáantabaʼex tiʼ u levadura le fariseoʼoboʼ yéetel tiʼ u levadura Herodes» (Mar. 8:15; Mat. 16:12). Letiʼobeʼ maʼ tu naʼatajoʼob wa Jesuseʼ táan kaʼach u yaʼaliktiʼob maʼ u beetkoʼob jeʼex le j-kaʼapʼéel ichoʼob yéetel le máaxoʼob maʼatech u kaʼansikoʼob u jaajiloʼ, le oʼolal joʼopʼ u baʼateltʼaanoʼob tumen tuʼubtiʼob u chʼaʼikoʼob waaj. Yoʼolal lelaʼ Jesuseʼ tu kʼáatajtiʼob: «¿Baʼaxten ka waʼalikeʼex minaʼan teʼex waaj? ¿Láayliʼ maʼ táan a naʼatikeʼex mix táan a wilajeʼex[eʼ]? ¿Jach wa chich a puksiʼikʼaleʼex? ¿Maʼ táan wa a paakateʼex yéetel a wicheʼex, mix táan a wuʼuyajeʼex yéetel a xikineʼex? [...] ¿Láayliʼ maʼ táan a naʼatikeʼexeʼ?». Le kʼáatchiʼobaʼ beetaʼab utiaʼal u núukikoʼob tu tuukuloʼob yéetel utiaʼal ka u naʼatoʼob jach baʼax taak u kaʼansaʼaltiʼob (Mar. 8:16-21).

Chaʼa u kʼáatchiʼitkech Jéeoba

Jéeobaeʼ tu beetaj yaʼab kʼáatchiʼob tiʼ Job utiaʼal u yáantik u naʼat bukaʼaj chichnil letiʼ tu táan le máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ (Job, capítulo 38 tak 41). ¿Táan wa u páaʼtik Jéeoba u núukik Job cada upʼéel tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ? Maʼatech. Jeʼex le ka tu kʼáatajtiʼ: «¿Tuʼux yanech le ka tin wetsʼkúuntaj le luʼumoʼ?», chéen u kʼáat u yáant u kʼex bix u tuukul. Táanil tiʼ u tsʼoʼokol u beetaʼal le kʼáatchiʼob tiʼ Joboʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¿Baʼax jeʼel u páajtal in núukik wa mix baʼaleneʼ? [Maas] maʼalob ka in mak in chiʼ» (Job 38:4; 40:4). Jeʼex túun k-ilkoʼ, letiʼeʼ tu naʼataj baʼax taak u kaʼansaʼaltiʼ le oʼolal mix baʼal tu yaʼalaj. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ chéen tu yáantaj Job u yeʼes kabal óolaliʼ, baʼaxeʼ tu beetaj u kʼexik bix u tuukul. ¿Baʼaxten kʼaʼabéetchaj u yáantik?

Kex Job utúul máak «toj u kuxtal yéetel x-maʼ siʼipil» kaʼacheʼ, tu yaʼalaj tʼaanoʼob maʼ maʼalobtakiʼ. Le oʼolal áantaʼab tumen Eliú u kʼex bix u tuukul, «tumen tu yuʼubaj táan u sen aʼalik maʼ siʼipilnajaʼaniʼ» yéetel «chéen táan u jaʼatsʼal tumen [Dios]» (Job 1:8; 32:2; 33:8-12). Baʼaleʼ le kʼáatchiʼob beetaʼab tiʼ tumen Jéeobaoʼ le áant u naʼat maʼ maʼalob le baʼax tu yaʼaloʼ. Ichil upʼéel kʼaʼamkach iikʼeʼ, tu yaʼalajtiʼ:  «¿Techeʼ máaxech utiaʼal maʼ a woksaj óoltik baʼaxoʼob kin beetik ikil a weʼesik xan a j-maʼ naʼat tʼaanoʼoboʼ? Bejlaʼeʼ, in kʼáat in wilaʼa wa jach xiibech, tumen bin a kaʼaj a núuk tsʼeʼetsʼek in kʼáatchiʼob» (Job 38:1-3). Yéetel le kʼáatchiʼob tu beetoʼ tu yáantaj Job u yil le naʼat yéetel le páajtalil ku chíikpajal tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeobaoʼ. Le oʼolal Jobeʼ, muʼukʼaʼanchaj u oksaj óolal tiʼ le bix u pʼis óol Jéeoba yéetel tiʼ le baʼaxoʼob ku beetkoʼ. ¿Máasaʼ jach maʼalob bix úuchik u yáantaʼal Job yéetel le kʼáatchiʼob beetaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ?

