Koʼoneʼex kʼubik k-óol tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba
Koʼoneʼex kʼubik k-óol tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba
«Bíin in pʼat [...] [u] kaajil máakoʼob kabal óoloʼob [...], letiʼobeʼ bíin u yokes u yóoloʼob tiʼ in kaabaʼ.» (SOF. 3:12)
1, 2. ¿Baʼax jach taʼaytak u kʼuchul tu yóokʼol tuláakal máak?
MAʼ XAANEʼ, tsʼoʼok u kʼaʼabéetchajal k-okol ichil junpʼéel úuchben naj utiaʼal maʼ k-chʼuʼulul ken káajak junpʼéel cháak wa ken kʼáaxak bat. Baʼaleʼ le najoʼ maʼ ken u yáantoʼon wa le ku taaloʼ junpʼéel chak ikʼal.
2 Bejlaʼeʼ táan u náatsʼal u kʼiinil junpʼéel baʼal ku keʼetel yéetel junpʼéel nojoch chak ikʼal. Lelaʼ jeʼel tak u xuʼulsik tiʼ tuláakal máakeʼ. Le baʼax ku taal u kʼiinaʼ ku kʼaabaʼtik «u noj kʼiinil Yuumtsil», lelaʼ yaan u taasik xuʼulsajil. Baʼaleʼ yaan junpʼéel tuʼux jeʼel u páajtal k-taʼakikbaeʼ (xokaʼak Sofonías 1:14-18). ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-antal ichil ken kʼuchuk u kʼiinil u «pʼuʼujul Yuumtsil»?
U noj kʼiinil Jéeoba úuchjeakil
3. ¿Baʼax «chak ikʼal bat» taal yóokʼol u reinoil le diez chʼiʼibaloʼ?
3 U kʼiinil Jéeobaeʼ yaan u kaajal ken xuʼulsaʼak tiʼ tuláakal le religionoʼob maʼatech u kaʼansikoʼob u jaajiloʼ. Baʼaleʼ ¿tuʼux jeʼel u páajtal k-taʼakikbaeʼ? Lelaʼ jeʼel k-ojéeltik le ken k-xok le baʼax tu muʼyajtaj u kaajal Dios úuchjeakiloʼ. Isaías, kuxlaj teʼ siglo ocho táanil tiʼ u taal Jesusoʼ, tu ketaj yéetel junpʼéel «chak ikʼal bat» le castigo tu taasaj Jéeoba yóokʼol u reinoil le diez chʼiʼibaloʼ (xokaʼak Isaías 28:1, 2). Le profecíaaʼ béeychaj tu jaʼabil 740 táanil tiʼ u taal Jesús, le ka xuʼulsaʼab tiʼ u reinoil le diez chʼiʼibal tumen Asiriaoʼ. *
4. ¿Bix úuchik u muʼyajtik Jerusalén u «noj kʼiinil Yuumtsil» tu jaʼabil 607?
4 Ka máan kʼiin castigartaʼak le diez chʼiʼibaloʼobaʼ, kʼuch uláakʼ «u noj kʼiinil Yuumtsil». Tu jaʼabil 607 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, u reinoil Judá yaan tu kaajil Jerusaleneʼ, castigartaʼab tumen joʼopʼ u adorartik yaanal diosoʼob. Le castigoaʼ tsʼaʼab tumen le babilonioʼob yáanal u nuʼuktaj Nabucodonosoroʼ. U reinoil Judaeʼ tu kaxtaj «taʼakbesaj [...] ich tuusoʼob», wa u yáantaj Egipto. Baʼaleʼ maʼ páajchaj u yáantaʼaloʼobiʼ. Tumen jeʼex junpʼéel chak ikʼaleʼ, le babilonioʼoboʼ tu xuʼulsoʼob tiʼ le «taʼakbesaj[oʼ]» (Isa. 28:14, 17).
5. ¿Baʼax kun úuchul tiʼ u kaajal Dios ken xuʼulsaʼak tiʼ le religionoʼob maʼatech u kaʼansikoʼob u jaajiloʼ?
