Maʼ unaj k-tuukul jeʼex le máakoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ

LE BAʼAX maʼalob yéetel le baʼax kʼaasoʼ maʼ upʼéeliliʼ bix u yilaʼal tuláakal tuʼuxiʼ yéetel ku kʼexpajal bix u yilaʼal jeʼex u máan le jaʼaboʼoboʼ. Le oʼolal ken k-xok le Bibliaoʼ, unaj k-kʼaʼajsik úuch tsʼíibtaʼak. Unaj k-chʼaʼik en cuentai bix u kuxtal yéetel bix u tuukul le máakoʼob ka tsʼíibtaʼaboʼ, utiaʼal maʼ k-naʼatik yaanal baʼal.

Tuukulnakoʼon tiʼ kaʼapʼéel tʼaanoʼob sen chʼaʼachiʼitaʼab teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ: le nojbeʼenil (wa le tsiikiloʼ) yéetel u chʼaʼik subtal máak (wa u mixbaʼalkúuntaʼal). Utiaʼal k-naʼatik tubeel le tsikbaliloʼob tuʼux ku chʼaʼachiʼitaʼal le kaʼapʼéel tʼaanaʼ, unaj k-naʼatik bix u yilaʼaloʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ.

Le bix u tuukul le máakoʼob teʼ yáax siglooʼ

Utúul profesoreʼ ku yaʼalikeʼ, tu úuchben kaajil Grecia, Roma yéetel Judeaeʼ, le máakoʼoboʼ «jach kʼaʼanan u yilkoʼob» ka tsʼaʼabak nojbeʼenil tiʼob yéetel maʼ u máanskoʼob subtsilil. Ku yaʼalik xan: «Tuláakal u kʼiinil u kuxtaloʼobeʼ ku yilkoʼob ka tsʼaʼabak nojbeʼenil tiʼob, ka ilaʼakoʼob maʼalob, ka jach kʼaj óoltaʼakoʼob, ka kʼaʼamkoʼob yéetel ka eʼesaʼak tsiikil tiʼob». Jeʼex túun k-ilkoʼ jach ku chʼaʼikoʼob en cuentai baʼax ku tuklik u maasil táanil tiʼ u beetkoʼob wa baʼax.

Le bix u yilaʼal máak tumen u maasil, le baʼaxoʼob yantiʼ yéetel le nojbeʼeniloʼ letiʼe baʼax jach ku kaxtaʼal teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, tumen jach ku yilaʼal wa óotsil bey xan wa ayikʼal máak. Le nojbeʼeniloʼ letiʼe bukaʼaj u tojol máakoʼ, wa letiʼe bix u yilaʼal tumen u maasiloʼ. Utiaʼal u nojbeʼenkúuntaʼal utúul máakeʼ kʼaʼabéet u beetik baʼax ku páaʼtaʼal tiʼ tumen u maasil. Tsʼoʼoleʼ unaj u yilaʼal ayikʼal tumen u maasil, jach nojoch le meyaj tsʼaʼan u beetoʼ yéetel unaj u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ jeʼex unajeʼ. Le nojbeʼeniloʼ ku náajaltik máak ken u beet upʼéel baʼal nojoch wa jach maʼalob. Baʼaleʼ lelaʼ jeʼel xan u peʼertik máakeʼ, le ken úuchuk beyoʼ ku pʼáatal subtsilil, ku mixbaʼalkúuntaʼal yéetel ku yaʼalaʼal baʼal tiʼ tu táan u maasil. Bey túunoʼ ku sublaktal yoʼolal baʼax ku yaʼalik u maasil tu contra, maʼ tumen wa yaan baʼax kʼaas u beetmiʼ.

