¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kʼuchul teʼ hora kʼaʼabéetoʼ?

YAAN kʼiineʼ ku chan talamtal u kʼuchul máak teʼ hora kʼaʼabéetoʼ. Maʼ xaaneʼ le tuʼux kʼaʼabéet u bin máakoʼ náach yanil. Wa óoliʼ minaʼan camión utiaʼal u biniʼ wa jach yaʼab meyaj kʼaʼabéet u beetik. Kex beyoʼ kʼaʼabéet u yilik máak u kʼuchul teʼ hora kʼaʼabéetoʼ. U suukileʼ, le máaxoʼob ku séeb kʼuchloʼob tu meyajoʼoboʼ ku yilaʼal jach meeyjiloʼob yéetel jeʼel u tsʼaʼabal uláakʼ meyaj u beetoʼobeʼ. Baʼaleʼ le máaxoʼob maʼatech u kʼuchloʼob teʼ hora unaj u káajsik u meyajoʼoboʼ ku beetkoʼob u chiʼichnaktal u yéet meyajoʼob yéetel maʼ tu beetkoʼob tubeel u meyajoʼob. Le paalaloʼob maʼatech u séeb kʼuchloʼob tu escuelaʼoboʼ, yaan kʼiineʼ maʼatech u chaʼabal u yookloʼob teʼ xookoʼ, leloʼ ku beetik u kuʼuchtal u kaambaloʼob. Yéetel wa maʼ u kʼuchul máak teʼ hora aʼalaʼantiʼ tumen u doctoreʼ, maʼ xaaneʼ maʼ kun atendertbil tubeel.

Baʼaleʼ yaan tuʼuxeʼ maʼatech u yilaʼal u kʼaʼabéetil u kʼuchul máak teʼ hora kʼaʼabéetoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u joʼopʼol k-tuukul xan beyoʼ. Wa bey u yúuchultoʼonoʼ kʼaʼabéet k-kʼexik bix k-tuukul. Upʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe ka k-naʼat baʼaxten unaj u kʼuchul máak teʼ hora kʼaʼabéetoʼ. ¿Baʼaxten unaj k-beetik? ¿Bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ? ¿Baʼax utsiloʼob jeʼel k-kʼamik wa ka suukak k-kʼuchul teʼ hora kʼaʼabéetoʼ?

Jéeobaeʼ utúul Dios ku beetik tuláakal baʼal tu yorai

Toʼoneʼ k-ilik k-beetik tuláakal baʼax jach tu yorai tumen k-kʼáat k-beet jeʼex u beetik Dioseʼ  (Efe. 5:1). Letiʼeʼ mix utéen ku xantal u beetik wa baʼax. Baʼaxeʼ ku beetik jach tu yorai tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u béeykuntik baʼax u tukulmaj. Jeʼex le ka tu tukultaj u taasik le búulkabal utiaʼal u xuʼulsik tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, tu yaʼalaj tiʼ Noé: «Beet jumpʼéel [arca] yéetel cheʼ yaan u yiits». Ka kʼuch le kʼiin u tukulmoʼ, tu yaʼalajtiʼ: «Ichil siete kʼiinoʼobeʼ yaan in beetik u kʼáaxal jaʼ cuarenta kʼiinoʼob yéetel cuarenta áakʼaboʼob. ¡Bin in kaʼaj in xuʼuls tuláakal baʼax kuxaʼan in beetmaj yóokʼ luʼum!». Le baʼax tu yaʼaloʼ jach bey úuchikoʼ: «Tu siete kʼiinoʼobeʼ le búulkabaloʼ joʼopʼ u pixik le luʼumaʼ» (Gén. 6:14; 7:4, 10). Chéen tukult baʼax jeʼel u yúuchul wa maʼ u séeb okol Noé yéetel u láakʼtsiloʼob ichil le arcaoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ, kʼaʼabéetchaj u yookloʼob teʼ hora aʼalaʼabtiʼoboʼ, tumen u yojloʼob Dioseʼ ku beetik tuláakal baʼax jach tu yorai.

Kex cuatrocientos cincuenta jaʼaboʼob tsʼoʼokok lelaʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Abraham yaan u yantal utúul u hijo, tuʼux kun yantal le Chʼiʼibal u yaʼalmoʼ (Gén. 17:15-17). ¿Baʼax kʼiin ken síijik? Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Ichil jun jaʼab, bey jeʼel bix le kʼiinoʼobaʼ». ¿Béeychaj wa le baʼax tu  yaʼaloʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ, Saraeʼ pʼáat embarazadai «ka tu tsʼáaj juntúul paal tiʼ Abraham tu jach chʼijaʼanil. Le chan paaloʼ síij jach tu kʼiinil jeʼel bix u yaʼalmaj kaʼach [Dioseʼ]» (Gén. 17:21; 21:2).

