Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

Harán upʼéel kaaj jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ

Harán upʼéel kaaj jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ

Harán upʼéel kaaj jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ

LE MÁAXOʼOB u kʼaj óoloʼob le Bibliaoʼ, ken u yuʼuboʼob u yúuchul tʼaan tiʼ u kaajil Haraneʼ ku taal tu tuukuloʼob Abraham, utúul máak jach chúukpaj u yóol u meyajt Dios úuchjeakil. Teʼ kaajaʼ tiʼ kajlaj upʼéel tiempo yéetel Sara, u yatniʼ, yéetel Taré, u taata bey xan Lot, u sobrino, tuláakloʼob tiʼ u taaloʼob tu kaajil Ureʼ; letiʼobeʼ jóokʼoʼob tu kaajaloʼob utiaʼal u binoʼob kajtal tu luʼumil Canaán. Abrahameʼ jach ayikʼalchaj tu kaajil Harán yéetel tiʼ kajaʼan ka kíim u taataiʼ, tsʼoʼoleʼ ka jóokʼ utiaʼal u bin teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼ tumen Jéeobaoʼ (Gén. 11:31, 32; 12:4, 5; Hch. 7:2-4). Ka máan kʼiin xaneʼ Abrahameʼ tu túuxtaj u maas nojchil u palitsiloʼob tu kaajil Harán (wa tuláakʼ upʼéel kaaj yaan naatsʼ tiʼ) utiaʼal u kaxtik u yatan Isaac, u hijo. Teʼ kaaj xanaʼ tiʼ kajlaj wa jaypʼéel jaʼaboʼob Jacob, u yáabiliʼ (Gén. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10).

Ka máan kʼiineʼ, chʼaʼachiʼitaʼab u kaajil Harán tumen Senaquerib, u reyil Asiria, le ka tsʼok tʼaanaj yéetel Ezequías, u reyil Judá. Tumen ku chʼaʼachiʼitaʼal ichil le kaajoʼob lúuboʼob tu kʼab le asirioʼoboʼ, ku yáantkoʼon k-naʼateʼ le ka chʼaʼachiʼitaʼab teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼ táan u tʼaan chéen tiʼ le kaajoʼ, baʼaxeʼ tiʼ tuláakal le mejen kaajoʼob yanoʼob tu baʼpachoʼ (2 Rey. 19:11, 12). Profeta Ezequiel xaneʼ ku yaʼalikeʼ, u kaajil Harán kaʼacheʼ jach ku múuchʼ meyaj yéetel u kaajil Tiro, lelaʼ ku yeʼeskeʼ teʼ kaajoʼ jach yaʼab u yúuchul koonoliʼ (Eze. 27:1, 2, 23).

Bejlaʼeʼ u kaajil Haraneʼ maʼ nojchiʼ yéetel tiʼ yaan naatsʼ tiʼ u kaajil Sanliurfa, tu laakʼin Turquíaeʼ, baʼaleʼ úuchjeakileʼ jach yaʼab meyaj beetaʼabiʼ. Lelaʼ upʼéel tiʼ le upʼíit kaajoʼob pʼaatal u kʼaabaʼob jeʼex u chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ. Le asirioʼoboʼ ku yaʼalikoʼob tiʼ Harranu, maʼ xaaneʼ lelaʼ u kʼáat u yaʼal «bej» wa «u beel j-koonoloʼob». Le baʼax u kʼáat u yaʼalaʼ jach maʼalob, tumen le tuʼux yanoʼ tiʼ ku máan u bejil utiaʼal u bin máak tiʼ uláakʼ nukuch kaajoʼobiʼ. Tu kaajil Harán kaʼacheʼ yaan upʼéel templo tuʼux ku adorartaʼal Sin, u diosil le lunaoʼ, yéetel jeʼex u yeʼesik le úuchben tsʼíiboʼob tsʼoʼok u kaxtaʼaloʼ, u maama Nabonido, u reyil Babilonia, u nojchil le x-kʼiinoʼoboʼ. Ku tuklaʼaleʼ Nabonido utskíint le templo yanoʼ. Ichil le jaʼaboʼob tsʼoʼok u máanoʼ, le kaajoʼ tsʼoʼok u yilik u yantal yéetel u lúubul nukuch reyoʼob.

Haraneʼ upʼéel kaaj jach ayikʼal kaʼach yéetel jach kʼaj óoltaʼab úuchjeakil. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ chéen upʼéel chan kaaj. Yéetel chéen upʼíit najoʼob pʼaatal wóolis u yóokʼoloʼobiʼ yéetel u x-lalaʼ pakʼiloʼob le úuchben najoʼob yanoʼob kaʼachoʼ. Teʼ túumben luʼumoʼ yaan u kaʼa kuxtal yaʼab tiʼ le máakoʼob kajaʼanoʼob kaʼachoʼ, jeʼex Abraham, Sara yéetel Lot; letiʼobeʼ yaan u tsikbaltikoʼob le baʼaxoʼob suuk kaʼach u beetaʼal teʼ kaajoʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

U x-lalaʼ pakʼiloʼob Harán

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

Le najoʼob wóolis u yóokʼoloʼoboʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

Le bix u yilaʼal u kaajil Harán teʼ kʼiinoʼobaʼ