5 Le u kʼiinil Jéeoba xuʼuls tiʼ u kaajil Jerusalenoʼ ku yeʼesik bix kun castigartbil le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob táan u tsaypachtikoʼob Cristo teʼ kʼiinoʼobaʼ. Yéetel yaan xan u xuʼulsaʼal tiʼ u maasil religionoʼob yanoʼob ichil «le nojoch Babiloniaoʼ» . Tsʼoʼoleʼ yaan u xuʼulsaʼal tiʼ u maasil baʼaloʼob yaan ichil u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanasoʼ. Baʼaleʼ u kaajal Dioseʼ yaan u salvartaʼal, tumen tsʼoʼok u taʼakbeskuba tiʼ Jéeoba (Apo. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21).
Le bix u kanáantkoʼon Jéeobaoʼ
6. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u kanáantkoʼon Jéeoba?
6 Bejlaʼa, teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ, Jéeobaeʼ táan u kanáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ letiʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal u kanáantkoʼon? Unaj k-tsikik u kʼaabaʼ yéetel k-meyajtik tu jaajil k-óol (xokaʼak Malaquías 3:16-18). Baʼaleʼ maʼ chéen unaj k-tsikik u kʼaabaʼiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «tuláakal le máax chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Yuumtsileʼ bíin [salvartaʼak]» (Rom. 10:13). Jeʼex túun k-ilkoʼ kʼaʼabéet xan k-chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Dios utiaʼal k-salvartikba. Yaʼab máakoʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob cuentaeʼ, toʼoneʼ maʼ beyoʼon jeʼex le máaxoʼob maʼatech u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Diosoʼ, tumen k-eʼesik tsiikil tiʼ u kʼaabaʼ yéetel k-meyajtik bey u j-Jaajkunajoʼoneʼ.
7, 8. ¿Bix úuchik u salvarkubaʼob le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ, yéetel bix jeʼel u salvarkuba le máaxoʼob meyajtik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ?
7 Baʼaleʼ ken u yaʼal Jéeoba jeʼel u páajtal k-salvartikbaeʼ, maʼ chéen táan u yaʼalik yaan u kanáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ letiʼiʼ. Baʼaxeʼ táan xan u yaʼalik yaan u kanáantik k-kuxtal. Lelaʼ bey u yeʼesiktoʼon le baʼax úuch tu jaʼabil 66 tiʼ le yáax siglo, le ka baʼatelnaj le romailoʼob nuʼuktaʼanoʼob tumen Cestio Galo tu contra Jerusalenoʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ Dioseʼ «bíin u kóomkint» u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ (Mat. 24:15, 16, 21, 22). Le profecíaaʼ béeychaj le ka lukʼ le soldadoʼob tu baʼpach Jerusalenoʼ. Beyoʼ páajchaj u salvarkuba le máaxoʼob meyajtik Dios, jeʼex úuchik u yaʼalik le profecíaoʼ. Le yanoʼob kaʼach Jerusalén yéetel tu baʼpachoʼ páajchaj u púutsʼloʼob, yaan tiʼ letiʼobeʼ binoʼob kajtal teʼ witsoʼob yaan tuláakʼ juntséelil le Jordanoʼ.
8 Le baʼax tu beetaj le yáax cristianoʼoboʼ le xan unaj k-beetik bejlaʼeʼ. Letiʼobeʼ binoʼob teʼ kúuchil tsʼaʼab tumen Jéeoba utiaʼal u salvarkubaʼoboʼ, toʼon xaneʼ unaj k-beetik beyoʼ. Baʼaleʼ maʼ kun kʼaʼabéettal k-bin wa tuʼux utiaʼal k-salvartikba, tumen tiaʼanoʼon tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ. Ken xuʼulsaʼak tiʼ le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob táan u tsaypachtikoʼob Cristooʼ, le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan yéetel le kun pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumaʼ, yaan u salvarkubaʼob wa ku natsʼkubaʼob tiʼ Jéeoba bey xan tiʼ u kaajal, ku keʼetel yéetel junpʼéel wits ichil le Bibliaoʼ.
9. ¿Máaxoʼob tsʼoʼok u yilkoʼob ka tuʼubsaʼak u kʼaabaʼ Dios? Aʼal junpʼéeliʼ.
