Harán upʼéel kaaj jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ
Harán upʼéel kaaj jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ
LE MÁAXOʼOB u kʼaj óoloʼob le Bibliaoʼ, ken u yuʼuboʼob u yúuchul tʼaan tiʼ u kaajil Haraneʼ ku taal tu tuukuloʼob Abraham, utúul máak jach chúukpaj u yóol u meyajt Dios úuchjeakil. Teʼ kaajaʼ tiʼ kajlaj upʼéel tiempo yéetel Sara, u yatniʼ, yéetel Taré, u taata bey xan Lot, u sobrino, tuláakloʼob tiʼ u taaloʼob tu kaajil Ureʼ; letiʼobeʼ jóokʼoʼob tu kaajaloʼob utiaʼal u binoʼob kajtal tu luʼumil Canaán. Abrahameʼ jach ayikʼalchaj tu kaajil Harán yéetel tiʼ kajaʼan ka kíim u taataiʼ, tsʼoʼoleʼ ka jóokʼ utiaʼal u bin teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼ tumen Jéeobaoʼ (Gén. 11:31, 32; 12:4, 5; Hch. 7:2-4). Ka máan kʼiin xaneʼ Abrahameʼ tu túuxtaj u maas nojchil u palitsiloʼob tu kaajil Harán (wa tuláakʼ upʼéel kaaj yaan naatsʼ tiʼ) utiaʼal u kaxtik u yatan Isaac, u hijo. Teʼ kaaj xanaʼ tiʼ kajlaj wa jaypʼéel jaʼaboʼob Jacob, u yáabiliʼ (Gén. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10).
Ka máan kʼiineʼ, chʼaʼachiʼitaʼab u kaajil Harán tumen Senaquerib, u reyil Asiria, le ka tsʼok tʼaanaj yéetel Ezequías, u reyil Judá. Tumen ku chʼaʼachiʼitaʼal ichil le kaajoʼob lúuboʼob tu kʼab le asirioʼoboʼ, ku yáantkoʼon k-naʼateʼ le ka chʼaʼachiʼitaʼab teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼ táan u tʼaan chéen tiʼ le kaajoʼ, baʼaxeʼ tiʼ tuláakal le mejen kaajoʼob yanoʼob tu baʼpachoʼ (2 Rey. 19:11, 12). Profeta Ezequiel xaneʼ ku yaʼalikeʼ, u kaajil Harán kaʼacheʼ jach ku múuchʼ meyaj yéetel u kaajil Tiro, lelaʼ ku yeʼeskeʼ teʼ kaajoʼ jach yaʼab u yúuchul koonoliʼ (Eze. 27:1, 2, 23).
Bejlaʼeʼ u kaajil Haraneʼ maʼ nojchiʼ yéetel tiʼ yaan naatsʼ tiʼ u kaajil Sanliurfa, tu laakʼin Turquíaeʼ, baʼaleʼ úuchjeakileʼ jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ. Lelaʼ upʼéel tiʼ le upʼíit kaajoʼob pʼaatal u kʼaabaʼob jeʼex u chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ. Le asirioʼoboʼ ku yaʼalikoʼob tiʼ Harranu, maʼ xaaneʼ lelaʼ u kʼáat u yaʼal «bej» wa «u beel j-koonoloʼob». Le baʼax u kʼáat u yaʼalaʼ jach maʼalob, tumen le tuʼux yanoʼ tiʼ ku máan u bejil utiaʼal u bin máak tiʼ uláakʼ nukuch kaajoʼobiʼ. Tu kaajil Harán kaʼacheʼ yaan upʼéel templo tuʼux ku adorartaʼal Sin, u diosil le lunaoʼ, yéetel jeʼex u yeʼesik le úuchben tsʼíiboʼob tsʼoʼok u kaxtaʼaloʼ, u maama Nabonido, u reyil Babilonia, u nojchil le x-kʼiinoʼoboʼ. Ku tuklaʼaleʼ Nabonido utskíint le templo yanoʼ. Ichil le jaʼaboʼob tsʼoʼok u máanoʼ, le kaajoʼ tsʼoʼok u yilik u yantal yéetel u lúubul nukuch reyoʼob.
Haraneʼ upʼéel kaaj jach ayikʼal kaʼach yéetel jach kʼaj óoltaʼab úuchjeakil. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ chéen upʼéel chan kaaj. Yéetel chéen upʼíit najoʼob pʼaatal wóolis u yóokʼoloʼobiʼ yéetel u x-lalaʼ pakʼiloʼob le úuchben najoʼob yanoʼob kaʼachoʼ. Teʼ túumben luʼumoʼ yaan u kaʼa kuxtal yaʼab tiʼ le máakoʼob kajaʼanoʼob kaʼachoʼ, jeʼex Abraham, Sara yéetel Lot; letiʼobeʼ yaan u tsikbaltikoʼob le baʼaxoʼob suuk kaʼach u beetaʼal teʼ kaajoʼ.
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]
U x-lalaʼ pakʼiloʼob Harán
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]
Le najoʼob wóolis u yóokʼoloʼoboʼ
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]
Le bix u yilaʼal u kaajil Harán teʼ kʼiinoʼobaʼ