Jeʼex le ka tʼaanaj Jesús tiʼ u kutal máak «tiʼ le yáax kúuchil» wa «tu tsʼoʼok kúuchil» tiʼ upʼéel tsʼoʼokol beeloʼ, táan kaʼach u tʼaan tiʼ bix u yilaʼal le nojbeʼenil yéetel le subtsilil teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ (Luc. 14:8-10). Le judíoʼob úuchjeakiloʼ jach u kʼáatoʼob ka tsʼaʼabak nojbeʼenil tiʼob, lelaʼ bey u yeʼesik le baʼax tu beetaj le disipuloʼob le ka baʼateltʼaanajoʼob kex kaʼatéen yoʼolal «máax ichiloʼob u [maas] nojochil» (Luc. 9:46; 22:24). Le tuukul beyaʼ maases eʼesaʼab tumen u nuuktakil le judíoʼoboʼ. Letiʼobeʼ tu yiloʼob u kʼaʼaytaj Jesús bey upʼéel baʼax jeʼel u beetik u xuʼulul u tsʼaʼabal nojbeʼenil tiʼobeʼ, le oʼolal tu yiloʼob u sublakkúuntikoʼob tu táan u maasil, baʼaleʼ maʼ béeychajoʼobiʼ (Luc. 13:11-17).

Le profesor tsʼoʼok k-yáax chʼaʼachiʼitkeʼ, ku yaʼalikeʼ upʼéel baʼax jach ku beetik u sublaktal le judíoʼob, le griegoʼob yéetel le romailoʼob teʼ yáax siglooʼ letiʼe «u maʼachal yéetel u yaʼalaʼal tu táan yaʼabach máak yaan baʼax maʼ maʼalob tu beetiʼ». Ku yilaʼal jach subtsil u kʼaʼaxal wa u kʼaʼalal máak. Lelaʼ ku beetik u pʼáatal kʼaasil tu táan u amigoʼob, u láakʼtsiloʼob yéetel tu táan le kaajoʼ, kex ken tsʼoʼokok ku yilaʼal maʼ jaaj  le baʼax aʼalaʼab tu contraoʼ. Kex mix baʼal kʼaas u beetmeʼ ku pʼáatal maʼ maʼalob u yilaʼaliʼ yéetel ku xuʼulul u biskuba u maasil tu yéetel. Baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼax maas subtsil tiʼ u kʼaʼaxal wa u kʼaʼalal máak: letiʼe u luʼsaʼal u nookʼoʼ wa u jaʼajatsʼaʼal, lelaʼ ku beetik u pʼaʼastal, u yaʼalaʼal baʼal tiʼ yéetel ku paʼajal u subtal.

Le baʼax maas subtsiloʼ letiʼe u kíimsaʼal máak tiʼ upʼéel cheʼoʼ. Martin Hengel, utúul máax ku xokik baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, ku yaʼalikeʼ «bey u kíimsaʼal le palitsiloʼoboʼ» yéetel «ku beetaʼal utiaʼal u jach mixbaʼalkúuntaʼaloʼob, u pʼáatloʼob subtsilil yéetel utiaʼal u sen muʼyajoʼob». Le máakoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le máax ku kíimsaʼal beyaʼ unaj u tuʼubsaʼal tumen u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob. Tumen bey kíimsaʼabik Jesusoʼ, tuláakal máax u kʼáat u tsaypacht teʼ kʼiinoʼoboʼ yojloʼob yaan xan u yaʼalaʼal baʼal tiʼob. Utiaʼal u maas yaʼabil le máakoʼoboʼ jach kʼaas ka u tsaypachtoʼob utúul máak kíimsaʼab tiʼ upʼéel cheʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Toʼoneʼ táan k-kʼaʼaytikeʼ Cristoeʼ baʼaj tiʼ cheʼ, lelaʼ ku beetik u tʼóochpajal le judíoʼoboʼ, yéetel utiaʼal le j-táanxel luʼumiloʼoboʼ mix baʼal u biilal» (1 Cor. 1:23, NM). ¿Bix tu aktáantil le yáax disipuloʼob le baʼaloʼob beyaʼ?

Le bix tuukulnajik le yáax cristianoʼoboʼ

Le máaxoʼob tsaypacht Cristo teʼ yáax siglooʼ tu beetoʼob baʼax ku yaʼalik le leyoʼ yéetel tu yiloʼob maʼ u beetkoʼob baʼax jeʼel u taasik subtsilil tiʼobeʼ. Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Wa máax tiʼ teʼex ku mukʼyajeʼ, maʼ u mukʼyaj tumen kíimsaj wíinik, wa j-ookol, wa kʼaas u kuxtal, wa tumen ku yoksikuba tiʼ u baʼalubaʼob yaanal máakoʼob» (1 Ped. 4:15). Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ yaan u chʼaʼapachtaʼal le máaxoʼob tsaypachtik tu yoʼolal u kʼaabaʼoʼ (Juan 15:20). Le oʼolal  Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Wa yaan máax ku mukʼyaj tumen cristianoeʼ, maʼ unaj u chʼaʼik subtaliʼ baʼaleʼ unaj u kiʼikiʼtʼantik Jajal Dios» (1 Ped. 4:16). Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, le maʼ u chʼaʼik subtalil máak ikil u tsaypachtik Cristooʼ ku yeʼesik maʼ bey u tuukul jeʼex u maasil máakoʼoboʼ.

Le yáax disipuloʼoboʼ maʼ tuukulnajoʼob jeʼex le máakoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. Maʼ tuukulnajoʼob jeʼex le máakoʼob maʼatech u meyajkoʼob Dios ku tuklikoʼob tsʼoʼok u chokotal u pool le máaxoʼob ku creertkoʼob utúul Mesías kíimsaʼab tiʼ upʼéel cheʼoʼ. Baʼaleʼ le disipuloʼoboʼ u yojloʼob Jesuseʼ letiʼe Mesíasoʼ yéetel unaj u tsaypachtikoʼob kex ka aʼalaʼak baʼal tiʼob. Cristoeʼ u yaʼalmajtiʼob: «Wa yaan máax ku sublaktal tin woʼolal yéetel tu yoʼolal in maʼalob péektsil tu táan le [...] kʼeban máakoʼobaʼ, bey xan teen u Paal Máak, yaan in sublaktal tiʼ letiʼ le ken taalaken yéetel u kiʼichkelemil in Taata, yéetel xan le kiliʼich angeloʼoboʼ» (Mar. 8:38).

Bejlaʼa xaneʼ k-túulchʼintaʼal utiaʼal ka k-beet baʼax kʼaas tu táan Dios. Maʼ xaaneʼ, k-vecinoʼob, k-éet xookoʼob wa k-éet meyajoʼobeʼ jeʼel u beetkoʼob k-lúubul tiʼ núupkʼeban wa tiʼ uláakʼ baʼaloʼob ku bin tu contra baʼax ku yaʼalik Dioseʼ. Yéetel maʼ xaaneʼ ku sen aʼalikoʼobtoʼon baʼal tumen táan k-beetik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. ¿Baʼax túun unaj k-beetik?