9 Le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob táan u tsaypachtikoʼob Cristooʼ, jach ku náajmatik ka xuʼulsaʼaktiʼob, tumen maʼatech u kaʼansikoʼob u jaajil yoʼolal Dios yéetel tsʼoʼok u yeʼesikoʼob u pʼekmoʼob u kʼaabaʼ. Tu jaʼabil 500 tak 1500 tsʼoʼokok u taal Jesuseʼ, tu luʼumil Europaeʼ suuk kaʼach u meyaj le kiliʼich kʼaabaʼ kʼaj óolaʼan yéetel le kanpʼéel letraʼob ich Hebreo ku kʼaabaʼtik Tetragrámatonoʼ, u suukaʼanileʼ tsʼíibtaʼan yéetel YHWH (wa JHVH). Ku chíikpajal kaʼach tiʼ taakʼin, libroʼob, bibliaʼob, tu yóokʼol u jool le najoʼoboʼ bey xan tiʼ iglesia catolicaʼob yéetel tiʼ uláakʼ religionoʼob. Baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ tsʼoʼok u joʼopʼol u luʼsaʼal ichil le Bibliaoʼ bey xan tiʼ uláakʼ tuʼuxoʼob. Lelaʼ bey u yeʼesik le «Carta a las Conferencias Episcopales sobre “el Nombre de Dios”», jóoʼsaʼab 29 tiʼ junio tiʼ 2008 tumen le Congregación para el Culto Divino yéetel le Disciplina de los Sacramentos. Teʼ cartaaʼ, le Iglesia Catolicaoʼ tu yaʼaleʼ, yaan u meyajtiʼob le tʼaan «Señor» teʼ tuʼuxoʼob ku chíikpajal le kʼaabaʼ ku taal tiʼ le Tetragrámatonoʼ. Le Vaticano xanoʼ tu yaʼalaj maʼ u chʼaʼchiʼitaʼal u kʼaabaʼ Dios ken kʼaaynakoʼob mix ken rezarnakoʼob. Tsʼoʼoleʼ u nuuktakil u maasil religionoʼob xaneʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼatech u kaʼanskoʼob u kʼaabaʼ u jaajil Dios tiʼ u maasil máakoʼob.
Dioseʼ ku kanáantik le máaxoʼob nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼoʼ
10. ¿Bix u nojbeʼenkúuntaʼal u kʼaabaʼ Dios bejlaʼeʼ?
10 U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼ beyoʼob jeʼex u maasil religionoʼoboʼ, tumen ku yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ u kʼaabaʼ Dios yéetel ku kiliʼichkúuntikoʼob. Dioseʼ jach ku kiʼimaktal u yóol ken u yil yaʼab máaxoʼob ku kʼubik u yóoloʼob tiʼ letiʼ, le oʼolal ku beetik u bin utsil tiʼob mantatsʼ yéetel ku kanáantkoʼob. Letiʼeʼ jach u yojel máaxoʼob ku natsʼkubaʼob tu yiknal utiaʼal u taʼakikubaʼob (Nah. 1:7; Hch. 15:14).
11, 12. ¿Máaxoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Dios tu reinoil Judá yéetel máaxoʼob beetik bey teʼ kʼiinoʼobaʼ?
11 Kex úuchjeakil óoliʼ tuláakal Judá joʼopʼ u adorartikoʼob yaanal diosoʼobeʼ, yanchaj máaxoʼob tu «yokes u yóoloʼob tiʼ» u kʼaabaʼ Jéeoba (xokaʼak Sofonías 3:12, 13). ¿Baʼax úuchtiʼob le ka kʼuch u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ Judá yéetel ka bisaʼab palitsiltbil u kajnáaliloʼob tumen le babilonioʼoboʼ? Tu salvartubaʼob. Ichil le máaxoʼob tu salvartubaʼoboʼ tiaʼan Jeremías, Baruc yéetel Ébed-mélec, letiʼobeʼ tu yiloʼob bix úuchik u náachtal u kajnáaliloʼob Judá tiʼ Dios. Baʼaleʼ yaan tiʼ le máaxoʼob bisaʼaboʼob palitsiltbiloʼ, chúukpaj xan u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios. Tu jaʼabil 539 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, le medoʼob yéetel le persaʼob, nuʼuktaʼanoʼob tumen Cirooʼ, tu beetoʼob u lúubul Babilonia. Ka tsʼoʼokeʼ Ciroeʼ tu tsʼáaj u páajtalil u suut le judíoʼob tu luʼumoʼoboʼ.
12 Jeʼex tu yaʼalil Sofoníaseʼ, Jéeobaeʼ tu salvartaj le máaxoʼob nuʼukt u maasil utiaʼal ka kaʼa adorartaʼakoʼ, letiʼeʼ jach kiʼimakchaj u yóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼoboʼ (xokaʼak Sofonías 3:14-17). Le profecíaaʼ tsʼoʼok xan u béeytal teʼ kʼiinoʼobaʼ. Le maʼ úuch káajak u reinar Jesús teʼ kaʼanoʼ, Jéeobaeʼ tu salvartaj u yalab le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ, tumen tu jóoʼsoʼob ichil le Nojoch Babiloniaoʼ. Bejlaʼeʼ jach kiʼimak u yóol xan tu yoʼolaloʼob.
13. ¿Tiʼ baʼax táan u jáalkʼabtaʼal yaʼab máakoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab?
13 Le máaxoʼob táan u páaʼtik u pʼáatloʼob kuxtal utiaʼal minaʼan u xuul way Luʼumeʼ tsʼoʼok xan u jóoʼsaʼaloʼob ichil le Nojoch Babiloniaoʼ yéetel tsʼoʼok u jáalkʼabtikoʼob tiʼ le baʼaloʼob maʼ jaajtak ku kaʼansikoʼ (Apo. 18:4). Le oʼolal bejlaʼeʼ maas jach táan u béeytal le baʼax ku yaʼalik Sofonías 2:3: «Tuláakaleʼex u kabal óolalileʼex yóokʼol kaabeʼ kaxanteʼex Yuumtsil». Jach beyoʼ, bejlaʼeʼ yaʼab máakoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, kex wa táan u páaʼtik u binoʼob kaʼan wa u pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumeʼ, ku kʼubik u yóoloʼob tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba.
U kʼaabaʼ Dioseʼ maʼ junpʼéel talismaniʼ
14, 15. 1) ¿Baʼax tsʼoʼok u meyaj tiʼ jujuntúul máakoʼob bey junpʼéel talismaneʼ? 2) ¿Baʼax maʼ unaj k-ilik bey junpʼéel amuletoeʼ?
14 U yéet kʼiiniloʼob Jeremíaseʼ ku tuklikoʼob kaʼacheʼ le templooʼ bey junpʼéel amuletoeʼ, tumen ku tuklikoʼobeʼ jeʼel u kanáantaʼaloʼob tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ (Jer. 7:1-4). Yaʼab jaʼaboʼob xan táanil tiʼ lelaʼ, le israelitaʼoboʼ tu yiloʼob u arcail le núuptʼaan bey junpʼéel talismanoʼ, tumen tu tukloʼob letiʼ kun salvarkoʼob ken baʼatelnakoʼob yéetel le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ (1 Sam. 4:3, 10, 11). Ka máan kʼiineʼ, Constantino el Grandeiʼ tuukulnaj xan beyoʼ. Utiaʼal u kanáantaʼal u soldadoʼob teʼ baʼateltáambaloʼoboʼ, tu yaʼalaj ka tsʼíibtaʼak tu escudoʼob le letraʼob kji yéetel rho, le yáax letraʼob ku meyaj utiaʼal u tsʼíibtaʼal u kʼaabaʼ «Cristo» ich griegooʼ. Le rey Gustavo II Adolfo tiʼ Sueciaoʼ tuukulnaj xan beyoʼ, tumen tu baʼateltáambalil le Treinta Jaʼaboʼoboʼ, meyajnajtiʼ junpʼéel baʼal utiaʼal u pixik u tseem tuʼux tsʼíibtaʼan le kʼaabaʼ «Iehova» (ilaʼak le táan juʼun 7).
15 Bejlaʼeʼ yaan máaxoʼob meyajtik Dios ku chʼaʼchiʼitkoʼob u kʼaabaʼ Jéeoba ken beetaʼak u muʼyajoʼob tumen le kʼasaʼan angeloʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ unaj k-ilik bey junpʼéel talismán wa amuleto le baʼaloʼob tuʼux tsʼíibtaʼan u kʼaabaʼ Diosoʼ. Lelaʼ maʼ letiʼe u kʼáat u yaʼal u taʼakikuba máak tu kʼaabaʼ Jéeobaoʼ.
Le bix k-taʼakikba bejlaʼoʼ
16. ¿Bix k-kanáantaʼal bejlaʼeʼ?
16 Bejlaʼeʼ Jéeobaeʼ ku kanáantkoʼon ichil u kaajal (Sal. 91:1). Le «palitsil chúukpajaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat» bey xan le ancianoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ, ku yaʼalikoʼobtoʼon ka k-kanáantba tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak jeʼel u beetik k-náachtal tiʼ Jéeobaoʼ (Mat. 24:45-47; Isa. 32:1, 2). Tuukulnakoʼon tiʼ le jaytéen tsʼoʼok u yaʼalikoʼobtoʼon maʼ k-bin tu paach ayikʼaliloʼoboʼ, yéetel bix tsʼoʼok u yáantkoʼonoʼob utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Dios. Tsʼoʼok u yaʼalikoʼob xan toʼon maʼ k-chaʼik u náayal k-óol utiaʼal maʼ u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeoba. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le j-maʼ naʼatoʼoboʼ bíin xuʼulsaʼakoʼob tumen u j-maʼ tsʼaa óolaloʼob; baʼaleʼ le máax ku tsʼáaik u yóol u yuʼubikeneʼ bíin kuxlak ichil jeetsʼel óolalil, bíin kuxlak xan x-maʼ saajkil tiʼ kíimil» (Pro. 1:32, 33). Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeobaeʼ unaj k-kanáantik maʼ k-beetik baʼaloʼob kʼaastak.
17, 18. ¿Baʼax áantik u millonesil máakoʼob utiaʼal u kʼubik u yóoloʼob tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba?
17 Tuukulnakoʼon xan tiʼ le bix u sen líiʼsaʼal k-óol tumen le palitsil chúukpajaʼan u yóol utiaʼal ka táakpajkoʼon kʼaʼayt u maʼalob péektsilil le Reino tiʼ tuláakal máak, jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ (Mat. 24:14; 28:19, 20). Sofoníaseʼ tu yaʼalaj junpʼéel baʼax kun áantik le máakoʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u kʼubik u yóoloʼob tiʼ u kʼaabaʼ Diosoʼ: «Ken kʼuchuk le kʼiinoʼ, bíin in wutskíint u tʼaan le kaajoʼoboʼ, utiaʼal ka u chʼaʼchiʼitoʼob in kʼaabaʼ, utiaʼal ka u meyajtenoʼob chéen yéetel junpʼéeliliʼ tuukul» (Sof. 3:9).
18 ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le u yutskíintaʼal «u tʼaan le kaajoʼoboʼ»? U kʼáat u yaʼal u kaʼansaʼaltiʼob u jaajil tu yoʼolal Jéeoba yéetel le baʼaxoʼob u tukultmaj u beetik, jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Cada ken k-tsol tiʼ le máakoʼob baʼax jach tu jaajil le Reino yéetel bix ken u kiliʼichkúuntil u kʼaabaʼ Dioseʼ táan u meyajtoʼon le túumben tʼaanaʼ. Bey xan ken tʼaanakoʼon tiʼ le derecho yaan tiʼ Dios utiaʼal u gobernaroʼ yéetel tiʼ le utsiloʼob ken u tsʼáa tiʼ le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob meyajtikoʼ. Bejlaʼeʼ tsʼoʼok u yaʼabtal máaxoʼob tʼanik le túumben tʼaanaʼ yéetel táan u bin u yaʼabtal máaxoʼob chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Jéeoba yéetel táan u meyajtikoʼob yéetel «junpʼéeliliʼ tuukul». Tsʼoʼok u chukik u millonesil xiiboʼob yéetel koʼoleloʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab u kʼubmaj u yóoloʼob tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba (Sal. 1:1, 3).
19, 20. ¿Baʼax úuch tiʼ le israelitaʼob tu kaxtoʼob «taʼakbesaj [...] ich tuusoʼob[oʼ]»?