Bix jeʼel k-chaʼik u kʼáatchiʼitkoʼon Jéeobaeʼ

¿Kux túun toʼon? ¿Jeʼel wa k-jóoʼsik utsil tiʼ le kʼáatchiʼob yanoʼob ichil le Bibliaoʼ? Jeʼeleʼ. Wa k-tuukul tiʼ le kʼáatchiʼoboʼ jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Le kʼáatchiʼob yanoʼob teʼ Bibliaoʼ jach maʼalobtak, tumen ku kʼuchul tu tsʼuʼ u puksiʼikʼal máak. Bey túunoʼ, «u tʼaan Jajal Dioseʼ [...] yaan u páajtalil, [...] yéetel ku jóokʼesik tiʼ sáasil u tuukuloʼob yéetel baʼaxoʼob u kʼáat u beet le puksiʼikʼaloʼ» (Heb. 4:12). Baʼaleʼ utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil le kʼáatchiʼob yaan teʼ Bibliaoʼ unaj k-ilik bey tiʼ toʼon ku beetaʼaleʼ (Rom. 15:4). Koʼoneʼex ilik wa jaypʼéeliʼ.

«Teech u nojoch j-xotʼ kʼiinil tuláakal le yóokʼol kaaboʼ[,] ¿maʼ bíin a beet baʼax tu beel[iʼ]?» (Gén. 18:25). Lelaʼ letiʼe kʼáatchiʼ tu beetaj Abraham tiʼ Jéeoba le ka tu yojéeltaj nukaʼaj u xuʼuls tiʼ Sodoma yéetel tiʼ Gomorraoʼ. Abrahameʼ u yojel Dioseʼ maʼ ken u xuʼuls tiʼ le kʼasaʼan máakoʼob paʼteʼ yéetel le utsoʼoboʼ. Le baʼax tu yaʼaloʼ tu yeʼesaj jach ku creertik Dioseʼ ku beetik baʼax maʼalob.

Yaan máakoʼobeʼ ku joʼopʼol u tuukuloʼob tiʼ le baʼax ken u beet Jéeoba maʼ kun xáantaloʼ, jeʼex máaxoʼob ken u salvart teʼ Armagedonoʼ wa máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob. Toʼoneʼ maʼ unaj k-chiʼichnakkúuntikba yoʼolal le baʼaloʼobaʼ, baʼaxeʼ unaj k-kʼaʼajsik le kʼáatchiʼ tu beetaj Abrahamoʼ. Jeʼex letiʼeʼ, toʼoneʼ k-creertik k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ uts, ku beetik baʼax maʼalob yéetel ku chʼaʼik óotsilil. Lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-jach chiʼichnaktal, utiaʼal maʼ u kaʼapʼéelchajal k-tuukul yéetel utiaʼal maʼ k-baʼateltʼaan tiʼ baʼaloʼob maʼ kʼaʼabéetoʼob chéen ku luʼsiktoʼon tiempoiʼ.

«¿Máax tiʼ teʼex ikil u sen chiʼichnaktaleʼ, jeʼel u chowakkíintik jumpʼíit maas u kuxtaleʼ?» (Mat. 6:27, NM.) Lelaʼ tu yaʼalaj Jesús tu táan yaʼabach máakoʼob, ichiloʼobeʼ tiaʼan tak u disipuloʼobiʼ. Yéetel le baʼax tu yaʼaloʼ, tu yeʼesaj u kʼaʼabéetil k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u kuxtal máak teʼ tu tsʼook kʼiiniloʼob le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Kex yaʼab baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntkoʼoneʼ, maʼ unaj k-chʼíikil sen tukliʼ, tumen mix kun béeytal k-maas chowakkíintik  k-kuxtal mix kun béeytal k-maas maʼalobkíintik.

Wa k-chiʼichnaktal yóolal baʼax ku yúuchultoʼon wa yoʼolal baʼax ku yúuchul tiʼ k-láakʼtsiloʼobeʼ, kʼaʼajaktoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ. Beyoʼ maʼ ken u jach chiʼichnakkúuntoʼon yéetel maʼ ken tuukul tiʼ baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ, leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u jach lúubul k-óol yéetel utiaʼal maʼ k-sen kʼojaʼantal. Cristoeʼ tu yaʼaleʼ k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ ku tséentik le chʼíichʼoʼoboʼ, ku jatsʼutskíintik le cheʼoboʼ yéetel jach u yojel baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon (Mat. 6:26-34).

«Le máax ku táabal u méekʼ kʼáakʼeʼ, ¿maʼ wa tun yelel u nookʼ?» (Pro. 6:27, NM). Ichil le yáax nueve capituloʼob tiʼ Proverbiosoʼ, ku chíikpajal le tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaik utúul taatatsil tiʼ u hijooʼ, yéetel ku yaʼaliktiʼ le talmiloʼob ku taasik u tusik u núup máak yéetel yaanaloʼ (Pro. 6:29). Wa k-tsʼáaik cuenta tsʼoʼok u joʼopʼol u yantal kʼaakʼas tsʼíibolal toʼon bey xan wa k-báaxal tʼaan yéetel máax maʼ k-núupeʼeʼ, le kʼáatchiʼaʼ unaj u yáantkoʼon k-il maʼ maʼalob le baʼax k-beetkoʼ. Baʼaleʼ le kʼáatchiʼaʼ jeʼel xan u yáantkoʼon k-aktáant uláakʼ túuntajiloʼobeʼ. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼon jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Le baʼax ku pakʼik máakeʼ le xan bíin u joche» (Gal. 6:7).