Unaj k-beetik jeʼex le máaxoʼob maʼ sublakchajoʼoboʼ

Jesuseʼ chúukpaj u yóol u meyajt Jéeoba kex «mukʼyajnaj [teʼ cheʼoʼ], maʼ tu beetaj u cuentai wa subtsil u kíimil máak beyoʼ» (Heb. 12:2). Letiʼeʼ laʼalajaʼab tumen le máaxoʼob pʼekmiloʼ, túubaʼab, luʼsaʼab u nookʼ, jaʼajatsʼaʼab yéetel bajaʼab tiʼ upʼéel cheʼ (Mar. 14:65; 15:29-32). Baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ sublakchaj yoʼolal le baʼaxoʼob beetaʼab tiʼoʼ. ¿Baʼax áanteʼ? Letiʼe maʼ u chʼaʼik saajkiloʼ. Letiʼeʼ maʼ tu kaxtaj u lúubul utsil tiʼ le máakoʼoboʼ, tumen u yojel táan u beetik baʼax utstutʼaan Jéeoba. Kex kíimsaʼab bey utúul palitsileʼ, tsʼaʼab nojbeʼenil tiʼ tumen u Taata úuchik u kaʼa kuxkíintaʼal yéetel úuchik u kutal tu tséel. Le oʼolal Filiposiloʼob 2:8-11 ku yaʼalik: «[Jesucristoeʼ] tu kabalkúuntaj u yóol yéetel tu yoʼolal u yuʼubajtʼaaneʼ bin tiʼ kíimil[,] jumpʼéel kíimil tiʼ [cheʼ]. Le oʼolaleʼ Jajal Dioseʼ tu tsʼáaj le maas kaʼanal nojbeʼenil tiʼoʼ, yéetel jumpʼéel kʼaabaʼ yaan tu yóokʼol tuláakal kʼaabaʼ. Utiaʼal beyoʼ le ken uʼuyaʼak u kʼaabaʼ Jesuseʼ, ka xolak tuláakal le máaxoʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ, teʼ luʼumoʼ yéetel yáanal luʼum, yéetel utiaʼal ka kʼaj óoltaʼak tumen tuláakal máak yéetel ka u yaʼaloʼobeʼ Jesucristoeʼ letiʼ Yuumtsil, utiaʼal u nojbeʼenil Jajal Dios le Taataoʼ».

Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ chiʼichnakchaj yoʼolal bix kíimsaʼabikiʼ. U jaajileʼ jach chiʼichnakchaj tumen maʼ u kʼáat u pʼat kʼaasil u kʼaabaʼ u Taataiʼ. Le oʼolal tu kʼáataj tiʼ Jéeoba maʼ u chaʼabal u kíimil beyoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj «token tiʼ u mukʼyajil le yaayaj óolalaʼ». Baʼaleʼ kex beyoʼ, tu beetaj baʼax utstutʼaan Jéeoba (Mar. 14:36). Chúukpaj u yóol u muʼyajt le baʼaxoʼob beetaʼabtiʼoʼ yéetel maʼ sublakchajiʼ. Letiʼeʼ maʼ sublakchajiʼ, tumen maʼ bey u tuukul jeʼex u maasil máakoʼob teʼ kʼiinoʼoboʼ.

U disipuloʼob xaneʼ, kʼaʼaloʼob yéetel jaʼajatsʼaʼaboʼob. Lelaʼ upʼéel baʼax subtsil tu táan yaʼabach máak. Baʼaleʼ kex pʼektaʼaboʼobeʼ maʼ tu chʼaʼajoʼob saajkiliʼ. Maʼ tuukulnajoʼob jeʼex le máakoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ yéetel maʼ suʼlakchajoʼobiʼ (Mat. 10:17; Hch. 5:40; 2 Cor. 11:23-25). U yojloʼob yaan u muʼyajoʼob utiaʼal u tsaypachtikoʼob Jesús mantatsʼ (Luc. 9:23, 26).

¿Kux túun toʼon? Bejlaʼeʼ le yóokʼol kaabaʼ ku yilik bey mix baʼal u yojel yéetel bey mix baʼal u beelal yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku yilaʼal tumen Dios yaan u naʼat, yaan u páajtalil yéetel nojbeʼenoʼ (1 Cor. 1:25-28). Toʼoneʼ maʼ unaj k-tuukul jeʼex le máakoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Diosoʼ

Wa k-kʼáat ka tsʼaʼabaktoʼon nojbeʼenil teʼ yóokʼol kaabaʼ, yaan k-tuukul jeʼex u tuukuloʼ. Baʼaleʼ wa k-kʼáat k-beet jeʼex Jesús yéetel jeʼex le yáax disipuloʼob, yéetel wa k-kʼáat bisba yéetel Jéeobaeʼ yaan k-ilik le nojbeʼenil yéetel subtsilil jeʼex u yilik letiʼoʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

Jesuseʼ maʼ tu yilaj le subtsilil jeʼex u yilaʼal tumen le máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Diosoʼ