19 Le máakoʼob teʼ yóokʼol kaabaʼ táan u muʼyajtikoʼob yaʼabkach talamiloʼob. Tumen maʼ tu páajtal u aktáantkoʼob chéen tu juunaloʼobeʼ ku kaxtikoʼob u yáantaj chéen kʼeban wíinikoʼob. Wa ku páaʼtkoʼob ka utskíintaʼak le talamiloʼob tumen le gobiernoʼob, jeʼex tu beetil le israelitaʼob ka joʼopʼ u kaxtikoʼob u yáantaj uláakʼ reyoʼob yaan tu baʼpachoʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ kun áantbiloʼob jeʼex úuchik tiʼ le israelitaʼoboʼ. Mix junpʼéel gobierno, mix le Naciones Unidas kun páajtal u yutskíintik tuláakal le baʼaxoʼob ku muʼyajtik máakoʼ. Le oʼolal maʼ unaj k-kʼubik k-óol chéen tiʼ u gobierno wíinikoʼobiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼobeʼ junpʼéel «taʼakbesaj [...] ich tuusoʼob». Toʼoneʼ bey unaj k-ilkoʼ, tumen le máaxoʼob ken u kʼub u yóoloʼob tiʼ letiʼoboʼ maʼ ken u kʼamoʼob áantaj (xokaʼak Isaías 28:15, 17).
20 Maʼ kun xáantaleʼ, teʼ tu kʼiinil u pʼujaʼanil Jéeobaoʼ, bey yaan u beetik u kʼáaxal nukuch bat tu yóokʼol le Luʼumaʼ. Ken úuchuk lelaʼ, maʼ kun áantaj le kúuchiloʼob u beetmaj wíinik utiaʼal u kanáantkubaʼob tiʼ le bomba atomicaʼoboʼ, le taakʼinoʼ mix uláakʼ baʼal yaan tiʼ wíinik utiaʼal u taʼakikuba. Isaías 28:17 ku yaʼalik: «Le taʼakbesaj ta kaxtajeʼex kaʼach ich tuusoʼoboʼ bíin kʼaskúuntaʼak tumen bat, jaʼ bíin bulik u kúuchil taʼakbesaj».
21. ¿Baʼax utsiloʼob jeʼel k-kʼamik wa k-beetik le baʼax ku yaʼalik u tekstoil u jaʼabil 2011?
21 Bejlaʼeʼ Jéeoba kanáantkoʼon yéetel letiʼ kun kanáantkoʼon tu kʼiinil le xuʼulsajiloʼ. Le kʼaabaʼ Sofoníasoʼ ku tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Dios, tumen u kʼáat u yaʼaleʼ «Jéeobaeʼ Tsʼoʼok u Taʼakik». Le oʼolal jach maʼalob úuchik u yéeyaʼal Sofonías 3:12 utiaʼal u tekstoil u jaʼabil 2011: Koʼoneʼex kʼubik k-óol tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba. Jeʼex túun k-ilkoʼ, bejlaʼeʼ u kʼiinil k-maas kʼubik óol tiʼ u kʼaabaʼ Dios utiaʼal u kanáantkoʼon (Sal. 9:10). Kʼaʼajaktoʼon mantatsʼ le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ: «U kaabaʼ Yuumtsileʼ bey u kúuchil maʼalob taʼakbesajeʼ tuʼux ku binoʼob [le máaxoʼob toj u] kuxtaloʼob utiaʼal ka kanáantaʼakoʼob[oʼ]» (Pro. 18:10).
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 3 Ichil le Bibliaoʼ ku chʼaʼchiʼitaʼal Efraín utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ u reinoil le diez chʼiʼibaloʼoboʼ, tumen letiʼe chʼiʼibal maas yaan u páajtaliloʼ.
Baʼaxoʼob unaj k-kʼaʼajsik
• ¿Bix jeʼel k-kʼubik k-óol tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ?
• ¿Baʼaxten maʼ unaj k-kʼubik k-óol tiʼ «taʼakbesaj [...] ich tuusoʼob[iʼ]»?
• ¿Máax jeʼel u páajtal u kanáantkoʼon tiʼ le baʼaxoʼob ku taal u kʼiinoʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]
U tekstoil u jaʼabil 2011 ku yaʼalik: Koʼoneʼex kʼubik k-óol tiʼ u kʼaabaʼ Jéeoba (Sofonías 3:12)
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 7]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”