Ichil le Bibliaoʼ yaʼab tsikbaliloʼob eʼesik Dioseʼ ku beetik tuláakal baʼax jach tu yorai (Jer. 25:11-13; Dan. 4:20-25; 9:25). Le oʼolal unaj k-ilik maʼ u náayal k-óol le táan k-páaʼtik u kʼiinil u pʼis óol, jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Kex ka k-il bey táan u xáantal maʼ kʼuchkeʼeʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Bíin kʼuchuk jach [tu] kʼiinil» (Hab. 2:3).

Utiaʼal k-meyajtik Dioseʼ kʼaʼabéet u suuktal k-beetik tuláakal baʼax jach tu yorai

Utiaʼal u beetaʼal le kʼiimbesajoʼob teʼ kʼiinoʼob «yéeyaʼanoʼob chéen utiaʼal Yuumtsil» tumen u xiibil le israelitaʼoboʼ, unaj u kʼuchloʼob jach teʼ hora aʼalaʼanoʼ (Lev. 23:2, 4). Tsʼoʼoleʼ Dioseʼ tu yaʼalaj jach baʼax hora ken kʼuʼubuk jujumpʼéel tiʼ le siibaloʼoboʼ (Éxo. 29:38, 39; Lev. 23:37, 38). ¿Máasaʼ leloʼ ku yeʼeskeʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka beetaʼak tuláakal baʼax jach tu yorai tumen le máaxoʼob meyajtkoʼ?

Teʼ yáax siglooʼ, apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob tu kaajil Corinto bix unaj u beetik u muchʼtáambaloʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «Tuláakaleʼ unaj u beetaʼal maʼalob yéetel tu tsoolol» (1 Cor. 14:40). Yoʼolal le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ, le muchʼtáambaloʼoboʼ unaj u káajal jach teʼ hora aʼalaʼanoʼ. Le bix u yilik Jéeoba u beetaʼal baʼal jach tu yorailoʼ maʼ kʼexpajkiʼ (Mal. 3:6). Le oʼolaleʼ, ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-kʼuchul tu pʼiis hora teʼ Najil Reinooʼ?

¿Bix jeʼel u suuktal u beetik máak wa baʼax jach tu yoraileʼ?

Upʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe k-chʼaʼik en cuentai yaan baʼaxoʼob jeʼel u jáan úuchloʼobeʼ (Pro. 21:5). Koʼox aʼalikeʼ a waʼalmaj a bin wa tuʼux. ¿Maʼalob wa ka jóoʼkech jach teʼ hora a waʼalmoʼ? ¿Maʼ wa maas maʼalob ka jóoʼkech tu pʼiis hora tumen maʼ xaan ka úuchuk wa baʼax teʼ bejoʼ? (Ecl. 9:11.) José, utúul sukuʼun suuk u kʼuchul tu pʼiis horaeʼ, ku yaʼalik: «Upʼéel baʼax áantkeneʼ letiʼe in tuklik jach bukaʼaj tiempo ken u bisten in kʼuchul teʼ tuʼux kin binoʼ». *

Maʼ xaaneʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ unaj u yilik u séeb jóokʼloʼob tu meyajoʼob utiaʼal ka kʼuchkoʼob tu pʼiis hora teʼ Najil Reinooʼ. Lelaʼ bey tu beetil utúul sukuʼun kajaʼan tu luʼumil Etiopía, letiʼeʼ kʼeʼex u yorai u meyaj le oʼolal yaan kaʼach u kʼuchul kex cuarentaicinco minutoʼob káajak le muchʼtáambaloʼoboʼ. Letiʼ túuneʼ tu yaʼalaj tiʼ utúul u yéet meyajoʼob ka séeb okok tu jeel tu kʼiiniloʼob yaan muchʼtáambal tiʼ, yéetel tu yaʼalajtiʼeʼ jeʼel u meyaj siete horaʼob tuláakʼ kʼiin utiaʼal u sutik u jeel le áantaj tsʼaʼabtiʼoʼ.

Le máaxoʼob yaan u mejen paalaloʼoboʼ maʼ chéen chʼaʼabil u kʼuchloʼob tu pʼiis hora teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. U suukaʼanileʼ letiʼe maamatsil listokíintkoʼoboʼ, baʼaleʼ u maasil ichil le familiaoʼ unaj u yáantajoʼob xan. Esperanza, utúul kiik kajaʼan tu luʼumil México, ku líiʼsik chéen tu juunal ocho utúulul u paalal, le maas chichnoʼ yaan 5 jaʼaboʼob tiʼ yéetel le maas nojchoʼ 23, ku yaʼalik baʼax ku beetik utiaʼal u kʼuchloʼob tu pʼiis hora teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ: «U nuuktakil in hijaʼobeʼ ku yáantkenoʼob in listokíint le mejentakoʼ. Beyoʼ ku yantal u tiempoi in tsʼoʼoksik le meyajoʼob ichil k-otochoʼ yéetel in líiʼskimba utiaʼal ka jóoʼkoʼon teʼ hora k-aʼalmoʼ». Jeʼex k-ilkoʼ, letiʼobeʼ u yaʼalmoʼob baʼax hora ken jóoʼkoʼob tu yotochoʼob yéetel tuláakal ku yáantaj utiaʼal u béeytal u beetkoʼob beyoʼ.

U yutsiloʼob u kʼuchul máak tu pʼiis hora teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ

K-tuukul tiʼ le utsiloʼob ku taasik u séeb kʼuchul máak teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ jeʼel u yáantkoʼon k-maas tsʼáa k-óol beet xan beyoʼ. Sandra, utúul x-lóoʼbayan chʼúupal tsʼoʼok u suuktal u kʼuchul tu pʼiis hora teʼ Najil Reinooʼ, ku yaʼalik: «Teneʼ jach jatsʼuts in wilik in kʼuchul in saludart le sukuʼunoʼoboʼ, utiaʼal in tsikbal tu yéeteloʼob yéetel in maas kʼaj óoltikoʼob». U suuktal u kʼuchul máak tu pʼiis hora teʼ Najil Reinooʼ jeʼel  u tsʼáaik tuʼux u kaambal máak tiʼ le sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajtkoʼob Diosoʼ. Ken tsikbalnakoʼon xan tu yéeteloʼobeʼ ku líikʼil u yóoloʼob yéetel ku «páajtal k-áantikba [t-baatsil] utiaʼal ka yanaktoʼon yaakunaj yéetel utiaʼal k-beetik baʼax uts» (Heb. 10:24, 25).

Le kʼaay yéetel le payalchiʼ ku beetaʼal utiaʼal u káajbal le muchʼtáambaloʼ táakaʼanoʼob ichil le adoración k-tsʼáaik tiʼ Diosoʼ (Sal. 149:1). Ken kʼaaynakoʼoneʼ k-tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Jéeoba, k-kʼaʼajsik le modos unaj k-eʼeskoʼ yéetel ku péekskoʼon maas táakpajal teʼ kʼaʼaytajoʼ. ¿Kux túun le payalchiʼ ku beetaʼal utiaʼal u káajbaloʼ? Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ le templooʼ «u kúuchil payalchiʼ» (Isa. 56:7). Upʼéel baʼax oʼolal k-muchʼikba teʼ kʼiinoʼobaʼ utiaʼal ka payalchiʼinakoʼon tiʼ Dios. Le payalchiʼ ku beetaʼal utiaʼal u káajbal le muchʼtáambaloʼ maʼ chéen utiaʼal kʼáataʼal u nuʼuktaj yéetel u kiliʼich muukʼ Diosiʼ, baʼaxeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka pʼáatak t-tuukul yéetel t-puksiʼikʼal le baʼax kun kaʼansbiloʼ. Le oʼolal unaj beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kʼuchul táanil tiʼ le kʼaay yéetel táanil tiʼ le payalchiʼoʼ.

Helen, yaan 23 jaʼaboʼob tiʼeʼ, ku yaʼalik baʼaxten ku kʼuchul tu pʼiis hora teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ: «In tuklikeʼ upʼéel bix in weʼesiktiʼ Jéeoba in yaabiltma, tumen tiʼ letiʼ u taal le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼaloʼ, tak le kʼaay yéetel le payalchiʼ ku beetaʼal tu káajbaloʼ». ¿Máasaʼ unaj k-beetik jeʼex letiʼoʼ? ¡Jach unaj! Le oʼolal unaj u suuktal k-beetik tuláakal baʼax kʼaʼabéet jach tu yorai, maases tiʼ baʼaxoʼob yaan yil yéetel le adoración k-tsʼáaik tiʼ Diosoʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

Líiʼsaba tu pʼiis hora

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

Chʼaʼa en cuentai yaan baʼax jeʼel u jáan úuchleʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

U kʼuchul máak tu pʼiis hora teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ ku taasik utsil