«¿Máaxech teech utiaʼal a pʼis óolt le máax táan u meyajtik yaanal máakoʼ?» (Rom. 14:4.) Teʼ carta tu tsʼíibtaj Pablo tiʼ le romailoʼoboʼ tʼaanaj tiʼ le baʼaxoʼob jach ku yúuchul ichil le máaxoʼob meyajtik Dios teʼ yáax siglooʼ. Yaan tiʼ letiʼobeʼ maʼ maʼalob u yilkoʼob le baʼaxoʼob ku beetik le sukuʼunoʼob j-táanxel luʼumiloʼoboʼ yéetel ku máan u yaʼaloʼob maʼ maʼalob baʼax ku tuklikoʼob yéetel ku beetkoʼobiʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu beetaj le kʼáatchiʼtiʼoboʼ utiaʼal u kʼaʼajsiktiʼob unaj u biskubaʼob tubeel yéetel ka u pʼatoʼob tu kʼab Jéeoba le pʼis óoloʼ.

Bejlaʼa xaneʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ jejeláas luʼumil u taaloʼob. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-bisikba tubeel. ¿K-áantaj wa utiaʼal k-bisikba tubeel yéetel k-sukuʼunoʼob? Wa suuktoʼon k-jáan aʼalik maʼ maʼalob baʼax ku beetik k-sukuʼunoʼobeʼ, jach maʼalob ka k-kʼaʼajs le kʼáatchiʼ tu beetaj apóstol Pablooʼ.

Kʼáatchiʼob ku náatsʼkoʼon tiʼ Jéeoba

Le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilkoʼ ku yeʼesiktoʼon le páajtalil yaan tiʼ le kʼáatchiʼob yanoʼob teʼ Bibliaoʼ. Jeʼex t-iloʼ maas séebaʼan jeʼel k-beetik le baʼax ku yaʼalik wa k-naʼatik baʼax óolal aʼalaʼaboʼ. U jaajileʼ, le ken k-xook le Bibliaoʼ yaan k-ilik yaʼab uláakʼ kʼáatchiʼob jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ (ilaʼak le cuadro yaan teʼ táan juʼun 14).

Le kʼáatchiʼob yanoʼob teʼ Bibliaoʼ unaj k-chaʼik u kʼuchul tu maas taamil k-puksiʼikʼal, beyoʼ yaan u páajtal k-tuukul yéetel k-beetik baʼax utstutʼaan Jéeoba. Le ka tsʼoʼok u kʼáatchiʼitaʼal Job tumen Dioseʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tak walkilaʼ, chéen in kʼaj óoltmaech kaʼach yéetel in xikin, baʼaleʼ bejelaʼeʼ kin wilikech tin wichil» (Job 42:5). ¿Jach wa túun tu jaajil tu yilaj Jéeoba? Maʼatech, baʼaxeʼ kʼuch u tsʼáaj cuentaeʼ jach tu jaajil yaan. Ka máan kʼiineʼ, le disipulo Santiagooʼ tu yaʼalaj: «Natsʼabaʼex tiʼ Jajal Dios, letiʼ xaneʼ bíin u natsʼuba tiʼ teʼex» (Sant. 4:8). Wa ku meyajtoʼon tubeel le Biblia bey xan le kʼáatchiʼob yaan ichiloʼ yaan u béeytal k-maas tsʼáaik k-óol meyajt Jéeoba yéetel cada kʼiineʼ yaan k-maas «ilik» jach tu jaajil yaan.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 14]

¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le kʼáatchiʼob utiaʼal ka tuukulnakoʼon jeʼex Jéeobaoʼ?

▪ «¿Maas wa ku kiʼimaktal u yóol Jéeoba ka kʼuʼubuk tóokbil siibaloʼob tiʼ ke ka beetaʼak baʼax ku yaʼalik?» (1 Sam. 15:22, NM.)

▪ «¿Maʼ wa tu [páajtal u] paakat le máax beet le ichoʼoboʼ?» (Sal. 94:9.)

▪ «Le nojbeʼenil ku kaxtik le máakoʼoboʼ, ¿jach wa tu jaajil nojbeʼenil?» (Pro. 25:27, NM).

▪ «¿Ka tukultik wa maʼalob ka kʼuuxilnakech beyoʼ?» (Jon. 4:4.)

▪ «¿Baʼax u biil tiʼ máak wa ku náajaltik tuláakal yóokʼol kaab ku tsʼoʼokoleʼ ku saʼatal u [kuxtal]?» (Mat. 16:26.)

▪ «¿Máax túun jeʼel u páajtal u tselikoʼon tiʼ u yaakunaj Cristoeʼ?» (Rom. 8:35.)

▪ «¿Baʼax yaan tiʼ teech wa maʼ Jajal Dios tsʼáa tiʼ techiʼ?» (1 Cor. 4:7.)

▪ «[¿]Bix jeʼel u páajtal u bisikuba le sáasiloʼ yéetel le éekʼjochʼeʼeniloʼ?» (2 Cor. 6:14.)

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 15]

¿Baʼax tu kanaj Job tiʼ le kʼáatchiʼob beetaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ?